List minister edukacji do Dyrektorów Szkół, Nauczycieli, Rodziców i Uczniów - w krzywym zwierciadle

Sparafrazuję List Ministra Edukacji Narodowej do Dyrektorów Szkół, Nauczycieli, Rodziców i Uczniów, żeby skorygować w jego właściwej zawartości to, czego w nim zabrakło, albo z czego nie zdaje sobie sprawy pani minister (stąd printscreeny):

Szanowni Państwo,
Dyrektorzy Szkół,
Nauczyciele,
Rodzice i Uczniowie,

przed nami początek nowego roku szkolnego 2017/2018. Czas wytężonej, ale także nie dla wszystkich satysfakcjonującej pracy. Mam świadomość, że duża część nauczycieli jest rozgoryczona wprowadzoną reformą szkolnictwa. Jednak 1 września br. musicie zacząć wprowadzać "nowe" rozwiązania w systemie edukacji, które były oczekiwane przez kierownictwo mojej partii, a w ciągu dwóch lat systematycznie i konsekwentnie wmawialiśmy Wam, że także były oczekiwane zarówno przez rodziców, dyrektorów szkół, nauczycieli, jak i samorządowców.

W roku szkolnym 2017/2018 szczególny nacisk kładziemy na wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego oraz podniesienie jakości edukacji matematycznej, przyrodniczej i informatycznej. Mamy na czym bazować, bo przecież w okresie rządów PO i PSL właśnie w tych dyscyplinach wiedzy gimnazjaliści i licealiści osiągali znakomite rezultaty. Chwaliłam ich za to na Twitterze, bo polscy nauczyciele - niezależnie od tego, kto kieruje MEN - potrafią kształcić mistrzów, olimpijczyków w skali światowej.

Szczególną uwagę środowiska oświatowego będę chciała zwrócić na wzmocnienie wychowawczej roli szkoły oraz bezpieczne korzystanie uczniów z internetu. To przecież poprzednia formacja rządzącą wykorzystała projekt "Cyfrowa Szkoła" do skandalicznych nadużyć finansowych. Nadal nie ujawniamy wyników śledztw prokuratorskich, bo mogłoby to się obrócić także przeciwko mojej formacji, jak nie teraz, to za kilka lat. Właśnie dlatego powierzyliśmy to zadanie osobom, które będą troszczyć się o właściwe gospodarowanie budżetem w tym zakresie. Wiemy, komu je powierzyć.

Zależy mi również na wprowadzeniu doradztwa zawodowego do wszystkich szkół i placówek oświatowych oraz na usprawnieniu edukacji włączającej. Właściwie, powinnam stwierdzić, że chodzi tu o doradztwo branżowe, bo przecież nam nie chodzi tylko o zmianę nazwy czy szyldu. Część dzieci niepełnosprawnych już pozbawiliśmy możliwości uczęszczania do szkoły. Niech nauczyciele dojeżdżają do ich domów. Po co mają maluchy przeżywać stres ekspozycji społecznej.

Pracujemy nad nowymi rozwiązaniami w finansowaniu oświaty i w pragmatyce zawodowej nauczycieli. Najchętniej powrócilibyśmy do takich rozwiązań, w wyniku których nauczycielom nie wolno by było uczestniczyć w jakichkolwiek akcjach protestacyjnych czy spacerach politycznych.

Będzie to pierwszy etap zmian porządkujących system finansowania zadań oświatowych. Chcemy, aby był on przejrzysty i łatwiejszy w stosowaniu przez samorządy, organy prowadzące, a także dyrektorów szkół i placówek. Jeszcze nie udało nam się uprościć wzoru, który byłby zrozumiały dla przeciętnego Polaka, dlatego musicie nam uwierzyć, że jak mówimy, że będzie łatwiejszy i bardziej przejrzysty, to mówimy.

Ścieżka awansu zawodowego będzie powiązana z oceną pracy, a jej długość uzależniona od jakości pracy. To tak, jak było przez poprzednie osiem lat rządów PO i PSL. Nie martwcie się.

Ujednolicony zostanie obowiązkowy, tygodniowy wymiar godzin dla nauczyciela pedagoga, logopedy, psychologa i doradcy zawodowego, a także terapeuty pedagogicznego, z wyjątkiem nauczycieli zatrudnionych w poradniach psychologiczno-pedagogicznych. Nie pozwolimy, by samorządy, które są organem prowadzącym szkoły, wtrącały się w zakres tych obowiązków. W ogóle zastanawiamy się nad tym, czy wzorem roszczeń Związku Nauczycielstwa Polskie nie pozbawić samorządów prawa do zajmowania się edukacją publiczną. Ona musi być państwowa, jak w PRL, co zaznaczyliśmy powrotem do ustroju szkolnego z Waszych dziecięcych lat.

Działania Ministerstwa Edukacji Narodowej będą ukierunkowane na wzmocnienie roli nauczyciela i podniesienie jego prestiżu. Wprowadzimy nową formułę doskonalenia zawodowego oraz podwyżki wynagrodzeń. Ministerstwo pracuje nad tym, jak wzmocnić rolę i podnieść prestiż.

Reforma edukacji to proces zaplanowany na wiele lat, ale już dziś pragnę podziękować dyrektorom szkół i nauczycielom, którzy od początku brali aktywny udział w jej wdrażaniu i byli blisko uczniów oraz rodziców. To wy jesteście Polakami "lepszego sortu".

(Głos Nauczycielski 2017 nr 35, s.1)


Uczestnictwo w ponad 3 tys. szkoleń zawodowych z nowej podstawy programowej jest znakiem zaangażowania środowiska nauczycielskiego w proces zmian w polskiej oświacie. W gruncie rzeczy były to nic nieznaczące spotkania pod szyldem szkoleń, żeby można było jakoś wydać unijne pieniądze.

Każdego dnia współpracują Państwo nie tylko z uczniami, ale także z ich rodzicami, wkładając wiele wysiłku, pasji i entuzjazmu w nauczanie oraz wychowanie dzieci. Serdecznie za to dziękuję. Życzę wielu sukcesów edukacyjnych i satysfakcji z wykonywanej pracy.

Z okazji zbliżającego się nowego roku szkolnego składam również życzenia wszystkim uczniom, aby jak najlepiej wykorzystali nadchodzący czas. Korzystajcie ze wszystkich szans, jakie daje Wam szkoła, aby stawać się jeszcze lepszymi i mądrzejszymi ludźmi. Nie bójcie się zadawania pytań i poszukiwania na nie odpowiedzi.
Podziwiajcie nowego poetę, a odrzucajcie ujawnionych przez IPN tajnych współpracowników SB. Zapomnijcie o Lechu Wałęsie, bo to nie dzięki niemu Polska odzyskała wolność. To m.in. Wallenrod w prokuraturze, funkcjonariusze PZPR pozorujący fascynację socjalizmem doprowadzili nas do zwycięstwa. Nareszcie będziecie mieli w szkole prawdziwą historię Polski.

Nie zrażajcie się niepowodzeniami, bo są one częścią edukacji. Nie zapominajcie również o tym, że w trudnych chwilach zawsze możecie liczyć na pomoc ze strony swoich wychowawców i nauczycieli. Właśnie dlatego w 1997 r. minister - a były socjolog marksizmu i leninizmu usunął ze szkół rzecznika praw ucznia. My też uważamy, że jest to zbyteczna rola. Każdy nauczyciel jest waszym rzecznikiem.

Pragnę podkreślić, jak ważną częścią społeczności szkolnej są rodzice. Zaangażowanie z ich strony stanowi nieocenione wsparcie dla nauczycieli oraz wychowawców. Pomaga w realizacji celów oraz zadań edukacyjno-wychowawczych. Dobra współpraca na linii szkoła–rodzice wpływa na zwiększenie bezpieczeństwa i ułatwia rozwiązywanie trudnych sytuacji. Życzę rodzicom, aby wspierali rozwój swoich dzieci. Dając im dobry przykład, będą dla nich podporą w trudnych momentach. Jestem przekonana, że taka aktywność szybko przełoży się na liczne sukcesy dzieci. Niech rodzice nie zawracają zatem głowy wychowawcom czy dyrekcji szkół. ważne jest, by wpłacali na konto rady rodziców jak najwięcej datków, to wspólnie z nimi jakoś opłacimy rachunki za gaz, energię elektryczną, wywóz śmieci czy za telefon służbowy, by móc komunikować się z kuratorem oświaty.

Wprowadzanie zmian w systemie edukacji poprzedziło przygotowanie przez samorządy nowych sieci szkół i dostosowanie ich do zmienionego ustroju. Wiem, że wprowadziło to chaos, zniszczyło wieloletnią tradycję znakomitych gimnazjów, ale gdzie drwa rąbią, tam wióry lecą. Dziękuję wszystkim prezydentom, burmistrzom, starostom, wójtom z PIS i partii sojuszniczych za włączenie się w proces reformowania polskiej oświaty i wspólną troskę o przyszłość młodego pokolenia.

Zapewniliśmy finansowe wsparcie samorządów na pokrycie bieżących wydatków związanych z wdrażaniem zmian w edukacji, o ile te poparły sieć szkolną i politykę rządu. Zagwarantowaliśmy również środki na kolejne lata, ale uzależnimy ich przydział od stopnia akceptacji i zachwytu nad wdrażaną reformą.

Dziękuję również całemu środowisku polskiej oświaty za trud wkładany w niezwykle odpowiedzialny proces uczenia i wychowania. Państwa wiedza i zaangażowanie mają nieoceniony wpływ na rozwój młodego pokolenia. Dzięki codziennym wysiłkom uczniowie nie tylko zdobywają wiedzę i nowe umiejętności, ale mogą także doskonalić swoje talenty. Rozwijając ich pasje i zainteresowania, wpływacie Państwo na osobowość i charakter młodych ludzi, a to najważniejsze w pracy nauczyciela.
Życzę powodzenia w nowym roku szkolnym 2017/2018.

Z wyrazami szacunku

Stańczyk

ZNP zaprasza na protest z roznegliżowaną Afroamerykanką?

Kiedy Janusz Piechociński z PSL kandydował do Europarlamentu, wynajął Nigeryjczyków, aby stanęli z transparentami wyborczymi na drogach wylotowych z Warszawy. Wówczas też wyraził się o czarnoskórych, że przyciągają wzrok i są bardziej wydajni.

Tym razem Związek Nauczycielstwa Polskiego zaprasza na frontowej stronie na akcję protestacyjną pod hasłem: „Wspólnie dla szkoły” , która ma się odbyć w poniedziałek 4 września przed gmachem Ministerstwa Edukacji Narodowej, ale w prawym dolnym rogu kusi Afroamerykanką. Chyba liczy na jednego z posłów z Nowoczesnej, albo tych niezależnych?


W spacerze przez MEN mają uczestniczyć rodzice, nauczyciele, organizacje pozarządowe oraz koalicja „Nie dla chaosu w szkole”. Jeśli jednak rodzice, zwolnieni ze gimnazjów nauczyciele, działacze organizacji pozarządowych czy członkowie partii opozycyjnych mają trochę kasy i wolne, to być może wybiorą się na jedną ze 130 tras na jednym z 7 kontynentów.

Wydaje się, że ta oferta jest bardziej ponętna od dwugodzinnej akcji, która w swej istocie nie ma żadnego sensu. ZNP wpadł w sidła własnej indolencji, grzechu zaniechania i w gruncie rzeczy, po raz kolejny, zdradził nie tylko część nauczycieli z gimnazjów, ale konsekwentnie - co czyni od 1993 r. - także RODZICÓW uczniów.

Nic tu nie pomoże list Prezesa ZNP do działaczy związkowych. Zapewne przyjadą, bo w końcu korzystają z różnych przywilejów związkowych. Nie będę w tym miejscu przypominał, bo piszę o tym w swoich książkach i raportach z badań naukowych, że ta lewicowa organizacja związkowa ma się ciągle świetnie chcąc zachować PRL-owskie wpływy na władzę państwową. Obecna władza odsłoniła nie tylko ignorancję kierownictwa Związku, ale i jego nieudolność w rzekomych konsultacjach w sprawie planowanej, a teraz wdrażanej już pseudo-reformy ustroju szkolnego.

Jeszcze tak niedawno działacze ZNP krzyczeli, że nie wolno likwidować gimnazjów. Teraz pozostało im kwękanie, czemu daje wyraz w swoim Liście Prezes: Czeka nas trudny okres związany z wdrażaniem reformy w oświacie. Nowe rozwiązania obejmują nie tylko zmianę struktury szkolnictwa, ale również sferę programową. Czy tak głębokie zmiany w oświacie były konieczne?

Oto ZNP był przeciw, ale jest już ZA ... wdrażaniem reformy. Dlatego - jak głosi S. Broniarz - na wszystkich pracownikach oświaty w zbliżającym się nowym roku szkolnym, a także w latach następnych, spoczywa szczególna odpowiedzialność za poziom przygotowania uczniów, ich edukowanie w duchu demokracji i tolerancji.

Już widzę oczami wyobraźni, jak państwowe media będą donosić wieści z rzekomego protestu, który nie jest już przeciwko reformie, ale przeciwko chaosowi jej wdrażania. Ten list nie przyciągnie tłumów, bo wzrok padnie w zupełnie innym kierunku. Murzynek Bambo w Afryce mieszka...

Długość autoreferatów habilitacyjnych

Autor bloga "Warsztat naukowca" dr hab. Emanuel Kulczycki tak pisze o sobie:

Nazywam się Ema­nuel Kul­czycki i zajmuję się oceną nauki oraz teorią komunikacji. Jestem profesorem nadzwyczajnym w Instytucie Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie kieruję grupą badawczą Scholarly Communication Research Group. Doktorat (2011) i habilitację (2016) zrobiłem z filozofii.
Na „Warsztacie badacza” bloguję o narzę­dziach badaw­czych, pro­gra­mach kom­pu­te­ro­wych oraz prze­pi­sach regu­lu­ją­cych pracę naukową. A przede wszystkim staram się objaśniać to, jak zrozumieć procesy funkcjonowania i zarządzania nauką.

Gorąco polecam ten blog moim doktorantom i seminarzystom, którym zależy na tym, by być na bieżąco w neoliberalnej presji parametryzacji wszystkiego, co ponoć wiąże się z prowadzeniem badań naukowych, publikowaniem ich wyników oraz postępowaniami na stopnie naukowe. Ma bardzo dobre doświadczenie w powyższym zakresie. Kieruje właśnie grupą badawczą, która realizuje ze środków Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki projekt pt. "Współczesna polska humanistyka wobec wyzwań naukometrii". Zaiste. Zamysł badawczy jest częściowo sprzeczny z jego tytułem. To się zdarza nawet najlepszym. Ciekawe, że nie zauważyli tego recenzenci projektu w NCN.

Zapewne jakieś jego fragmenciki wrzuca do swojego bloga, dzięki czemu możemy przed zakończeniem badań, a ma to nastąpić w 2018 r. dowiedzieć się czegoś z jego warsztatu badawczego.

Jak stwierdza na stronie poświęconej zamysłowi badawczemu: "Celem projektu jest określenie, jaki wpływ na współczesną polską humanistykę ma naukometria. Postawiliśmy taki cel badawczy, ponieważ wzrastające zainteresowanie wskaźnikami bibliometrycznymi sprawiło, że humanistyka coraz częściej uważana jest za niepoliczalną – a przez to za nieprzydatną. Dlatego chcemy przebadać, w jaki sposób przedstawiciele nauk humanistycznych i społecznych odnajdują się w takim podejściu do ich pracy."

Ostatniego dnia sierpnia ukazał się jego wpis E. Kulczyckiego zatytułowany: Jak długie są autoreferaty habilitacyjne w różnych dziedzinach? Ten jednak chyba nie ma nic wspólnego z powyżej wspomnianym projektem badawczym, gdyż dotyczy wszystkich dziedzin nauki, a nie tylko humanistyki. Tym bardziej więc mnie zainteresował, a raczej zaintrygował. Autor bowiem tak pisze o wyniku swoich dociekań na temat długości autoreferatów habilitantów:

Po blisko półtora rocznej pracy zakończyłem analizy i jestem już na etapie pisania tekstu o wykorzystaniu wskaźników bibliometrycznych przez habilitantów w ich autoreferatach. W uproszczeniu: interesuje mnie „czy” i „jak” habilitanci używają nazw wskaźników w swoich (publicznie dostępnych) autoreferatach, mimo iż są zobligowani do przygotowania osobno dokumentu (dostępnego tylko dla komisji habilitacyjnej) z wykazem dorobku oraz wartością wskaźników wskazanych przez rozporządzanie. Wstępne wyniki prezentowałem kilka tygodniu temu na warsztacie Summer of Science Studies. Problems and perspectives in Social Studies of Higher Education, natomiast na marginesie moich prac wyłoniły się inne ciekawe wyniki, które mogą być interesujące dla polskich habilitantów.


Skoro zostało sformułowane pytanie, to należałoby się spodziewać jakiegoś teoretycznego wyjaśnienia powodu poszukiwania na nie odpowiedzi. Równie dobrze, można by na podstawie autoreferatów dociekać, na podobnym poziomie epistemologicznym, ile jest cytowań w autoreferatach, albo Jak obszerna jest w nich bibliografia? czy Dlaczego nie ma w niej rozpraw X-a czy Y-ka ? Tego typu pytania byłyby tak samo nonsensowne, jak to, które sformułował filozof od naukoznawstwa.

Co bowiem i dla kogo wynika (Może dla regulacji prawnych? Może dla procedur? Może dla jakości recenzowania osiągnięć naukowych habilitantów? itp.) - ze stwierdzenia tak banalnych faktów, jak te, że np. w chemii średnia liczba stron wynosi 37,42, a w matematyce - 28,65? Im bardziej nauki są ścisłe, tym większa jest liczba stron, a im bardziej artystyczne - nauki o sztuce - to tych stron jest jedenaście.

To dobrze, czy źle? Jest to do czegoś adekwatne, czy nie? Ma to jakąś oczekiwany skutek? I co z tego? Po co komu takie wyliczenia? Czyżby interesowało to badacza ze względu na stopień zniszczenia w Polsce drzewostanu? Jakoś nikt z komentujących w blogu nie postawił tego pytania, natomiast brną niektórzy w tak nonsensowne dywagacje, jak np. Czy możliwe, że liczbę stron autoreferatów w niektórych obszarach powiększają obszerne wzory?

Przypomina mi ten paranaukowy absurd pytania seminarzystów - Ile stron musi liczyć praca magisterska? Chyba odeślę ich po odpowiedź do prof. UAM dr. hab. E. Kulczyckiego. Jest w tym zakresie zapewne świetnym ekspertem.

Maturzysta 2017

Tak pisze w sprawie rekrutacji maturzysta roku 2017:

Chciałem zapytać tylko o jeden z kierunków. Niedawno znalazłem pedagogika - kultury wychowania fizycznego i żywienia. Jakoś tak się to nazywało. Czy ten kierunek został zlikwidowany, czy zapisując się na zwykłą pedagogikę też będę mógł coś w te stronę robić. Pytam, bo średnio ogarniam, przyznam się bez bicia. Jeśli jestem w błędzie, prosiłbym o korektę.

Zapewne na uniwersytecie nie ma szans. Wykupi sobie miejsce na studia w pobliskiej wyższej szkole prywatnej (tzw. wsp). Jemu jest obojętne, gdzie, co i w jakich warunkach miałby studiować. Średnio ogarnia cokolwiek, mimo że komunikaty na stronach uczelni prowadzących elektronicznie rekrutację są napisane jak przysłowiowej "krowie na granicy". Takiemu trzeba jednak wyjaśniać "łopatologicznie".

Nie ma problemu. Już go widzę w młodzieżowej przybudówce partii politycznej, która jego zagarnie, gdzie posłusznie i pod dyktando będzie w niej realizował proste, kumate zadania.

Nauczyciel z Warszawską Syrenką

W okresie wakacyjnym, a więc dla środowiska oświatowego nieco wygaszonym ze względu na urlopy czy podejmowaną przez wielu nauczycieli dodatkową pracę na koloniach lub obozach - znakomity instruktor harcerski, nauczyciel z pasją, edukator, wydawca czasopisma "Wokół Szkoły" - Jarosław Pytlak został uhonorowany przez władze Miasta Stołecznego Warszawy nagrodą za dotychczasową twórczość pedagogiczną. Piszę o tym w przededniu rozpoczęcia nowego roku szkolnego 2017/2018, bo szkoły są dla dzieci, ale nie mogą im służyć, jeśli nie mają znakomitych nauczycieli, pedagogów, wychowawców, trenerów, lektorów, opiekunów, reedukatorów, terapeutów itp.

Są NAUCZYCIELE przez duże N, którzy swoją pasją, poświęceniem, oddaniem i niebywałym zaangażowaniem w edukację innych potrafią łączyć wiele z powyższych ról nadając tej profesji wyjątkowy charakter. Mówimy o takich pedagogach, że są artystami nauczycielskiej sztuki, lekarzami ludzkich dusz, pielęgniarzami dziecięcych trosk i wizjonerami koniecznych zmian oraz innowacji.

Ogromnie się cieszę, że tak piękną statuetką został wyróżniony właśnie Jarosław Pytlak, który może z poczuciem satysfakcji bycia docenionym dalej uczestniczyć w szeroko pojmowanej oświacie jako jeden z jej liderów. On sam tak pisze o tym wydarzeniu dziękując zarazem wszystkim tym, którzy współpracą wpisali się w jego szlachetną biografię, sukcesy i pewnie także drobne niepowodzenia:

Zawsze czułem się doceniony. To piękne uczucie i niezwykle motywujące. Wyrazy uznania miewały swój wymiar materialny. Jako nauczyciel zostałem odznaczony Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Jako instruktor harcerski – Srebrnym Krzyżem „Za zasługi dla ZHP”. Jako działacz Społecznego Towarzystwa Oświatowego – Złotą Odznaką STO. Jako dyrektor szkoły wreszcie – milionem uśmiechów i uścisków ręki, uczniów, ich rodziców oraz pracowników, no i trwającym już blisko trzy dekady zaufaniem ze strony organu prowadzącego. Czegóż więcej mógłbym w życiu oczekiwać?! A jednak coś się jeszcze znalazło...

O tym, że zostałem laureatem Nagrody Miasta Stołecznego Warszawy dowiedziałem się trochę przypadkiem od burmistrza dzielnicy Bemowo, Michała Grodzkiego. Nie było to może kompletne zaskoczenie, bowiem wiedziałem wcześniej o zgłoszeniu mojej kandydatury, ale mimo wszystko szok. W końcu wyróżnienie to przyznawane jest tylko raz w roku, a liczba laureatów na ogół nie przekracza dwudziestu!

W pierwszej chwili odebrałem owe wydarzenie jako rodzaj cudownego przypadku, że wnioskodawczyni zwróciła uwagę akurat na moją działalność, a grono radnych zaakceptowało tę moją kandydaturę. Wszak niewątpliwie jest cała rzesza ludzi, którzy robią w Warszawie i dla Warszawy mnóstwo dobrego. W wielu przypadkach, obiektywnie patrząc – z pewnością więcej niż ja. Tak właśnie rozumowałem z jakąś dozą pokory, ale skowronki śpiewające w brzuchu podpowiadały, że trochę jednak temu cudownemu przypadkowi pomogłem, postępując roztropniej, niż Samuel ze starego szmoncesu.

Onże Samuel modlił się kiedyś takimi oto słowami: – Jahwe! Izaak wygrał na loterii, Mosze wygrał na loterii, Dawid wygrał na loterii… Dlaczego ja nigdy nie wygrałem na loterii?! I pochylił się Jahwe nad losem Samuela i rzekł zatroskany: – Samuelu, ty daj mi szansę! Ty zagraj choć raz na loterii!”.

Ja na loterii życia społecznego gram wytrwale już blisko czterdzieści lat. Rodzina – kochana i jakże udana, harcerstwo, praca nauczyciela, kierowanie szkołą, aktywność w Społecznym Towarzystwie Oświatowym i Fundacji „Harcerska Wola”. Los miał szansę odszukać mnie w odpowiednim punkcie czasu i przestrzeni.

Co oczywiste, dla warszawiaka z urodzenia i wychowania nagroda otrzymana, jak to napisano w okolicznościowym dyplomie: "w uznaniu zasług dla Stolicy Rzeczypospolitej Polskiej", jest najpiękniejszym zdarzeniem, jakie może go spotkać w życiu społecznym! A dla mnie dodatkowo stanowi źródło satysfakcji z dwóch mniej oczywistych powodów.

Po pierwsze, odbieram ją jako wyraz uznania za zwykłą, codzienną, mozolną działalność, prowadzoną „u podstaw”, bez uwikłania w rywalizację i w politykę. Dobitnie potwierdza ona słuszność poglądu, który od wielu lat przekazuję kolejnym pokoleniom swoich wychowanków: nie musisz być lepszy od innych, wystarczy, że to, co robisz, wykonujesz dobrze i z sercem, i masz z tego satysfakcję. Na pewno będzie to zauważone. Cieszę się, że to świadectwo pojawiło się akurat teraz, kiedy coraz więcej ludzi, także w moim otoczeniu, zdaje się być przekonanych, że życie, to tylko wyścig szczurów i twarda walka o byt.

Po drugie, jest dla mnie ta nagroda politycznie „ekumeniczna” – przyznało ją grono ludzi, w którym dominuje Platforma Obywatelska, ale pierwsze, serdeczne gratulacje złożył mi burmistrz mojej dzielnicy, który jest działaczem Prawa i Sprawiedliwości. To pokazuje, że znalazłem się w skrawku czasoprzestrzeni wolnym od politycznego podziału, co po wielokroć potęguje radość z otrzymanego wyróżnienia.

Otrzymaną 31 sierpnia 2017 roku Nagrodę Miasta Stołecznego Warszawy dedykuję wszystkim swoim wychowankom, którzy przez lata niezmiennie dostarczali mi motywacji do działania, ich rodzicom, z zaufaniem przyjmującym kolejne pomysły i przedsięwzięcia, oraz współpracownikom, bez których żadna działalność publiczna nie miałaby szansy powodzenia. No i rodzince, która jest podstawą.

Z całego serca wszystkim Wam dziękuję!

Ja zaś z całego serca GRATULUJĘ!

Zbliża się nowy-stary rok szkolnej pseudodemokracji

Są instytucje, które działały, działają i będą działać niezależnie od tego, kto będzie w państwie sprawował nad nimi władzę. Nawet antysystemowa partia nie zmieni tego, by szkolnictwo stało się antysystemowe, skoro przyczyniła się do utrwalenia centralizmu oświatowego. Cynizm i obłuda polityków, którzy w obliczu sporu o to, kto ma większe prawo święcić Porozumienia Gdańskie z 1980 r. sprawiają, że zapomnieli lub celowo przemilczają wartości i postulowane wówczas właśnie systemowej zmiany także w polskiej oświacie. Homo sovieticus nadal jest w gmachu Ministerstwa Edukacji Narodowej, w Sejmie VIII kadencji, w Pałacu Prezydenckim i w rządzie. Żadna dekomunizacja w III RP nie nastąpiła, gdyż funkcjonariusze poprzedniego reżimu mają się nadal bardzo dobrze, we wszystkich dziedzinach życia i instytucji publicznych.

System szkolny nie został w realizowanych przez siebie funkcjach objęty demokratyzacją, gdyż nie zostały powołane organy uspołeczniające szkoły publiczne oraz nadzór pedagogiczny, a w instytucjach edukacji nie są powszechnie uznawane i szanowane zasady demokracji: wolności, godności, solidarności i praworządności w stosunku do wszystkich podmiotów edukacji. Fundamentalnym warunkiem demokracji jest podmiotowość społeczeństwa, gwarancje kontrolowania wybranych przez nie władz oraz zaistnienie lokalnych struktur jednostkowego uczestnictwa i współodpowiedzialności.

Demokratycznej jakości szkoły nie można zatem rozpatrywać w oderwaniu od kwestii jej autonomii instytucjonalnej, podmiotowości nauczyciela, uczniów i rodziców w szkole oraz od politycznego statusu obywatela w społeczeństwie. Jeżeli obowiązuje w nim hierarchiczny system organizacji życia jednostkowego, społecznego i instytucjonalnego oraz model etatystycznego obywatelstwa, to szkołom jako instytucjom państwowym pozostaje jedynie deklaratywne wychowywanie o demokracji jako czymś, czego nie doświadcza się tak wewnątrz, jak i poza nim.

Wśród podstawowych cech wyróżniających demokratyczną formę organizacji i działania instytucji edukacyjnej wymienić należy zasadę równości formalnej wobec prawa, polegającej na tym, że prawo stwarza ograniczenia nie tylko dla podwładnych, lecz także dla rządzących. Druga z zasad odnosi się do nadania prawnej formy i prawnego charakteru stosunkom między władzą szkolną (pedagogiczną) a uczniami i ich rodzicami, jako podmiotami prawa, poprzez określenie ich wzajemnych praw i obowiązków. Muszą one opierać się na uznaniu i zagwarantowaniu formalnej równości i wolności wszystkich osób uczestniczących w edukacji szkolnej. W tej sytuacji żadna ze stron nie byłaby uzależniona od arbitralnych decyzji władz szkolnych, lecz podlegałaby wyłącznie prawu, nad którego przestrzeganiem czuwałby społeczny organ, jakim jest rada szkoły.

Jak pisał przed kilkudziesięciu laty Celestyn Freinet: „Arbitralny system szkolny nie może wychować przyszłych obywateli – demokratów. (…) Niestety, nawyki władania są tak silnie zakorzenione w życiu rodziców i nauczycieli, że prawie we wszystkich klasach i rodzinach dzieci są całkowicie pozbawione praw i nieuchronnie poddawane władzy ludzi dorosłych. Ojciec może być naturalnie członkiem związku zawodowego lub nawet aktywistą postępowej partii politycznej, co nie przeszkadza, że gdy wróci do domu, staje się najczęściej władcą, który, jak w średniowieczu, nie znosi żadnego sprzeciwu wobec swoich żądań”.

Konieczność odstąpienia od modelu centralistycznie sterowanego szkolnictwa na rzecz strategii substytucji, oddolnego partycypowania w procesie edukacyjnym przez społeczności lokalne, rodziców, nauczycieli i uczniów prof. Zbigniew Kwieciński tak uzasadniał w 1992 r.: Trzeba nam było, niestety, długich i ciężkich lat doświadczeń tzw. Reform oświatowych i dojścia do obecnej nędzy szkoły, żeby zrozumieć, że centralne sterowanie oświatą w państwie autorytarnym używane jest wyłącznie do represjonowania społeczeństwa i że jest częścią strategii azjatyckiego podstępu władzy wobec społeczeństwa (według określenia A. Podgóreckiego).(Z. Kwieciński, Socjopatologia edukacji, IBE Warszawa 1992, s. 271)

W społeczeństwie demokratycznym decentralizacja administracji polega na przeniesieniu odpowiedzialności za realizację zadań publicznych na inne niż władze oświatowe podmioty wykonawcze. W sensie społecznym podmiotem wykonawczym w szkole nie jest tylko dyrektor czy jego zastępca, ale wszystkie osoby zaangażowane w edukację w szkole. Instytucja ta staje się wówczas wspólnotą terytorialną, w której każda z osób realizuje interes wspierania rozwoju uczniów, ma wyodrębniony prawem zakres samodzielnego działania, bez podporządkowania organizacjom wyższego szczebla. Prawdziwą nowością demokracji jest to, że władza bierze się ze wspólnoty, a nie spoza niej.

Szkoła w systemie zdecentralizowanym to szkoła, która ma prawo do własnych, lokalnych zasad i sposobów organizacji swojej pracy. To szkoła, która tworzy własny autorski obraz edukacyjny, za który ponosi pełną odpowiedzialność. Szkoła, która organizuje swą pracę dla każdego ucznia <>, przy pełnej współpracy z rodzicami i uczniami. To samo dotyczy lokalizacji szkoły, organizacji sieci szkolnej oraz dojazdów uczniów do szkoły, zasad i czasu jej funkcjonowania. (J. Niemiec, Organizacja szkoły a przemiany edukacyjne, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Pedagogiczne – Zeszyt 15, Kraków 1992, s. 14)

Problemy demokratyzacji szkoły, a więc jej uspołecznienia, zagwarantowania podmiotowości (wolności) wszystkich nauczycieli i uczących się, ich kreatywności oraz partycypacji w procesie kształcenia i samostanowienia o nim, wymagają aktywnej niezgody na ukryty program dehumanizacji i indoktrynacji w toku edukacji. To przypomnijmy:

Przełom społeczno-polityczny w Polsce w latach 1980-1981, a po długiej przerwie kolejny w 1989 r., zapowiadał w obszarze oświaty poddanie jej obywatelskiej kontroli. Początkowo chodziło o to, by tak szkoły jak i Ministerstwo Oświaty przestały być bastionami partyjniackich czy partykularnych interesów, służąc przede wszystkim kształceniu i wychowaniu młodego pokolenia. Postulowano, by nie trwoniono publicznych pieniędzy na utrzymanie przy tej okazji rozbudowanej machiny pseudooświatowej władzy. Czy coś się zmieniło?

Przyglądając się wdrażanym, odwoływanym czy kwestionowanym przez kolejne rządy reformom oświatowym można dostrzec wyraźny brak w tych procesach jakiejkolwiek regularności czy kumulowania zgromadzonych doświadczeń. Mieliśmy tu do czynienia z ustawicznym konfliktem między zwolennikami autonomii, decentralizacji i uspołecznienia oświaty a ich jawnymi lub skrytymi wrogami. Pojawiające się projekty reform natrafiały tak na opór struktur politycznych, jak i na niechęć, a niekiedy nawet działania sabotujące ze strony samych nauczycieli czy funkcjonariuszy związkowych.

Nieustannie oscylowano między destabilizacją a rewolucyjnością, między reformowaniem a ewolucyjnością przemian, które to zjawiska były efektem zmieniających się wraz z władzą polityczną afirmacji określonych systemów wartości. To, co jedni skracali, następni wydłużali, co jedni wzbogacali, następni o to samo uszczuplali, to, z czym jedni zrywali, inni – jakby na przekór – właśnie do tego nawiązywali itp. Nastąpiło wyraźne oddzielenie etyki od polityki, która stawała się czystą grą interesów.

W kolejnych aktach politycznym zmian zmieniali się jedynie główni aktorzy, usiłując przekonać społeczeństwo (swoich widzów) do poparcia projektowanych czy wdrażanych już zmian. Toczyła i toczy się nadal walka o sumie zerowej, w której gracze mają dokładnie przeciwstawne interesy czy preferencje, dążąc do wyeliminowania drugiej strony. Każde decyzje i zmiany kolejnych władz resortowych były zatem oceniane jako przygotowane zbyt szybko i niedostatecznie lub też osądzane jako mocno spóźnione i podejmowane za wolno.

Nie były przy tym istotne argumenty merytoryczne, ale odcień politycznych i związkowych preferencji czy ukrytych zobowiązań kolejnych administratorów w resorcie edukacji. Myślenie utopijne mieszało się z koniecznością podejmowania przez władze politycznych wyborów, z bezwładem i niekompetencją wielu urzędników oświatowych, z woluntaryzmem i mitologicznie pojmowaną wiarą w realizację wielkiej sprawy.

Kiedy nastąpi zmiana?

Odszedł od nas profesor pedagogiki porównawczej i historii oświaty - Mieczysław Jerzy Adamczyk

Niestety, okres wakacyjny nie był wolny od bardzo smutnych wydarzeń, o których dowiaduję się z opóźnieniem ze względu na nieobecność w kraju. Wczoraj otrzymałem wiadomość o śmierci profesora tytularnego pedagogiki Mieczysława Jerzego Adamczyka (ur. 2 grudnia 1933 r. w Kluczkowicach w woj. lubelskim). Profesor odszedł w wieku 84 lat, ale do ostatnich miesięcy swojego życia był niezwykle aktywnym nauczycielem akademickim.

Mimo wieku emerytalnego pracował na dwóch etatach - w Wydziale Zamiejscowym w Kłodzku Dolnośląskiej Szkoły Wyższej we Wrocławiu oraz w Instytucie Pedagogiki Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu. W tej pierwszej uczelni kierował Zakładem Pedagogiki Ogólnej na Wydziale Nauk Pedagogicznych. Współpracował też z Uczelnią Jana Wyżykowskiego, gdzie był zaangażowany w cykl konferencji naukowych z cyklu „Społeczności lokalne…”.

Należy jednak przypomnieć, że zm. Profesor przeszedł w swojej nauczycielskiej karierze przez wszystkie szczeble zawodowe, tak w strukturach polskiej oświaty, jak i szkolnictwa wyższego. Po dwukierunkowych studiach historyczno-pedagogicznych, które ukończył na Wydziale Nauk Humanistycznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w 1956 r. został zatrudniony w szkolnictwie, pracując kolejno w Szkole Podstawowej nr 4 w Tarnowie, a w rok później, w latach 1957-1962 jako kierownik tej szkoły. W latach 1962-1970 był inspektorem szkolnym zatrudnionym w Inspektoracie Oświaty dla pow. nowotarskiego i miasta Zakopanego.

Po przeniesieniu się na Dolny Śląsk w 1970 r. został nauczycielem III Liceum Ogólnokształcącego we Wrocławiu, następnie przez dwa lata był kierownikiem Zakładu Badań Oświatowych Instytutu Kształcenia Nauczycieli we Wrocławiu. W 1972 r. uzyskał na Wydziale Historyczno – Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki.

Po 18 latach zatrudnienia w oświacie, z dniem 1.10.1974 r. przeszedł do pracy w szkolnictwie wyższym, na stanowisko adiunkta w Międzywydziałowym Studium Pedagogicznym Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Jako „element wrogi ideologicznie”, został - po wprowadzeniu stanu wojennego - zmuszony do odejścia z tej Uczelni. Na szczęście przygarnęła go na rok Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Opolu, gdzie zajmował stanowisko adiunkta. W tym też czasie prowadził zajęcia na Uniwersytecie Wrocławskim, którego rektor uzyskał zgodę Komitetu Wojewódzkiego PZPR na warunkowe zatrudnienie M. J. Adamczyka (za poręczeniem społecznym), z dniem 1.10.1985 na stanowisku docenta w Instytucie Pedagogiki.

Było to możliwe, gdyż W 1982 r. Rada Wydziału Nauk Humanistycznych Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie nadała mu stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki na podstawie dysertacji pt. "Kształcenie młodzieży chłopskiej z obwodu sądeckiego i okolic 1772-1848". Z dniem 1.10.1984 r. został powołany na stanowisko docenta a od 1.07.1991 na stanowisko profesora nadzwyczajnego w Uniwersytecie Wrocławskim. W dniu 22.10.1996 r. uzyskał naukowy tytuł profesora, a od 1.09.2000 r. został mianowany profesorem zwyczajnym Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie pełnił funkcję kierownika Pracowni Pedagogiki Porównawczej w Instytucie Pedagogiki.

W 1989 r. Komisja Arbitrażowa w Warszawie, w wyniku przeprowadzonego postępowania dowodowego, przywróciła Profesora do pracy we wrocławskiej Akademii Rolniczej, ale nie zdecydował się już na przejście do tej uczelni na pierwszy etat. Od roku 1992 do 2003, a więc do wieku emerytalnego był przez 10 lat zatrudniony na drugim etacie w Instytucie Pedagogiki KUL w Lublinie i jego Wydziale Zamiejscowym w Stalowej Woli.

Jak pisał w ankiecie dla Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN:

"Przez pewien czas, (pracując z dala od ośrodków naukowych) nie miałem skrystalizowanych zainteresowań badawczych. Początkowo koncentrowałem je na problematyce górskiego rejonu Karpat. Stopniowo jednak poszerzałem ten obszar o węgierskie, czeskie i niemieckie kraje monarchii habsburskiej, przeprowadzając liczne kwerendy w tamtejszych archiwach i bibliotekach. W wyniku współpracy z krakowskim ośrodkiem naukowym, moje zainteresowania badawcze ewoluowały jednak ku szkolnictwu Galicji oraz kontaktom szkolnym ziem polskich z krajami monarchii austriackiej w latach 1650-1914. Po zatrudnieniu mnie w Uniwersytecie Wrocławskim przeszły kolejną metamorfozę, koncentrując się głównie na pedagogice porównawczej i edukacji zagranicznej. Badałem również wpływ edukacji na przeobrażenia wybranych warstw społecznych i grup narodowościowych.

Mój dotychczasowy dorobek naukowy (zahamowany wydatnie w latach 1956-1970 i 1981-1985), obejmuje ponad 120 publikacji, w tym 7 książkowych, 2 książki współautorskie i 3 pod redakcją naukową. Resztę stanowią artykuły, w większości o objętości 2 i więcej arkuszy oraz recenzje (9). Kilka prac, w tym 1 książkę opublikowałem w językach obcych. Oprócz tego (nie licząc ekspertyz wykonanych na zlecenie MEN i innych instytucji oświatowych), uczestniczyłem w realizacji 4 zleconych tematów badawczych. Opublikowałem również wnioski o granty naukowe.

Moje prace były niejednokrotnie recenzowane w czasopismach zagranicznych (francuskich, austriackich, węgierskich, czeskich i słowackich) i trzykrotnie wyróżniane nagrodami ministerialnymi."

Kształcił młode kadry akademickie. Ostatnią wypromowaną przez Profesora doktor jest dr Ewa Sokołowska-Syguła, która broniła się w dn. 6 czerwca 2017 w DSW.

Do najważniejszych rozpraw śp. Profesora M.J. Adamczyka należą:

1. Zagadnienia społeczno – pedagogiczne, Wydaw. Akademii Rolniczej, Wrocław 1979.

2. Kształcenie młodzieży chłopskiej z obwodu sądeckiego i okolic 1772-1848 (= Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Rozprawy 27), Wrocław 1981, s. 1-158.

3. (współautor) Pastuszka S., Starachowice: zarys dziejów, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1984.

4. (współautor) Pastuszka S., Konstytucje polskie w rozwoju dziejowym: 1791 – 1982, WSiP, Warszawa 1985.

5. (współautor) Ładyżyński A., Wybrane zagadnienia szkolnictwa i wychowania na świecie, Oficyna Wydawnicza Fundacji Uniwersyteckiej, KUL, Stalowa Wola 1989.

6. Edukacja a awans społeczny plebejuszy 1784-1848 (= Acta Uniwersitatis Wratislaviensis 1076. Prace pedagogiczne 68), Wydaw. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1990.

7. Fenomen Podhala. Tatrzańska Wspólnota Leśna w Witowie, Podhalańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Nowy Targ 1995.

8. Szkoły Pijarskie w Podolinie i ich związki z Polską 1643-1848, Wydaw. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1995.

9. Edukacja a przeobrażenia społeczności żydowskich w monarchii habsburskiej 1774 – 1914, Wydaw. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1998.

10. (współautor) Ładyżyński A., Wybrane zagadnienia szkolnictwa i wychowania na świecie: (materiały pomocnicze dla studentów), Oficyna wydawnicza Fundacji Uniwersyteckiej, Stalowa Wola 1998.

11. (współautor) Ładyżyński A., Edukacja w krajach rozwiniętych, Oficyna Wydawnicza Fundacji Uniwersyteckiej, Stalowa Wola 1999.

12. L’ educacions et les transformations de la socjete juive dans monarchie Habsburg 1774 – 1914, Geneve, Paryż – Sorbona, 1999.

13. Szkoły obce w edukacji Galicjan. Cz.1, Kraje Korony Węgierskiej. Oficyna Wydawnicza Rytm, Węgierski Instytut Kultury, Warszawa 2003.

14. Węgrzy na ziemiach polskich w XVIII-XIX wieku [w:] R. Grzybowski, T. Maliszewski (red.), W służbie historii, nauki, kultury i edukacji, Wydaw. UG, Gdańsk 2006, s. 140-148.

15. Cywilizacja zachodnia. Specyfika rozwoju, tradycje, preferowane wartości, Wrocław 2011.

Zmarły Profesor został W uznaniu zasług odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1989), Złotym Krzyżem Zasługi (1981), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1995) oraz Nagrodą im. Jerzego Skowronka za pracę „Szkoły obce w edukacji Galicjan. Kraje Korony Węgierskiej”.


JM Rektor Uczelni Jana Wyżykowskiego udostępniając fotografię zm. Profesora pisze publikacji przesłał wykaz publikacji związany z cyklem konferencji pod nazwą "Społeczności lokalne", których Profesor był kierownikiem naukowym. Jak wielokrotnie podkreślał śp.prof. M. Adamczyk - stanowiły one dla Niego bardzo ważny wycinek pracy naukowo-badawczej w ostatnim czasie. Podjął też próbę utworzenia Akademii Samorządności przy Urzędzie Marszałkowskim we Wrocławiu.


W imieniu środowiska polskiej pedagogiki skupionego przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN składam Rodzinie i Najbliższym Profesora wyrazy głębokiego współczucia.