Coraz częściej odnajduję w publikacjach oraz projektach zespołów badawczych kardynalne błędy metodologiczne w konstrukcji najbardziej banalnym, a przy tym małowartościowym narzędziu, jakim jest kwestionariusz ankiety.
Jeśli takie błędy popełnia mój student, to mam możliwość natychmiastowego zareagowania. Gorzej, kiedy najprostsze błędy popełnia osoba ze stopniem naukowym doktora. Niestety, dotyczy to nie tylko części pedagogów, ale także psychologów, socjologów, politologów, itd.
Właściwe nie chce mi się już o tym pisać, bo ile i jak często można zwracać uwagę na to, że ankieta nie powinna zawierać pytań rozstrzygnięcia, a więc rozpoczynających się od partykuły pytajnej "Czy....?", bo są one sugerującymi respondentom, co tak naprawdę pseudonaukowiec chce udowodnić.
W ostatnich latach nastała swoistego rodzaju moda na wprowadzanie do ankiet skalowania postaw osób badanych wobec przedłożonych im przez badaczy sądów. Autorzy nie wiedzą, że nie wolno stosować podwójnych zaprzeczeń oraz więcej niż jedna zmienna (cecha) w sądzie, do którego ma ustosunkować się badany?
Proszę zajrzeć do opublikowanych przeze mnie przykładów z różnych prac badawczych:
1. Pseudonauka mimo wszystko
Proszę zatem nie bronić pseudonaukowych narzędzi i projektów badawczych argumentacją typu:
- Ankieta którą przygotował nasz zespół badawczy znalazła zainteresowanie
różnych ugrupowań;
- Nasze przedsięwzięcie badawcze realizowane jest w nurcie psychologii... szeroko rozpowszechnionej na świecie oraz coraz częściej cieszącej się
zainteresowaniem w kręgach polskich badaczy.
- ... zdecydowana większość pytań diagnostycznych, zawartych w
kwestionariuszu, pochodzi z wystandaryzowanych narzędzi, powszechnie używane w
badaniach psychologicznych miedzy innymi do pomiaru...;
- Wszystkie pytania, które nie stanowią części wystandaryzowanych
narzędzi, a jest ich tylko kilka, mają szerokie zastosowanie w badaniach
socjologicznych... ;
- ... dobór pytań jest odpowiedni i właściwości psychometryczne co najmniej
akceptowalne...;
- recenzentem wydawniczym pracy, w której znajduje się narzędzie badawcze, jest profesor X - autor metodologii badań w pedagogice społecznej. Nie można zatem tego krytykować.
itd., itp.