Przed laty pisałem w Słowniku
"Pedagogika. Leksykon PWN" (współred. Bogusław Milerski) o tym, czym jest ewaluacja
pedagogiczna:
ewaluacja pedagogiczna (fr. évaluation – oszacowanie,
określenie wartości) to ocena wartości procesów, zdarzeń i
obiektów edukacyjnych. Wyróżnia się cztery rodzaje ewaluacji:
1) ewaluacja formatywna, która ze względu na
pożądany postęp, transformację, rozwój dostarcza informacji potrzebnych do
korygowania polityki oświatowej, jej modyfikowania i sterowania nią. Ewaluacja
formatywna może pomóc w realizacji programu innowacji czy innego, poddanego
badaniu przedsięwzięcia oświatowego. Celem tej ewaluacji jest zbadanie, na ile
praktyka oświatowa czy innowacje osiągają sformułowane na początku zadania lub
zamierzenia;
2) ewaluacja konkluzywna – to selekcja lub
sprawozdawczość, która koncentruje się na ocenie rezultatów i skutków polityki
oświatowej oraz odnosi się do całościowego oddziaływania tej polityki.
Ewaluacja skutków określa rezultaty i efektywność polityki oświatowej zwłaszcza
pod kątem podjęcia decyzji o jej kontynuowaniu, rozwijaniu, zredukowaniu i
finansowaniu,
3) ewaluacja społeczno-polityczna podejmowana ze względu na realizację celów polityki oświatowej i roszczenia społeczne;
4) ewaluacja administracyjna, dotyczy sprawowania władzy,
zarządzania w edukacji.
Badanie ewaluacyjne obejmuje umiejscowienie decyzji, a
jego celem jest określenie miejsca (miejsc), gdzie są podejmowane istotne dla
oświaty rozstrzygnięcia dotyczące edukacji, jej struktur, planowania,
zarządzania kadrami i finansowania. Bada się tu trzy kategorie decyzji:
podejmowane całkowicie niezależnie (pełna autonomia); podejmowane na danym
poziomie, ale razem lub po konsultacji z władzą; podejmowane na danym poziomie,
ale w obrębie ram określonych prze władze (ramy: prawne, administracyjne,
finansowe).
Przedmiotem ewaluacji pedagogicznej mogą być: instytucje,
nadzór pedagogiczny, kadra kształcąca, uczniowie, ich rodzice, programy
edukacyjne, projekty innowacji i eksperymentów.
Od 2000 roku zaszła poważna zmiana, gdyż na temat
ewaluacji w oświatowych placówkach ukazało się mnóstwo artykułów naukowych,
raportów z badań i studiów teoretycznych. Tysiące nauczycieli odbyło szkolenia,
brało udział w konferencjach naukowych i oświatowych poświęconych ewaluacji, a
wszystko było finansowane z budżetu państwa wspieranego środkami
finansowymi z Unii Europejskiej na związane z tym projekty, programy,
badania.
Moi studenci chcieli zajrzeć do raportów
ewaluacyjnych, które były publikowane na sfinansowanej ze środków europejskich
platformie SYSTEM EWALUACJI OŚWIATY. Po wpisaniu adresu elektronicznego
przeczytali:
Szanowni Państwo,
W związku z zakończeniem okresu
utrzymania rezultatów projektu, serwis https://www.npseo.pl został wyłączony. W
przypadku pytań prosimy o kontakt z Ośrodkiem Rozwoju Edukacji.
Z poważaniem,
Administracja Platformy
Postanowili zatem zajrzeć na stronę Ośrodka Rozwoju
Edukacji. Nie ma na jej platformie danych o ewaluacji w placówkach
przedszkolnych i szkolnych, ponieważ... już się jej nie prowadzi.
2) W ramach zajęć z pedagogiki
porównawczej studenci chcieli zapoznać się z Przewodnikiem MEN reklamowanym jako doskonałe narzędzie dla
wszystkich edukatorów działających w obszarze tematyki globalnej. Ponoć powstał
on w oparciu o doświadczenie i odniesienia praktyczne, by
wspierać edukatorów w efektywnym wdrażaniu inicjatyw edukacji globalnej.
Rzekomy "Przewodnik" miał oferowac "wsparcie w zakresie
metod, tworzenia programów i ewaluacji, a także proponuje listę
źródeł, kontaktów i bibliografię". Jak informowało MEiN: Zasób
jest dostępny pod adresem:
http://www.edukacjaglobalna.ore.edu.pl/pl/a/Przewodnik‑po‑edukacji‑globalnej
Klikamy i otrzymujemy klarowny komunikat:
Ta witryna jest nieosiągalna
Sprawdź, czy w adresie edukacjaglobalna.ore.edu.pl nie ma
błędu.
- Jeśli pisownia jest
poprawna, uruchom Diagnostykę sieci systemu Windows.
DNS_PROBE_FINISHED_NXDOMAIN
Właściwie powinienem zostawić ten wpis bez komentarza. Ewaluacja oświaty była, a wydana na nią milionowa kasa się zmyła. Tak to jest z niektórymi wydatkami budżetowymi na rozwiązania, które miały służyć edukacji na długie lata, ale w tym przypadku polityczny resentyment sprawił, że zmarnowano kolejny projekt.
Ewaluacja jest w krajach demokratycznych standardem
zarządzania w sektorze publicznym, gdyż jej istotnym celem jest udzielenie informacji zwrotnej osobom odpowiedzialnym za edukację na temat jakości, spójności czy także efektywności działalności instytucji publicznych, a do
takich należy m.in. szkolnictwo. Kryteria oceny powinny być zróżnicowane,
gdyż każda z placówek oświatowych realizuje nieco odmienne cele ze względu na różniace się środowisko codziennego życia jej uczniów. Tym samym
zależą one od wielu czynników, w tym także od eksponowanych w debacie
publicznej oczekiwań czy aktualnych potrzeb społeczeństwa, regionu, gospodarki itp.
Dzięki prowadzonej przed laty ewaluacji rozwinęła się wiedza i kompetencje ewaluatorów w zakresie kryteriów, metod i środków do oceny jakości edukacji (np. współczynnik EWD). Dowiedziliśmy się m.in. o takich jej funkcjach, jak:
1) Doskonalenie procesu planowania (improving
planning) z uwzględnieniem racjonalnego uzasadnienia dla działalności
edukacyjnej poprzez zweryfikowanie jej spójności zewnętrznej, przystawalności
celów do potrzeb i problemów plaćówki oświatowej, zapewnienie wydajnej,
racjonalnej i skutecznej alokacji zasobów w całym systemie szkolnym itp.
2) Poprawa wdrażania i kontrola jakości (improving
performance & quality) kształcenia i wychowania z uwzględnieniem
doskonalenie istniejących rozwiązań strukturalnych, proceduralnych i procesu
zarządzania placówką oświatową (improving programme management);
minimalizowania negatywnych efektów ubocznych zarządzania opartego na wynikach
kształcenia i wychowania; podnoszenie efektywności działań pedagogicznych
poprzez weryfikowanie, na ile realizują one zakładane cele, jaka jest
jakość edukacji (improving programme delivery).
3) Wzmocnienie odpowiedzialności (improving
accountability) podmiotów edukacji przez informowanie szerszej opinii publicznej
o skuteczności oddziaływań placówki oświatowej – na ile jej cele zostały
osiągnięte, czy pojawiły się dodatkowe efekty; informowanie szerszej opinii
publicznej o efektywności podjętych działań itp..
4) Wspieranie procesów uczenia się w wyniku diagnozowania
i wyjaśniania czynników oraz procesów warunkujących sukcesy i porażki (w
tym także czynniki uboczne); weryfikowania teorii leżących u podstaw
realizowanych programów edukacyjnych, projektów itp.; formułowanie wniosków dla
zainteresowanych realizacją rozwiązań autorskich i projektów edukacyjnych,
promowanie dobrych praktyk; rozwijanie umiejętności ewaluacyjnych kadr
pedagogicznych (building capacity).
5) Wzmacnianie partycypacji wszystkich podmiotów
oświatowych, samorządowych i lokalnych na rzecz wzmacniania ich poczucia bycia współwłaścicielami placówek publicznych (improving partnership & ownership) przez wzmacnianie więzi, relacji, współpracy, interakcji między uczestnikami procesów
kształcenia i wychowania; aktywizowanie różnych środowisk społęcznych oraz włączanie
ich w działania wspierające polacówki oświatowe, dyskusję nad ich ocenianiem i
kierunkami rozwoju; włączanie tych grup, które były marginalizowane
(empowerment) np. inkluzja osób z niepełnosprawnością.
W polityce oświatowej od 2015 roku jest radykalny odwrót od rzeczywistego charakteru szkolnictwa publicznego. Ono jest od 2017 roku państwowe, podporządkowane interesom partii władzy, a więc jej ideologii i celom politycznym. Może wyraża ją hasło - "Oświata to już nie ludzie - to ideologia"? W sieci jest jeszcze zachowana archiwalna strona NPSEO, z której zaczerpnąłem rysunek otwierający wpis. Historycy oświaty będą mogli skorzystać z zamieszczonych tam raportów, artykułów:
G. Mazurkiewicz
G. Mazurkiewicz
G. Mazurkiewicz
A. Pawlicki
R. Dorczak
T. Kasprzak
K. Bednarek
