01 listopada 2022

W ciągu roku pożegnaliśmy

 


Pragnieniem każdego, 

kto kocha i jest kochany, 

kto ceni i jest doceniany, 

kto pamięta i jest pamiętany, 

kto obdarza innych Dobrem i jest nim obdarzany,

kto jest nauczycielem i uczącym się, 

   jest to, 

   by najbliższa mu osoba była wciąż obecna, niejako w pobliżu, w sile wieku i zdrowia, w myślach, sercu i pamięci minionych wydarzeń, wspólnych doświadczeń, przeżyć, spotkań, rozmów, gestów, a nade wszystko - tak rzadko doświadczanych w akademickim świecie  - dowodów wyjątkowego WSPÓŁISTNIENIA.         

Od ubiegłorocznego Dnia Wszystkich Świętych odeszli od nas, pozostając w pamięci, sercach, dziełach, myśli i dokonań na rzecz kształcenia młodych pokoleń i kadr akademickich, pedagodzy, których osobno żegnałem odrębnym wpisem w blogu. Już nie skontaktujemy się bezpośrednio ze sobą, chociaż moje notatniki zachowały numery telefonów, elektroniczne,  domowe i uczelniane adresy.  

 

pedagog społeczny - dr. hab. Mikołaj Winiarski 



pedagog mediów - dr hab. Janusz Morbitzer, prof. WSB 




pedagog wczesnej edukacji - prof. dr hab. Barbara Helena Wilgocka-Okoń


 

tyflopedagog - prof. dr hab. Jadwiga Kuczyńska-Kwapisz  


pedagog ogólny - dr hab. Mariusz Dembiński, prof. UAM 




pedagog przedszkolna - dr hab. Krystyna Maria Lubomirska 


pedeutolog - dr Ewa Lewik-Tsirigotis 


 
Wszyscy, którzy odeszli, zostawili w nas jakiś ślad, bo - jak w jednym z pięknych wierszy pisze o takich twórcach łódzki poeta Tomasz Misiak - chcieli i potrafili:

(...) żyć wyraziście,

Byt kreować, jak dzieło,

Ślad zostawić,

By w krąg się rozchodził

Coraz dalej i dalej

Wśród ludzi ideą

Albo chociaż

Falą na wodzie.

(T. Misiak, Słowo do słowa, Łódź 2018, s. 4). 

 

31 października 2022

THE World University Rankings odsłania sterowaną grywalizację i kompromitującą ewaluację nauki w Polsce

 

Jak ktoś już bardzo chce i przejmuje się "światowymi" rankingami nauki oraz jakości kształcenia w uniwersytetach na całym świecie, to może zajrzeć na stronę THE World University Rankings.  Tam znajdzie klasyfikację rzekomo najlepszych tego typu uczelni na ponoć całym świecie, czyli przekona się o tym, jak porównywane jest to, co jest nieporównywalne. Piszę o tym w wydanej w tym roku książce. Nie ma to jednak znaczenia dla grywalizacyjnego kołowrotka.   

 

Jak piszą twórcy tej grywalizacji: 

 

Nasze rankingi obejmują trzy główne misje działalności uczelni: badania, nauczanie i ich oddziaływanie. Każda uczelnia w rankingu ma swój profil, z podziałem na ogólne wyniki w rankingach i danymi uzupełniającymi, które mają pomóc studentom w wyborze uniwersytetu ich marzeń. 

Na przykład istnieją dane dotyczące stosunku liczby pracowników do liczby studentów na każdym uniwersytecie, całkowitego dochodu na studenta, odsetka studentów zagranicznych oraz podziału studentów według płci. Niektóre uniwersytety mają ulepszone profile, aby zaprezentować swoją ofertę studentów oraz ich indywidualne mocne strony i cechy poza danymi rankingowymi. 

Big Date THE stały się ważnym źródłem informacji dla kończących szkoły średnie, pomagając im w podjęciu jednej z najważniejszych decyzji w ich życiu – komu powierzyć swoją edukację

Organizator niniejszej grwalizacji chce w ten sposób pomóc młodzieży w jej dalszej ścieżce kształcenia. Przy okazji rankingu publikuje zatem komercyjne blogi, wlogi, wiadomości i porady z rzekomo bezcennymi poradami i wskazówkami ich autorów.

Ponoć rankingi są również szeroko wykorzystywane przez polityków i rządy w podejmowaniu decyzji dotyczących karier, ustalaniu strategicznych priorytetów czy monitorowaniu polityki, a to dlatego, że  (...) rankingi THE opierają się na jednej z najbogatszych baz danych dotyczących wyników uczelni na świecie.

Jak widać polskie Ministerstwo Edukacji i Nauki na czyjeś szczęście nie przejmuje się rankingozą i ustala własne kryteria oraz klasyfikacje. Możemy zatem zobaczyć, jak bardzo różnią się między sobą grywalizacyjne typologie. Postanowiłem zobaczyć, jakie wyniki mają polskie uniwersytety w dziedzinie nauk społecznych, w dyscyplinie i kierunku kształcenia związanymi z edukacją. Jak wiadomo w USA, United Kingdom  nie ma pedagogiki jako dyscypliny naukowej, tylko są jakieś study of education. Oto polskie wyniki w świetle THE: 


miejsce

Nazwa uczelni

Kategoria naukowa dla PEDAGOGIKI

w III RP 2022 wg MEiN

201–250

Adam Mickiewicz University, Poznań

Poland

                   B+

251–300

Jagiellonian University

Poland

                    B+

401–500

University of Warsaw

Poland

                     B+

601+

University of Silesia in Katowice

Poland

                     B+

 

Czekamy zatem na kolejne sukcesy związane z wstawaniem z kolan i przecieraniem dziur w połatanych uniwersytetach.

The overall THE World University Rankings, featuring more than 1,500 institutions, are accompanied by a series of subject-specific rankings to help students determine where to study: 

  

    

   

29 października 2022

Jaka piękna katastrofa. Pedagogika i edukacja wobec społecznej zmiany.




 

 

Nie jestem w stanie przybliżyć wszystkich wystąpień na XXXIV Forum Pedagogicznym we Wrocławiu, ale przywołam jeszcze jedno, które wywołało wiele refleksji i emocji, bowiem prof. Mirosława Nowak-Dziemianowicz zawsze referuje z dynamiką przekazu. W ten sposób wyraża osobiste zaangażowanie w referowany problem oraz potrzebę poruszenia nim także słuchaczy. Nawet nie chodzi o to, by wszystko akceptować czy w pełni zgadzać się z prezentowanymi tezami. Nie ulega bowiem wątpliwości, że są one pochodną wyostrzonego krytycznie spojrzenia na naukę, szkolnictwo wyższe czy politykę oświatową, następstwem wglądu w stan rozwoju rodzimej pedagogiki akademickiej.

 Udostępniony mi przez Profesorkę tekst wystąpienia powinien być opublikowany w periodyku Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego lub Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN, by trafił do właściwego adresata. Poruszająca wszystkich krytyka, nie pozwala na jej przemilczenie, pominięcie czy zlekceważenie. Mamy bowiem do czynienia z „jakże piękną katastrofą” z udziałem także rodzimej pedagogiki, co wcale nie oznacza, że tylko z jej winy, przyzwoleniem czy samoświadomością. W tle wypowiedzi dolnośląskiej pedagożki można było odnaleźć przywoływane przez nią poglądy na zmianę społeczną: F. Fukuyamy, Z. Baumana, A. Giddensa, J-C. Kaufmanna, U. Becka, W. Burszty, P. Sztompki czy M.J. Szymańskiego. 

M. Nowak-Dziemianowicz-Bąk uderzyła w stół, a teraz niech odzywają się przysłowiowe nożyce. Przywołam w tym miejscu kilka kwestii, które znalazły w jej wypowiedzi szerokie uzasadnienie: 

1.Zdecydowany prymat wiedzy normatywnej ( odpowiadającej na pytanie o to, jaki powinien być świat) nad wiedzą deskryptywną (będącą opisem tego, jaki świat, jego poszczególne obszary , jest) , praktyczno- moralną, odpowiadającą na pytanie o to, dlaczego w naszym społecznym świecie zachodzą takie a nie inne procesy, jakie są ich uzasadnienia, jakie przyświecają im wartości oraz wiedzy krytycznej, demaskującej jawne  ukryte praktyki władzy w dyskursie społecznym i nad dyskursem społecznym czyli obnażającej mechanizmy i źródła doświadczanych dzisiaj przez ludzi opresji i cierpienia.

2. Ucieczka pedagogiki i pedagogów- badaczy od problemów związanych z teraźniejszością, z edukacją tu i teraz, ze szkołą jako instytucja edukacyjną ( w to miejsce mamy do czynienia w naukach społecznych- nie tylko w pedagogice z zamykaniem się w szczegółowych , często odległych od rzeczywistych problemów zagadnieniach)

3. Kryzys podstaw teoretycznych i języka dyscypliny- to konsekwencja tego zamknięcia się we własnych, szczegółowych obszarach problemowych. Skutkuje to potrzebą ciągłego definiowania pojęć tak podstawowych dla naszej dyscypliny jak edukacja, wychowanie, socjalizacja ( i wielu innych) w miejsce tworzenia i rozwijania nowych, potrzebnych do opisu i rozumienia zmieniającej się rzeczywistości społecznej problemów.

4. Uleganie modom- przenoszenie z innych dyscyplin modnych trendów i pojęć. Przykładem może być pedagogika pozytywna, która na wzór psychologii pozytywnej ( odwołującej się do tych zasobów jednostki, które pomagają jej lub w ogóle pozwalają na osiągnięcie szczęścia)  stawia pytania …no właśnie o co? Jak być szczęśliwym? Jak osiągnąć dobrostan? Czy dyscyplina naukowa może być przymiotnikowa_ pozytywna albo negatywna? Kiedy jest nie pozytywna czyli negatywna? Wtedy, kiedy opisuje opresje, cierpienie, wykluczenie, marginalizację, prowadzącą do doświadczenia pogardy odmowę uznania? Czy pedagogika, żeby być „ pozytywna” ma przestać dostrzegać te zjawiska, bo wtedy będzie „ negatywna”?

5. Zerwanie więzi tworzących naukową wspólnotę, opartych na wspólnym dociekaniu jakiejś wersji prawdy o świecie ( będącej jednym z elementów etosu Uniwersytetu) i zastąpienie jej dążeniem do spełnienia biurokratycznych kryteriów władzy (obowiązek opublikowania czterech „ slotów”).

 W YouTube został właśnie opublikowany wywiad z prof. M. Nowak-Dziemianowicz, który dotyczy polityki oświatowej i młodzieży szkolnej. 

 

 


28 października 2022

O trzech rewolucjach w edukacji dorosłych na XXXIV Forum Pedagogicznym we Wrocławiu

 


W czerwcu br. miałem okazję wysłuchania referatu profesora Mieczysława Malewskiego o przesunięciach edukacyjnych w andragogice. Tym razem, w ramach cyklicznego Forum Pedagogicznego na Uniwersytecie Wrocławskim andragog pogłębił swoje analizy, wskazując na trzy fazy rewolucji w kształceniu dorosłych. Swoje wystąpienie otworzył maksymą Gerta Biesty: 

Edukacja nie jest napełnianiem kubła, ale rozniecaniem ognia. 

Każda metafora, którą posługują się pedagodzy, stwarza szansę do refleksji i otwartej dyskuji na temat tego, jak w XXI wieku kształcić młode pokolenia. W tym jednak przypadku dotyczy ona osób dorosłych, a więc tych, które powinny być już wykształcone, tymczasem - zdaniem M. Malewskiego - jest ono niepełne, parcjalne, a być może także obciążone zniechęcaniem do ustawicznego uczenia się tych, którzy dopiero rozpoczynali swoją edukacyjną przygodę. 

Jak każda typologia, także i ta zaproponowana, jest niedoskonała, ale pozwala objąć analizą ewolucję dydaktyki kształcenia dorosłych w ciągu minionego półwiecza. Profesor M. Malewski wyróżnił bowiem: 

I - założycielską fazę andragogiki przypadającą na przełom lat 60. i 70. XX wieku. W tym czasie doszło w wyniku procesów subdyscyplinaryzacji nauk społecznych do wyodrębnienia z pedagogiki jej - rzekomo autonomicznej - nowej subdyscypliny badań naukowych - andragogiki. Wskaźnikiem przemiany miał być fakt odejścia od wcześniejszego a dominującego programocentryzmu do osobocentryzmu (wyjścia od potrzeb poznawczych dorosłego).  

II -     ontologiczna faza przejścia od nauczania do samodzielnego, ale kierowanego uczenia się, która przypadła na początek lat 90. XX wieku, modernizując zarazem pola badawcze tej subdyscypliny nauk pedagogicznych 

III faza epistemicznego rozwoju przypada na rewolucję cyfrową także w powszechnej edukacji, w ramach której następuje przejście od zdobywania i nabywania wiedzy, mądrości do jej wypierania i pogłębiania w społeczeństwie stanu ignorancji w wyniku zastępowania wiedzy informacją, a więc substytutem wiedzy.

Zapewne M. Malewski pisze kolejną książkę, toteż znajdziemy głębokie rozwinięcie zasygnalizowanych przeze mnie wątków jego wczorajszej wypowiedzi na Forum. Kto uczestniczył w debacie, ten już wie, jakie uzasadnienia i ich źródła kryją się za powyższą typologią. 


27 października 2022

XXXIV Forum Pedagogów na Uniwersytecie Wrocławskim

 


Wczoraj rozpoczęły się na Uniwersytecie Wrocławskim dwudniowe obrady XXXIV Forum Pedagogów, nt. „Oblicza pedagogiki – przestrzenie edukacyjne i społeczne (przeszłość, współczesność, perspektywy).  Dolnośląscy uczeni chcą w tej formie uczcić 75-lecie pedagogiki w Uniwersytecie Wrocławskim.  

W zapowiedzi debaty, którą przygotowywano od wielu miesięcy, zapisano nastęujące jej cele i zakres tematyczny: 



Pedagogiczny dyskurs naukowy ujawnia różne oblicza pedagogiki, konceptualizowane na przestrzeni dziejów oraz w różnych społeczno-kulturowych i (geo)politycznych odniesieniach. Można go postrzegać z perspektywy (inter)dyscyplinarnej, jak również uobecniania się w praktyce edukacyjnej i społecznej. W tym kontekście, jako interesujący poznawczo, uznajemy namysł nad obliczami pedagogiki i specyficznymi dla nich przestrzeniami edukacyjnymi i społecznymi, postrzeganymi z perspektywy przeszłości, współczesności i perspektyw ich rozwoju. Dlatego przypisujemy naukowo-badawcze znaczenie następującym zagadnieniom: 

1. Pedagogika i edukacja wobec wyzwań XXI wieku – od zmęczenia ponowoczesnością, konsumpcjonizmem po przyszłość demokracji, (post)antropocen, przepływy ludzi i nie-ludzi. Nowe perspektywy teoretyczne w konceptualizacji rzeczywistości edukacyjnej: cultural turns, współczesny feminizm, posthumanizm etc.

2. Komunikacja w pedagogice.

3. Dziecko i nauczyciel w przedszkolnej i szkolnej przestrzeni edukacyjnej.

4. Tradycje szkolnictwa wyższego na ziemiach polskich.

5. Wyzwania i potencjał dorosłości. Uczenie się w czasach zmiany. Perspektywy

andragogiki i edukacji dorosłych. Nowe obszary uczenia się człowieka w biegu życia.

6. Społeczno-kulturowe przestrzenie szans rozwojowych, zagrożeń marginalizacją

i wykluczeniem społecznym oraz pokojowego współistnienia – edukacyjne wyzwania.

7. Pedagogika specjalna wobec wyzwań i dylematów współczesności.

8. W trosce o jakość profilaktyki i resocjalizacji.

9. Oblicza poradnictwa.

Powyższe zagadnienia czynimy przedmiotem naukowej debaty. Natomiast jako cel konferencji zakładamy określenie nowych perspektyw teoretycznych konceptualizujących przestrzenie edukacyjne i społeczne, szczególnie w warunkach doświadczanych zmian o zróżnicowanej proweniencji. Znaczenie przypisujemy także praktykom edukacyjnym oraz społecznym, które ujawniają potencjał i szanse na sprostanie wyzwaniom współczesności. 

Szczegółowy program obrad znajduje się na stronie Instytutu Pedagogiki, z którego uczonymi współpracuję od kilkudziesięciu lat. Z tym większą przyjemnością wezmę udział w kolejnym Forum, gdyż każde z dotychczasowych spotkań stawało się dla mnie inspiracją do badań, recenzji czy studiów teoretyczno-empirycznych. Cieszę się, że mogłem przypomnieć problematykę badań, które jeszcze w okresie Polski Ludowej prowadził w Zakładzie Teorii Wychowania prof. UWr  Zygmunt Szulc.


 

To dzięki uczonym tego Insytutu rozwijają się takie subdyscypliny nauk pedagogicznych, jak poradnictwo pedagogiczne, pedagogika ogólna, polityka oświatowa, teoretyczne podstawy wychowania, pedagogika społeczna, w tym wychowanie w rodzinie, pedagogika resocjalizacyjna, historia oświaty i wychowania, pedagogika szkoły wyższej, edukacja międzykulturowa, pedagogika alternatywna czy wczesnoszkolna. Spotkaliśmy się w znaczącym naukowo środowisku akademickim, prowadząc spory o miniony i aktualny stan nauk o wychowaniu.       

26 października 2022

Dr Anna Warzocha laureatką najlepszej pracy naukowej z pedagogiki wczesnoszkolnej

 


Wczoraj obradowała Kapituła Nagrody im. Profesora Ryszarda Więckowskiego Wydziału Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego w sprawie: przyznania nagrody w pierwszej edycji konkursu, w roku 2022.  Zgodnie z regulaminem wpłynęło 6 monografii z pedagogiki wczesnej edukacji. Analizy zgłoszonych prac dokonała Kapituła w składzie:

1. dr hab. Alina Wróbel, prof. UŁ – Dziekan WNoW UŁ – przewodnicząca

2. prof. dr hab. Zbigniew Kmieciak - Prorektor UŁ ds. nauki 

3. prof. dr hab. Ewa Filipiak (UKW) 

4. prof. dr hab. Dorota Klus-Stańska (UG) 

5. prof. dr hab. Bogusław Śliwerski (UŁ, APS) 

6. dr hab. Renata Michalak, prof. UAM

7. dr hab. Monika Wiśniewska-Kin, prof. UŁ. 

Laureatką pierwszej edycji Nagrody im. Profesora Ryszarda Więckowskiego WNoW UŁ została pani dr Anna Warzocha z Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Dłuigosza w Częstochowie za znakomitą, interdyscyplinarną rozprawę naukową pt. Wychowanie do lektury 2.0.  

Kapituła przyznała także wyróżnienie pani dr Małgorzacie Kowalik-Olubińskiej, za książkę pt. Dzieci aktorami w przestrzeniach życia społecznego. Sprawczość w sieci relacji

Gratuluję laureatce Nagrody ciesząc się, że po najwyższe trofeum naukowe sięgnęła młoda naukowczyni, potwierdzając zarazem wysokie kompetencje, które są kluczowe dla teoretycznych podstaw pedagogiki wczesnoszkolnej, pedagogiki dziecka i badań nad dzieciństwem.  

Pani dr Anna Warzocha obroniła w 2019 roku rozprawę doktorską pt. Sposoby czytania lektury przez młodsze dzieci. Wychowanie do lektury.  Wydana w 2020 roku, a nagrodzona wczorajszą uchwałą przez Kapitułę monografia jest zapewne podoktorską publikacją.  Poszukującym książkę polecam artykuł tej autorki pt. Lektura szkolna w rozwoju kompetencji językowych i czytelniczych audiowizualnego dziecka wczesnoszkolnego, który poprzedził przedłożenie pracy doktorskiej na Wydziale Humanistycznym UJD w Częstochowie.  

Dr Małgorzata Kowalik-Olubińska jest dojrzałą badaczką Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, specjalistką w zakresie problematyki dziecka, dzieciństwa, która w wielu swoich studiach diagnozuje m.in. przestrzeganie praw dziecka oraz poziom sprawstwa dzieci w edukacji wczesnoszkolnej.  


25 października 2022

Obywatelski Pakt dla Edukacji

 


Z oddolnej inicjatywy organizacji społecznych, korporacji samorządowych, niezależnych środowisk edukacyjnych, w tym akademickich, których przedstawiciele odczuwają i dostrzegają potrzebę zmian w polskiej edukacji szkolnej, powstała Sieć Organizacji Społecznych, która zaprasza do wsparcia wypracowanych postulatów pod nazwą: Obywatelski Pakt dla Edukacji.

Jest to zarazem zaproszenie do rozmowy o propozycjach dotyczących naprawy polskiej szkoły, bo ów Pakt, który był w swej pierwotnej wersji przedstawiony także w czasie XI Ogólnopolskiego Zjazdu Pedagogicznego w Poznaniu, z każdym tygodniem jest wzbogacany, dyskutowany i przepracowywany merytorycznie. 

Zainteresowani włączeniem się w prace nad tym Paktem na zasadzie bycia jego sygnatariuszami, mogą to zadeklarować mailowo.  

W wyniku wielokrotnych już spotkań osób zainteresowanych edukacją dla przyszłości powstał dokument, który stanowi programową wykładnię dziesięciu priorytetowych kierunków rozwoju polskiej edukacji, a zarazem punkt wyjścia do dalszej pracy nad strategiami możliwej ich realizacji. Dobrze się stało, że powstał szeroki ruch społeczno-oświatowej dyskusji nad przyszłością polskiego szkolnictwa. Cieszy nie tylko otwartość na konieczność zaktywizowania debaty publicznej, eksperckiej (oświatowo-akademickiej), ale też wykraczającej poza wąskie pojmowanie edukacji w kategoriach interesów przedmiotowych, ideologicznych. 

Organizatorzy odwołują się do obywateli bez względu na to, jakie pełnią role, jakie zajmują stanowiska, bowiem punktem wyjścia czynią konieczność wypracowania strategii zmian, które będą służyć edukacji przyszłości a nie tylko przeszłości, edukacji zorientowanej na integralny rozwój młodych pokoleń, a nie realizację interesów frakcji politycznych walczących o władzę kosztem dzieci i kosztem jakości procesu kształcenia oraz wychowania młodych pokoleń.    

Jeśli Państwo znajdą czas, to organizatorzy "SOS” proszą o krótką odpowiedź na trzy pytania:

1.     Które z 10 kierunków wskazanych w Pakcie są dla Państwa priorytetowe? Które
z zaproponowanych kierunkowych sposobów ich realizacji są zgodne z Państwa wizją, a które należałoby zmodyfikować?

2.     Czego Państwa zdaniem brakuje w Obywatelskim Pakcie dla Edukacji? O jakie rekomendacje i rozwiązania warto uzupełnić 10 obszarów zmian w nim wskazanych? Czy macie Państwo jakieś inne propozycje, które wykraczają poza te obszary?

3.     Jakie konkretne rozwiązania, pomysły organizacyjno-finansowe oraz projekty legislacyjne dla edukacji już Państwo przygotowali lub nad jakimi Państwo pracują? Jeśli to możliwe, prosimy o przesłanie lub podanie linków do tych projektów i opracowań.

Państwa odpowiedzi na zamieszczone powyżej trzy pytania pomogą ustalić, jakie jest pole wspólne, a gdzie widać rozbieżności między propozycjami różnych środowisk. Być może część tych rozbieżności uda się usunąć w późniejszej debacie, ale nawet jeśli tak się nie stanie, już samo ich rozpoznanie ma dużą wartość. 

Prawdopodobnie w styczniu 2023 roku odbędzie się kolejne spotkanie instytucji, organizacji wspierających Pakt w formule „edukacyjnego okrągłego stołu”, gdzie z ekspertami z różnych środowisk (w tym prawnikami) spróbują zastanowić się nad tym, jaką nadać zgłaszanym propozycjom strukturę i język rozwiązań organizacyjnych, prawnych czy finansowych, by był czytelny dla społeczeństwa.    

Poparcie dla Paktu zadeklarowało do tej pory ponad 55 organizacji społecznych, 3 organizacje nauczycielskie i 4 samorządowe.