Coraz
trudniej jest komunikować odejście tytularnego profesora
nauk społecznych, gdy współczesny świat wychowania wraz z jego dziejami
wymaga kompetentnych badaczy. Niezwykle potrzebne są od początku
odzyskania przez Polskę niepodległości badania dziejów oświaty i wychowania w
Rzeczypospolitej.
Wprawdzie historia oświaty i wychowania należy w Polsce do jednej z podstawowych subdyscyplin pedagogicznych w kształceniu akademickim przyszłych pedagogów i nauczycieli wczesnej edukacji, ale jej metodologicznie hybrydowy charakter sprawia, że nie ma w kraju zbyt wielu samodzielnych pracowników naukowych, którzy chcieliby rozwijać historię pedagogiki. Konieczna jest bowiem wiedza i umiejętności do prowadzenia badań stricte historycznych, które mają własną metodologię badań wywodzących się z nauk humanistycznych, ale też, w zależności od przedmiotu badań, potrzebna jest jeszcze wiedza z teorii wychowania, pedagogiki specjalnej, porównawczej, szkolnej czy polityki oświatowej.
Zmarły ks. Profesor dr hab. Edward Walewander spełniał w tym zakresie najwyższe standardy. Od 2009 roku był tytularnym profesorem nauk społecznych w dyscyplinie pedagogika, toteż krajowe uniwersytety i organy centralne jak CK czy RDN rekomendowały ks. Profesora do komisji habilitacyjnych czy do oceny wniosków na tytuł profesora, jeśli dotyczyły powyższej problematyki. W latach 1998-2016 ks. prof. E. Walewander wypromował 10 doktorów nauk społecznych w dyscyplinie pedagogika. Był recenzentem 24 dysertacji doktorskich z historii oświaty w wielu uniwersytetach polskich i rozpraw habilitacyjnych, w tym m.in. dr. hab. Wiesława Partyki.
Odejście
śp. prof. E. Walewandra bardzo osłabia środowisko akademickiej historii wychowania.
Doktorzy habilitowani i doktoranci potrzebują mistrzów, a ks. Profesor do
takich należał. Prowadził badania porównawcze oraz z pedagogiki ogólnej, które dotyczyły wychowania
chrześcijańskiego i pedagogiki katolickiej w zderzeniu ze zmianami
kulturowymi i politycznymi na świecie, które na przełomie lat 80. i 90. XX
wieku musiały odnaleźć swoje miejsce w ponowoczesności.
Drogę
do kapłaństwa i nauki przedstawia bardzo syntetycznie ks. Zygmunt
Jagiełło z Diecezji Zamojsko-Lubaczowskej, toteż przytoczę
poniżej obszerny fragment z Jego "Karty żałobnej":
"Ks.
prof. dr. hab. Edward Walewander urodził się 6 grudnia 1947 r.
w Niemirówku koło Tomaszowa Lubelskiego, zaś zmarł 13 stycznia 2025 roku w
Lublinie. Święcenia kapłańskie przyjął 25 stycznia 1974 r.
w Innsbrucku z rąk Opilio Rossiego, wówczas arcybiskupa, później
kardynała, nuncjusza apostolskiego w Austrii. W tym samym roku
uzyskał na Leopold – Franzens – Universität magisterium z teologii;
tam też w 1978 r. obronił doktorat (druk: Echa
Powstania Styczniowego w prasie austriackiej, ODiSS, Warszawa 1989,
oraz Die österreichische Presse und der polnische Januaraufstand,
Wydawnictwo Peter Lang, Frankfurt a/M.–Bern–New York–Paris 1991).
Po
ukończeniu studiów powrócił do Polski. Został wikariuszem w parafii
katedralnej w Lublinie. Od 1979 do 1983 r. pracował jako prefekt
studiów w Wyższym Seminarium Duchownym w Lublinie. W latach
1979–1982 pełnił obowiązki referenta do spraw misji w diecezji
lubelskiej, a od 1982 do 1986 r. – referenta do spraw
ekumenizmu. Jednocześnie (1984–1986) był diecezjalnym duszpasterzem rodzin.
Przez wiele lat (od 1984 r.) pełnił funkcję sekretarza biskupa lubelskiego
do spraw kontaktów z zagranicą.
Dnia 1 października
1980 r. rozpoczął pracę naukowo – dydaktyczną na KUL,
prowadząc wykłady z historii Kościoła. W latach 1983–1985 był
starszym asystentem w Instytucie Badań nad Polonią
i Duszpasterstwem Polonijnym KUL, a następnie, do 1995 r. –
adiunktem. W tym też roku habilitował się na Katolickim
Uniwersytecie Lubelskim na podstawie rozprawy pt. Wychowanie
chrześcijańskie w nauczaniu i praktyce Kościoła katolickiego
na ziemiach polskich w II połowie XIX wieku (TN KUL, Lublin
1994; wyd. II tamże – 1996).
W 1997
r. został profesorem KUL; w 2009 r. otrzymał tytuł naukowy profesora nauk
humanistycznych. Od 1997 r. ks. prof. E Walewander był kierownikiem
Katedry Pedagogiki Porównawczej w Instytucie Pedagogiki Wydziału Nauk
Społecznych KUL. Od września 1990 do marca 2005 r. był dyrektorem
międzywydziałowego Instytutu Badań nad Polonią i Duszpasterstwem
Polonijnym KUL. Przygotowywał się tutaj do późniejszej pracy naukowej
w dziedzinie pedagogiki porównawczej".
Ks. Profesor E. Walewander przeszedł na emeryturę w 2018 roku, ale nadal był bardzo aktywny, czemu dał wyraz na własnej stronie umieszczonej na portalu blogerów, którą otwiera dostępna dla czytelników jego autobiografia. Warto sięgnąć do interesującej autonarracji, która zawiera refleksyjne, zdystansowane także do siebie wspomnienia z życia ks. Profesora w najważniejszych dla niego okresach i sferach aktywności.
Jak pisze we wstępie;
"Księża
nieczęsto publikują swoje wspomnienia. Przyczyn tego jest z pewnością wiele.
Pierwszą jednak i zasadniczą jest bodaj ta, że kapłan, bardziej niż ktokolwiek
inny, bywa związany tajemnicą, a granica, której przekroczenie grozi jej
naruszeniem, jest nader często niezwykle płynna. Wspomnienia zaś bez
wypowiadania wyraźnych opinii o sobie i o bliźnich tracą życiowy konkret i
przez to w wielu wypadkach przestają być wiarygodne. To pewnie zniechęca
kapłanów do chwytania za pióro i pisania o całkiem osobistych sprawach.
Dochodzi do tego niechęć do eksponowania siebie, a to przecież w jakimś sensie
należy do istoty pamiętnika. Bywają jednak takie sytuacje, kiedy wspomnienia
kapłana są świadectwem, które trzeba złożyć" (2023, s.7).
https://edwardwalewander.blogspot.com/
Dla
ks. Profesora pedagogika była - jak wspomina - "wielką przygodą jego
życia". Wydał dla pedagogiki m.in. tak znaczące monografie naukowe, jak:
* E. Walewander, Wychowanie chrześcijańskie w nauczaniu i praktyce Kościoła katolickiego na ziemiach polskich w II połowie XIX w. (wyd. 2, Lublin 1996).
* E. Walewander, Problematyka wychowawcza w środowiskach emigracyjnych (1999, wyd. II – 2000).
* E. Walewander (red.). Katolicka a liberalna myśl wychowawcza w Polsce w okresie międzywojennym. Zagadnienia wybrane (2000).
* E. Walewander (red.). Polacy na uniwersytecie w Innsbrucku (2001).
* E. Walewander (red.). Oblicze ideologiczne szkoły polskiej w latach 1944-1956 (2002).
* E. Walewander, Pedagogia katolicka w diecezji lubelskiej 1918-1939 (2007).
* E. Walewander (red.). Biskup Marian Leon Fulman – pedagog trudnych lat (2010).
* E. Walewander, Postmodernizm a pedagogia katolicka (2011).
* E. Walewander, O duszy nauczycielstwa – przed stu laty i dziś, (2011).
* E. Walewander, Belgia we wspomnieniach pracowników KUL po drugiej wojnie światowej (2011).
* E. Walewander, Katedra Pedagogiki Porównawczej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, (2013).
* E. Walewander, Człowiek i książka (2020).
* E. Walewander, Szkoła w dobie eksperymentu (2021).
Instruktorom ruchu harcerskiego gorąco polecam artykuł: E. Walewander, Kontekst ideologiczny i społeczny powstania i rozwoju skautingu katolickiego w: Skauting katolicki. Idea o. Jakuba Sevina SJ, red. B. Migut, 2002, s. 12-22.
Ks.
Prof. E. Walewander wspierał swoim naukowym doświadczeniem rady naukowe takich
czasopism pedagogicznych, które są w wykazie ministra nauki, jak:
* „Rocznik Wydziału Nauk Społecznych KUL – Pedagogika”
(red. naczelny w latach 1997 - 2002, a od 2002 r. członek Rady Naukowej).
*
„Przegląd Historyczno-Oświatowy” (od 2008).
Żegnam
zasłużonego dla nauki, członka Zespołu Pedagogiki Chrześcijańskiej przy
Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN - ks. prof. dr. hab. Edwarda Walewandra
przekazując Wspólnocie Akademickiej KUL Jana Pawła II w Lublinie oraz Rodzinie wyrazy
głębokiego smutku i współczucia.
"Wieczny odpoczynek racz Mu dać Panie!"
Msza
św. żałobna zostanie odprawiona w środę 15 stycznia 2025 r. o godz. 17.00 w
Domu Księży w Lublinie (ul Bernardyńska 7).
Msza
św. pogrzebowa odbędzie się 16 stycznia o godzinie 11:00 w Archikatedrze
Lubelskiej. Po Mszy św. złożenie ciała na cmentarzu przy ulicy Lipowej.