Przez
dwa dni (23-24 września 2024 roku) obradowali pedagodzy o
indywidualizmie i wspólnotowości w Zamku Joannitów, w Łagowie Lubuskim.
Cykliczną konferencję, pod wspólnym hasłem "Szkoła i Nauczyciel"
organizują od siedmiu lat profesorowie Inetta Nowosad z Uniwersytetu
Zielonogórskiego i Mirosław J. Szymański z Akademii Pedagogiki Specjalnej im.
Marii Grzegorzewskiej w Warszawie. Za każdym razem jest to wyjątkowe
wydarzenie dla środowiska akademickiej pedagogiki, bowiem referujący
wyniki swoich badań podejmują w nich ważne w życiu szkoły problemy.
Niezależnie
od tego, która formacja polityczna jest u władzy, nauczyciele akademiccy kształcą pedagogów i przyszłych nauczycieli. Nie są obojętni na doświadczane kryzysy przez społeczeństwo, a szczególnie przez uczniów i nauczycieli.
W tym roku szczególnie byliśmy dotknięci skalą kataklizmu w wyniku powodzi na
terenach południowej Polski, zwłaszcza dramatem uczniów i uczennic, ich rodzin
oraz nauczycieli i nauczycielek. Są to dramaty osobiste i zbiorowe, bowiem zniszczeniu uległy m.in. domy rodzinne, budynki gospodarcze i instytucji publicznych. Uważamy, że
jako wspólnota nie możemy tej sytuacji pominąć.
Przygotowania
do konferencji trwają co najmniej rok, toteż dzięki władzom Instytutu
Pedagogiki Uniwersytetu Zielonogórskiego został wydany dla potrzeb obrad tom
pod redakcją I. Nowosad, M.J. Szymańskiego, M. Kowalskiego i A.
Tłuściak-Deliowskiej, w którym podjęto zagadnienia dotyczące wiodącego tematu
tegorocznych obrad. Jak piszą redaktorzy tego tomu:
"Misją edukacji jest rozwój indywidualizmu, jak również budowanie wspólnoty. Dzieje się to w procesie eksponującym znaczenie współpracy uczniów, zaufania członków społeczności szkolnej, okazywania sobie wsparcia, umiejętności wzajemnego wyrażania różnych potrzeb oraz przywództwa edukacyjnego, które ma wprowadzać , utrzymywać i intensyfikować te procesy. (...)
Szczególnie ważne okazują się
refleksje na temat potencjału kształtowania kultury organizacyjnej szkoły. Może
ona generować zaangażowanie podmiotów edukacyjnych w realizację wartości
organizacji. To kultura bowiem sprawia, że dana społeczność uzyskuje wiedzę o
tym, co oznacza organizacja, i ma kluczowe znaczenie w poprawie funkcjonowania
szkoły oraz wzroście jej efektywności" (s.7).
Prof.
dr hab. Mirosława Nowak-Dziemianowicz z Akademii WSB w Dąbrowie Górniczej
szeroko wprowadziła słuchaczy w psychospołeczne pojmowanie indywidualizmu i
wspólnotowości w sytuacjach edukacyjnych nawiązując do kreowanej przez siebie
od lat pedagogiki uznania. Młode pokolenie doświadcza w procesie socjalizacji i
wychowania poczucia własnej tożsamości. Dzięki wsparciu jego rodziców czy
wychowawców dąży do jej scalania w związku z zachodzącymi zmianami w rozwoju
indywidualnym i społeczno-kulturowym oraz politycznym środowisk jego
codziennego życia.
Profesor
scharakteryzowała uwarunkowania współczesnej kultury z punktu widzenia jej
nielinearności, płynności oraz doświadczania przez uczniów zmieniających się
warunków życia, uczenia się i rozumienia siebie. Nawiązując do badań
biograficznych narracji tożsamościowych wyjaśniała, jak te czynniki rzutują na
konstruowanie sobie przez nastolatków opowieści o samych sobie oraz na historię
ich życia. Odniosła się także do współczesnej narracji wspólnotowości budowanej
na fundamentach życia rodzinnego i społeczno-moralnego odwołującego się do
tradycji historyczno-narodowej.
W
świetle prowadzonych badań biograficznych M. Nowak-Dziemianowicz dostrzega
ogromny deficyt uznania w naszym społeczeństwie, które jest ustawicznie
dzielone przez dochodzące do władzy partie polityczne. Narracja polskiej
wspólnoty konstruowana jest na agresji, hipokryzji, egoizmie cynicznie
walczących o władzę elit politycznych. Przeciwdziałać temu czy łagodzić skutki
wojny polsko-polskiej powinna pedagogika uznania, która opisuje świat w taki
sposób, żeby otwierać na różnicę, na wielość, na dialog, na drugiego człowieka.
Nie monopolizować myślenia, decydowania. Uczyć argumentacji krytycznego
myślenia, prowadzącego do oporu i emancypacji" (s.136).
(S.M. Kwiatkowski)
(Z. Izdebski) 
(R. Bera)
Odpowiedź
na te wyzwania dawały m.in. wystąpienia profesorów: Agnieszki Cybal-Michalskiej z UAM w Poznaniu, Stefana M. Kwiatkowskiego z
Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie,
który mówił o szkole w procesie przygotowywania uczniów do funkcjonowania
na współczesnym rynku pracy; Magdaleny Piorunek z Uniwersytetu
im. Adama Mickiewicza w Poznaniu przywołującej wyniki badań zdrowia
psychicznego, poczucia koherencji i wypalenia studentów, którzy wkrótce podejmą
się ról zawodowych; Zbigniewa Izdebskiego z Uniwersytetu Warszawskiego
jako przewodniczącego zespołu pracującego w MEN nad nowym przedmiotem
"Edukacja zdrowotna", którego treści powinny uwzględniać biomedyczne
podstawy rozwoju i wychowania oraz Ryszarda Bery z Uniwersytetu
im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie przedstawiającego niepokojące wyniki
badań w zakresie samooceny nauczycieli, która powinna być adekwatną podstawą
samoakceptacji i cechą ich mentalności indywidualistycznej, a tak nie
jest.
Nie
sposób odtworzyć treść wszystkich wystąpień plenarnych, a przecież w sekcjach referowało
wyniki własnych badań kilkudziesięciu pracowników naukowych nie tylko z
uniwersytetów i akademii publicznych, ale także licznych wyższych szkół
niepublicznych. Co ważne, każdego roku w ramach tej konferencji konfrontowana
jest nauka z praktyką, bowiem wśród referujących są także pracownicy
samorządowi, specjaliści z różnych typów placówek oświatowych, ale także osoby
związane z resocjalizacją, obronnością czy nadzorem pedagogicznym.
