Właśnie ukazała się najnowsza książka profesora Ryszarda Macieja Łukaszewicza - twórcy Wrocławskiej Szkoły Przyszłości p.t. Wrocławska Szkoła Przyszłości PLUS, czyli lepsze jest możliwe. Działania praktyczne, wizje i projekcje nowego-innego-twórczego" (Wrocław 2020).
Tym razem, chociaż zapewne nie w konwencji politycznej, autor poszerzył nazwę własną tej wyjątkowej na świecie szkoły alternatywnej o symbol PLUS. Ma ten zapis swoje uzasadnienie, bo jest autobiograficznym i etnopedagogicznym podsumowaniem ewolucji SZKOŁY od momentu powstania idei, modelu teoretycznego w 1972 r. aż po czas teraźniejszy, z jakże twórczym, pięknym i mądrym wychyleniem w przyszłość.
Wszystkie dzieła Łukaszewicza tworzą ALE, czyli Alternatywę Lepszej Edukacji w odróżnieniu od tego spójnika, którym 99,9 proc.nauczycieli stosuje, po wysłuchaniu Profesora,a nawet zobaczeniu dokonań WSPP (Wrocławskiej Szkoły Przyszłości Plus), by skonstatować je typowym w oświacie komentarzem ALE...SIĘ NIE DA.
Łukaszewicz potwierdził, że da się, o ile ma się pomysł, silny charakter, wolę walki i umysł otwarty na świat wraz z zachodzącymi w nim i prognozowanymi zmianami. Jego marzenia o innej edukacji - jak pisze - były permanentnie przemieniane na wielorakie próby praktyczne; to dorobek długich dziesięcioleci (1985-2015). Od początku realizowana przede wszystkim na trzech ścieżkach: warsztatów aktywności niekonwencjonalnej, edukacji przedszkolnej oraz szkoły podstawowej z różnymi modyfikacjami. (...) od początku był to model otwarty, dynamiczny i elastyczny" (s.6).
Nie ma w Polsce drugiej takiej szkoły i to nie dlatego, że nie mogłaby powstać, że nie znalazłby się kolejny kreator ALE, ale dlatego, że system szkolnictwa publicznego i niepublicznego obciążony jest syndromem wyjątkowej nieżyczliwości wobec ALTERNATYW. Trzeba zatem mieć wyjątkową siłę własnej woli i wsparcie INNYCH, by można było BYĆ SOBĄ dla wszystkich tych, którzy - wraz z kreatorem ALE - są gotowi podjąć wyzwanie udania się z nim w podróż "ścieżką pogranicza z przygodą życia".
Taka SZKOŁA nie powstaje dla władz, nie jest też SZKOŁĄ z ukrytym imperatywem koniecznego jej naśladowania, ale stanowi WYSPĘ OPORU WOBEC EDUKACYJNEJ PRZECIĘTNOŚCI, SZARZYZNY, OCZYWISTOŚCI, IDEOLOGICZNEJ UŻYTECZNOŚCI, DYDAKTYCZNEJ TANDETY, NAUCZYCIELSKIEGO WYPALENIA, LEKCEWAŻENIA DZIECI WRAZ Z ICH POTENCJAŁEM ROZWOJOWYM. Mógłbym tak wymieniać setką słów wszystko to, co staje się kulturową i psychoedukacyjną degradacją pod szyldem głównie szkoły publicznej, bo niektóre szkoły niepubliczne stały się od lat okazją dla prywatnego biznesu bez jakiejkolwiek wizji psychologicznej, antropokulturowej czy pedagogicznej kształcenia, czyli wzajemnego uczenia się siebie, innych i świata.
Łukaszewicz od początku swojej akademickiej drogi, najpierw w czasach podłego bolszewizmu, potem w okresie niepewnej transformacji ustrojowej stworzył niepowtarzalne i nieporównywalne do innych środowisko uczenia się z młodymi, na miarę nieobecnego przecież w PRL i nadal w III RP dydaktycznego paradygmatu konstruktywistycznego. Powstała zdescholaryzowana szkoła, oryginalne środowisko kreatywnego odczytywania potencjału uczniów i towarzyszących w ich życiu dorosłych, którzy potrafią tworzyć na co dzień "teatr własnej wyobraźni". Jak pisze Łukaszewicz:
(...) edukacja jest/staje się sztuką i praktykowaniem prowokowania potencjału ludzi; staje się uczeniem, uczeniem się i rozwijaniem możliwości każdego w wieloraki sposób i na wszelkie okazje po to, aby zmieniać świat na lepsze i przekraczać siebie? (s.5) Trzeba tylko chcieć wyzwolić się z gorsetu ograniczeń, które są poniekąd naszymi własnymi, mentalnymi, a nie tylko heterogenicznymi powodami usprawiedliwiającymi niemoc, niechęć, ignorancję.
Jakie to wspaniałe, że obok zupełnie innej, równie autorskiej i genialnej w humanistycznym wymiarze, choć powstałej w 1989 r. a już nieistniejącej - Szkoły Laboratorium profesora Aleksandra Nalaskowskiego w Toruniu, która przetrzymała aż (tylko?) 25 lat transformacji, WROCŁAWSKA SZKOŁA PRZYSZŁOŚCI PLUS trwa nadal i rozwija skrzydła naszej wyobraźni, fascynując nowymi odkryciami przez dzieci alchemii wszechświata i... radości uczenia się.
Jeśli ktoś jeszcze nie zaakceptował ujęcia wychowania za Klausem Schallerem jako umożliwianie dziecku odkrywania własnego człowieczeństwa, to wystarczy, by zajrzał - jeśli nie do WSPP - to chociaż do publikacji R.M. Łukaszewicza, w których pisząc o szkole, o edukacji opowiada zarazem o człowieku z tyczką, o transgresyjnym marzycielu pokonującym kolejne poziomy zadanego mu "wdzierania się w przyszłość", pomimo istniejących przeszkód, żywiołów, zastawianych na niego sieci.
Autor książki zabiera nas ze sobą w podróż do wydawałoby się fikcyjnego świata, do miejsca, które nie może/powinno istnieć, skoro niemalże wszyscy zostaliśmy otoczeni zasiekami etatystycznej i/lub zorientowanej na rynek edukacji szkolnej. On sam wybrał edukację z wyobraźnią, by włączając w nią kolejne pokolenia dzieci wraz z ich rodzinami, stworzyć wszystkim prawdziwie wolny wybór uczenia się jako grze o życie w schole otium, a nie schole negotium.
Czym jest edukacja? Jak pisze twórca WSPP - "przyjmujemy bowiem, ze edukacja to przecież możliwość kreowania możliwości ludzkich. Dodajmy, że to możliwości kreowania możliwości zawsze zaczynały rozwijanie możliwości każdego w wieloraki sposób i na wszelkie okazje,. lecz w XXI wieku to "przykazanie" trudno "przecenić!" (...) rozumiemy edukację jako proces celowego tworzenia, organizowania i reorganizowania okazji do urzeczywistniania się życia ludzkiego w jego humanistycznych treściach. Polega ona zatem na uczeniu /uczeniu się - choćby częściowym - konstruktywnego ingerowania w bieg zdarzeń w celu przekształcania świata i samourzeczywistniania się człowieka w takim zakresie, w jakim jest to dla każdego możliwe, jest ona oparta na wizjach własnych możliwości ludzi, optymalizujących rozwój określonego indywidualnie, a społecznie ważkiego ideału doskonałości"(s. 44-45)
Opowieść o szkole jest opowieścią o nowoczesnej edukacji, o byciu/stawaniu się zmianą, odkrywaniem tego, co Alicja z Krainy Czarów zobaczyła po drugiej stronie lustra. Książka Łukaszewicza jest dziełem sztuki, także wydawniczej, bowiem została pięknie napisana, zredagowana i wydana. To rzadkość w naszym kraju, gdzie jednak naukowcy niechętnie wzbogacają swoje teksty ilustracjami, malarskimi dziełami, fotografiami o częściowo kronikarskim nachyleniu jako rejestru wydarzeń i ich efektów, a przecież mamy już metodologię analiz takich dzieł także w humanistyce i naukach społecznych.
Jak to dobrze, że powstają książki o szkole przeszłości-teraźniejszości- i zarazem szkole przyszłości, szkole dla duchowości, wyobraźni, praktyki zmieniania siebie, świata i kreatywnego uczestniczenia w życiu innych. Łukaszewicz po raz kolejny zaraża nas swoją fascynacją, twórczą edukacyjnie misją, w której można podpatrzeć także coś dla siebie, dla własnych uczniów czy dzieci w rodzinie, by doświadczyć dramatis personae dzięki gościnie na ul. Skwierzyńskiej we Wrocławiu. Całość zamyka niezwykle bogata bibliografia rozpraw różnego rodzaju i duchowego formatu publikacji Ryszarda M. Łukaszewicza oraz jego współpracowników czy także analityków i recenzentów.
Wydana przez Fundację Wolnych Inicjatyw Edukacyjnych nie przyniesie autorowi znaczących punktów w ocenie parametrycznej dyscypliny, którą reprezentuje. Na szczęście napisał ją dla nas żyjących w antropocenie, dla nauczycieli, naukowców, rodziców, publicystów, miłośników alternatywnej edukacji i dla młodzieży, która przeniesie w dalszą przyszłość wartość opisanych działań, wizji i projekcji nowego, innego, twórczego uczenia się w świecie wyłaniających się ignorantów i kulturowych barbarzyńców.