Czy nadawanie stopnia doktora habilitowanego i profesora odbywa się w Polsce mało merytorycznie?

 

Z TAK sformułowaną tezą Zbigniewa Kozy, Roberta Lwa, Emanuela Kulczyckiego i Piotra Steca przez autorów artykułu "Who Controls the National Academic Promotion System: An Analysis of Power Distribution in Poland"(SAGE Open April-June 2023) nie zgodził się prof. Grzegorz Węgrzyn - Przewodniczący Rady Doskonałości Naukowej. Opublikował do niej polemikę w artykule pt. "Were academic promotions in biochemistry and other research disciplines improperly controlled in Poland between 2011 and 2020? A response to the recently published “Who controls the national academic promotion system” article" (Acta ABP Biochimica Polonica. Epub: No 6873. Paper in Press. https://doi.org/10.18388/abp.2020_6873), która w swej treści jest druzgocąca dla "czterech pancernych".  

Jak mówił G. Węgrzyn w czasie Zgromadzenia Ogólnego RDN w czerwcu 2023 roku - wszyscy członkowie dawnej Centralnej Komisji Do Spraw Stopni i Tytułów, a obecnie RDN ciężko pracowali po to, żeby oceny wniosków o nadanie tytułu profesora jak i w komisjach habilitacyjnych były jak najbardziej merytoryczne. Z tego też powodu Przewodniczący RDN opublikował artykuł, w którym wykazał błędy merytoryczne, jakie popełnili czterej autorzy artykułu ze stopniami doktora i doktora habilitowanego, co tylko potwierdza, że nie mając odpowiedniej wiedzy usiłowali odwrócić uwagę od własnej niedoskonałości.  

Każdy może przeczytać replikę G. Węgrzyna, bo trudno jest akceptować sytuację, w ramach której z błędnych przesłanek usiłuje się wyprowadzić rzekomo poprawne wnioski. Oj, brakuje w naszych uczelniach logiki, a grzeszą jej brakiem osoby ze stopniami naukowymi, kształtując w środowisku akademickim fałszywą świadomość. Nie znamy ich rzeczywistej motywacji.  

Jest to o tyle niepokojące, że pseudonaukową krytyką wzmacniają osoby, którym odmówiono awansu naukowego ze względów merytorycznych, jednak osłaniających je rzekomą niesprawiedliwością, nierzetelnością czy brakiem obiektywizmu w ocenie ich rozpraw. Być może czynią to po to, by podważając autorytet członków dawnej Centralnej Komisji Do Spraw Stopni i Tytułów, a obecnie członków także Rady Doskonałości Naukowej, doprowadzić do tego, by w kolejnej kadencji RDN zasiadali niedouczeni?  

Nikt z czytelników ich artykułu nie kwestionuje danych dotyczących liczby składanych w CK wniosków habilitacyjnych oraz o nadanie tytułu profesora, ani też nikt nie kwestionuje danych dotyczących składów komisji habilitacyjnych czy liczby i danych o recenzentach w tym drugim postępowaniu (autorzy artykułu przeanalizowali ponad 12,5 tys. wniosków o habilitację i ponad 3 tys. wniosków o tytuł profesora). Trzeba jednak znać prawo o nauce, obowiązujace i rzeczywiście stosowane w niej procedury oraz wewnętrzne zalecenia najwyższych władz organów centralnych (CK, a teraz RDN), żeby dane liczbowe analizować jeszcze jakościowo adekwatnie do powyższych czynników. 

W przeciwnym razie interpretacja liczb oparta jest na insynuacjach, przypuszczeniach, które w dodatku formułowane są jako rzekomo obiektywne. Nic dziwnego, że G. Węgrzyn odniósł się nie tyle do podanych liczb, ale do wyciąganych przez autorów wniosków. Co ciekawe, autorzy nie raczyli sięgnąć do rozpraw zarówno socjologów, jak i moich, które zawierają szczegółowe dane oraz ich analizy adekwatnie do obowiązujących w kraju procedur, bo mogłoby się okazać, że ich manipulacja interpretatywna jest niewiele warta. 

To typowy błąd metodologiczny, jaki jest popełniany w ramach pseudonaukowych analiz określany mianem samosprawdzającej się hipotezy. Już sformułowany "problem badawczy" w postaci pytania rozstrzygnięcia jednoznacznie wskazuje, że "badacze" koniecznie chcieli potwierdzić swoją tezę, zamiast dociekać, jaka jest w istocie prawda o awansach naukowych w naszym kraju. To jest znacznie trudniejsze, bo wymaga wysiłku intelektualnego, a nie tylko "bawienia się" statystyką. Ta bowiem "mieli" to, co zawiera, ale nie uwzględnia tego, co kryje się za tysiącami liczb. Tego już zbadać nie zamierzano.

Z wielkich liczb scjentometryści wyprowadzili następujący wniosek: 

Profesorowie będący członkami Centralnej Komisji Do Spraw Stopni i Tytułów mieli praktycznie całkowitą kontrolę nad procedurą awansów naukowych w postępowaniach habilitacyjnych, a dotyczyło to takich dyscyplin naukowych jak biochemia (100%), elektronika (99%), chemia (98%), biologia (94%), ekonomia (93%) i językoznawstwo (91%).  Zapewne byli rozczarowani, kiedy z liczb dotyczących wniosków profesorskich nie mogli wyprowadzić żadnych dowodów na rzekomo niezwykłą koncentrację władztwa członków CK.  

Wielokrotnie pisałem w swoich monografiach i artykułach poświęconych awansom naukowym w pedagogice, że nie ma w kraju pozaakademickiej instytucji, która prowadziłaby badania ilościowo-jakościowe, poprawne metodologicznie, gdyż ani CK, ani obecnie RDN nie mają takiej możliwości. Sam prowadziłem takie badania uważając, że skoro zostałem wybrany do CK, a obecnie do RDN przez środowisko naukowe (profesorów tytularnych), to moim obowiązkiem jest udzielanie wszelkich informacji i opracowań, dzięki którym można troszczyć się o jak najwyższą, merytoryczną jakość w ocenie tych postępowań. 

CK i RDN zostały powołane m.in. do rekomendowania jednostkom akademickim recenzentów do postępowań awansowych (w przypadku habilitacji 2 recenzentów spoza danej jednostki, przewodniczącego i członka komisji habilitacyjnej, a w przypadku wniosku profesorskiego CK powoływała 5 spośród rekomendowanych  przez rady jednostek 10 kandydatów), które - w przypadku ustawy z 2003 roku prowadzone były w jednostkach dysponujących uprawnieniami do nadawania stopnia doktora habilitowanego i wnioskowania o poparcie uchwały senatu o nadanie tytułu profesora. 

Gorąco polecam moje szczegółowe analizy procedury, ale i problemów etycznych z tym związanych, które nie są pochodną jedynie liczb. Gdyby nie CK a teraz RDN, to rzeczywiście niektóre wnioski habilitacyjne czy profesorskie mogłyby być rozpatrzone negatywnie ze względów pozamerytorycznych. Dzięki temu, że tego typu organ sprawuje podporządkowaną kpa funkcję odwoławczą od odmów kandydatom nadania stopnia doktora habilitowanego czy rekomednowania wniosku o tytuł profesora, można było uratować wiele osób odwołujących się od nierzetelnych, nieobiektywnych recenzji oraz uchwał rad jednostek akademickich, a nie CK. Tego autorzy zmanipulowanego interpretacyjnie artykułu już nie raczą dostrzec, bo same liczby są w swej treści znaczeniowo "martwe".  

O tym, z jakimi problemami spotykają się socjolodzy pisał w czasopiśmie PAN "Nauka"" Łukasz Remisiewicz (2019, nr 4). W mojej książce pt. "Wprowadzenie do teorii krytykoznawstwa. Krytyka naukowa (nie tylko) w pedagogice" (Kraków 2021) opisuję problemy z recenzowaniem wniosków naukowych w psychologii, naukach prawnych, językoznawstwie, ale też w bibliologii i informatologii.   

Jakie kardynalne błędy odsłonił statystycznym "diagnostom" w ich artykule G. Węgrzyn? 

po pierwsze, autorzy informują, że członkowie CK byli wybierani przez 'starszą profesurę", chociaż nie analizowali danych wyborców pod tym kątem.  Pomijają fakt, że członkowie CK zostali wybrani przez innych uczonych w procedurze demokratycznych wyborów. W każdym dyscyplinie naukowej głosować mogli wszyscy naukowcy posiadający tytuł naukowy profesora, dlatego należy założyć, że zostali uznani za liderów w badaniach dyscyplin naukowych. Są zatem w stanie obiektywnie oceniać procesy awansów naukowych. Innymi słowy, uzyskali mandat zaufania jako naukowcy, którzy zostali wybrani w celu zapewnienia poprawności procedur.

po drugie, błędnie piszą o tym, że CK powoływała do komisji habilitacyjnej pięciu samodzielnych pracowników naukowych. Ba, nie wiedzą, że przesyłana jednostkom uchwała prezydium CK w tej sprawie podlegała weryfikacji przez rady wydziałów czy instytutów, których członkowie mogli zgłosić zastrzeżenia co do  członka komisji powołanego przez CK, jeśli mieli wiedzę na temat istniejącego konfliktu interesów z wnioskodawcą o stopień naukowy albo z członkami rady naukowej. W mojej dyscyplinie zdarzały się takie przypadki, ale i inne, które  wynikały np. z sytuacji losowych (śmierć członka komisji, choroba, nieplanowany wyjazd na staż zagraniczny itp.). W takiej sytuacji podejmowano uchwałę w CK o zmienia członka komisji habilitacyjnej.

po trzecie, poważnym błędem autorów tej pseudo diagnozy jest jednak brak informacji że każdy członek komisji habilitacyjnej, niezależnie od przypisanej mu funkcji, miał jeden równoważny pozostałym głos, który tak samo decydował o poparciu wniosku, zakwestionowaniu lub wstrzymaniu się od głosu. Na jakiej podstawie piszą, że "praca przewodniczącego komisji habilitacyjnej i dwóch pozostałych członków nie będących recenzentami sprawiała, że byli oni jedynie dodatkowo głosującymi członkami komisji”? 

Gdzie tu jest jakieś władztwo? Dlaczego postponują konieczny wkład pracy każdego członka komisji, także nie będącego recenzentem, który także musiał zapoznać się z wszystkimi osiągnięciami habilitanta i je ocenić? Dlaczego autorzy sugerują, że głos przewodniczącego/-j komisji habilitacyjnej czy któregoś z recenzentów był decydujący, narzucający niemerytoryczną konkluzję?

Jak pisze G. Węgrzyn: "Twierdząc, że członkowie komisji „byli tylko dodatkowymi członkami z prawem głosu w komisji” pokazuje jakże wysoki poziom ignorancji autorów na temat analizowanego przez nich systemu awansów naukowych. Moim zdaniem nigdy nie powinni podejmować się tego typu diagnoz, skoro nie potrafią ich analizować".

 Zwracałem na to uwagę, że na mocy poprzedniej ustawy nie tylko recenzenci, ale także pozostali trzej członkowie komisji habilitacyjnej musieli przedłożyć pisemnie lub werbalnie w czasie obrad komisji swoją ocenę osiągnięć habilitanta. Wszystko było protokołowane. Niestety, ustawa z 2018 roku wyeliminowała ten obowiązek, toteż pisemną formę mają jedynie cztery recenzje. Jednak w głosowaniu w sprawie o nadanie stopnia naukowego każdy głos ma tę samą wagę.   

po czwarte, jest w tym artykule "kolejna śmieszna sugestia, że wybór członków CK na przewodniczących komisji habilitacyjnych „może mieć związek z finansami”. To prawda - stwierdza G. Węgrzyn - że wszyscy członkowie komisji habilitacyjnej otrzymali wynagrodzenie finansowe za swoją pracę (kilkaset euro za wniosek). Było to jednak wynagrodzenie za tzw. dodatkową pracę, którą należało wykonać i - jak wskazano powyżej - nie była ona ani łatwa, ani nie wymagająca poświęcenia czasu. 

Każdy członek komisji habilitacyjnej był zobowiązany do przeanalizowania wszystkich osiągnięć kandydata, co zwykle zajmuje co najmniej kilka godzin, a nawet kilka dni w przypadku bardziej złożonego lub spornego wniosku, a potem kilka godzin na udział w posiedzeniu komisji. Sugerowanie, że były to „pieniądze za nic” lub „łatwe pieniądze” jest po prostu absurdalne".

Pamiętam z czasów mojej działalności recenzenckiej w CK, że był przypadek profesora nauk technicznych, który będąc członkiem CK postępował nieuczciwie. Niewłaściwa postawa została nie tylko napiętnowana, ale skutkowała usunięciem tego profesora z gremium członków CK. O tym autorzy artykułu nie mogli wiedzieć, bo z liczb to nie wynika. Ówczesny przewodniczący CK reagował na każde naruszenie prawa czy norm obyczajowych. To jednak wymagałoby od autorów pseudonaukowego artykułu np. analizowania wszystkich protokołów prezydium CK. Tego jednak nie uczynili, bo nie mieli czasu lub nie chcieli, a było to przecież konieczne do eksplikacji surowych danych liczbowych.     

Wyciąganie wniosków jedynie z danych statystycznych bez znajomości wszystkich procedur, procesów i ich zróżnicowanych uwarunkowań kompromituje autorów takich pseudodiagnoz, gdyż obliczenia metodami statystycznymi wymagają jeszcze merytorycznej interpretacji. Jedno jest pewne, wzrośnie im cytowalność, a ta nie musi mieć wiele do czynienia z naukową analizą. 

Niezależnie od wszystkiego, warto docenić wieloletnie zaangażowanie Marka Wrońskiego, który ujawnia wszelkie matactwa, plagiaryzm i inne formy nieuczciwości akademickiej na łamach "Forum Akademickiego". Postępowania awansowe są w Polsce jawne. Każdy może przeczytać recenzję, a jeśli ta jest nierzetelna, to najwyższy czas podjąć z nią polemikę, także na łamach czasopism naukowych. 

Stopnie doktora i doktora habilitowanego nadawały rady jednostek akademickich, a nie Centralna Komisja czy RDN. Czyżby w tle tego rzekomo demaskatorskiego artykułu kryły się czyjeś osobiste frustracje lub problemy? Doprawdy, nie naprawią polskiej nauki statystyczne obróbki danych liczbowych. Czas najwyższy, by każdy zaczął te zmiany od siebie.     

   

 (źróło ilustracji: paradaopornych.pl - zakupiona przez Oficynę Wydawniczą "Impuls" dla potrzeb blogera) 

Jaka edukacja po wyborach?

Tego nie wiemy, bo wszystko zależy od wyników wyborów parlamentarnych. Którakolwiek formacja polityczna uzyska w Sejmie większość do tworzenia rządu, to i tak musi zmierzyć się z prawdą o stanie polskiej edukacji, a nie zacieraniem faktów i wprowadzaniem w błąd opinii publicznej.  Czytam zatem tekst Alicji Pacewicz w opublikowanym przez Instytut Spraw Publicznych, Fundację Geremka, Stowarzyszenie 61, Fundację Sztuka Media Film, Fundację im. Janiny Paradowskiej i Jerzego Zimowskiego oraz Fundację Amicitia projekcie pt. "JAKA POLSKA PO WYBORACH 2023? Rekomendacje siedemnastu debat programowych (Warszawa, 2023). 

 Na pytanie: Czy system edukacji ma być bardziej czy mniej scentralizowany? A. Pacewicz odpowiada: 

Ugrupowania zgodne są co do tego, że konstytucyjne zasady pomocniczości i decentralizacji powinny być przestrzegane w systemie oświaty i dobrze jej służą. Samorządy lokalne w ogromnej większości sprawdziły się jako organy odpowiedzialne za prowadzenie szkół. 

Decentralizacja gwarantuje też różnorodność oraz bogactwo sposobów pracy – jest to ważne zwłaszcza dla PO oraz Polski 2050, która w swoim programie zakłada, że w różnych szkołach uczniowie mogą się uczyć trochę innych rzeczy, choć wszystkich muszą obowiązywać wspólne standardy minimum. 

System ma zapewniać różnorodność, ale równocześnie gwarantować równy dostęp do wysokiej jakości edukacji dzieciom z różnych miejscowości, z różnym kapitałem ekonomicznym, społecznym i kulturowym. 

Negatywnie oceniane są próby re-centralizacji podejmowane przez kolejnych ministrów po 2015 r.: wskazuje się tu zarówno na upolitycznienie edukacji, wprowadzenie do systemu nadzoru osób o fundamentalistycznych poglądach, jak i rosnącą biurokrację. 

Mój komentarz: 

po pierwsze, od 1999 roku została zdewastowana zasada pomocniczości państwa w polityce oświatowej i rozpoczęto proces niedopuszczenia do decentralizacji systemu oświatowego. Najpierw AWS, potem SLD z PSL, dalej PiS z LPR i Samoobroną, wreszcie PO z PSL i obecnie Zjednoczona Prawica (PiS + kanapowe partyjki prawicowe) nie dopuściły do tego, by mogła zostać dokończona w Polsce polityka pełnej decentralizacji systemu oświatowego w Polsce. 

Politycy wszystkich formacji politycznych wprowadzają społeczeństwo w błąd twierdząc, że system szkolny jest zdecentralizowany, gdyż za prowadzenie publicznych placówek oświatowych odpowiadają samorządy terytorialne. To jest tylko parcjalna/cząstkowa /fragmentaryczna decentralizacja szkolnictwa polegająca na przekazaniu samorządom jako organom prowadzącym zarządzania infrastrukturą oświatową. Jednak przydział subwencji oświatowej oraz nadzór pedagogiczny, a ten ostatni dotyczy presji ideologiczno-doktrynalnej pozostał w gestii władz centralnych, Ministerstwa Edukacji Narodowej/Ministerstwa Edukacji i Nauki. 

Nie ma zatem decentralizacji w III RP ani subsydiarności, ani decentralizacji, gdyż każda dochodząca do władzy partia polityczna dzieli łup administracyjno-kadrowy i finansowy według własnych interesów. EDUKACJA NIE JEST DOBREM PONADPARTYJNYM, DOBREM OGÓLNONARODOWYM. Edukacja ma służyć partii władzy do realizowania własnych interesów ideologicznych, kadrowych i finansowych. 

            

Dalej pisze Anna Pacewicz co następuje: 

Wszystkie ugrupowania opozycyjne chcą trwałego odpolitycznienia systemu oświaty poprzez powołanie niezależnej, ponadpartyjnej Komisji Edukacji Narodowej, która podejmowałaby kluczowe dla systemu oświaty decyzje i odpowiadała za ich wprowadzenie w życie. Kompetencje i zasady funkcjonowania takiego kolegialnego organu wymagać będą dalszych uzgodnień, gdyż poszczególne partie widzą je nieco inaczej. 

Na przykład Polska 2050 zapowiada likwidację kuratoriów i przeniesienie nadzoru pedagogicznego do jednego z “pionów” KEN. Pozostałe ugrupowania nie formułują na razie jednoznacznych propozycji w sprawie kuratoriów, mówią natomiast o zmniejszeniu biurokracji, ograniczeniu ich politycznych działań, a także o odwołaniu kuratorów, pełniących rolę funkcjonariuszy partyjnych.

Mój komentarz: 

W państwie demokratycznym nie ma możliwości pełnego odpolitycznienia systemu oświaty, gdyż to politycy decydują o tym, jaki ma być w państwie ustrój szkolny. Mogą jednak podjąć decyzję, by o rozwoju edukacji decydowali specjaliści, naukowcy i pod ich kierunkiem także wybitni nauczyciele. Powołanie Komisji Edukacji Narodowej jest ustawowo możliwe od 1991 roku! 

Jakoś żadna partyjka tego nie uczyniła, z wyjątkiem K. Hall z PO, która powołała REN (Radę Edukacji Narodowej), ale tylko po to, by pozorować fakt decentralizacji. Tymczasem Rada ta nie obradowała, nie przeprowadziła żadnej analizy, nie przygotowała ekspertyz i nie podjęła jakiejkolwiek uchwały. Nie istniała zatem i nie istnieje, tak, jak nie działała i nie będzie działać jako organ podlegający ministrowi edukacji.   

Myli się zatem kwestię u/od-politycznienia z u/od-partyjnieniem zarządzania systemem oświatowym w kraju.      

Projekt likwidacji kuratoriów oświaty, by zastąpić jednych funkcjonariuszy partyjnych, kolejnymi, a rzekomo bezpartyjnymi jest pozoranctwem zmiany dla naiwnych. 

 

Profesor Agnieszka Gromkowska-Melosik doktorem honoris causa Akademii WSB

 

Uroczystość nadania tytułu doktora honoris causa Akademii WSB w Dąbrowie Górniczej prof. Agnieszce Gromkowskiej-Melosik w ostatnim dniu czerwca było odsłoną życia i dokonań uczonej z Wydziału Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu. Tegoroczne lato obfituje w uroczystości uhonorowania przez uczelnie przedstawicieli polskiej pedagogiki. Przed tygodniem pisałem o uroczystości nadania przez Senat Uniwersytetu Zielonogórskiego godności doktora honoris causa profesorowi Markowi Konopczyńskiemu.  

JM Rektor Akademii WSB w Dąbrowie Górniczej - prof. AWSB Zdzisława Dacko-Pikiewicz, wyróżniła wczoraj tą godnością pierwszą pedagożkę, która poświęciła większość swoich badań naukowych właśnie kobietom jako badaczka zaangażowana w szkolnictwie wyższym i nauce. 

Jak wynika z najnowszego raportu „Nauka w Polsce 2022” Państwowego Instytutu Badawczego, jakim jest Ośrodek Przetwarzania Informacji Im wyższy stopień naukowy, tym odnotowano mniejszy udział kobiet. Tylko 27% profesorów i 42% doktorów habilitowanych to kobiety. 

Wygłaszając laudację prof. Mirosława Nowak-Dziemianowicz akcentowała, że naukę tworzą osoby o silnej tożsamości podmiotowej, wrażliwe na nierówności społeczne, zaangażowane w badania i kreatywne. Prof. A. Gromkowska-Melosik harmonijnie łączy różne role i obszary własnego życia, a przy tym należy do pokolenia młodych naukowczyń, które uczciwie i rzetelnie wykorzystały możliwości do własnego rozwoju, jakie stwarzało Narodowe Centrum Nauki i Jej macierzysty uniwersytet. 

Nie poprzestała na studiowaniu jedynie rodzimej literatury przedmiotu, ale realizując projekty badawcze finansowane z grantów NCN, łączyła je z wyjazdami naukowymi poza granice naszego kraju, gdzie w bibliotekach uniwersyteckich pozyskiwała najnowsze źródła do swoich badań. Była w tak znaczących na świecie uczelniach, jak m.in.: pięciokrotnie w University of Virginia (w tym na stypendium Parrish Foundation),  Uniwersytet w Tillburgu, Holandia, dwukrotnie w Uniwersytecie w Amsterdamie, Holandia, Uniwersytet Karola w Pradze, dwukrotnie w University of London w Londynie, Uniwersytet w Sztokholmie, Uniwersytet w Oslo, Universidad Zaragozza, Hiszpania (udział w projekcie Erasmus-Mundus), Universidad de Buenos Aires, University of Sydney, Australia i University of Lund.

Najważniejsze w dorobku naukowym prof. A. Agnieszki Gromkowskiej-Melosik są oczywiście publikacje, w których stawia społecznie doniosłe pytania o to, co jest największym problemem dla kobiet w ich życiu osobistym i pracy zawodowej. Opisuje i interpretuje ich osobiste doświadczenia, przeżycia, doznania, czyniąc ze swojego pisarstwa naukowego po części hermeneutykę epistemologiczną z zawartym w niej naddatkiem pedagogicznym. 

Nie ma miejsca w rozprawach Pani Profesor powierzchowna rekonstrukcja idei kobiecości i związanych z nimi praktyk kulturowych, gdyż w każdej z publikacji odnajdujemy znakomitą umiejętność konstruowania historycznie, społecznie i politycznie uwarunkowanej wiedzy, która pozwala na dociekanie esencji, kulturowego rdzenia interesującego ją fenomenu. Niezwykle interesująco pedagożka odsłania sposób odczytywania przez siebie wielu źródeł naukowych na temat kobiecości, w tym występujących w nich sprzecznych ze sobą interpretacji. 

Zapewne związek z mężem - profesorem nauk społecznych Zbyszko Melosikiem, który nie tylko pisze o pasji bycia naukowcem, ale i wzbogacał swoimi rozprawami wrażliwość na naukoznawcze racje, sprzyjał temu, by odnaleźć niejako obok jego zainteresowań własny przedmiot badań, by nikt nie poddawał go w wątpliwość czy nie doceniał jego autonomicznego i twórczego sprawstwa. 

Nauka potrzebuje prawdy, także tej o fundamentalnie patriarchalnej perspektywie organizacji, struktur, treści i formatowania ról społecznych w szkolnictwie publicznym, co w populistycznie zarządzanym państwie zaczyna wchodzić na pierwszy plan. Pani Profesor dostrzega kryzysy kultury codziennego życia młodzieży, które stają się odsłoną kryzysu uczestniczenia pokolenia X-Y-Z w życiu politycznych i kulturowych podziałów w społeczeństwie nieprzyjaznym badaniom kulturowym, w tym feministycznym. 

Rozprawy Pani Profesor oddają zarazem sprawiedliwość intelektualną sile argumentów, z którymi sama polemizuje, pokazując ich zróżnicowanie i skutki wprowadzania ich w życie. W świetle bogatego zbioru publikacji historycznych, socjopedagogicznych, naukoznawczych i oświatowych nie będzie łatwo naśladować Jej warsztat badawczy, czy literalnie kontynuować Jej pedagogiczne intuicje. Wynikają one bowiem z bardzo osobistych odczytań realnego świata własnej aktywności, często powstrzymywanej w głębi narracji, by nie urazić któregoś ze znaczących uprzednio interlokutorów.

Dostojna Doktorka Honoris Causa wydała wspólnie z Aleksandrą Boroń raport z badań, które dotyczą losu ukraińskich uchodźczyń (Ukraińskie uchodźczynie wojenne. Tożsamość, trauma, nadzieja. Kraków 2022). Prowadząc z nimi rozmowy, wywiady, dokonując obserwacji zarejestrowały zarazem świadectwo egzystencjalnych dramatów, niewyobrażalnych dla cywilizowanego Europejczyka trzeciej dekady XXI wieku przeżyć, rozterek, indywidualnych historii życia swoich respondentek.  Już po dwóch tygodniach był rezonans w czasopiśmiennictwie ukraińskim w USA i na Ukrainie, potwierdzając niesłychanie ważne analizy i wyniki badań tak dla nauki, jak i ukraińskiego społeczeństwa.

Wczorajsza uroczystość była okazją do podkreślenia istotnego wkładu pedagogiki w rozwój nauk społecznych. Przybyli na nią rektorzy, dziekani, recenzenci, współpracownicy, przyjaciele i znajomi. JM Rektor Akademii WSB w Dąbrowie Górniczej wręczyła Doktor honorowej obraz, który zawierał elementy architektury miasta dynamicznie rozwijajacej się uczelni i ... Poznania, a w różnych zakamarkach miejskiej przestrzeni zostały ukryte symbole regionu. 

Piękna to była uroczystość, a życzeniom i gratulacjom nie było końca.    

Sowizdrzałowa wysepka innej edukacji

 

Wprawdzie są już wakacje, ale dlaczego nie mielibyśmy pisać o tym, co działo się w trakcie minionego roku szkolnego?

W Katowicach powstało Liceum Sowizdrzała, które jest Autorską Szkołą Ponadpodstawową. Sfera niepubliczna jest wciąż jeszcze bardziej przyjazna tej młodzieży, która nie mieści się w ogólnodostępnych, publicznych szkołach ponadpodstawowych.

Zwracam uwagę, że fakt niemieszczenia się nie dotyczy problemów kognitywnych, kompetencyjnych, ale kulturowych, psychospołecznych. Są nastolatkowie, którzy potrzebują innej kultury środowiska edukacyjnego, w którym będą mogli albo kontynuować albo po raz pierwszy w swoim życiu doświadczać sytuacji autotelicznego uczenia się, które są ważne jako coś cennego samo w sobie.

Są absolwenci szkoły podstawowej, którzy nie zamierzają uczestniczyć w tzw. "wyścigu szczurów", nie chcą być ofiarami panoptykonu, ale pragną rozwijać się, odkrywać własne człowieczeństwo, doświadczać świata wartości humanistycznych, a nie podporządkowanych jakiejś ideologii, światopoglądowi, doktrynie, a więc temu, co jest obce ich potrzebom samorealizacyjnym.

Zapewne takim środowiskiem może być: Szkoła na wagarach? Sowizdrzał? - jak piszą o niej jej organizatorzy - Fundacja Ekosystem Rośnie:

Szkoła stała się dziś instytucją przemęczoną, kontrolującą, sparaliżowaną formalnościami, w której paradoksalnie coraz trudniej się uczyć. Utraciła swój sens i podstawowe zobowiązanie.

Stara mądrość mówi, że w takich momentach potrzebujemy chwili buntu i wędrówki.

Buntu, który sekretnie przywraca porządek.

Wędrówki w nieznane, bo znane oszalało.

O tym samym jest też nastoletniość, o poszukiwaniu wizji na swoje nowe życie.

Życie dorosłego.

 

Tę wysepkę innej edukacji tworzy wypromowana dwa lata temu dr Dominika Hofman wraz z Kacprem Lemieszem na Śląsku fundacja - Szkoła Górników Kulturowych - Hajmat, która z kolei prowadzi Liceum Sowizdrzała (www.liceumsowizdrzala.pl )

Jak pisze do mnie pani dr Dominika Hofman: Mała to szkoła, ale gęsto tkana: dbamy o piękno w naszej przestrzeni, gotujemy, sprzątamy (co jak się okazuje jest dzisiaj rozwiązaniem wręcz rewolucyjnym), wgryzamy się poznawczo w różne tematy połączone w bloki przedmiotowe, nasłuchujemy o co prosi nas najbliższe sąsiedztwo i miasto, wyruszamy poza znane, aby pobyć z dzikością. 

Zadajemy pytania: co to znaczy stawać się człowiekiem?

Jakie zadania (poza tymi typowo szkolnymi) ma do zrealizowania nastolatek?

Na czym polega inicjacja w nastoletniość?

O czym są kłopoty, z którymi przyszło nam się dzisiaj mierzyć?

Jak, będąc z nimi w kontakcie, utkać z nich coś pięknego?

Do czego wzywa nas kondycja dzisiejszej młodzieży?

Gdzie się podziali dorośli i co to znaczy dojrzałość?

Jak tworzyć "małe centrum świata" - zdrowy organizm w tak biednym otoczeniu kulturowym?

Do czego zaprasza nas świat, głównie ten najbliższy?

Właśnie prowadzą rekrutację do II klasy. O szkołach niepublicznych nie chcą pisać media, gdyż dziennikarze mogą być podejrzewani o ukrytą reklamę. Może też być tak, że prowadzący tego typu placówki nie chcą, żeby o nich pisały media, bo te koncentrują się głównie na banałach typu: szkoła bez ocen i bez dzwonków albo ma szkoła wprowadzająca innowacyjne metody kształcenia. 

Jak sądzę, prowadzący Sowizdrzała nie chcą takiej narracji o ich inicjatywie. Może warto tam zajrzeć, porozmawiać z pedagogami, dowiedzieć się, co takiego ważnego może oferować młodzieży właśnie ta placówka w sytuacji, gdy narasta problem zanikania troski nastolatków o własny rozwój, o poczucie sensu życia, a co dopiero mówić o wartości uczenia się przez całe życie? 

 (źródło foto: D. Hofman) 

NGO - dość błądzenia! Przestańcie publikować gnioty oświatowe

 

Nie ma nic gorszego, jak podejmowanie przez fundacje problematyki naprawy Rzeczypospolitej, a oświaty i nauki w szczególności!  Oto został opublikowany przez Instytut Spraw Publicznych, Fundację Geremka, Stowarzyszenie 61, Fundację Sztuka Media Film, Fundację im. Janiny Paradowskiej i Jerzego Zimowskiego oraz Fundację Amicitia materiał pt. "JAKA POLSKA PO WYBORACH 2023? Rekomendacje siedemnastu debat programowych (Warszawa, 2023). 

 

Przyglądam się jedynie rozdziałowi "Panel 6: Oświata: dość błądzenia; po prostu – XXI wiek!" Z takim zbiorem banałów, potocznych i niezgodnych z prawdą tezami spotykam się coraz częściej. Poziom ignorancji Alicji Pacewicz jako autorki tego rozdzialiku jest zdumiewający, bo idealnie wpisujący się w wolną od profesjonalizmu edukacyjnego politykę populizmu.  

Moja krytyka nie dotyczy kwestii wyobrażeń, chceń, oczekiwań, chociaż te, jeśli są wyprowadzone z fałszywych przesłanek, muszą prowadzić w ślepą ulicę utrwalania patoedukacji w naszym kraju, ale faktów na temat polskiej polityki oświatowej. Kreować wyobrażenia o szkolnictwie, które rzekomo mają świadczyć o jakiejś koniecznej zmianie, wolno każdemu. Jednak, jeśli ma to mieć jakiekolwiek znaczenie w kampanii wyborczej do Sejmu A.D. 2023, to radzę się dobrze zastanowić nad tym, czy warto brnąć w publicystykę? 

Rzekomo ma to być obiektywny materiał, skoro otwiera go stwierdzenie: "Stanowiska ugrupowań politycznych: pola wspólne i różnice". 

Kiedy jednak w grę wchodzi odpowiedź na pytanie: Jak finansować edukację i co zrobić z wynagrodzeniem nauczycieli? to autorka wykreowanej odpowiedzi reprezentuje stanowisko, które reprodukuje systemową patologię, strukturalną przemoc wobec tej części społeczeństwa, której dzieci muszą realizować obowiązek szkolny. Pozostałych obywateli III RP to w ogóle nie obchodzi, ile zarabiają lub powinni zarabiać nauczyciele, gdyż zła pamięć szkoły podpowiada - jak najmniej. 

Podobnie A. Pacewicz w duchu socjalistycznej polityki oświatowej pisze: "Subwencja oświatowa powinna być znacznie wyższa niż w ostatnich latach, tak by pokrywać podstawowe koszty funkcjonowania szkoły ponoszone przez samorządy, w tym koszty wynagrodzeń".  Pytanie jednak nie dotyczy subwencji oświatowej, więc po co wtręt o subwencji? Akapit dale dowiadujemy się, że ma być tak, jak w PRL i od 1993 roku do dnia dziś: 

"Partie są także zgodne, że należy pilnie podnieść wynagrodzenia nauczycielek i nauczycieli – Lewica, PO, PSL i Polska 2050 wsparły projekt ustawy Związku Nauczycielstwa Polskiego, zakładający wzrost nauczycielskich płac o 20 proc. Proponuje się równocześnie wprowadzenie zasady indeksowania zarobków poprzez ich powiązanie ze średnim wynagrodzeniem w gospodarce. 

Chodzi o powstrzymanie procesów ubożenia kadry nauczycielskiej oraz odchodzenia z zawodu, które widoczne jest zwłaszcza w dużych miastach. Pensje nauczycieli powinny rosnąć wraz ze wzrostem kompetencji zawodowych, przy czym doskonalenie zawodowe musi być finansowane przede wszystkim przez państwo i samorządy".  

 Co z tych banialuk wynika? To samo, co było i jest, a więc nihil novi. Pacewicz reprezentuje stanowisko ZNP, by nadal było tak jak jest, tzn., by związki zawodowe (nie jest ważne, które) zawsze miały powód do rzekomego troszczenia się o wzrost nauczycielskich pensji, zaś one nadal będą na granicy najniższej płacy. Jak napisze się, że ma to być wzrost o 20 proc., to zapewne tysiące młodzieży postanowią podjąć studia nauczycielskie, a po ich ukończeniu zatrudnią się w szkołach.   

Baju, baju, baju ....  . 

Może jednak pani A. Pacewicz przestanie mamić czytelników tego bubla jakimiś procentami, subwencją oświatową, tylko odpowie konkretnie na pytanie: Jaka musi być minimalna pensja dla rozpoczynających pracę w przedszkolu czy szkole podstawowej lub ponadopodstawowej, aby uznali, że jest godna ich profesji? Ile konkretnie powinni zarabiać nauczyciele w tzw. średnim wieku, którym jeszcze chce się chcieć kształcić młode pokolenia?  

Skoro absolwent/ka trzyletnich studiów informatycznych zaczyna pracę z pensją rzędu 9-10 tys. złotych, to kto ją/jego do tego przygotował? Najpierw nauczycielka przedszkola, potem nauczycielka edukacji zintegrowanej, następnie nauczyciele klas IV-VIII szkoły podstawowej i wreszcie nauczyciele szkoły ponadopodstawowej.  To, ile każdy z nich powinien zarabiać, skoro każdy ma w tym "produkcie końcowym" swój udział? 

Kiedy skończy się peerelowska tabelka, z której już platformersi usunęli nawet ciut wyższą płacę dla nauczycieli ze stopniem naukowym doktora? Związkowcom to nie przeszkadzało, bo co? Kompleksy? 

 

Dlaczego od trzydziestu lat wszystkie rządy pozwalają na zatrudnianie w szkolnictwie publicznym osób bez kwalifikacji? Tak, tak. Ich są tysiace, tylko GUS przestał publikować dane na temat liczby tak zatrudnionych nauczycieli. Od nowego roku szkolnego 2023/2024 będziemy mieli pełnozatrudnionych emerytowanych nauczycieli i tych, którym będzie wolno brać tyle godzin nadliczbowych, ile tylko udźwigną. 

Polecam badania na temat wypalenia zawodowego nauczycieli i ich złostanu. Oni też będą mieli wpływ na wasze dzieci. Nie dziwcie się potem, że są fobie szkolne, nerwice, depresje, samobójstwa.  Podziękujcie za to ministrom edukacji i ich premierom, no i jeszcze związkom zawodowym oraz takim "ekspertom". 

Jaka będzie oświata po wyborach 2023? GOŁA. Tylko czy wesoła? 

Zmarła w Macedonii Profesor pedagogiki - Maria Donevska (z d. Kuźnik)

 

(PrintScreen - https://www.youtube.com/watch?v=2P_zEcu6Gsg) 

Z Macedonii dotarła do kraju bardzo smutna wiadomość, że w dniu 25 czerwca br. w Skopje zmarła Profesor dr Maria Donevska (ur.1945, z domu Kuźnik). 

W latach 1969-1980 była pracownikiem Uniwersytetu Łódzkiego, na Wydziale Filozoficzno-Historycznym w Katedrze Teorii Wychowania na stanowisku adiunkta. Pełniła też funkcję z-cy dyrektora Instytutu Pedagogiki i Psychologii UŁ. Po zawarciu związku małżeńskiego przeprowadziła się w 1980 roku do Skopje (obecnie stolica Macedonii), a więc do jednego z miast ówczesnej Jugosławii. 

Dla mnie i moich koleżanek oraz kolegów z Katedry była to wielka strata, bo wyjechała z kraju niezwykle nam bliska, przyjazna i naukowo kompetentna osoba, na której uwagi, sugestie, wsparcie naukowe zawsze mogliśmy liczyć. Maria Kuźnik była w naszym Instytucie Pedagogiki i Psychologii UŁ cenioną adiunkt z doświadczeniem instruktorskim w Chorągwi ZHP Ziemi Łódzkiej. 

Łączyła nas zatem harcerska przygoda i praktyka w kierowaniu harcerskimi jednostkami.  Przypuszczam, że to z Jej inspiracji zostałem zatrudniony na Wydziale Filozoficzno-Historycznym, gdyż profesor Karol Kotłowski kierując Katedrą zapewne kierował się także Jej opinią. Dr M. Kuźnik obroniła wówczas pracę doktorską w 1977 roku, którą napisała na temat: "Funkcja rzeczywista i założona wychowania w szkole wyższej"  pod kierunkiem Profesora K. Kotłowskiego. 

Razem prowadziliśmy zajęcia z pedagogiki na kierunku historia, który nie należał wówczas do "łatwych" środowisk studenckich.  Doskonale pamiętam, jak powierzyła mi prowadzenie w Instytucie Historii UŁ ćwiczeń z pedagogiki do Jej wykładów. Miałem w Niej ogromne wsparcie merytoryczne. 

Na UŁ prowadziła zajęcia z teorii wychowania, metodyki wychowania w ZHP i pedagogiki na kierunkach nauczycielskich. Kiedy któraś ze studentek pisała pracę magisterską pod kierunkiem dr Marii Kuźnik o tematyce związanej z harcerstwem, to zawsze prosiła mnie o krytyczne uwagi. Dla mnie była to wspaniała wymiana akademickich doświadczeń i współpracy naukowej.  

Zmiana warunków życia i uzyskanie po kilku latach możliwości podjęcia pracy na Uniwersytecie Cyryla i Metodego w Skopje (Institute of Social work and Social policy) sprawiły, że rozminęły się nasze zainteresowania naukowe. W 1994 roku dr Maria Donevska obroniła kolejny doktorat na powyższym Uniwersytecie, który był zatytułowany - "Wolontariat w pracy socjalnej". Zapewne spożytkowała swoje harcersko-instruktorskie doświadczenia w zupełnie nowej dyscyplinie naukowej, jaką stała się w nowym środowisku akademickim praca socjalna. 

Prof. dr M. Donevska opublikowała książki: 

1. Theory of Social Work – Author of Book (1999), Skopje Macedonia.

2. Social Policy and Social Work - Editor of Book (1999), Skopje, Macedonia.

3. Social Inclusion of Children and Youth – Editor of Book, 2005, Skopje

4. Social Work in Local Community – Author of Book (2006), Skopje, Macedonia

5. Research report for determining the causes of the Roma children irregular attendance of the elementary education, IOO, Skopje 2010 (Bogoevska N, Trbojevic. S) – (coauthors)

6. Poverty – The situation in Macedonia, 2011 Kultura, Skopje (Dimitrioska S., Novkovska B. co-authors) 7. Study of Poverty and Social Exclusion in the Republic of Macedonia,(Team leader) Skopje, March 2011

8. Theory of Social Work – Author of Book (2014), Skopje Macedonia.

Uczestniczyła w następujących projektach badawczych:

1. Risks groups in Macedonia, (member of the research team) Geneva-Skopje, 1994 2. Social -class stratification in Macedonian society (member of the team) Skopje, 1994-1999. 3. Adolescent Children and Civil Society NGO/ UNICEF, Committee for Children, Geneva, 1997, (Chair person in Macedonia) 4. Development of the local communities of the low developed regions in Macedonia 1997-1999, (Leader of the manager team), Dialogue Development, Copenhagen, Denmark. 5. The old and the new. Changes in social care in central and Eastern Europe University of Kent, 1998. 6. European dimension of the education of social workers. University of Lodz, Poland, 1998 (Member of the team) 7. National Human Development Report, 1999, Skopje, Macedonia. 8. Taking Stock of Poverty in Macedonia, 2000, Report for the Office of World Bank -Skopje 9. Social Care Development in Central and Eastern Europe: The Contributions of State and Civil Society (member of the team) University of Kent, 2001 10. Poverty Reduction Strategy for Macedonia. Skopje Macedonia (Member of the team) 2002 11. Development of the municipality through a culture. Skopje Macedonia and The World Bank, Leader of the team. 2002 12. National Strategy for Sustainability Development of the Republic of Macedonia. Skopje, Member of the team. 2003. 13. Millenniums Development Goals, Report of Republic of Macedonia, Government of Macedonia. Member of the team, 2005. 14. Macedonian Children’s Perceptions Of Poverty ,UNICEF, Member of the team, 2007Social Protection and Social Inclusion in the former Yugoslav Republic of Macedonia , European Commission, Member of the team, 2008 15. Poverty and exclusion Reduction Strategy for Macedonia Skopje Macedonia (Member of the team) 2010. o Social Protection and Social Inclusion in the former Yugoslav Republic of Macedonia , European Commission, Team member o Program for implementation of the new form of social work: Street social worker, Ministry of Labor and Social Policy in cooperation with OSCE (coauthor) – Trbojevic 2010. [źódło: https://public.org.mk/wp-content/uploads/2017/02/CV_Marija-Donevska.pdf]

W jednym z ostatnich artykułów pisała o prawach dziecka w świecie postprawdy: 

 

(źródło: https://www.facebook.com/photo/?fbid=6308048339281025&set=a.174791799273407) 

Przesłany mi przez prof. Ewę Marynowicz-Hetkę biogram prof. dr M. Donevskiej jest imponujący, bo dowiedziałem się z niego o wielu znakomitych dokonaniach w jednostkach powyższego Uniwersytetu właśnie w zakresie pracy socjalnej, gdzie pełniła przez wiele lat funkcję dyrektorki Instytutu Pracy Socjalnej:  

 

 

Donevska Maria - doktor nauk humanistycznych (Uniwersytet Łódzki,1977) i doktor w zakresie polityki społecznej (Uniwersytet Świętych Cyryla i Metodego, Skopie, Republika Północnej Macedonii, 1994). Jej zainteresowania naukowe dotyczyły teorii i metod pracy socjalnej, kwestii ubóstwa, wykluczenia społecznego i wolontariatu. 

Maria Donevska jest autorką 5-ciu książek własnych oraz redaktorką i współautorką wielu wydań zbiorowych. Oprócz tego doktor Maria Donevska opublikowała   około 120 tekstów    w Macedonii i w innych krajach. Będąc już na emeryturze była członkiem Rady studiów doktorskich w Instytucie Polityki i Pracy Socjalnej oraz w Instytucie Pedagogiki na Wydziale Filozoficznym w Skopie.  Do ostatnich chwil była koordynatorką krajowych i zagranicznych projektów z zakresu polityki społecznej.

Pod jej opieką naukową cztery osoby obroniły doktorat a 15 -magisterium. Jako profesor visiting wykładała teorię i metody pracy socjalnej w Uniwersytecie w Niszu (Serbia) i w Uniwersytecie w Warnie (Bułgaria). Była także członkiem, pierwszej w Macedonii, Komisji przydzielającej licencje osobom związanym z pomocą społeczną na pięcioletni mandat. 

Dr Donevska była członkiem rad redakcyjnych dwu czasopism, w tym czasopisma wydawanego przez Uniwersytet Łódzki: „Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne” oraz honorowym członkiem pozarządowej organizacji MEGASHI, a także członkiem Rady pozarządowej organizacji XOPS i konsultantem w pozarządowej organizacji PUBLIC.       

 

Prof. dr Maria Donevska (z d. Kuźnik) była osobą niezwykle pogodną, serdeczną, zawsze uśmiechniętą i otwartą na dialog. W Macedonii  reprezentowała nie tylko naukę kraju pobytu i pracy zawodowej, ale także polską kulturę universitas. Mało kto wie, że była współtwórczynią pierwszej na świecie Ambasady Dziecięcej "Megjashi" (Детска Амбасада Меѓаши), reprezentując w niej korczakowską pedagogię! W 2017 roku świętowała wraz z wolontariuszami Dziecięcej Ambasady 25-lecie jej działania. 

Wówczas napisała na Facebooku:

To jest nasza macedońska marka- Меѓаши Megjashi. W tych czasach, kiedy ciągle słyszymy o kryzysie politycznym, kiedy niepokoją nas bieżące wydarzenia, dzieje się coś wspaniałego. Pierwsza na świecie ambasada dziecięca Megjashi świętuje 25 lat swojego istnienia. Jedna, a może jedyna w naszym kraju organizacja obywatelska z tak długą historią i realizująca misję społeczną, opiekuńczą, edukacyjną, kulturalną, edukacyjną.

Niesamowita jest ilość wspaniałych działań, które przez pierwsze 10 lat miały na celu opiekę nad dziećmi uchodźców, dotkniętymi wojną w Bośni i Hercegowinie, Kosowie oraz ofiar konfliktów w Macedonii. Dziś Детска Амбасада Megjashi koncentruje się na ochronie dzieci przed przemocą i ich wykorzystywaniem seksualnym, codziennymi problemami, z którymi borykają się dzieci. Zajmuje się też edukacją społeczeństwa w zakresie praw dziecka, partnerskiego rodzicielstwa i problemami wielokulturoości. Zespół Megjashi reaguje szybko, walczy o obronę praw dziecka we wszystkich możliwych dziedzinach, od środków masowej komunikacji, aż po Parlament Macedoński. I udaje się.

Założycielami Megjashi są - Dragi i Gordana Zmijanac, którzy ze względu na swoje wyjątkowe zaangażowanie stale powiększają grono interesujących ludzi i organizacji wspierających tę organizację. Wielu uczniów szkół powszechnych i uczniów szkół średnich właśnie w Megjashi dowiedziało się, co oznacza wolontariat, solidarność, społeczność i równość. Jestem dumna że mogłam uczestniczyć w ich pracy i dziękuję za wszystko czego się od nich nauczyłam. 

Żegnają Profesor Marię Donevską jej Uczniowie, Przyjaciele:

Klimentina Ilijevski

  · 

Збогум професорке, поттикнувачу, мотивирачу, збогум голем човеку! Не знам како да напишам благодарност до вас, секогаш ќе личи дека не е доволно кажано. Ви благодарам за привилегијата да учам од вас, да растам професионално покрај врвен професионалец како вас. Да не бевте вие, сигурна сум дека и јас нема да бев ова што сум денес.

Она што ќе ви ветам е дека социјалното менторство ќе расте и ќе го донесе бенефитот во нашето општество онака како што заедно исцртавме, па дури и повеќе од тоа.

А во иднина најуспешните ментори ќе ги наградуваме со награда "Мариа Доневска" - професорката која што во социјалната работа препозна една поинаква страна.

Ви се поклонувам до земја! Бескрајно многу ќе ми недостасувате!

Żegnaj Profesorko, motywatorko, żegnaj wielki człowieku! Nie wiem jak napisać podziękowanie, zawsze będzie się wydawać, że jest za mało powiedziane. Dziękuję za przywilej uczenia się od Ciebie, dorastania zawodowo u boku takiej najlepszej profesjonalistki jak Ty. Gdyby nie Ty, jestem pewna, że nie byłabym tym, kim jestem dzisiaj.

Mogę wam obiecać, że mentoring społeczny będzie się rozwijał i przyniesie korzyści naszemu społeczeństwu tak, jak sobie to wspólnie wyobrażaliśmy, a nawet więcej.

A w przyszłości nagrodzimy najbardziej odnoszących sukcesy mentorów Nagrodą Marii Donewskiej - profesor, która preferowała inną stronę w pracy socjalnej.

Kłaniam się do Ziemi! Będę za Tobą tęsknić, bezgranicznie!

(źródło: https://www.facebook.com/klimentina.ilijevski)  

 

Dołączam się do Ostatniego Pożegnania Wspaniałej Pedagog!  Niech spoczywa w pokoju!