Jestem niezmiernie zadowolony, że powstał w Radzie Doskonałości Naukowej (po pierwszym poradniku, który
adresowany był do osób ze stopniem naukowym doktora, a aspirującym do stopnia
doktora habilitowanego) kolejny PORADNIK, tym razem dla kandydatów
do tytułu naukowego profesora.
Jest to o tyle istotne, że postępowania
awansowe na stopnie naukowe i tytuł naukowy zostały ściśle powiązane z prawem
administracyjnym, toteż nie każdy może zorientować się w niuansach prawnych,
które są istotne dla zrozumienia obowiązujących procedur. Nie ma wątpliwości,
że najważniejsze są w tych postępowania rzeczywiste osiągnięcia naukowe. Tych
żaden sąd administracyjny nikomu nie zapewni, gdyż nie leży to w
kompetencjach tej władzy.
W jednym ze swoich orzeczeń Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 1996 r. sygn. III ARN 86/195, OSNP 1996, nr 21/315) czytamy:
Recenzenci mają prawo do samodzielnych, krytycznych ocen dorobku
naukowo-badawczego i wszystkich nurtów aktywności kandydata, formułowania ocen
w oparciu o swoją głęboką wiedzę merytoryczną i metodyczną. Osoba ubiegająca
się o uzyskanie stopnia naukowego poddaje ocenie swój dorobek naukowy przez
środowisko naukowe i musi przyjąć taką, a nie inną jego ocenę.
Jednak w trakcie jakiegoś postępowania
może pojawić się zamierzony lub niezamierzony błąd proceduralny, który będzie
rzutował na efekt końcowy jednego z ogniw całego procesu. Wszyscy zatem
powinniśmy dobrze poznać i zrozumieć uwarunkowania administracyjno-prawne
postępowań, by na określonym ich etapie nie przyczynić się do jakiegoś
zaniedbania, błędu czy naruszenia obowiązujących norm.
Człowiek jest istotą mylącą się, toteż jeśli
popełni błąd (nie-)umyślnie, a dostrzegą go członkowie akademickiego organu,
który jest uprawniony do podejmowania decyzji w sprawie nadania stopnia
naukowego czy rekomendujący prezydentowi wniosek o nadanie tytułu
profesora, to jest jeszcze szansa na obiektywny wgląd i ocenę, by nikt nie
został skrzywdzony. Jak pisze we Wprowadzeniu do PORADNIKA Przewodniczący
Rady Doskonałości Naukowej prof. dr. hab. Grzegorz Węgrzyn:
postępowanie
w sprawie nadania tytułu profesora, jako ostatnie z postępowań o awans naukowy,
wieńczy ścieżkę kariery naukowej. Przepisy ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo
o szkolnictwie wyższym i nauce wprowadziły jednak znaczące zmiany w materii
tego szczególnego postępowania administracyjnego. Jedną z ważniejszych zmian w tej
materii jest przyznanie wyłącznej kompetencji Radzie Doskonałości Naukowej do
procedowania przedmiotowych spraw.
Mając powyższe na
uwadze, jak i wychodząc naprzeciw oczekiwaniom środowiska naukowego, Rada
Doskonałości Naukowej oddaje w ręce Czytelników niniejszy „Praktyczny
Poradnik”, zawierający wskazówki i wytyczne związane z zagadnieniami
dotyczącymi postępowania w sprawie nadania tytułu profesora, z jednoczesną
nadzieją, iż przyczyni się to do lepszego zrozumienia, nierzadko skomplikowanych
procedur, jak i da przyczynek do pogłębionej analizy poruszonych w tym
dokumencie zagadnień.
Autorzy PORADNIKA wyjaśniają na ponad
pięćdziesięciu stronach, co wynika z przepisów, które dotyczą wniosków o
nadanie tytułu profesora. Dzięki temu zwiększa się poziom transparentności
postępowania, a co najważniejsze, przecina się krążące w środowiskach
akademickich mity, stereotypy czy teorie spiskowe. Dowiemy się zatem, jak
złożyć wniosek, w jakiej formie, co on powinien zawierać, a więc jak powinny
być udokumentowane osiągnięcia naukowe czy też jak długo może trwać
postępowanie lub może do niego nie dojść, jeśli dokumentacja jest niepełna.
RDN opublikował dostęp do warunków, jakie
musi spełnić recenzja osiągnięć naukowych kandydata do tytułu profesora. Dzięki
temu, osoby zainteresowane będą mogły dokonać autoewaluacji wyników własnych
prac naukowo-badawczych, by zdać sobie sprawę z tego, że "nie taki diabeł
straszny, jakim go malują". W sytuacji jednak niepowodzenia
otrzymujemy informację, jakie są środki zaskarżenia decyzji odmawiającej
przedstawienia wnioskodawcy do Prezydenta RP o nadanie tytułu profesora, a tym
samym czy mamy podstawy merytoryczne i proceduralne, by podjąć taki krok.
PORADNIK zamyka omówienie przesłanek
warunkujących nadanie tytułu profesora. Tak syntetyczne ujęcie powyższych
zagadnień jest zdecydowanie korzystniejsze od publikowania komentarzy, które
dotyczą jednostkowej sprawy. Dzięki autorom tego materiału mamy integralny
wgląd do regulacji prawnych, które mogą przydać się także dziennikarzom czy
politykom decydującym w Sejmie o nowelizacji ustawy - Prawo o szkolnictwie
wyższym i nauce. Niektórym przydadzą się zamieszczone w tym materiale
schematy.