Edukacja na dystans w stanie Kalifornia

Rick Mintrop z University of California, Berkeley podzielił się z niemieckimi czytelnikami oświatowego portalu refleksją na temat sytuacji edukacyjnej dzieci w Kaliforni w okresie pandemii. On sam jest ekspertem oświatowym i monitoruje sytuację kształcenia uczniów w szkołach, które od roku są zamknięte dla dzieci i młodzieży.

Poniżej przybliżę treść wypowiedzi:  

    Zapytany o to, co naukowcy mogą zaoferować uczniom w sytuacji, gdy zajęcia prowadzone są w formie Online  powiedział, że pracuje na swoim uniwersytecie nad projektem „Research-Practice Partnership“. Ma on pomóc rozpoznać problemy i sposoby radzenia sobie z nimi przez społeczności szkolne. W  sytuacji kryzysowej konieczne jest szybkie wspomaganie, toteż już w czasie I fali pandemii i związanego z nią lockdownu trzeba było wraz z tzw. top-liderami w okręgu szkolnym dokonać krytycznej analizy sytuacji, by zorientować się, czego tak naprawdę pilnie brakuje szkołom. 

Powołali grupy sterujące wraz z dyrektorami 30 szkół edukujących łącznie ok. 12.000 uczniów, z którymi wypracowali następujących pięć  kwestii do natychmiastowego załatwienia:

1.    Musimy dostosować curriculum do zredukowanego czasu zajęć lekcyjnych.

2.    Musimy wzmocnić diagnostykę, żeby rozpoznać luki, niepowodzenia.

3.    Musimy rozwinąć takie sposoby działania, które okażą się pomocne nauczycielom w tym, by mogli utrzymać w wirtualnej przestrzeni osobiste kontakty z rodzinami uczniów.

4.    Musimy wyszkolić nauczycieli w zakresie stosowania podstawowych technologii do zajęć digitalnych.

5.    Musimy wspierać nauczycieli w tym, by w ramach zajęć online potrafili aktywizować uczniów w czasie swoich zajęć.

Do każdej z tych spraw wypracowywali wspólnie z najlepszymi nauczycielami materiały i moduły do doskonalenia kompetencji, które można było wykorzystywać w szkołach. Szkoły zaś mogły wybierać z tych pięciu problemów, z którymi radzą sobie najlepiej. 

Naukowcy prowadzili badania, ale nie przekazywano ich wyników natychmiast do placówek, by można było im zaproponować nowe rozwiązania. Szkoły i tak nie miałyby czasu na to, by się tym zajmować. 

Jak przyznali prowadzący wywiad, także w Niemczech okazały się te dwie pierwsze kwestie najważniejsze, a więc skrócenie czasu zajęć wraz z redukcją treści kształcenia oraz diagnostyka. 

 W czasie ubiegłorocznego lata nie wiedziano, czy po wakacjach szkoły będą ponownie zamknięte. Już w czasie pierwszej fali nacechowanej chaosem edukacyjnym wiedziano, że trzeba będzie w nowym roku szkolnym nadrobić powstałe zaległości. Jednak we wrześniu okazało się, że nie jest to wcale dla szkół priorytetem.  

Najważniejszy okazał się bowiem osobisty kontakt z rodzinami i dalsze szkolenie w nowej technologii edukowania na dystans. W wielu kalifornijskich szkołach zaczęto egzaminować uczniów, sprawdzać ich wiedzę. 

Okazało się, że pojawiło się bardzo dużo negatywnych ocen. Nauczyciele sprawdzali ich wiedzę według schematu typowego dla kształcenia stacjonarnego, toteż wielu uczniów  doświadczyło niepowodzeń. 

Spowodowało to konieczność przedyskutowania skrócenia planów nauczania i sprawdzania wiedzy uczniów. Uczniowie z negatywnymi ocenami stracili motywację do uczenia się, co mogłoby skutkować przerwaniem nauki a nawet porzucaniem szkoły. 

Na szczęści szybko dostrzeżono ten problem. W czasach kryzysu nie ma go na tyle dużo, by można było spokojnie i powoli badać oraz przedyskutować pewne kwestie. 

Kiedy badacze mieli dostęp do prowadzonych w wybranych szkołach lekcji w formie Online, okazało się, że  nauczyciele nie byli zbyt efektywni, gdyż nie mieli wcześniejszych doświadczeń w edukowaniu na dystans. Nauczyciele pracowali wymiennie z synchronicznym i asynchronicznym planem zajęć online.  

W szkołach średnich odbywało się codziennie maks. 6 godzin zajęć, zaś w podstawowych nieco mniej. Chodziło o to, by nauczyciel miał więcej czasu na kontaktowanie się z rodzinami uczniów.  Wszyscy uczniowie i wszyscy nauczyciele już w pierwszej fazie pandemii otrzymali laptop. 

W czasie kryzysu młodzież pochodząca z uboższych środowisk potrzebowała pomocy przede wszystkim w tym, by tracący miejsce prace rodzice mieli środki do zabezpieczenia żywności. Nie zawsze się to udawało. Z badań wynikało, że od 20 do 25 proc. uczniów nie brało regularnie udziału w zajęciach online. 

Nie zdawano sobie sprawy z tego, że młodzież szkół średnich podejmowała się pracy, by  pomóc pozbawionym nagle pracy rodzicom w pozyskaniu środków do życia. Istnieje zagrożenie, że część młodzieży z ubogich środowisk nie wróci już do szkoły. 

Przewiduje się, że do końca marca 2021 r. wszyscy nauczyciele zostaną zaszczepieni, dzięki czemu w kwietniu zostaną otwarte wszystkie szkoły przechodząc przynajmniej na model hybrydowy. 

Na pytanie, czy edukacja szkolna ulegnie zmianie oraz czy szkoły się zmienią, ekspert stwierdził, że dzięki cyfrowej edukacji można wprowadzić narzędzia sprzyjające większej indywidualizacji. Okres ten zmusił także nauczycieli do przygotowywania się do zajęć w taki sposób, by każdy uczeń pracował w ich trakcie, zgłaszał się, wypowiadał. 

Znaczącym następstwem jest także całkiem nowy proces samokształcenia i podnoszenia własnych kwalifikacji przez nauczycieli. W relatywnie krótkim czasie nauczyciele nauczyli się , jak można samemu produkować materiały wideo do prowadzenia ćwiczeń. 

Cyfrowe prezentacje w ramach różnych faz zajęć są także możliwe do opanowania dzięki temu procesowi, bez potrzeby kierowania edukatorów od szkoły do szkoły. Wypracowane przez nas moduły są zamieszczone na platformie, toteż nauczyciele mogą z nich korzystać, przepracowywać je i udoskonalać. 

Następstwem pandemii jest także zwiększeniu zainteresowania dyrekcji szkół  opinią rodziców na temat uczenia się dzieci. Otrzymują dzięki temu systematyczny Feedback. Edukacja szkolna może się zatem efektywnie zmieniać.  

(tłum. z języka niemieckiego) 

Kłamstwo w polityce

 

    W zwiazku z toczącą się z każdym dniem odsłoną kolejnych afer w naszym kraju przypomniał mi się jeden z tekstów Marcina Króla, w którym pisał: 

   Jeżeli polityk dla zdobycia władzy gotów jest zaprzedać duszę diabłu kłamstwa, a my na to nie reagujemy, to znaczy, że stajemy się wspólnikami w kłamstwie [Kłamstwo robi z nas idiotów, GW 28-29.09.2012, s. 14]. 

    Powyższy imperatyw etyczny nie dotyczył tylko polityków, ale także naukowców, którzy - w odróżnieniu od innych obywateli naszego kraju - zdecydowanie lepiej czytają i rozumieją dyskurs władzy politycznej manipulującej społeczeństwem. Kłamstwo polityków jest coraz częściej skrywane za pomocą subtelnych technik public relation, a więc z zastosowaniem wiedzy naukowej. 

Kłamstwo w polityce jest intencjonalne, podobnie jak jego niedostrzeganie przez naukowców, którzy, jeśli go nie odkrywają społeczeństwu, to w równej mierze co jego sprawcy przyczyniają się do niszczenia sfery publicznej, a tym samym i do destrukcji demokracji. Nieświadomi zagrożeń ze strony władzy obywatele tracą na tym nie tylko osobiście, ale i społecznie, bowiem tłumiona jest w nich konieczna dla istnienia w społeczeństwie obywatelskim wrażliwości na dysfunkcje, patologie,  które rozwijają się w wyniku nieświadomości ich rzeczywistych źródeł.  

Być może nawet łatwiej jest niektórym naukowcom chować się za wynikami zmanipulowanych badań sondażowych, bo zawsze mogą uniknąć odpowiedzialności za decyzje polityków, które powstały na podstawie ich naukowych diagnoz czy interpretacji. Można jednak zapytać, czy ich milczenie wobec manipulacji władzy nie tyle danymi, chociaż i to ma miejsce, ale przede wszystkim ich interpretacją, usprawiedliwia ich milczenie lub uczestniczenie w kłamstwie? Czy może ten rodzaj współsprawstwa jest usprawiedliwiony wynikami sondaży, które zostały przeprowadzone zgodnie z obowiązującą w naukach społecznych metodologią? 

Kto spoza ekspertów, a więc wśród przeciętnych (w sensie statystycznym) obywateli jest w stanie stwierdzić, czy owa metodologia uwzględniła kluczowe dla diagnozy zmienne oraz jak były skonstruowane pytania? W tym sensie przyznaję rację historykowi idei, że: 

Politycy, publicyści, eksperci i specjaliści chcą, byśmy  byli ich wspólnikami w kłamstwie. Po pierwsze – wtedy mniej widać, że kłamią. Po drugie – jak nas zdeprawują, to łatwiej będzie rządzić w kłamstwie, i po trzecie  - im więcej kłamstwa, tym bardziej odległy staje się horyzont prawdy.(...) Kłamstwo bowiem poniża nas wszystkich, czyni z nas idiotów, którzy biernie go słuchają lub próbują wybrnąć z błota kłamstw z pomocą innych kłamstw lub pokrętnych wyjaśnień [tamże, s. 15].

W 2012 r., kiedy u władzy była Platforma Obywatelska i Polskie Stronnictwo Ludowe  Artur Balazs, były minister rolnictwa, polityk prawicy udzielił wywiadu "Rzeczpospolitej". Jak stwierdził w rozmowie z Mariuszem Staniszewskim i Bartoszem Marczukiem: 

Jeszcze nigdy w ostatnim dwudziestoleciu nie było w Polsce takiego poziomu nepotyzmu i kolesiostwa. (...) Dla PO życie partyjne jest znacznie ważniejsze niż służba państwu. Ale tafla lodu, po której stąpa premier i jego ugrupowanie jest coraz cieńsza. Nie wystarczy już opanowany do perfekcji marketing polityczny. Pod względem nepotyzmu i kolesiostwa tak źle jak obecnie w historii ostatnich dwudziestu lat jeszcze nie było. Żaden rząd tak ostentacyjnie nie ignorował obywateli i nie lekceważył składanych przez siebie obietnic [Władza Tuska jest zepsuta, 25.09.2012].

Mogłoby się wydawać, że jako przedstawiciel opozycyjnej formacji przerysowywał obraz tamtych rządów. Chwalił zatem działania Jarosława Kaczyńskiego za kierowanie przez niego rządem w latach 2006-2007 mówiąc, że wówczas [k]orupcja rzeczywiście była wypalana gorącym żelazem. Pewnie byli ludzie z otoczenia Kaczyńskiego, którzy się tym zajmowali i czasem przesadzali. Są przykłady, które to potwierdzają. To jednak były epizody [tamże]. 

Czyżby dzisiaj też miały miejsce epizody, które Polacy mają tolerować? Czy niektórzy naukowcy popierając kłamstwa władzy i jej akademickich popleczników nie zdają sobie sprawy z tego, że uczestniczą w Złu?   

 

Jak polscy podatnicy finansują zagranicznych wydawców "drapieżnych" czasopism naukowych

 

Powraca na łamy "Forum Akademickiego" problem wykazu czasopism, który zawiera w grupie wysoko punktowanych periodyków specjalnie wydawane numery pod autorów z krajów Europy Środkowo-Wschodniej, z państw postsocjalistycznych. Wydawcy tzw. "drapieżnych" czasopism zorientowali się, że można na "biedakach" z tych państw dobrze zarobić, tym bardziej że władze resortów odpowiadających za finansowanie nauki i politykę w sferze szkolnictwa wyższego nie zorientowały się jeszcze w przebiegłym procederze. 

Jak pisze we wstępie do numeru 3/2021 redaktor Piotr Kieraciński: 

Od dwóch lat wiele zagranicznych czasopism, wcześniej całkiem rzetelnych, poczuło, że polska nauka (być może dotyczy to także innych krajów) ma pieniądze do wydania. Zmieniło zatem zasady publikacji. Zaczęło tworzyć specjalne numery (special issue) dla polskich naukowców. Oczywiście za pieniądze, różne – od niecałych 300 dolarów do nawet 2 tys. franków szwajcarskich (o takich kwotach wiem, może są też wyższe stawki…) za artykuł. Niektóre z tych publikatorów są w międzynarodowych bazach, nawet mają IF, a zgłaszane artykuły poddają recenzjom. Często należą one do wydawców, którzy mają wiele czasopism (od kilku do kilkuset). Zwykle wydawnictwa te powstały w ostatnich kilkunastu latach, czując koniunkturę na publikacje naukowe w otwartym dostępie – płatne przez autorów i instytucje naukowe, które ich zatrudniają. Pojawia się wzajemne cytowanie – łatwo to zorganizować, gdy się ma kilka, a co mówić o kilkudziesięciu czy większej liczbie czasopism – a zatem także IF.

Niektórzy naukowcy zastanawiają się, kiedy polscy wydawcy pism lokujących się w górnej strefie B (od 20 przez 40 i 70 do 100 punktów) zaczną drenować finanse publiczne z tytułu publikowania artykułów nadsyłanych do redakcji.  To, o czym pisze się w ostatnich dwóch miesiącach tylko potwierdza, że dopisanie do wykazu nowych czasopism z punktacją na poziomie dolnej strefy B czy nawet podwyższenie już istniejącym periodykom punktów z 20 do 70, niczego  w istocie nie poprawi, nie pomoże dyscyplinom naukowym, których przedstawicielom powiedzie się zamieszczenie artykułów w tych pismach.

Jak wynika z badań prof. Marka Kwieka w 91 krajach najlepsze pisma naukowe - a więc te ze strefy A (od 100 do 200 punktów) - są zalewane manuskryptami, a do tych poniżej średnich trzeba szukać chętnych... .   Jak stwierdza M. Kwiek: 

Generalnie zlicza się tylko artykuły w tych najlepszych czasopismach - reszta jest albo mało istotna, albo się jej w ogóle nie bierze pod uwagę przy wzajemnych rozliczeniach: państwo - uczelnie, a potem uczelnie - wydziały oraz różni sponsorzy badań typu NCN czy ERC - naukowcy. Upraszczając to na schemacie "Cykl Wiarygodności w Nauce" -  jak najlepsze artykuły podlegają konwersji w nowe granty, środki, infrastrukturę, zasoby, nowe artykuły - i znowu nowe granty.  

Schemat 1. Zamknięty "Cykl Wiarygodności w Nauce" (Latour i Woolgar 1986). 

Temu cyklowi pomagają zarządzający panelami w NCN i/lub urzędnicy MEiN, o czym mogliśmy przekonać się nie tylko w związku z aferą finansowania grantów brata b.ministra zdrowia. Nikt nie skontroluje sieci wzajemnie popierających się w niektórych naukach "kluby" recenzentów piszących pozytywne recenzje i forsujących wnioski grantowe na szczyt rankingu do ich finansowania, po czym prędzej czy później zatrudniani są w uczelni, w której te granty są realizowane. Koło jest zamknięte.    

Ok. 95 proc. naukowców z Polski nie ma najmniejszych nawet szans na opublikowanie swoich rozpraw w periodykach strefy A w bieżącym roku, żeby mogły być uwzględnione w ewaluacji dyscyplin naukowych w 2022 r.  Środki na badania w naukach społecznych i humanistycznych w NCN zostały pomniejszone ze względu na ... pandemię i konieczność wspierania innych dziedzin nauk. 

Słusznie - przysłowiowe "rzucenie obgryzionych kości pod stół, nie zaszkodzi szczekającym psom, bo wozy i tak jadą dalej". Czyje?       

Krążą w środowisku akademickim spekulacje na temat tego, czy aby minister P. Czarnek pomoże ręcznym sterowaniem, a więc w wyniku realizacji hidden curriculum, tym uczelniom z uprawnieniami do nadawania stopni naukowych, których władze jawnie wspierają politykę rządu?  W taki sposób rząd potraktował samorządy przy rozdziale środków na inwestycje, by uzyskały je tylko te politycznie "zasłużone".        

Prawica tak narzekała na wyprzedaż polskiego majątku, ale to samo akceptuje w polskiej nauce. Prowadzi do upadku wielu czasopism naukowych nie dlatego, że są niskiej jakości, ale ze względu na ich zdegradowanie rankingową listą, która ma niewiele wspólnego z jakością. Kogo zresztą obchodzi jakość?   

   

WSPÓŁCZESNA PEDAGOGIKA WCZESNOSZKOLNA I PRZEDSZKOLNA. INNOWACYJNIE - KREATYWNIE - NOWOCZEŚNIE”

 

Nie ulega wątpliwości, że pandemia zmuszająca nas do spotkań w wirtualnym świecie ma także dobre strony, bowiem zorganizowana już po  raz czwarty przez Instytut Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku (przez dr Jolantę Maciąg) Ogólnopolska Konferencja dla nauczycieli wczesnej edukacji oraz badaczy tego poziomu kształcenia, nie miałaby zapewne kilkuset uczestników.  

Nie chodzi tu o kwestię problematyki konferencyjnej, ale o dość trudny dojazd do Słupska z wszystkich stron kraju, by w ciągu jednego dnia można było wysłuchać od rana do wieczora referaty ekspertów w powyższym zakresie i uczestniczyć w metodycznych warsztatach. 

Po  krótkim panelu inauguracyjny z udziałem trzech profesorów  Bogusława Śliwerskiego (Nie obawiajmy się alternatyw w edukacji wczesnoszkolnej); Bolesława Niemierko (Wielobarwna twórczość dzieci) i Danuty Waloszek (Niedostrzegane obszary kwalifikacji nauczycielskich- etyczność, niepewność), odbyły się jeszcze cztery sesje plenarne: 

I Wymiary odpowiedzialności i troski za dziecko i ucznia

II Wybrane obszary koniecznej zmiany w edukacji

III Nauczyciel jako kreator i innowator 

IV Przykłady rozwiązań edukacyjnych

oraz warsztaty metodyczne:    

1. Program zajęć rozwijających "Plastelinografia dla dużych i małych"

2. Tworzenie prostych i zaawansowanych animacji 3D, przy pomocy darmowego programu BLENDER 

3. Kształtowanie motywacji u uczniów oraz psychologiczne założenia pracy grupowe

4. Pomyśleć przestrzeń 

5. Formy aktywności muzycznej w klasach I – III 

6. O Gordonie w wychowaniu przedszkolnym

7. Scratch - warsztaty programowania blokowego od podstaw

8. Wiosenna kreatywność w działalności plastycznej dzieci w wieku przedszkolnym

9. Kreatywny nauczyciel- kreatywny wychowanek/uczeń

10.Praktyczne sposoby wykorzystania narzędzi do nauki zdalnej.

Wszystkie formy debaty, analiz i ćwiczeń odbywały się na platformie GoogleMeet. 

    Bardzo dobrze zostały zaplanowane poszczególne sesje, dając nauczycielom odpowiedniego poziomu edukacji możliwość wyboru tej problematyki, która jest im najbardziej bliska i potrzebna. W całej pełni popieram idee takich konferencji oświatowych, w których uczestniczą naukowcy i nauczyciele powszechnej oświaty, by wzajemnie obdarzać się własnym doświadczeniem, wynikami badań naukowych czy refleksją krytyczną.

(printScreen - prof. Bolesław Niemierko) 

Dawno nie miałem okazji słyszeć profesora Bolesława Niemierki, toteż ucieszyła mnie Jego obecność w panelu, w trakcie którego  przedstawił własne stanowisko na temat istoty i roli twórczości w edukacji wczesnoszkolnej. 

Zapowiedział też wydanie wkrótce swojej nowej książki z dydaktyki, która odsłoni konieczność dopełnienia taksonomii celów kształcenia B. Blooma z 1956 roku, a wciąż uważanej za aktualną (sic!), o najwyższy cel, jakim powinna być twórczość dzieci.   

 Profesor przywoływał wprawdzie dość odległe w czasie, bo z 2004 roku  badania Turskiej w szkołach średnich (w gimnazjach i liceach), z których wynikało, że najwyższy poziom twórczości wcale nie mieli uczniowie o najwyższym  stopniu inteligencji, ale przeciętni. Pytał zatem, jak to jest możliwe, że z każdym rokiem uczęszczania dzieci i młodzieży do szkoły, poziom ich inteligencji i potencjał twórczy są redukowane, niedostrzegane lub niedoceniane  przez większość nauczycieli? 

Profesor Niemierko przedstawił zarazem znany od starożytności podział ludzkich charakterów na cztery typy (melancholik, sangwinik, choleryk i flegmatyk), którym przypisał odmiany twórczości. Zidentyfikowanie tych typów charakteru przez nauczycieli u ich uczniów oraz uwzględniane w oferowanych im formach i metodach uczenia się powinno sprzyjać zrównoważonemu rozwojowi osobowości. 

Na czacie pojawiły się pytania i komentarze słuchaczy, biernych uczestników konferencji: m.in. 

Szanowni Państwo, jak powinna być zorganizowana - z Państwa perspektywy badawczej - edukacja akademicka przygotowująca nauczycieli do tworzenia postulowanej w Państwa wystąpieniach "szkoły przyszłości"? Czego nam brakuje w uwalnianiu szkoły w kierunku modelu "edukacji nowego wymiaru": wiedzy, umiejętności, woli? Co jest najsłabszym ogniwem w systemie blokującym rozwój "szkół przyszłości"?

Od kogo zależy to, czy dzieci siedzą godzinami przed komputerami? Kto za to odpowiada? Kto zmusza nauczycieli do takiej organizacji zajęć hybrydowych, jak w zaprezentowanym przez Panią Profesor przykładzie?

Zgadzam się, a jeśli z kolei rodzice systematycznie słyszą, że ich dziecko jest słabe, nie potrafi tego czy tamtego to unikają szkoły jak ognia, gdyby usłyszeli odrobinę pozytywnych informacji na temat swojej pociechy myślę, że kontakt i współpraca ze szkołą byłyby dużo lepsze ...  i bardziej owocne. 

Mistrz wychowania dialogowego

 

Ukazała się monografia Kamilli Frejusz pt. „Wychowanie jako „dialog i spotkanie” w myśli pedagogicznej Janusza Tarnowskiego. Studium hermeneutyczno-krytyczne” (Wydawnictwo Collegium Bobolanum w Warszawie, ss. 369) 

 Ogromnie się cieszę, że Kamilla Frejusz przygotowała do wydania monografię, którą miałem zaszczyt recenzować w ubiegłym roku w ramach przewodu doktorskiego. Już wówczas rozprawa sprawiła mi szczególną satysfakcję ze względu na temat i związany z nim problem badawczy oraz znakomitą strukturę i wykładnię treści. 

Nie jest łatwo prowadzić badania kategorii pojęciowych w wymiarze biograficzno-problemowym, gdy mamy do czynienia z bogactwem twórczości wyjątkowej postaci w naukach humanistycznych i społecznych  śp. ks. prof. Janusza Tarnowskiego. Uczynienie przedmiotem analizy dialogu i spotkania wyprzedziło w czasie dramat społecznego dystansu, którego doświadcza ludzkość niemalże na całym świecie w wyniku pandemii COVID-19. Tym, czego nam brakuje od ponad roku, są  właśnie SPOTKANIA z osobą/-ami „tu i teraz”, „face to face”, bycie w bezpośredniej relacji, która jest warunkiem najpełniej rozwijającego się dialogu. 

Autorka tej rozprawy potwierdza swoim studium znakomity warsztat badawczy, umiejętność rekonstrukcji dwóch kategorii pojęciowych w ujęciu pedagogii personalno-egzystencjalnej Janusza Tarnowskiego, ich recepcji, krytyki i afirmacji w zderzeniu z także z innymi kierunkami myśli humanistycznej i społecznej XX w. Trafnie ustala uwarunkowania społeczno-historyczne,, teologiczne i filozoficzne w dziełach J. Tarnowskiego jako wybitnego inkontrologa - pedagoga spotkania, pedagoga dialogu.  Tym samym i niniejsza rozprawa znakomicie wpisuje się w rzadko prowadzony, bo niezwykle trudny i subtelny kulturowo, filozoficznie  zakres badań inkontrologicznych, które doskonalą naukową teorię spotkań. 

Mamy w kraju rozprawy z tego zakresu niezwykle inspirujące filozoficzne monografie twórcy polskiej odmiany inkontrologii - systemu filozoficznego, który nazwał „ergantropijno-inkontrologicznym systemem filozofii spotkań w rzeczach” Andrzeja Nowickiego („Portrety filozofów w poezji, malarstwie i muzyce”  1978; „Nauczyciele” 1981; „Spotkania w rzeczach” 1991 ), Jerzego Bukowskiego („Zarys filozofii spotkania” 1990), Pawła Walczaka („Wychowanie jako spotkanie. Józefa Tischnera filozofia człowieka jako źródło inspiracji pedagogicznych” 2007) czy ostatnio wydaną Adama Węgrzeckiego (Wokół filozofii spotkania. Myśl filozoficzna, 2014). 

O ile jednak wszystkie wymienione tu publikacje z inkontrologii są autorstwa filozofów, którzy odkrywają i wyjaśniają kategorię spotkania jako szczególnego rodzaju relacji międzyludzkich, o tyle w przypadku ks. prof. Janusza Tarnowskiego mamy do czynienia z autorską teorią i praktyką wychowania jako dialogu i spotkania, która spiralnie łączy najnowszą wiedzę z psychologii, teologii, filozofii i pedagogiki oraz nauki społecznej Kościoła katolickiego dla pedagogiki i w pedagogice. 

Wysoko zatem należy docenić uwzględnienie przez K. Frejusz powstałe w kraju, a przecież rozproszone w różnych uniwersytetach prace dyplomowe poświęcone myśli pedagogicznej J. Tarnowskiego, gdyż rzadko spotyka się tak rzetelną kwerendę prac badawczych. Nie zawsze naukowcy studiują publikacje zwarte na interesujący ich temat czy nieopublikowane dysertacje, poszukują analiz w czasopismach i pracach zwartych, a jeszcze rzadziej korzystają ze źródeł archiwalnych.

Otrzymujemy monograficzne, interdyscyplinarne studium z filozofii, teologii i teorii wychowania w dialogu i spotkaniach ks. J. Tarnowskiego - wybitnego pedagoga, który wyznaczył swoją twórczością i działalnością wydawniczą (naukową i publicystyczną, oświatową) oraz udziałem w setkach konferencji i seminariów naukowych nie tylko nowe podejście do wychowania, ale i wykreował posoborowe pojmowanie wychowania jako dialogu i spotkania. 

Określany mianem „Korczaka w sutannie” ks. J. Tarnowski stworzył także „parasol ochronny” nad młodymi uczonymi, inspirując ich w duchu otwartej pedagogiki  chrześcijańskiej (określenie za ks. Marianem Nowakiem) do rozwijania współczesnej myśli pedagogicznej z pasją, zaangażowaniem, w dialogu z tradycją i wyzwaniami przyszłości, kreując własną autentycznością warunki do spotkania z INNYM pedagogiem i/lub z INNĄ pedagogią czy myślą filozoficzną. Autorka recenzowanej monografii  świetnie odczytała zróżnicowane myśli egzystencjalnej w naukach humanistycznych, starając się zarazem poprowadzić czytelnika po złożonych arkanach myśli,  idei  i teorii Janusza  Tarnowskiego.

Jestem pod autentycznym wrażeniem znajomości literatury przedmiotu, w tym wykorzystania do eksplikacji interesujących źródeł i dzieł pedagogiki ks. J. Tarnowskiego, a także izomorficznych do nich rozpraw współczesnych myślicieli, humanistów i badaczy pedagogiki chrześcijańskiej w osobach profesorów: x. Jerzego Bagrowicza, x. Stanisława Dziekońskiego, x. Jarosława Michalskiego, Katarzyny Olbrycht, x. Józefa Tischnera, x. Stanisława Chrobaka i Bogusława Milerskiego. 

Autorka osadza swoje studium w ramach niezwykle intensywnie rozwijającej się, a przecież nieobecnej, bo zakazanej, objętej cenzurą w okresie PRL pedagogiki religii, pedagogiki pastoralnej, pedagogiki katolickiej czy mówiąc szerzej – chrześcijańskiej. Swoją rozprawą K. Frejusz przywraca wartość pedagogiki duchowej, kiedy na podstawie badanych przez siebie źródeł wiedzy rekonstruuje myśl filozoficzną egzystencjalistów, personalistów, a nawet pedagogiki socjalistycznej. 

Jeden z głównych sprawców nieudanej próby jej humanizacji (uczłowieczania i ucywilizowania)  prof. Bogdan Suchodolski był przecież promotorem pracy magisterskiej ks. Janusza Tarnowskiego. Trzeba to wyraźnie podkreślić za Emmanuelem Mounierem, że „Personalizm jest jedynym terenem, na którym może rozegrać się uczciwa i udana bitwa z marksizmem” (s. 73). Autorka włącza się do tej „bitwy” nie tylko z marksizmem, ale także z metodologicznie rozpoznawalną jako błędna recepcją niektórych myśli w pedagogice personalistycznej i pedagogice egzystencjalnej. Znakomicie pokazuje częsciowo niszczący humanum charakter pedagogiki socjalistycznej, dekonstruuje materialistyczną koncepcję osobowości Bogdana Suchodolskiego. W kontekście dialektyki marksistowskiej potrafi dostrzec także pozytywne elementy zmian, jakie ta pedagogika wprowadziła   w naszym kraju. 

Znakomicie odczytuje afirmację i polemiki J. Tarnowskiego z współczesną myślą pedagogiczną i antypedagogiką. Dzięki temu rozprawa jest w swej treści fascynująca, bo nie ma w niej demagogicznych argumentów, ale  źródłowo uzasadnione racje dzieł badanych postaci. Dzięki temu czytelnik może doświadczyć czegoś nowego, oryginalnego, ale i otwiera jemu pole do włączenia się z własnymi uwagami do niektórych treści w formie dyskursywnej i polemicznej.

W wyniku toczącej się od co najmniej dwóch dekad walki politycznej w kraju mamy niezbyt przychylny klimat dla pedagogiki chrześcijańskiej. Kolejne pokolenia kandydatów do zawodu pedagogicznego, nauczycielskiego czy nieprofesjonalnej aktywności wychowawczej  mogą mieć dzięki temu studium dostęp do ponadczasowych, uniwersalnych i humanistycznych treści. 

Jak pisał o tym nurcie pedagogiki współczesnej wybitny historyk Stefan Wołoszyn – sytuuje się ona po stronie dziecka, w obronie jego godności, praw do rozwoju, kształcenia i wychowania, a przeciwko wszelkim formom wychowania patologicznego, toksycznego, autorytarnego, jakim jest przemoc wobec dziecka, opresja, manipulacja, indoktrynacja i jego urabianie. Nie bez powodu określamy ks. prof. J. Tarnowskiego mianem „Korczaka w sutannie”. Czynimy tak nie tylko ze względu na jego studia i publikacje poświęcone Staremu Doktorowi, ale osobistą postawę i zaangażowanie w kształtowanie dialogicznych relacji z każdą osobą, bez względu na jej wiek, płeć, status społeczny, wyznanie itp.

Monografia dr K. Frejusz jest znakomitym studium metateoretycznym fundamentalnych dla procesu wychowania młodych pokoleń kategorii dialogu i spotkania. Wzbogaca tym samym myśl pedagogiczną ks. J. Tarnowskiego o własną, a oryginalną  i wartościową poznawczo analizę naukowych źródeł wiedzy na powyższy temat. Otrzymujemy klarowną narrację, o logicznej konstrukcji i bogactwie badanych tekstów naukowych, która stanowi wyjątkową rekonstrukcję pedagogii chrześcijańskiej. 

Walory tej monografii będą inspirować kolejnych badaczy do kontynuowania naukowego dyskursu w tym nurcie.  Skorzystają z tej ksiązki studenci nie tylko kierunku pedagogika czy kierunków nauczycielskich na studiach przedmiotowych, ale także czynni zawodowo nauczyciele, wychowawcy, katecheci, teolodzy i psycholodzy wychowawczy, gdyż znajdą w tej rozprawie inspiracje do doskonalenia praktyki i pracy nad sobą, a także argumenty umacniające ich we własnej pedagogii zorientowanej na osobę i sens życia w duchu najwyższych wartości, urzeczywistniania człowieczeństwa w rodzinie, szkole, środowiskach społeczno-wychowawczych i religijnych. 

Otrzymujemy dar na nowo odczytanej pedagogiki personalno-egzystencjalnej ks. prof. Janusza Tarnowskiego, która tworzy wyjątkowo poznawczy, emocjonalny i duchowy pomost do międzyludzkich spotkań  w świecie realnym, wirtualnym i transcendentnym.

"Academic Freedom Alliance” w USA

W Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej został zarejestrowany związek   “Academic Freedom Alliance”, którego jednym z prominentnych członków został znany i ceniony na świecie historyk współczesnej globalizacji, profesor Uniwersytetu Oksfordzkiego i Uniwersytetu Harvarda - Niall Ferguson.

Zapewne jest to związane z przegraną wyborczą prezydenta Donalda Trumpa. Jak donoszą o tym niezależne media w Austrii: 

Uniwersyteccy profesorowie powołali do życia Związek “Academic Freedom Alliance”, którego celem jest ochrona uczonych i wykładowców przed nierespektowaniem zasady wolności naukowej. Ta bowiem jest wypierana w Ameryce przez poprawność polityczną. 

Założyciele tego Związku uważają, że zagrożona jest na uniwersytetach myśl konserwatywna. Osoby o konserwatywnym światopoglądzie są masowo dyskryminowane w uniwersytetach, co zaczyna skutkować autocenzurą w pracach naukowych. 

Związek ma pomagać nauczycielom akademickim bez względu na ich światopogląd, by konserwatyści mogli wykładać i publikować bez lęku przed sankcjami, mobbingiem,  karami dyscyplinarnymi czy możliwych ich zniewalaniem”. 

Do Związku przystąpiło już wielu profesorów z Uniwersytetów Princeton, Harvard, Wisconsin-Madison, South California, Texas, Washington czy Lee. 

Jak tak dalej pójdzie, to wybitni profesorowie USA zaczną emigrować do Polski. Dzięki ich obecności natychmiast wzrosłyby szanse polskich uniwersytetów w światowych rankingach, lokując je w pierwszej dziesiątce, a nie pięćsetce.      

 

Tymczasem w Polsce Komitet Stały Rady Ministrów zaakceptował "pakiet wolności akademickiej". Minister Przemysław Czarnek przedłożył projekt nowelizacji ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, w której mają znaleźć się ma regulacje prawne gwarantujące nauczycielom akademickim wolność nauczania, wolność słowa i wolność badań naukowych. 

 

Zastanawiam się, czy Konstytucja III RP jeszcze obowiązuje? Kto i na jakiej podstawie prawnej naruszał wolność nauczania, słowa i badań naukowych, że minister musi wpisywać do ustawy niższego rzędu to, co jest w najwyższym akcie prawa? Czyżby w ciągu ostatnich pięciu lat rektorzy uniwersytetów naruszali powyższe prawa? A może nie są one przestrzegane przez kadry Narodowego Centrum Nauki, Narodowego Centrum Badań i Rozwoju czy może przez Polską Komisję Akredytacyjną? Kto naruszał te wolności?    

 

Na łamach "Forum Akademickiego" (Nowelizacja otwiera drzwi pseudonauce, 2021/1)  prof. Jerzy Brzeziński zwraca uwagę na to, że w nauce powinna obowiązywać wolność słowa naukowego, a nie wszelkiego. Cytuje za logikiem Kazimierzem Ajdukiewiczem, iż (...) wolność nauki nie wymaga wolności słowa dla każdego głupstwa, lecz wymaga ona tylko wolności słowa naukowego. Sama nauka stwarza organy, które krępują całkowitą wolność słowa i dopuszczają do głosu tylko taką wypowiedź , która czyni zadość wymaganiom niezbędnym na to, by zasłużyła sobie na miano wypowiedzi naukowej [tamże].     

 

Nie jest zatem potrzebna ingerencja urzędnika państwowego w regulowanie powyższych wolności, bo od tego są uczeni, by poradzić sobie z różnego rodzaju pseudonaukowcami. O wielu patologicznych przypadkach w naukach społecznych pisałem także w blogu. Trzeba zwiększyć poziom krytyki naukowej, a nie przyzwalać na publikowanie "modnych bzdur". 

 

Niestety, ale mamy w środowisku oświatowym osoby ze stopniem doktora, którym nie wystarczy siedem czy czternaście negatywnych recenzji ich "osiągnięć naukowych", bo przecież pseudonaukowiec lepiej wie  od swoich recenzentów, czy jego/jej wytwory są oryginalne i osiągnięte zgodnie z metodologią badań naukowych, czy też nie.  Psycholog obawia się zatem, że wspomniana nowelizacja może być wykorzystywana do nadania rangi naukowej pseudonaukowym poglądom.  

 

Może jednak inicjatywa resortu zmobilizuje nie tylko Radę Upowszechniania Nauki przy Prezydium PAN do wyrażania stanowczego sprzeciwu zrównywania treści naukowych z pseudonauką, ale także członków rad naukowych w PAN, w uniwersytetach, politechnikach i akademiach do rzetelnego recenzowania "bubli" w momencie, kiedy są one publikowane, a nie dopiero w toku postępowania o nadanie pseudonaukowcowi stopnia doktora czy doktora habilitowanego.   

 Absolwenci KUL przypominają słowa wyryte na pamiątkowej tablicy do uniwersyteckiej kaplicy: „UNIWERSYTECIE, SŁUŻ PRAWDZIE. JEŚLI SŁUŻYSZ PRAWDZIE, SŁUŻYSZ WOLNOŚCI, WYZWOLENIU CZŁOWIEKA I NARODU” (Jan Paweł II, z przemówienia do pracowników naukowych KUL, 9 czerwca 1987 r.). Czyjej prawdzie ma slużyć nauka? 

(źródło fotografii) 

   

Edukacja w dobie pandemii – klęska czy szansa?

Nawiązując do przywołanej wczoraj relacji z konferencji w Wyższej Szkole Policji w Szczytnie, podzielę się poglądami wyrażonymi w referacie przez prof. Marka Konopczyńskiego z Uniwersytetu w Białymstoku, który mówił o pozytywnych aspektach zdalnej edukacji. Były wiceprzewodniczący Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN akcentował następujące kwestie: 

    Niewątpliwie pandemia "przeorała" wszystkie sfery ludzkiego życia na całym świecie. Zaburzyła zatem także pracę szkół i innych placówek oświatowych. Edukacja niesie z sobą kłopoty, bowiem osłabia kondycję uczniów, nauczycieli i rodziców. Jednak Profesor nie uważa, że szybki powrót do szkół będzie korzystny, skoro mamy do czynienia z tak poważnym zagrożeniem ludzkiego życia. 

    M. Konopczyński przypomniał dane z raportu  "Nastolatki w sieci", z którego wynika, że izolacja uczniów od nauczycieli jest szansą edukacyjną dla zmian w szkołach.  Pandemia odsłoniła bowiem nie tylko bolączki reform polskiej edukacji, ale zarazem  wskazała na zasoby, które do tej pory nie były w niej wykorzystywane. W okresie stacjonarnej edukacji bardzo rzadko były wykorzystywane elektroniczne  środki dydaktyczne. 

    Wprawdzie w edukacji zdalnej ograniczona jest funkcja socjalizacyjno-wychowawcza szkoły, ale przed pandemią była ona postrzegana jako mało istotne zadanie tej placówki. Sposób organizacji pracy szkół był niedostosowany do założonych funkcji wychowawczych. Tak więc już znacznie wcześniej nie były rozwijane tzw. kompetencje miękkie. 

    Edukacja może być w wyniku pandemii szansą dla zmian, a nie porażką. Nauczyciele  wprawdzie chcą zrzucić winę za niepowodzenia uczniów na pandemię, na brak bezpośredniego z nimi kontaktu, ale chyba nie są najlepiej przygotowani do tej formy kształcenia.  

    Skoro z badań NASK wynika, że przed pandemią: 

- ponad 86 proc. uczniów korzystało z Internetu codziennie, w tym 46 proc.  bez przerwy było online, 

- średnia wieku inicjacji internetowej wyniosła 9 lat 

- dla 69 proc. uczniów  Internet był źródłem wiedzy, 

- dla 62 proc. uczniów Internet stał się także źródłem relacji społecznych, 

    to może trzeba umieć to wykorzystać? Świat wirtualny jest chlebem powszednim dla uczniów, nie sprawia im kłopotów. To nauczyciele mają problem poruszania się w tej przestrzeni i nawiązywania oraz utrzymania z uczniami efektywnych relacji.  

    Profesor M. Konopczyński formułował pytania do dyskusji: Czy skoro w okresie zamknięcia szkół nastąpił spadek wiedzy i umiejętności uczniów aż o 70 proc., to może szkoły powinny przestać wtłaczać im do głów wiedzę na poziomie sprzed pandemii? Może część wiedzy jest naprawdę zbędna? Może jest to korzystne dla rozwoju dzieci i młodzieży? Czy przyrost wiedzy jest jedyną miarą sensu edukacji i pomiaru spełniania przez szkoły funkcji dydaktycznej?

    Wyniki badań PISA z 2019 r. wykazały, że osiągnięcia polskich piętnastolatków były gorsze od poprzedniego  pomiaru, a przecież nie było pandemii. Dydaktyka stacjonarna zatem wcale nie jest najlepsza. Uczniowie uważają, że nie uczęszczając do szkoły nie tracą na tym. Dla nich ważniejsze są pozaszkolne relacje rówieśnicze, także te zawierane w cyberprzestrzeni. 

Podsumowując swoją wypowiedź M. Konopczyński dodał, że edukacja zdalna jest szansą na zdobywanie wiedzy przez dzieci i młodzież w sposób samodzielny. Także dla rodziców stała się szansą na zbliżenie się do własnych dzieci.   

Wczoraj odbyła się interesująca rozmowa prof. Romana Lepperta z najlepszym w polskiej pedagogice ekspertem od socjalizacji młodzieży w równoległym świecie - prof. UAM Jackiem Pyżalskim. Gorąco polecam.    

Za kilka godzin referuję w Akademii Pomorskiej w Słupsku. Tym razem o alternatywnej edukacji 2030.