O trzech rewolucjach w edukacji dorosłych na XXXIV Forum Pedagogicznym we Wrocławiu

 

W czerwcu br. miałem okazję wysłuchania referatu profesora Mieczysława Malewskiego o przesunięciach edukacyjnych w andragogice. Tym razem, w ramach cyklicznego Forum Pedagogicznego na Uniwersytecie Wrocławskim andragog pogłębił swoje analizy, wskazując na trzy fazy rewolucji w kształceniu dorosłych. Swoje wystąpienie otworzył maksymą Gerta Biesty: 

Edukacja nie jest napełnianiem kubła, ale rozniecaniem ognia. 

Każda metafora, którą posługują się pedagodzy, stwarza szansę do refleksji i otwartej dyskuji na temat tego, jak w XXI wieku kształcić młode pokolenia. W tym jednak przypadku dotyczy ona osób dorosłych, a więc tych, które powinny być już wykształcone, tymczasem - zdaniem M. Malewskiego - jest ono niepełne, parcjalne, a być może także obciążone zniechęcaniem do ustawicznego uczenia się tych, którzy dopiero rozpoczynali swoją edukacyjną przygodę. 

Jak każda typologia, także i ta zaproponowana, jest niedoskonała, ale pozwala objąć analizą ewolucję dydaktyki kształcenia dorosłych w ciągu minionego półwiecza. Profesor M. Malewski wyróżnił bowiem: 

I - założycielską fazę andragogiki przypadającą na przełom lat 60. i 70. XX wieku. W tym czasie doszło w wyniku procesów subdyscyplinaryzacji nauk społecznych do wyodrębnienia z pedagogiki jej - rzekomo autonomicznej - nowej subdyscypliny badań naukowych - andragogiki. Wskaźnikiem przemiany miał być fakt odejścia od wcześniejszego a dominującego programocentryzmu do osobocentryzmu (wyjścia od potrzeb poznawczych dorosłego).  

II -     ontologiczna faza przejścia od nauczania do samodzielnego, ale kierowanego uczenia się, która przypadła na początek lat 90. XX wieku, modernizując zarazem pola badawcze tej subdyscypliny nauk pedagogicznych 

III faza epistemicznego rozwoju przypada na rewolucję cyfrową także w powszechnej edukacji, w ramach której następuje przejście od zdobywania i nabywania wiedzy, mądrości do jej wypierania i pogłębiania w społeczeństwie stanu ignorancji w wyniku zastępowania wiedzy informacją, a więc substytutem wiedzy.

Zapewne M. Malewski pisze kolejną książkę, toteż znajdziemy głębokie rozwinięcie zasygnalizowanych przeze mnie wątków jego wczorajszej wypowiedzi na Forum. Kto uczestniczył w debacie, ten już wie, jakie uzasadnienia i ich źródła kryją się za powyższą typologią. 

XXXIV Forum Pedagogów na Uniwersytecie Wrocławskim

 

Wczoraj rozpoczęły się na Uniwersytecie Wrocławskim dwudniowe obrady XXXIV Forum Pedagogów, nt. „Oblicza pedagogiki – przestrzenie edukacyjne i społeczne (przeszłość, współczesność, perspektywy).  Dolnośląscy uczeni chcą w tej formie uczcić 75-lecie pedagogiki w Uniwersytecie Wrocławskim.  

W zapowiedzi debaty, którą przygotowywano od wielu miesięcy, zapisano nastęujące jej cele i zakres tematyczny: 

Pedagogiczny dyskurs naukowy ujawnia różne oblicza pedagogiki, konceptualizowane na przestrzeni dziejów oraz w różnych społeczno-kulturowych i (geo)politycznych odniesieniach. Można go postrzegać z perspektywy (inter)dyscyplinarnej, jak również uobecniania się w praktyce edukacyjnej i społecznej. W tym kontekście, jako interesujący poznawczo, uznajemy namysł nad obliczami pedagogiki i specyficznymi dla nich przestrzeniami edukacyjnymi i społecznymi, postrzeganymi z perspektywy przeszłości, współczesności i perspektyw ich rozwoju. Dlatego przypisujemy naukowo-badawcze znaczenie następującym zagadnieniom: 

1. Pedagogika i edukacja wobec wyzwań XXI wieku – od zmęczenia ponowoczesnością, konsumpcjonizmem po przyszłość demokracji, (post)antropocen, przepływy ludzi i nie-ludzi. Nowe perspektywy teoretyczne w konceptualizacji rzeczywistości edukacyjnej: cultural turns, współczesny feminizm, posthumanizm etc.

2. Komunikacja w pedagogice.

3. Dziecko i nauczyciel w przedszkolnej i szkolnej przestrzeni edukacyjnej.

4. Tradycje szkolnictwa wyższego na ziemiach polskich.

5. Wyzwania i potencjał dorosłości. Uczenie się w czasach zmiany. Perspektywy

andragogiki i edukacji dorosłych. Nowe obszary uczenia się człowieka w biegu życia.

6. Społeczno-kulturowe przestrzenie szans rozwojowych, zagrożeń marginalizacją

i wykluczeniem społecznym oraz pokojowego współistnienia – edukacyjne wyzwania.

7. Pedagogika specjalna wobec wyzwań i dylematów współczesności.

8. W trosce o jakość profilaktyki i resocjalizacji.

9. Oblicza poradnictwa.

Powyższe zagadnienia czynimy przedmiotem naukowej debaty. Natomiast jako cel konferencji zakładamy określenie nowych perspektyw teoretycznych konceptualizujących przestrzenie edukacyjne i społeczne, szczególnie w warunkach doświadczanych zmian o zróżnicowanej proweniencji. Znaczenie przypisujemy także praktykom edukacyjnym oraz społecznym, które ujawniają potencjał i szanse na sprostanie wyzwaniom współczesności. 

Szczegółowy program obrad znajduje się na stronie Instytutu Pedagogiki, z którego uczonymi współpracuję od kilkudziesięciu lat. Z tym większą przyjemnością wezmę udział w kolejnym Forum, gdyż każde z dotychczasowych spotkań stawało się dla mnie inspiracją do badań, recenzji czy studiów teoretyczno-empirycznych. Cieszę się, że mogłem przypomnieć problematykę badań, które jeszcze w okresie Polski Ludowej prowadził w Zakładzie Teorii Wychowania prof. UWr  Zygmunt Szulc.

 

To dzięki uczonym tego Insytutu rozwijają się takie subdyscypliny nauk pedagogicznych, jak poradnictwo pedagogiczne, pedagogika ogólna, polityka oświatowa, teoretyczne podstawy wychowania, pedagogika społeczna, w tym wychowanie w rodzinie, pedagogika resocjalizacyjna, historia oświaty i wychowania, pedagogika szkoły wyższej, edukacja międzykulturowa, pedagogika alternatywna czy wczesnoszkolna. Spotkaliśmy się w znaczącym naukowo środowisku akademickim, prowadząc spory o miniony i aktualny stan nauk o wychowaniu.       

Dr Anna Warzocha laureatką najlepszej pracy naukowej z pedagogiki wczesnoszkolnej

 

Wczoraj obradowała Kapituła Nagrody im. Profesora Ryszarda Więckowskiego Wydziału Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego w sprawie: przyznania nagrody w pierwszej edycji konkursu, w roku 2022.  Zgodnie z regulaminem wpłynęło 6 monografii z pedagogiki wczesnej edukacji. Analizy zgłoszonych prac dokonała Kapituła w składzie:

1. dr hab. Alina Wróbel, prof. UŁ – Dziekan WNoW UŁ – przewodnicząca

2. prof. dr hab. Zbigniew Kmieciak - Prorektor UŁ ds. nauki 

3. prof. dr hab. Ewa Filipiak (UKW) 

4. prof. dr hab. Dorota Klus-Stańska (UG) 

5. prof. dr hab. Bogusław Śliwerski (UŁ, APS) 

6. dr hab. Renata Michalak, prof. UAM

7. dr hab. Monika Wiśniewska-Kin, prof. UŁ. 

Laureatką pierwszej edycji Nagrody im. Profesora Ryszarda Więckowskiego WNoW UŁ została pani dr Anna Warzocha z Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Dłuigosza w Częstochowie za znakomitą, interdyscyplinarną rozprawę naukową pt. Wychowanie do lektury 2.0.  

Kapituła przyznała także wyróżnienie pani dr Małgorzacie Kowalik-Olubińskiej, za książkę pt. Dzieci aktorami w przestrzeniach życia społecznego. Sprawczość w sieci relacji. 

Gratuluję laureatce Nagrody ciesząc się, że po najwyższe trofeum naukowe sięgnęła młoda naukowczyni, potwierdzając zarazem wysokie kompetencje, które są kluczowe dla teoretycznych podstaw pedagogiki wczesnoszkolnej, pedagogiki dziecka i badań nad dzieciństwem.  

Pani dr Anna Warzocha obroniła w 2019 roku rozprawę doktorską pt. Sposoby czytania lektury przez młodsze dzieci. Wychowanie do lektury.  Wydana w 2020 roku, a nagrodzona wczorajszą uchwałą przez Kapitułę monografia jest zapewne podoktorską publikacją.  Poszukującym książkę polecam artykuł tej autorki pt. Lektura szkolna w rozwoju kompetencji językowych i czytelniczych audiowizualnego dziecka wczesnoszkolnego, który poprzedził przedłożenie pracy doktorskiej na Wydziale Humanistycznym UJD w Częstochowie.  

Dr Małgorzata Kowalik-Olubińska jest dojrzałą badaczką Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, specjalistką w zakresie problematyki dziecka, dzieciństwa, która w wielu swoich studiach diagnozuje m.in. przestrzeganie praw dziecka oraz poziom sprawstwa dzieci w edukacji wczesnoszkolnej.