120 lat temu, 28
stycznia 1903 r., urodził się Aleksander Kamiński, harcmistrz, profesor
pedagogiki Uniwersytetu Łódzkiego.
Mało znane są fakty z
dzieciństwa Aleksandra Kamińskiego, którego matka Janina Kamińska przeniosła
się w 1905 roku do Kijowa. Tam też musiał uczęszczać do szkoły podstawowej. Brat jego
matki był rewidentem bankowym w Kijowie, zaś inni jego krewni pracowali w majątku
ziemskim opodal tego miasta. Jego ojciec zmarł w 1911 roku, toteż Aleksander
przerwał naukę w szkole powszechnej, by pomóc matce. Podjął się pracy w charakterze
pomocnika bankowego w Kijowie.
W 1914 roku matka
wyjechała do Piatigorska na Kaukazie, zaś w dwa lata później Aleksander opuścił Kijów udając się do wuja w Humaniu. U niego zatrudnił się w charakterze urzędnika bankowego, godząc pracę z nauką w gimnazjum. W Humaniu wstąpił do tajnego towarzystwa „Oświata”, które było pod
wpływem patriotycznego związku kijowskiej młodzieży studenckiej „Filarecji”, by
poszerzać swoją wiedzę o historii Polski.
Na skutek wojny o
autonomię Ukrainy Humań przechodził kilkakrotnie z rąk do rąk, a to
bolszewików, a to Ukraińców, a nawet wojska polskiego pod przywództwem Józefa
Piłsudskiego. W Humaniu wstąpił Kamiński w 1918 roku do działającego
już od dwóch lat polskiego harcerstwa, a w rok później został drużynowym
1. Humańskiej Drużyny Harcerzy im. Tadeusza Kościuszki oraz przybocznym hufca. Od
maja 1920 roku kierował w Humaniu gniazdem obejmującym drużyny męskie i
żeńskie. Naczelnictwem Skautowym kierował do 1919 roku harcmistrz Stanisław
Sedlaczek.
Po śmierci wuja w 1920
roku Kamiński stracił dach nad głową. Opiekę nad nim sprawowali najpierw
sąsiedzi, potem trafił do ochronki dla polskich sierot, a na końcu pobytu w
Humaniu przejął go pod swoją opiekę instruktor harcerski Oskar Żawrocki. W 1921 roku Aleksander postanowił
wraz z Oskarem wyjechać do Warszawy. Dzięki temu nie tylko uratował życie ze
względu na represje bolszewików wobec polskich harcerzy na tamtym terenie, ale
też mógł dokończyć w 1922 roku naukę w Gimnazjum Kazimierza
Kulwiecia w Warszawie.
O życiu, działalności
harcerskiej, konspiracyjnej i naukowej jednego z najwybitniejszych polskich
pedagogów i historyków ruchów młodzieżowych na przeł. XIX-XX wieku przeczytacie w:
Ciczkowski W. (1996). Dziedzictwo pedagogiczne Aleksandra Kamińskiego, Toruń:
Wydawnictwo Adam Marszałek.
Heska-Kwaśniewicz K. (1998). Braterstwo i służba. Rzecz o pisarstwie Aleksandra
Kamińskiego. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Janowski A. (1992). Być dzielnym i umieć się różnić. O Aleksandrze
Kamińskim, Warszawa: WN PWN.
Janowski A. (2004) (red.). Harcmistrz Aleksander Kamiński – wizja społeczeństwa
obywatelskiego. Materiały pokonferencyjne, red. Warszawa: Harcerskie Biuro
Wydawnicze „Horyzonty” .
Lepalczyk I., Marynowicz – Hetka E. (1996) (red.). Aleksander Kamiński. Pedagog społeczny, Łódź:
Uniwersytet Łódzki.
Marynowicz-Hetka E., Kubicka H., Granosik M. (2004) (red.). Aleksander Kamiński i jego twórczość. Dyskusja o przeszłości wobec
teraźniejszości i przyszłości, Łódź: Wydawnictwo UŁ.
Wachowicz B. (2002). Kamyk na szańcu – opowieść o druhu Aleksandrze
Kamińskim. Warszawa: Wydawnictwo Rytm.
Zawadzka A. (2001). O Aleksandrze Kamińskim „Kamyku”. Warszawa: HBW
Horyzonty.
(fotografia A.
Kamińskiego - mojego autorstwa)
