Piąta edycja programu "Zdolny uczeń - świetny student"

Dla ambitnych uczniów szkół ponadpodstawowych, dla młodzieży z pasją poznawczą Uniwersytet Łódzki uruchomił w 2017 roku program pod nazwą: Zdolny uczeń - świetny student.  Istotą tej oferty jest umożliwienie uczniom wybrania uczonego spośród deklarujących gotowość włączenia ich do współpracy naukowo-badawczej, by mogli doświadczyć przygody z nauką. Naukowcy z każdego wydziału mogli deklarować gotowość przyjęcia do swoich zespołów czy projektów badawczych ucznia szkoły średniej. 

Na Wydziale Nauk o Wychowaniu UŁ zadeklarowało taką gotowość kilku naukowców, jednak to uczniowie wybierają, a zatem bywa tak, że nie wszyscy są przez nich angażowani. W bieżącym roku akademickim młodzież zgłosiła gotowość współpracy z  naukowcami z pedagogiki i psychologii. Program cieszy się dużym powodzeniem. Każdy z gotowych do współpracy uczonych mógł przyjąć maksymalnie 3 uczniów, jeśłi chciał, żeby władze rektorskie honorowały to redukcją godzin z obciążeń dydaktycznych. Ja przyjąłem 4 uczniów, jednego z liceum ogólnokształcącego i trzy uczennice z zespołu szkół ponadpodstawowych.      

Uruchomiłem specjalnie dla nich dwa projekty badawcze, kierując się ich zainteresowaniami poznawczymi. Jeden z nich, a dotyczący harcerstwa, został już zakończony, zaś uczeń VIII Liceum Ogólnokształcącego w Łodzi Minoo Bohatkiewicz miał możliwość przedstawienia wyników badań.  Opublikujemy je w lipcu br. w "Studiach z Teorii Wychowania", by każdy zainteresowany miał do nich dostęp. 

 

Podsumowanie tegorocznej edycji prowadził prorektor UŁ dr hab. Robert Zakrzewski, prof. UŁ. 

Problematyka zespołów badawczych była fascynująca także dla mnie, bowiem mogłem przy tej okazji posłuchać sprawozdań uczniów z Wydziału Filozoficzno-Historycznego, Wydziału Filologicznego, Wydziału Prawa i Administracji oraz Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politologicznych. Oto tematy badawcze: 

Wydział Filozoficzno-Historyczny UŁ 

− Jerzy Mikołaczyk, uczeń XXVI LO im. K.K. Baczyńskiego w Łodzi, temat prezentacji: Jak oczernić władzę, czyli dwór bizantyński według Prokopiusza z Cezarei, opiekun merytoryczny: dr hab. Kirił Marinow, prof. UŁ  

− Jakub Żakiet, uczeń XII LO im. Stanisława Wyspiańskiego w Łodzi, temat prezentacji: Starania Kazimierza Jagiellończyka o osadzenie synów na tronach Czech i Węgier, opiekun merytoryczny: dr hab. Tadeusz Grabarczyk, prof. UŁ 

− Eryk Wałowski, uczeń I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Łodzi, temat prezentacji: Zderzenie ducha i materii. Marcin Luter a sztuka, opiekun merytoryczny: dr Małgorzata Karkocha.

− Juliusz Ciepłota, uczeń VIII LO im. Adama Asnyka w Łodzi, temat prezentacji: Echa sporów religijnych w twórczości niderlandzkiego malarza Pietera Bruegela Starszego, opiekun merytoryczny: dr Małgorzata Karkocha 

− Amelia Malinowska, uczennica VIII LO im. Adama Asnyka w Łodzi, temat prezentacji: W cieniu gilotyny. Proces i egzekucja Marii Antoniny (1793) w świetle doniesień „Gazety Warszawskiej”, opiekun merytoryczny: dr Małgorzata Karkocha 

− Julia Chuchler, uczennica VIII LO im. Adama Asnyka w Łodzi, temat prezentacji: Igłą malowane. Wielka rewolucja modowa 1900 - 1950, opiekun merytoryczny: dr Ewelina Maria Kostrzewska 

− Dorota Kaczorowska, uczennica Publicznego Liceum Ogólnokształcące UŁ im. Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata w Łodzi, temat prezentacji: Uchodźcy z  Hiszpanii we francuskich obozach internowania na przełomie lat 30. i 40. XX wieku, opiekun merytoryczny: dr Bartosz Kaczorowski 

− Julia Gonera i Wiktoria Walendziak, uczennice Zespołu Szkół nr 1 w Wieluniu, temat prezentacji: Efekty specjalne w kinematografii, opiekun merytoryczny:
dr Joanna Orzeł 

− Wiktoria Kukuć, uczennica XLII Liceum Ogólnokształcące im. Ireny Sendlerowej w Łodzi, temat prezentacji: W obronie rzeczy: maszyna do szycia z historią/historia maszyny do szycia, opiekun merytoryczny: dr Anna Brzezińska 

Wydział Nauk o Wychowaniu UŁ 

− Minoo Bohatkiewicz z VIII LO im. Adama Asnyka w Łodzi, temat prezentacji: Co młodemu człowiekowi może dać harcerstwo?  − opiekun naukowy  prof. dr hab. Bogusław Śliwerski 

Wydział Studiów Międzynarodowych i Politologicznych UŁ 

− Sandra Jaksoń, uczennica II Liceum Ogólnokształcącego im. G. Narutowicza w Łodzi, temat prezentacji: Wpływ kultury i historii na mangę i anime, opiekun merytoryczny - dr hab. Karol Żakowski, prof. UŁ 

− Szymon Szyndlauer, uczeń I Liceum Ogólnokształcącego im. Kazimierza Wielkiego w Zduńskiej Woli, temat prezentacji: Wpływ kolektywizmu na społeczeństwo Japonii; opiekun merytoryczny: dr hab. Karol Żakowski, prof. UŁ 

− Kacper Woźnicki, uczeń XLII LO im. Ireny Sendlerowej w Łodzi, temat prezentacji: Przykłady kontratypów w Statutach Kazimierza Wielkiego, opiekun merytoryczny: dr Marcin Głuszak 

Wydział Zarządzania UŁ 

− Jakub Król, uczeń I LO im. Gen. J. H. Dąbrowskiego w Kutnie, temat prezentacji: Analiza strategicznych założeń działalności przedsiębiorstwa z wykorzystaniem koncepcji modelu biznesowego Bissnes Model Canvas, opiekun merytoryczny: dr hab. inż. Marek Matejun, prof. UŁ  

Wydział Filologiczny UŁ 

− Michał Orzechowski, uczeń Publicznego Liceum Ogólnokształcącego UŁ im. Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata w Łodzi, temat prezentacji: Dramat spotkania, dramat przejścia na podstawie wierszy, opiekun merytoryczny: dr Monika Urbańska 

− Oskar Śmiechowicz, uczeń XXXIV Liceum Ogólnokształcącego im Krzysztofa Kieślowskiego w Łodzi, temat prezentacji: Rosyjscy sportowcy a wojna na Ukrainie. Analiza mediów społecznościowych, opiekun merytoryczny: dr hab. Michał Kobierecki, prof. UŁ 

Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny UŁ 

− Martyna Gromczyk, uczennica XXIV LO im. Gen. J. H. Dąbrowskiego w Kutnie oraz Jakub Surowiński, uczeń XLII LO im. Ireny Sendlerowej w Łodzi; temat prezentacji: Ludzkość na progu katastrofy. Społeczny, polityczny i gospodarczy kontekst zmian klimatycznych i innych zagrożeń ekologicznych, opiekun merytoryczny: mgr Bartłomiej Przybylski 

− Przemysław Tasarz, uczeń Zespołu Szkół Elektroniczno-Informatycznych im. Jana Szczepanika w Łodzi, temat prezentacji: Dychotomiczna natura srebra - perspektywy inwestycyjne rynku, opiekun merytoryczny: dr Marcin Złoty 

− Bartłomiej Śniarowski, uczeń Zespołu Szkół Elektroniczno-Informatycznych im. Jana Szczepanika w Łodzi, temat prezentacji: Zmienność różnych grup aktywów inwestycyjnych na skutek wystąpienia paniki wywołanej pandemią Covid 19, opiekun merytoryczny: dr Marcin Złoty 

− Aleksander Woicki, uczeń I LO im. J. Dąbrowskiego w Tomaszowie Mazowieckim, temat  prezentacji: Corporatocracy - czy korporacje międzynarodowe rządzą światem? opiekun merytoryczny: dr Klaudia Zielińska-Lont. 

 

Zmarł profesor pedagogiki społecznej Mikołaj Winiarski

Odchodzą profesorowie, których rozprawy naukowe były kluczowe dla dotychczasowych pokoleń. Niewątpliwie w pedagogice społecznej, w tym pedagogice opiekuńczo-wychowawczej, monografie autorskie i współautorskie zatrudnionego w ostatnich latach na emeryturze profesora Akademii Nauk Społecznych w Łodzi
dr. hab. Mikołaja Winiarskiego, należą do ważnych teoretycznie i aktualnych także w praktyce wsparcia społecznego osób wykluczonych czy zagrożonych wykluczeniem społecznym.  

Zupełnie zrozumiała była dla nas mniejsza aktywność zmarłego uczonego ze względu na wiek, natomiast z ogromnym szacunkiem i uznaniem Jego wkładu w rozwój tak ważnej dyscypliny nauk pedagogicznych, który jest niepodważalny, zalecam jego publikacje studentom mojej uczelni. Cieszyła mnie Jego obecność w praktyce eksperckiej jako członka rad naukowych w redakcjach czasopism z pedagogiki społecznej, ale i familiologii. Znakomicie bowiem łączył w swoich badaniach i studiach myśli prekursorów tej nauki (Heleny Radlińskiej, Aleksandra Kamińskiego, Ryszarda Wroczyńskiego, Edmunda Trempały, Stanisława Kawuli) rolę środowiska rodzinnego w rozwoju społeczno-moralnym jednostek oraz ich szans na realizację własnych aspiracji edukacyjnych.

Znakomicie się stało, że Akademia Nauk Społecznych w Łodzi udostępniła monografię Mikołaja Winiarskiego pt. W kręgu pedagogiki społecznej. Studia-szkice-refleksje (2017), o której wieloletni współpracownik, prof. Wiesław Theiss napisał, że wprowadza czytelników w obszary naukowo i społecznie ważne i wymagające dla pedagogiki społecznej, odsłania nam 

(...) gąszcz idei i koncepcji, których punkty graniczne wyznaczają – z jednej strony – idee modernizmu społecznego przełomu XIX i XX w., a z drugiej – dzisiejsze progresywne projekty czasu płynnej ponowoczesności. (...) Przedstawiana publikacja jest – śmiało można to powiedzieć – swego rodzaju summą, wynikiem wieloletnich doświadczeń, systematycznej, dociekliwej i konsekwentnej pracy. Mikołaj Winiarski najlepiej wie, ile w tej działalności było sukcesów, a  ile porażek, pozytywnych rozstrzygnięć i  nietrafnych decyzji, ile optymistycznych planów i niespełnionych realizacji („Pedagogika Społeczna” 2017 nr 4, s. 10). 

Mikołaj Winiarski jest autorem licznych artykułów, ale najłatwiej jest dotrzeć w bibliotekach do jego rozpraw autorskich i współautorskich, których przesłanki pedagogiczne i metodologiczne mogą być dalej inspiracją dla kolejnych badaczy. Cytowany był bowiem zarówno przez psychologów wychowawczych, jak i socjologów wychowania. Są to m.in.:  

Szkoła środowiskowa: założenia teoretyczne, wyniki sondażu diagnostycznego (Współautorstwo z Aliną Janowską, Jerzym Wołczykiem, 1973), 

Problemy wychowania w osiedlu mieszkaniowym: studium z pedagogiki społecznej (1974), 

Wychowanie integralne a szkoła środowiskowa (1975), 

Organizacja czasu wolnego dzieci i młodzieży w  rejonie zamieszkania (1979), 

Szkoła środowiskowa na wsi (współautorka: Genowefa Pańtak, 1982) 

Współdziałanie szkoły i środowiska: aspekt socjopedagogiczny (1992), 

Rodzina, szkoła, środowisko lokalne: problemy edukacji środowiskowej (2000). 

    Warto zauważyć w podejmowanych przez Mikołaja Winiarskiego badaniach jakże znaczącą właśnie w XXI  wieku konieczność tworzenia nowych relacji między środowiskiem rodzinnym dzieci i młodzieży a szkolnictwem, tylko nie w takiej wersji, jaką narzuca obecny minister edukacji. Dzięki książkom zmarłego pedagoga społecznego lepiej zrozumiemy błędność polityki oświatowej nie tylko obecnej władzy. Jak pisze w swojej ostaniej rozprawie M. Winiarski: 

Szkole przypada szczególna rola w procesie edukacji środowiskowej z wielu względów. Przede wszystkim z uwagi na jej zakorzenienie w środowisku lokalnym, a często i okolicznym, jej bogate doświadczenia w dziedzinie pracy środowiskowej, współpracy z podmiotami środowiskowymi (grupami społecznymi, organizacjami i stowarzyszeniami, placówkami i instytucjami), a także i z tego powodu, że jest ona sama znaczącym środowiskiem społeczno-wychowawczym. 

Szkoła z natury swej wpisuje się i wrasta w pejzaż lokalnego (czasami i okolicznego) środowiska społeczno-kulturowego, stając się jego naturalnym elementem, a przez to instytucją szczególnie bliską społeczności miejscowej. Słowem działa na jej rzecz, mniej lub bardziej widocznie, wykraczając poza ramy powinności dydaktycznych (s. 323). 

 

Lekcje religii "na szóstkę"?

 

(źródło: Fb) 

Chciałbym, żeby każda lekcja była "na szóstkę", mając na uwadze jej jakość, atrakcyjność, komunikatywność dla uczniów. Dziś przywołam krytyczną ocenę uczniów, którzy w jednym z liceów ogólnokształcących zdecydowali się na udział w lekcjach religii.   

Już po pierwszych tygodniach roku szkolnego okazało się, że nieliczna klasa, która powstała spośród uczniów kilku oddziałów pierwszego rocznika, stała się przestrzenią pozoru, hipokryzji, a więc pseudowychowania i pseudonauczania. Okazało się, że ksiądz przydzielony do prowadzenia lekcji ma jakieś poważne problemy z samym sobą, z własnym poczuciem sensu życia. 

Nie było lekcji, żeby nie straszył młodzieży nadchodzącą katastrofą, śmiercią, piekłem. Ustawicznie opowiadał o tym, jak to ma już przygotowaną kwaterę na cmentarzu, a w szafie przygotowane jest ubranie, by rodzina nie miała z tym kłopotu. 

Młodzież szybko wyczuła, że nie jest on przygotowany dydaktycznie, kompetencyjnie, by zainteresować ją problematyką religijną. Część uczniów nie ukrywała, że uczęszcza na tę lekcję, bo dzięki otrzymaniu szóstki będzie miała podwyższoną końcową średnią ocen. 

Katecheta zawarł bowiem z uczniami niepisany kontrakt. Kto nie będzie miał ani jednej nieobecności, to otrzyma szóstkę. Może w czasie dwóch godzin lekcyjnych robić to, co chce: grać w sieci, rozmawiać, czytać, odrabiać inne lekcje, spożywać posiłki, byle w klasie było względnie cicho, a on miał odnotowaną frekwencję. 

„Religia na szóstkę” szybko przekształciła się w antyedukację. Uczniowie już wiedzą, bo zostali do tego wćwiczeni, że można ich skorumpować najwyższą oceną na świadectwie. Ksiądz ma korzyść, bo otrzymuje comiesięczną pensję, a jego przełożeni mogą podziwiać utrzymywanie na froncie wojny ideologicznej klasowej wyspy oporu przeciwko świeckiej ofensywie.  

Przypomniał mi się pogląd profesora socjologii Wojciecha Świątkiewicza z Uniwersytetu Śląskiego, którym podzielił się w jednej ze swoich rozpraw: 

Zagrożeniem dla polskiej religijności nie jest dzisiaj ateizm, nietolerancja czy fanatyzm, ale indyferentyzm jako globalna postawa życiowa, szukająca legitymizacji w ponowoczesności ubranej w postsocjalistyczny kostium. Sprzyja jej zabieganie o troski życia codziennego, a także to, że wraz z laicyzmem i pragmatyzmem staje się stopniowo nieoficjalną ideologią państwa. Rozdzielenie Kościoła od państwa w sferze politycznej rozszerza się na rozdzielenie religii i społeczeństwa.              

Ta diagnoza powinna być poszerzona o jeszcze jeden czynnik, który wpływa na niszczenie polskiej religijności. Na nic zdają się raporty z badań socjologów religii, którzy stwierdzają, że mamy do czynienia z metamorfozą, osłabieniem pozycji Kościoła i religijności we współczesnym świecie na skutek procesów sekularyzacyjnych w pluralistycznych społeczeństwach. W Polsce przyczynia się do tego także pseudodydaktyczna i antywychowawcza aktywność niektórych katechetów-nauczycieli religii w szkołach publicznych.  

Jak trafnie pisze ks. prof. Janusz Mariański: O ile sekularyzację należy rozumieć jako proces społeczny, w którym religia w warunkach modernizujących się czy zmodernizowanych społeczeństw traci na znaczeniu, to sekularność oznacza już taki stan społeczeństwa, w którym religia nie ma już znaczenia społecznego. Sekularyzm zaś jest postacią ideologiczną, która domaga się wykluczenia wpływu religii we wszystkich sferach ludzkiego życia.

Otóż lekcje religii na tak rozumianą i konstruowaną szóstkę są faktem antyspołecznym.