Emancypacyjne lub instrumentalne studiowanie pedagogiki

 Na YouTube został zamieszczony filmik ilustrujący założenia pedagogiki emancypacyjnej. Jego autorami są RUDNIK; TRZNADEL i SZAFRAŃSKI. Imion nie podali. Emancypacja.

Natomiast krótka etiuda filmowa jest bardzo dobrym wstępem do dyskusji ze studentami na temat tego, w jakim stopniu i zakresie toksyczne postawy niektórych nauczycieli nie sprzyjają temu, by każdy z uczniów z wielką chęcią uczestniczył w ich zajęciach. 

Warto skorzystać z rozpraw prof. Marii Czerepaniak-Walczak, która analizuje w swoich rozprawach myśl społeczną powyższego nurtu. Najzdolniejszym studentom polecam dwie książki tej Autorki:

   

Osobom, które są zainteresowane poznaniem innych źródeł powyższej pedagogiki, polecam rozdział o niej w mojej monografii:

lub/i rozdział o pedagogice emancypacyjnej autorstwa dr hab. Hanny Kostyło w podręczniku: 

  

Jeśli ktoś myśli o wdrażaniu pedagogiki emancypacyjnej do szkół, to powinien po przestudiowaniu rozprawy śp. Roberta Kwaśnicy zrozumieć, że w ten sposób przekształca tę pedagogikę w pedagogikę instrumentalną.

 Także pedagodzy specjalni znajdą dla swojego przedmiotu badań i praktyki rozprawę pt. "Głusi. Emancypacje" prof. UŁ Doroty Podgórskiej-Jachnik. Dzięki systemowi open access są dostępne w sieci także artykuły na temat pedagogiki emancypacyjnej: prof. Amadeusza Krausego czy Piotra Stańczyka z Uniwersytetu Gdańskiego.  

Warto studiować pedagogikę na poważnie, a nie dla dyplomu czy umieszczenia na fejsie fotki po zdanym egzaminie dyplomowym. 

Łódzkie Eureka i Medale Komisji Edukacji Narodowej dla uniwersyteckich pedagogów

Rada ds. Szkolnictwa Wyższego i Nauki przy Prezydencie Miasta Łodzi przyznaje symboliczne WYRÓŻNIENIE-STATUETKĘ za wybitne osiągnięcia naukowe, techniczne, i artystyczne, które w poprzednim roku zostały wyróżnione na forum międzynarodowymi lub krajowym. Celem wyróżnienia jest promocja twórców (lub zespołów), działających na rzecz rozwoju Łodzi jako ośrodka naukowego i akademickiego.

Do wyróżnienia zgłaszane mogą być wybitne osiągnięcia nagrodzone na arenie międzynarodowej i krajowej w roku poprzedzającym przyznanie wyróżnienia (nagrody PAN, nagrody ministerialne, wyróżnienia i medale zagraniczne, wynalazki i patenty o znaczeniu międzynarodowym, wystawy, festiwale, nagrody i wyróżnienia w konkursach lub inne znaczące osiągnięcia).

Ogromnie się cieszę, że tegorocznymi laureatkami w kategorii osiągnięcia zespołowego zostały autorki wdrażanego już do praktyki w edukacji przedszkolnej - nowatorskiego projektu pod nazwą "SKUTECZNE ZDZIWIENIE WYZWALAJĄCE MYŚLENIE" - panie: prof. UŁ dr hab. Monika Wiśniewska-Kin i mgr Weronice Kisiel. W zespole znaczącą rolę w zakresie wizualizacji środków dydaktycznych, które zachwyciły światowych jurorów i budzą podziw polskich nauczycieli wychowania przedszkolnego jest artystka Anna Gwardyś-Skuza. O międzynarodowym sukcesie tej innowacji pisałem wcześniej w blogu. 

W przypadku łódzkiego Wyróżnienia byłbym skutecznie zdziwiony, gdyby znakomity zespół nie uzyskał uznania wśród jurorów "Łódzkie Eureka 2020". Gratuluję sprawczyniom alternatywnego podejścia do edukacji dzieci, która otwiera przedszkolakom przestrzeń wolności i rozbudzonej wyobraźni jako kluczowych w ich indywidualnym rozwoju.

 

Nie mogę przy tej okazji nie wspomnieć o moich Koleżankach z Katedry Teorii Wychowania UŁ, które zostały wyróżnione Medalem Komisji Edukacji Narodowej, gdyż jest to niewątpliwie ukoronowanie ich pięknej służby dla dobra polskiej oświaty, w tym w zakresie kształcenia nauczycieli. Przywołam tylko krótkie noty o ich dokonaniach (w układzie alfabetycznym).  Dziennikarze poszukując ekspertów do analizy współczesnych problemów oświatowych nie zawsze wiedzą, do kogo warto się z tym zwrócić.

(fot. od lewej: M. Kosiorek, A. Wróbel, L. Janiszewska i J. Leek) 

1. Dr Małgorzata Kosiorek ma za sobą ponad dwudziestoletnią służbę w oświacie i dla oświaty oraz w środowiskach akademickich łódzkiego regionu i kraju kształcąc kandydatów do nauczycielskiej profesji w zakresie pedagogiki twórczości a ostatnio edukacji demokratycznej. Pracowała m.in. z młodzieżą w Liceum Umiejętności Twórczych w Łodzi, zaś w l. 2015-2018 współtworzyła w Wojskowym Centrum Kształcenia Medycznego w Łodzi Wydział Wychowania. Wydana przez nią książka pt. Pedagogika autorytarna. Geneza, modele, przemiany (Kraków: Impuls 2007) stanowi niezwykle cenne i aktualne źródło wiedzy uwrażliwiające przyszłych i obecnych pedagogów oraz nauczycieli na procesy humanizacji kształcenia dzieci i młodzieży oraz rozwijania świadomości norm i wartości jako naczelnych celów wychowania w społeczeństwie zamkniętym vs otwartym. 

2. dr Joanna Leek kierowała dwoma międzynarodowymi projektami edukacyjnymi oraz uczestniczyła w trzech kolejnych, w tym m.in. w projekcie finansowanym w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki „Etyka w systemie edukacji w Polsce i w wybranych krajach świata zachodniego (Niemcy, Wielka Brytania, Hiszpania, Portugalia, Francja, USA, Norwegia, Finlandia)" we współpracy z uczonymi Katedry Etyki, Instytutu Filozofii Uniwersytetu Łódzkiego. W ramach tego grantu prowadziła badania w zakresie angielskich doświadczeń w nauczaniu etyki i kształcenia nauczycieli etyki. Jej badania dotyczyły w szczególności analizy programów nauczania, dokumentów ministerialnych określających zadania etyki oraz kształcenia nauczycieli etyki w Anglii. Wyniki badań opublikowane zostały w 2017 w artykule „Ethics education in England and Poland - differences and commonalities”  (Europa-Forum-Philosophie,  Tom 66, 2017). Obecnie realizuje badania dotyczące funkcji kształcenia w szkołach europejskich z programami International Baccalaureate w Polsce. 

3. prof. UŁ dr hab. Alina Wróbel - dziekan Wydziału Nauk o Wychowaniu UŁ kadencji 2019-2023 jest doświadczoną badaczką w zakresie pedagogiki ogólnej, teoretycznych i filozoficznych podstaw wychowania oraz kształcenia, znakomicie łącząc pracę na rzecz nauki z aktywnością dla dobra społeczności akademickiej i kształcenia kadr dla innych uczelni.  Jest autorką podoktorskiej rozprawy naukowej, która została wydana także w Republice Czeskiej jako podejmująca ważną dla każdego społeczeństwa wychodzącego z ustroju totalitarnego problematykę manipulacji (Wróbel A., Wychowanie a manipulacja, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2006; Wróbel A., Vychova a manipulace, tłum. Filip Koky, Grada Publishing, Praga 2008)  oraz monografię habilitacyjną pt. Problem intencjonalności działania wychowawczego. Studium teoretyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2014. 

Prof. UŁ A. Wróbel kierowała miedzynarodowym zespołem badawczym, publikując niezwykle interesujące wyniki w rozprawie pod swoją redakcją pt. Nauczyciel w krajach postsocjalistycznych jako sprawca i ofiara manipulacji. Studium teoretyczno-empiryczne (Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2010). Pielęgnuje w swojej twórczości pamięć o dziełach życia i twórczości naukowej klasyków polskiej pedagogiki, publikując we współredakcji takie rozprawy jak:  Wokół idei pedagogicznych Sergiusza Hessena, (współred. M. Błędowska, Wydawnictwo UŁ, Łódź 2013); Poglądy pedagogiczne Bogdana Nawroczyńskiego i ich współczesne implikacje,  (współred. red. A. Walczak, M. Wasilewski, Wydawnictwo UŁ, Łódź 2016).  

 4. Uroczystość dozłociła psycholog z naszej Katedry dr Lidia Janiszewska, która - nie zdradzając młodego wieku  a obdarzając optymizmem - znakomicie kształci nauczycieli i kandydatów do tak pięknego zawodu w zakresie kompetencji miękkich, psychospołecznych, uwrażliwiając ich na egzystencjalne i psychofizyczne uwarunkowania codziennego życia. Za edukacyjną służbę dla oświaty została wyróżniona Złotą Odznaką UŁ, gdyż Medal KEN otrzymała w 2015 r.    

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił rok 2022 Rokiem Marii Grzegorzewskiej

 

Z okazji uchwalenia przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej roku 2022 Rokiem Marii Grzegorzewskiej Rektor Akademii  Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie prof. APS Barbara Marcinkowska opublikowała List, który chociaż skierowany jest do społeczności APS, to jednak  dotyczy akademickiej pedagogiki w naszym kraju, szczególnie pedagogów specjalnych, ale także pedagogów społecznych, leczniczych, pedeutologów, arteterapeutów czy pedagogów opiekuńczo-wychowawczych. 

 

Przytoczę poniżej jego treść ciesząc się, że społeczność akademicka APS przygotowuje się do 100 rocznicy działalności nie tylko macierzystej Akademii. Całe środowisko pedagogiki specjalnej będzie mogło zwrócić uwagę na głęboko humanistyczną myśl pedagogiczną Marii Grzegorzewskiej, jej dokonania oraz kontynuatorów w Uczelni, która przechodziła transformacje ustrojowe z Polskiego Instytutu Pedagogiki Specjalnej, poprzez Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej, dalej - Wyższą Szkołę Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, aż po stan dzisiejszy, jakim jest Akademia Pedagogiki Specjalnej nosząca imię wybitnej Uczonej. 

 

List JM Rektor APS:

         

Słowa Marii Grzegorzewskiej, że "dobrze wiedzieć, że są tacy mocarze ducha [...] tacy tytani pracy, którzy wszystko potrafią podporządkować sprawie, której służą", bo "są jak gdyby busolą naszą, naszym drogowskazem. Zupełnie nie dlatego, żeby się starać im dorównać, … ale żeby stanąć na tej właśnie płaszczyźnie działania co oni, to znaczy na płaszczyźnie pracy rzetelnej i dobrego rozumienia, na czym jej istotna wartość polega”[i], my w Akademii od zawsze odnosiliśmy do samej ich Autorki. Dla nas Maria Grzegorzewska była i jest pod każdym względem busolą i drogowskazem. Mamy nadzieję, że dzięki ustanowieniu roku 2022 rokiem Marii Grzegorzewskiej jej działalność ma szansę stać się w naszym kraju powszechnie znana.

Marii Grzegorzewskiej zawdzięczamy przede wszystkim stworzenie pedagogiki specjalnej w Polsce - pedagogiki koncentrującej się na osobach ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi. Należy podkreślić, że Patronka naszej Uczelni uczestniczyła w działaniach na rzecz rozwoju tej dyscypliny zarówno w kraju, jak i na świecie. Była orędowniczką solidnego przygotowania nauczycieli do pracy z dziećmi i młodzieżą z niepełnosprawnościami i trudnościami zakłócającymi rozwój i funkcjonowanie w społeczeństwie. 

Choć jej misja nie znajdowała początkowo dużego zrozumienia w społeczeństwie, to Maria Grzegorzewska konsekwentnie realizowała swoje cele, zaczynając od organizacji kursu dla nauczycieli przygotowującego do pracy z dziećmi z niepełnosprawnościami, przez dwuletnie studia prowadzone w założonym przez siebie w 1922 roku Państwowym Instytucie Pedagogiki Specjalnej. Instytut ten z czasem został przekształcony w Państwowe Studium Pedagogiki Specjalnej, później w Wyższą Szkołę Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej aż po obecnie działającą Akademię Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.

Maria Grzegorzewska była znana z tego, że potrafiła jak nikt inny łączyć działalność naukową z praktyką. Jej postawa dlatego tak mocno oddziałuje, że pracy teoretycznej towarzyszyło wybitnie humanistyczne podejście do drugiego człowieka, osobiste zaangażowanie i niespotykana życzliwość wobec wychowanków i wychowanek - zarówno nauczycieli, jak i dzieci i młodzieży. Tę postawę dostrzeże każda osoba, która sięgnie po lekturę "Listów do Młodego Nauczyciela". 

Mamy nadzieję, że rok 2022 - Rok Marii Grzegorzewskiej będzie inspirował nas wszystkich do refleksji i działań - z jednej strony na rzecz rzeczywistego docenienia codziennej pracy specjalistów wspierających osoby o różnych potrzebach, a z drugiej strony - na rzecz nieustannej dbałości o jakość prowadzonych badań naukowych oraz jakość działalności dydaktycznej.

Barbara Marcinkowska