Ewaluacyjny dylemat

 

Nie wiem i nie interesuje mnie to, jakie obowiązują decyzje w poszczególnych jednostkach akademickich w zakresie oceny pracownika naukowo-dydaktycznego. Każdy z nas zobowiązany jest do opublikowania w ciągu czterech lat czterech publikacji (sloty), które powinny być jak najwyżej punktowane.   Nie jest zatem ważne to, czego dotyczą, z jakich badań zdaje ktoś sprawozdanie, ale mają ukazać się w wysoko punktowanym wydawnictwie lub czasopiśmie, rzecz jasna - zagranicznym.  

W naukach humanistycznych i społecznych książkę pisze się przez kilka lat. Artykuł zaś może powstać w znacznie krótszym czasie. Nie wymaga się od autora tekstu do czasopisma rzetelnej analizy i wyjaśnień procedury badawczej, bo nie ma na to miejsca. Rozprawa teoretyczna ma być upstrzona odwołaniami do artykułów już opublikowanych w periodyku wybranym do złożenia tekstu. Ten zaś ma liczyć maksymalnie 12 stron maszynopisu z bibliografią i streszczeniem.  

Wszyscy zdajemy sobie z tego sprawę. Po co pisać książkę, za którą otrzyma się 120 punktów, skoro za syntetyczny artykuł możemy uzyskać tę samą "kwotę" a nawet dwukrotnie większą, jeśli "patriotycznie" opublikujemy tekst w periodyku za 200 punktów? Niektórzy "naukowcy" twierdzą, że jest to doskonałą okazją do uniknięcie trudnych pytań recenzentów, a już na pewno merytorycznej krytyki. Po co polemizować z czyimś tekstem, skoro jego autor może stwierdzić, że przecież nie mógł napisać o tym, czego oczekuje krytyk, skoro miał formalne ograniczenia?

 

Ponad miesiąc temu zakończył się XI Ogólnopolski Zjazd Pedagogiczny w Poznaniu. Przewodniczący zespołów problemowych otrzymali propozycję zgłoszenia do druku tekstów najciekawszych wystąpień w czasie obrad. Jeszcze kilka lat temu opublikowanie artykułu w tomie pozjazdowym było traktowane jako wysoce prestiżowe. W końcu zgłaszano do niego tylko najlepsze rozprawy. 

A jak jest dzisiaj?

Nie mam odwagi zaproponować autorom najlepszych wystąpień w czasie tego Zjazdu, by przekazali swój referat do druku w tomie zbiorowym, ponieważ...  otrzymają za to "nędzne" 20 punktów. W mojej jednostce do pozytywnej oceny pracownika przyjmowane są artykuły za co najmniej 40 punktów. Lepiej zatem będzie, jak naukowcy przetłumaczą swój tekst na język angielski i wydadzą go w Anglii, Australii, Kanadzie lub USA. Ważne, by publikujące je czasopismo "zapłaciło" za to 200 punktów. Powodzenia!    

Ps.

Polecam artykuł z Rzepy na temat posiedzenia Rady Języka Polskiego o tym, jak język angielski wypycha polszczyznę z prac naukowych. "Ich zdaniem podstawowym językiem w publikacjach dotyczących polskiej historii i kultury powinna być polszczyzna, w związku z czym należy zmienić tzw. mechanizm ewaluacyjny, kładący nacisk na umiędzynarodowienie działalności naukowej". Edukacja to inkulturacja. Przypominam ignorantom, którzy traktują ją jako indoktrynację. Nic z tego.   

Czy zjazdy naukowców nie mają już sensu?

 

Ukazała się znakomita książka Jana Przewoźnika i Arkadiusza Więcko pt. "SZACHY NARZĘDZIEM MYŚLENIA. GRA O PRZYSZŁOŚĆ EDUKACJI" (Rzeszów, 2022).  Jeszcze o niej napiszę, ale najpierw muszę zapoznać się z jej treścią.  Jednak zostało do niej zamieszczone pismo, które jest - w moim przekonaniu - błędnym ruchem jednego z autorów na szachownicy zdarzeń. 

Pan Arkadiusz Więcko skierował list do władz Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego, w tym do wiadomości ministra nauki i edukacji oraz kilku profesorów, którzy od wielu lat wspierają alternatywne podejścia do edukacji. Dzieli się w nim swoją frustracją spowodowaną niemożnością przedstawienia pełnej treści swojego referatu w czasie XI Ogólnopolskiego Zjazdu Pedagogicznego. 

Doskonale go rozumiem. Współprzewodnicząc jednemu z zespołów problemowych miałem wysoce dyskomfortową sytuację, gdyż każdy, kto zarejestrował temat swojego wystąpienia, został uwzględniony w programie obrad. Jednak na przedstawienie jego treści miał maksymalnie 10 minut. To nie jest winą Organizatorów, którzy uczynili wszystko, co było w ich infrastrukturalnej mocy, by przeprowadzić Zjazd z udziałem ponad 400 uczestników. 

Nie było żadnych szans na to, by osoby pragnące podzielić się wynikami swoich badań, mieli na to wystarczającą ilość czasu. Przy tak dużej liczbie uczestników Zjazd musiałby trwać co najmniej tydzień, od 8.00 do 20.00 z krótkimi przerwami na posiłek. Osobiście skierowałem do uczestników mojego zespołu prośbę, by przywieźli ze sobą 20 kopii pełnej treści wystąpienia i je rozdali tym, którzy też zgłosili się do naszej grupy obradującej na temat polityki oświatowej. Każdy mógł co najwyżej podzielić się streszczeniem, zachęcić do czytania własnych rozpraw, wymiany adresów do dalszych kontaktów, porozmawiania po obradach czy w czasie przerw na posiłki.

Zjazd Pedagogiczny był perfekcyjnie zorganizowany w warunkach, na które mógł sobie pozwolić tylko Wydział Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu, który ma liczne kadry naukowe, doktorantów i studentów gotowych do objęcia opieką tak liczne grono uczestników. To nie jest tak, że Organizatorzy chcieli kogokolwiek zlekceważyć, bo taka ocena byłaby niesprawiedliwa wobec wysiłku, jaki włożyli w to przedsięwzięcie.

Sądzę, że coraz trudniej jest zrozumieć sens tak wielkich zjazdów naukowych w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych, w których najważniejsze jest słowo, a na jego wybrzmienie czasoprzestrzennie nie ma miejsca, i to nie z winy prowadzących obrady. Tak liczne grono pedagogów, w tym także nauczycielskie, spotkało się po 3 latach po raz pierwszy, mając za sobą doświadczenie zdalnej edukacji i wirtualnych konferencji. 

W moim przekonaniu tak licznie reprezentujące większość uczelni Zjazdy nie są po to, by wymieniać się doświadczeniami metodycznymi, praktyką i pełnymi wynikami badań naukowych czy problemami z ich realizacją. Tego typu oczekiwania może spełnić jedynie stacjonarnie prowadzona sesja warsztatowa w małym gronie pasjonatów zmian, innowacji, nowatorstwa pedagogicznego. Na nic zdadzą się webinaria, e-konferencje, gdyż na odległość nie da się doświadczyć realnych przeżyć, doznań, wrażeń, emocji, które są kluczowe w introjekcji znaczeń określonych zdarzeń. 

Pozorować, symulować można wszystko, ale będzie to skuteczne tylko wówczas, kiedy doświadczymy owych symulacji bezpośrednio, "tu i teraz" a nie "tam i kiedyś". Sprawczość człowieka jest pochodną jego intrapersonalnych i interpersonalnych doświadczeń, działań, a nie tylko zarejestrowania wiedzy, informacji czy danych o interesujących nas zjawiskach, wydarzeniach lub osobach.  Wykonanie zatem ruchu szachowego w postaci listu było o tyle błędem, że nie uwzględniło pełnej wiedzy o tym, w czym wzięło się udział i dlaczego na takich warunkach, a nie innych. 

Warto grać w szachy, ale także należy brać pod uwagę potencjalne ruchy przeciwnika. Mam wrażenie, że "przewrócenie figur" nie rozwiąże ważnego w edukacji i dla edukacji problemu sprawczości.   

Radykalny spadek zainteresowania studiami pedagogicznymi i nauczycielskimi

 

Powstanie luka pokoleniowa w kształceniu kadr pedagogicznych i nauczycielskich. Tak wynika z opublikowanej przez Ministerstwo Nauki i Edukacji informacji o tegorocznej rekrutacji na studia wyższe na rok akademicki 2022-2023. Już kilkanaście lat mineło od "złotego wieku" polskiej pedagogiki, kiedy to ten kierunek studiów zajmował pierwszą lokatę w najczęściej wybieranym przez maturzystów spośród wszystkich oferowanych kierunków kształcenia w naszym kraju. 

Wg stanu na dzień 1 października 2022 r., przyjęto na studia licencjackie i jednolite studia magisterskie łącznie  326 349 osób, zaś na studia drugiego stopnia - 103 468 osób. Tym samym studia wyższe rozpoczęło prawie 430 tys. osób (429 817), a pamiętam czasy, kiedy było ich 2 miliony! Niż wynika także z procesów demograficznych, a nie tylko z aspiracji i właściwego poziomu wykształcenia młodzieży. 

W uczelniach państwowych studiować będzie stacjonarnie 235 085 osób, a niestacjonarnie (odpłatnie) - 56 768 osób. W wyższych szkołach niepublicznych na studiach odpłatnych zostało zarejestrowanych ponad dwukrotnie więcej osób, bo 137 964. Ból czesnego może łagodzić przyznane niektórym studentom stypendium socjalne czy za wyniki w nauce.  

Trudna sytuacja w kraju będąca następstwem bardzo wysokiej inflacji (17,9%) sprawia, że już studiujący niestacjonarnie rezygnują z kształcenia, przerywają je, gdyż nie stać ich na pokrycie czesnego i związanych z wyjazdami na zjazdy kosztami podróży i utrzymania.  Nie ma zatem powodu do radości, bowiem młodzi ludzie przyjęci nawet na studia stacjonarne w uczelni z dala od własnego miejsca zamieszkania, mają problemy socjalne z utrzymaniem się na studiach. Wiele osób podejmuje pracę na nocną zmianę i w weekendy.  Przemęczeni nie mają czasu na studiowanie, wyjście do biblioteki uniwersyteckiej, czytanie literatury fachowej i wykonywanie zadań w ramach realizacji poszczególnych przedmiotów czy projektów. 

Warto zauważyć, że w trzech kategoriach w ogóle nie została odnotowana pedagogika czy którykolwiek z kierunków nauczycielskich, socjalnych, opiekuńczych. 

Według ogólnej liczby zgłoszeń kandydatów w ramach dyscypliny naukowej (dyscypliny wiodącej, do której przypisany jest kierunek studiów) (powyżej 20 tys.):

1. nauki o zarządzaniu i jakości - 76 047
2. informatyka techniczna i telekomunikacja - 67 524
3. ekonomia i finanse - 52 661
4. językoznawstwo - 49 814
5. inżynieria mechaniczna - 42 954
6. psychologia - 42 148
7. nauki prawne - 38 665
8. nauki medyczne - 30 835
9. inżynieria lądowa i transport - 27 605
10. automatyka, elektronika i elektrotechnika - 27 505
11. nauki o polityce i administracji - 24 395
12. nauki o zdrowiu - 20 857

2) Według ogólnej liczby zgłoszeń kandydatów na kierunek studiów (powyżej 8 tys.):

1. informatyka - 44163
2. psychologia - 40642
3. zarządzanie - 36532
4. prawo - 22066
5. kierunek lekarski - 21017
6. ekonomia - 18166
7. budownictwo - 13682
8. finanse i rachunkowość - 13438
9. filologia angielska - 13077
10. logistyka - 11317
11. fizjoterapia - 10687
12. pielęgniarstwo - 10595
13. biotechnologia - 10216
14. administracja - 9775
15. zarządzanie i inżynieria produkcji - 8979
16. automatyka i robotyka - 8426
17. informatyka stosowana - 8311
18. mechanika i budowa maszyn - 8187
19. stosunki międzynarodowe - 8180

   

3) Według liczby zgłoszeń kandydatów na jedno miejsce (pięć i więcej zgłoszeń):

koreanistyka: 25,4; 

informatyka społeczna: 24,8; 

orientalistyka – koreanistyka:    24; 

zielone technologie: 22; 

filologia koreańska: 17,7; 

informatyka i systemy inteligentne: 17,1; 

inżynieria internetu rzeczy: 16,6; 

zarządzanie i prawo w biznesie: 16,4; 

komunikacja wizerunkowa: 15,7; 

sztuczna inteligencja/Artificial Intelligence: 15,3; 

mechanika i projektowanie maszyn: 15,2; 

informatyka i systemy informacyjne: 14,4; 

orientalistyka – japonistyka: 14,3; 

zarządzanie bezpieczeństwem infrastruktury krytycznej: 14,2; 

matematyka i analiza danych: 13,9; 

reżyseria: 13,8; 

orientalistyka – sinologia: 13,2; 

filologia orientalna – japonistyka: 13,2; 

Cultural Communication: 13,1; 

projektowanie i budowa jachtów: 12,9; 

cyberbezpieczeństwo: 12,1; 

automatyka, robotyka i informatyka przemysłowa: 12; 

automatyka i robotyka stosowana: 12; 

informatyka w inżynierii komputerowej: 11,8; 

finanse, bankowość, ubezpieczenia: 11,7; 

filologia skandynawska: 11,3; 

inżynieria ochrony środowiska: 11,3; 

filologia angielsko-chińska: 11,1; 

Computer Science: 10,6; 

chemia i toksykologia sądowa: 10,6; 

japonistyka: 10,4; 

zarządzanie – firmą, personelem, międzynarodowe: 10,3; 

Public Relations i zarządzanie informacją: 10,2; 

kierunek lekarski: 10,2; 

automatyka, cybernetyka i robotyka: 10,1; 

administracja i zarządzanie publiczne: 9,8; 

mechatronika pojazdów i maszyn roboczych: 9,5; 

Information Technology: 9,3; 

bioinformatyka i biologia systemów: 9,3; 

zarządzanie kulturą i mediami: 9,3; 

inżynieria chemiczna i biochemiczna: 9,2; 

robotyka i automatyka: 9,1; 

matematyka w technice: 9,1; 

kierunek lekarsko – dentystyczny: 9; 

produkcja form audiowizualnych: 9; 

anglistyka: 8,9; 

nanotechnologia: 8,8; 

dziennikarstwo i medioznawstwo: 8,7; 

Business and Technology: 8,7; 

bezpieczeństwo w biznesie i administracji: 8,5; 

iberystyka: hispanistyka: 8,4; 

informatyka algorytmiczna: 8,4; 

zarządzanie inżynierskie: 8,4; 

biologia kryminalistyczna: 8,3; 

wiedza o filmie i kulturze audiowizualnej: 8,3; 

skandynawistyka: 8,3; 

European Politics and Economics: 8,3; 

mechanika pojazdów i maszyn roboczych: 8,2; 

Business Studies: 8,2; 

etologia i psychologia zwierząt: 8,1; 

doradztwo inwestycyjno - gospodarcze - studia dualne: 7,9; 

filologia orientalna – sinologia: 7,8; 

logistyka i administrowanie w mediach: 7,8; 

zarządzanie instytucjami artystycznymi: 7,7; 

oceanotechnika: 7,5; 

Undergraduate Programme in Political Science: 7,5; 

marketing i komunikacja rynkowa: 7,5; 

nowoczesne technologie w kryminalistyce: 7,5; 

filmoznawstwo i wiedza o nowych mediach: 7,4; 

automatyka, robotyka i systemy sterowania: 7,3; 

studia nad Japonią: 7,2; 

architektura - studia wspólne: 7,1; 

energetyka odnawialna i zarządzanie energią: 7,1; 

kultura i praktyka tekstu: twórcze pisanie i edytorstwo: 7; 

studia nad Koreą: 7; 

Digital Design: 7; 

technologie wodorowe i elektromobilność: 6,9; 

filologia szwedzka: 6,9; 

orientalistyka – arabistyka: 6,9; 

neurobiologia: 6,8; 

genetyka i biologia eksperymentalna: 6,8; 

Digital Media - kreatywność, analiza, zarządzanie: 6,8; 

Modelling and Data Science: 6,7; 

technologie komputerowe: 6,7; 

turystyka: 6,7; 

dyplomacja: 6,7; 

informatyka stosowana: 6,6; 

inżynieria pojazdów elektrycznych i hybrydowych: 6,6; 

chemia jądrowa i radiofarmaceutyki: 6,6; 

elektrotechnika i automatyka: 6,6; 

English Studies: Literature and Culture: 6,5; 

nowe media i kultura cyfrowa: 6,5; 

chemiczna analiza instrumentalna: 6,4; 

inżynieria mechaniczno-medyczna: 6,4; 

biogospodarka: 6,4; 

inżynieria zarządzania: 6,3; 

inżynieria danych: 6,3; 

automatyka i sterowanie robotów: 6,2; 

sztuka pisania: 6,1; 

makrokierunek – nanotechnologia: 6,1; 

Business Analytics: 6,1; 

fotonika: 6,1; 

realizacja obrazu filmowego, telewizyjnego i fotografia: 6; 

technologie obiegu zamkniętego: 6; 

telekomunikacja: 6; 

groznawstwo: 5,9; 

teleinformatyka: 5,9; 

stosunki i prawo międzynarodowe: 5,9; 

English Linguistics: Theories, Interfaces, Technologies: 5,8; 

nanoinżynieria materiałów: 5,8; 

weterynaria: 5,8; 

językoznawstwo i zarządzanie informacją: 5,8; 

zarządzanie środowiskiem: 5,7; 

informatyka analityczna: 5,7; 

fennistyka    : 5,7; 

międzynarodowe studia nauk politycznych i dyplomacji: 5,6; 

studia filologiczno – kulturoznawcze: 5,6; 

psychologia: 5,6; 

filologia angielska w zakresie nauczania języka: 5,5; 

techniki kryminalistyczne: 5,4; 

reżyseria dźwięku: 5,4; 

projektowanie mody i zrównoważone zarządzanie w modzie: 5,4; 

Business Informatics: 5,3; 

Prawo europejskie: 5,3; 

elektromobilność: 5,3; 

inżynieria i analiza danych: 5,3; 

prawo lotnicze z pilotażem: 5,3; 

filologia angielska: 5,2; 

innowacje w biznesie    5,2; 

mechanika i budowa pojazdów: 5,2; 

biologia i zdrowie człowieka: 5,1; 

European Cultures: 5,1; 

studia polsko – ukraińskie: 5,1; 

Tourism Management: 5,1; 

inżynieria materiałowa: 5,1; 

inżynieria środowiska w budownictwie: 5,1; 

automatyka przemysłowa i robotyka: 5,1; 

Mathematical Methods in Data Analysis: 5; 

budownictwo zrównoważone/Sustainable Building Engineering: 5; 

aktuariat i analiza finansowa: 5; 

branding miast i regionów: 5; 

polsko-niemieckie studia kulturowe i translatorskie: 5; 

zarządzanie w politykach publicznych: 5; 

europeistyka - integracja europejska: 5; 

International Relations: 5; 

analityka weterynaryjna: 5; 

lotnictwo i kosmonautyka: 5.

 NIE OPŁACA SIE STUDIOWAĆ NA KIERUNKU NAUCZYCIELSKIM, PEDAGOGICZNYM, SOCJALNYM, NAUK O RODZINIE, TEOLOGII, PIELĘGNIARSTWA.