Profesor
Marek Kwiek jest tytanem badań BigData, które mają pomóc władzom akademickim i
resortowi nauki w zidentyfikowaniu dających się uchwycić tendencji w sferze
produktywności naukowej. Wraz z dr. Łukaszem Szymulą z UAM dokonał
analizy karier 320 000 naukowców z 38 krajów, by znaleźć odpowiedź na
pytanie: Czy można stać się niezwykle produktywnym naukowcem będąc wcześniej w
życiu naukowcem o niskiej produktywności?
Wyniki
badań w skali globalnej falsyfikują mityczne już przekonanie, że każdy
ma szansę być wysoce produktywnym w dowolnym okresie własnej aktywności
naukowej. Jak pisze M. Kwiek:
"Pierwszą
próbą było zbadanie polskich profesorów tytularnych dwa lata temu (https://doi.org/10.1007/s10734-023-01022-y),
potem, już według nowej metodologii, przeanalizowaliśmy kilka tysięcy polskich
doktorów habilitowanych (https://doi.org/10.1007/s10755-024-09735-3 ) (obie
prace powstały z dr. Wojciechem Roszką z UEP). Teraz mamy kariery na
ogromna skalę… - i wnioski ważne dla globalnego systemu nauki.
Otóż
szansa na zostanie „skoczkiem” (Jumper-Up) w nauce wynosi 0,5% - to
szansa na bycie niskoproduktywnym naukowcem na początku kariery i zostanie
superpoduktywnym naukowcem po 25 latach pracy. Mała! Nawet bardzo…
".
Uwzględniono
w tym retrospekcyjnym badaniu szanse na zostanie "skoczkiem" w nauce
w ciągu 25 lat także publikacje naukowe przedstawicieli nauk społecznych, by
porównać ich produktywności twórczą w dwóch okresach: w okresie 4-5 pierwszych
lat pracy naukowej i w okresie 15-24 lat. Wnioski są pesymistyczne, bowiem
stwierdzono: "niezwykłą sztywność obowiązującą w ramach globalnych
karier naukowych: naukowcy zaczynają często i kończą w tym samym
miejscu. A skoki w górę (i w dół) niemal się nie zdarzają".
Wprawdzie
nie uwzględniono w tej diagnozie produktywności pedagogów, tylko psychologów i
ekonomistów, to jednak monitorując twórczość naukową koleżanek i kolegów z
mojej dyscypliny w znanych mi ośrodkach akademickich mógłbym wyciągnąć podobny
wniosek, i to bez analiz BigData. Jeśli o wartości naukowego poziomu ma
świadczyć tzw. produktywność naukowców w każdym okresie ich naukowej kariery,
to pojawia się pytanie, czy rzeczywiście jest to najważniejszy i najbardziej
znaczący wskaźnik poziomu rozwoju nauki także w naszym kraju?
Nauki
społeczne, humanistyczne i teologiczne rządzą się jednak innymi
prawidłowościami niż dyscypliny z grupy STEMM. Produktywność bywa wysoka,
średnia i niska w zależności od przedmiotu, czaso- i kosztochłonności badań,
które mają przede wszystkim służyć finansującemu je społeczeństwu. Pojawia się
wreszcie racjonalny ogranicznik, jaki stworzył Ustawą 2.0 ówczesny minister
Jarosław Gowin, a mianowicie wystarczalność wyprodukowania rocznie jednego
slotu. Po co więc tracić czas, życie i zaniedbywać szereg innych wartości,
skoro można skorzystać z administracyjnego samoograniczenia?
Dzielę się tym komentarzem, bowiem wnioski z badań prof. M. Kwieka są radykalne generując kolejne wątpliwości, co do zawartej w nich racji:
"Wnioski praktyczne są stosunkowo proste: szanse instytucji, które zatrudniają głównie wysoce produktywnych naukowców na posiadanie produktywnej kadry są duże; natomiast zatrudnianie naukowców o niskiej produktywności oznacza milczącą zgodę instytucji na ich utrzymywanie przez wiele lat. Co niesie z sobą konsekwencje instytucjonalne - odczuwane przez dekady".
O efekcie św. Mateusza pisze Agata.
Polecam rozprawy prof. Marka Kwieka i współautorów:
Selected recent publications:
M. Kwiek, L. Szymula (2024). Quantifying Attrition in Science: A Cohort-Based, Longitudinal Study of Scientists in 38 OECD Countries. Higher Education. (Featured in Nature).
M. Kwiek, W. Roszka (2024). Top Research Performance in Poland Over Three Decades : A Multidimensional Micro-Data Approach. Journal of Informetrics.
M. Kwiek, W. Roszka (2024). Are Scientists Changing their Research Productivity Classes When They Move up the Academic Ladder? Innovative Higher Education.
M. Kwiek, H. Horta, J. J.W. Powell (2024). Using Large-Scale Bibliometric Data in Higher Education Research. Higher Education Quarterly.
M. Kwiek, W. Roszka (2024). Once Highly Productive, Forever Highly Productive? Full Professors’ Research Productivity from a Longitudinal Perspective. Higher Education.
M. Kwiek, L. Szymula (2024). Young Male and Female Scientists: A Quantitative Exploratory Study of the Global Scientific Workforce. Quantitative Science Studies.
M. Kwiek, W. Roszka (2024). The Young and the Old, the Fast and the Slow: A Large-Scale Study of Productivity Classes and Rank Advancement. Studies in Higher Education.
M. Kwiek (2023). The Globalization of Science. The Increasing Power of Individual Scientists. The Oxford Handbook of Education and Globalization. Oxford UP.