Dzięki powyższej rozprawie poznajemy wiele opowieści i biografii, które są świadectwem pamięci szkoły. Jak reklamuje ów tytuł wydawca: Szkoła tego stulecia wywarła głęboki wpływ na tych, którzy do niej uczęszczali. Ale jak? To, co pozostaje w dorosłym życiu ucznia, którym był, to, co przeżył w szkole, podsumowuje się w uzyskanych wynikach, ścieżkach przyjemności i cierpień poznanych na zajęciach, nie mają one większego znaczenia dla „wiedzy”, ściślej mówiąc, bardziej lub mniej nabytej w ten sposób?
Jeśli studiujący socjologię edukacji, andragogikę czy pedagogikę szkolną szukają inspiracji do prowadzenia takich badań w Polsce, to w rozprawie Martine Lani-Bayle znajdą metodologiczne sugestie. Uczona zachęciła bowiem swoich rozmówców do opowiadania o szkole z czasów ich dzieciństwa, by w analizie treści znaleźć odpowiedzi a pytania:
- Czy i co w dorosłym człowieku pozostaje z ucznia?
- Jakie wspomnienia mamy ze szkoły?
- Jakich doświadczamy praktyk - dobrych czy złych, przykrych czy miłych?
Dzięki narracjom badanych spróbowała zarysować obraz ich szkoły pod koniec XX
wieku?
Metoda badań: opowiadanie
biograficzne
Opracowanie narracji pozwoliło na wyłonienie i systematyzację występujących w nich słów kluczowych, pojęć:
I. typ szkoły – szkoła laicka, prywatna, wyznaniowa, komunalna, przedszkole,
koedukacyjna, mała, duża, inna, pensjonat, klasztor, na wsi, w mieście;
II.
klasa
– dyktando, lekcja moralności, drzwi, wejście do klasy, atrament, nauczyciel,
nauczycielka, głos, nakazy, zakazy, zakaz dyskutowania z nauczycielem, woźny,
dzwonek, rodzice jak nauczyciele, podejście do tablicy, kreda, gąbka,
chusteczka, przyjaźnie, uczenie się, uczucia – wstydu, tolerancji, respektu,
strachu; poprawki, egzaminy, klasówki, odpytywanie, powtórzenia lekcji, progi
selekcyjne, promocja, studia;
III.
praktyki
towarzyszące szkole - wypożyczanie
książek, konferencje rady pedagogicznej, palenie w piecu, dyscyplina, kary,
ośla ławka, czarna lista, nagrody, święta, zakończenie roku, toaleta, ręce –
mycie rąk, bicie po rękach, „koza”, pisanie, wychowanie seksualne, relacje
starsi – młodsi, anegdoty, śpiew, tańce, zadania - prace domowe na ferie, różne
metody czytania, smród, stosunek dorosłych do dzieci, brak prawa do dyskusji,
przezwiska, szczepienia, rodzice w szkole, otwieranie poczty;
IV.
wokół
szkoły – I komunia święta, 11- listopada, rocznice, droga do szkoły, powrót ze
szkoły, wolny dzień w szkole, wakacje;
V.
przedmioty
– spódnica, spodnie, świadectwa, biblioteka, zeszyty, długopisy, kwiaty,
obrazy, papierki, fotografie, atrament, wszy, teksty dla dzieci, mundurki,
kapelusze.
Ciekawe, jakie kategorie pojawią się za kilkanaście lat w pamięci szkoły pokoleń X,
Y czy Z?