(Na zdjęciu: kierownictwo LSMPiP KNP PAN - prof. Maria Czerepaniak-Walczak, prof. Agnieszka Cybal-Michalska i prof. UZ Ewa Bochno)
W dniu wczorajszym zainaugurowała swoją działalność XXXVII LETNIA SZKOŁA MŁODYCH PEDAGOGÓW I PEDAGOŻEK IM. MARII DUDZIKOWEJ przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN, by w dniach 9 – 13 WRZEŚNIA 2024 poszukiwać odpowiedzi na pytanie, jakie znaczenie i jaką rolę odgrywa w pedagogice kategoria pamięci, (nie)pamiętania i (nie)pamiętliwości jako przedmiot także jej badań naukwych? Gospodarzem tegorocznej SZKOŁY jest Wydział Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego, a więc środowisko naukowe, które znane jest w kraju ze znaczących badań naukowych w naukach społecznych i humanistycznych, w tym m.in. z badań:1)
jakościowych, biograficznych (prof. Olga Czerniawska, Elżbieta Dubas, Danuta
Urbaniak-Zając),
2) pedagogiki alternatywnej (Bogusław Śliwerski, Krzysztof J. Szmidt, Monika
Wiśniewska-Kin),
3) pedagogiki społecznej (Aleksander Kamiński, Irena Lepalczyk, Ewa
Marynowicz-Hetka, Jacek Piekarski, Danuta Urbaniak-Zając, Mariusz Granosik,
Lucyna Telka, Magda Karkowska i Renata Szczepanik),
4) pedagogiki wczesnoszkolnej (Ryszard Więckowski, Jolanta Bonar, Monika
Wiśniewskia-Kin),
5) historii wychowania i oświaty (Sergiusz Hessen, Eugenia Podgórska, Tadeusz
Jałmużna, Wiesława Leżańska, Mirosława Zalewska-Pawlak, Iwonna i
Grzegorz Michalscy, Beata Szczepańska, Aneta Bołdyrew, Joanna Sosnowska),
6) filozofii wychowania i kształcenia (Sergiusz Hessen, Karol Kotłowski, Bogusław Śliwerski,
Alina Wróbel, Aneta Rogalska-Marasińska, Sławomir Sztobryn, Anna Walczak).
Na
tym Wydziale rozwijała swoje skrzydła szkoła naukowa pedagogiki specjalnej pod
kierunkiem prof. Jana Pańczyka, a tworzyli w niej do 2009 roku Iwona Chrzanowska,
Beata Jachimczak i Jacek Pyżalski, którzy od 2010 roku są uczonymi na Wydziale
Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu. Skoro tematem wiodącym LSMPiP jest
pamięć, to nie mogłem pominąć tej grupy badaczy, która znakomicie rozwija w
kraju pedagogikę inkluzyjną.
Mogę przypuszczać, że każdy profesor uczelniany czy tytularny, który ma w swojej biografii doświadczenie uczestnictwa w Letniej SZKOLE..., będzie nawiązywał do (nie-)materialnej pamięci o niej. Wśród tegorocznych uczestników byłem jedynym pedagogiem, który uczestniczył w I Letniej Szkole KNP PAN w 1979 roku w Iławie, którą zainicjowali i poprowadzili wówczas profesorowie Wincenty Okoń (członek rzeczywisty PAN) i Heliodor Muszyński (ówczesny przewodniczący KNP PAN).
Posiadam notatki w ówczesnych wykładów i ćwiczeń z metodologii badań w naukach
społecznych (prowadzącymi byli Jerzy Brzeziński, W. Okoń i Wiesław Łukaszewski)
oraz z podstawowych i stosowanych badań oświatowych (prowadzącymi byli profesorowie: Ryszard
Łukaszewicz, Zbigniew Kwieciński i H. Muszyński). Każda kolejna edycja
LSMP miała kluczowych dla podejmowanej problematyki, znakomitych mistrzów, profesorów nauk humanistycznych i społecznych,
a nie tylko nauk pedagogicznych. Jej funkcją założoną było i jest
interdyscyplinarne podejście do badań zjawisk oraz procesów kluczowych dla
socjalizacji, wychowania i terapii z uwzględnieniem najwyższej klasy
specjalistów. Jestem przekonany, że i tegoroczna Letnia SZKOŁA ... zostawi ślad w każdym z
jej uczestników, niezależnie od tego, czy bierze w niej udział po raz pierwszy
czy ósmy oraz jaki ma stopień lub tytuł naukowy.
Uroczystego otwarcia obrad dokonała dziekan Wydziału Nauk o Wychowaniu UŁ prof. UŁ Alina Wróbel oraz JM Rektor UŁ prof. Rafał Matera.
(Na zdjeciu: dziekan WNoW UŁ - prof.UŁ Alina Wrobel i JM Rektor UŁ - prof. Rafał Matera)
Uczciliśmy pamięć niedawno odprowadzonych na wieczny odpoczynek Profesorów-Mistrzów polskiej pedagogiki - prof. Tadeusza Lewowickiego i
prof. Kazimierza Zbigniewa Kwiecińskiego.
Kierujące Szkołą prof. Maria Czerepaniak-Walczak z
Uniwersytetu Szczecińskiego i prof. Uniwersytetu Zielonogórskiego Ewa
Bochno podzieliły się pamięcią akademickiej wspólnoty o zmarłych
Uczonych ilustrując w prezentacjach Ich twórczą obecność w czasie minionych
Letnich Szkół oraz ustawiczną troskę o jak najwyższy poziom polskiej
pedagogiki.
Wykład
tematyczny LSMPiP wygłosiła prof. Maria Mendel z Uniwersytetu
Gdańskiego, koncentrując swoją myśl wokół fragmentum materialności
ludzkiej pamięci jako przedmiotu badań nie tylko w naukach pedagogicznych.
Niemalże każda z dyscyplin nauk humanistycznych i społecznych ma w swoich
zasobach kulturowych autorów badań kategorii ludzkiej pamięci, toteż referujący
ich stan zawsze staje przed koniecznością dokonania wyboru tej lub tych
definicji, które są najbliższe jego biograficznym kontekstom poznawczym.
(Na zdjeciu: prof. Maria Mendel)
Referując
przywołała pojęcie pamięci m.in. za Wiesławem Theissem, który
znakomicie łączy badania historyczne z badaniami procesów społecznych w
środowiskach i instytucjach opiekuńczo-wychowawczych. Mnie też bardzo
odpowiada sposób jego rozumienia "pamięci jako złożonej i
otwartej rzeczywistości psychiczno-społeczno-kulturowej, w której nikt nie ma
monopolu na jedynie prawdziwą wersję minionych czasów". Warto o tym
pamiętać (sic!) w czasach polsko-polskich sporów o władzę nad rządem dusz
ludzkich.
Bogaty
w odwołania do historii, kultury i pedagogiki wykład M. Mendel zwracał uwagę na
to, że bez odniesienia do konkretnych miejsc, zdarzeń, w których toczyło czy
toczy się nasze życie, nie możemy opowiedzieć o sobie. Jak pisał - przywołany
tu J. Derrida - "żyjemy w tym, co obecne, i w tym, co jest,
choć nierzadko trudno stwierdzić CO JEST (obecność niektórych bytów jest
problematyczna). Stając się sobą w miejscu czerpiemy tak z niego, jak z jego
widm i duchów. Wszystko jest nawiedzone; za każdym bytem stoją jego widmowe
resztki".
Prof.
M. Mendel podzieliła się z Uczestni(cz)kami SZKOŁY fragmentem własnej drogi i
ścieżki prowadzącej do konceptualizacji jej badań społecznych. Przywołała
swoje badania i pamięć o ich wynikach, którymi są zawsze nasze publikacje.
Swoje rozumienie pamięci jako fragmentu (grec. - aposmasmata, apoklasmata i
łac. fragmentum) odniosła wprost do jego antycznego
znaczenia, które zakłada istnienie, pre-egzystencjalną całość.
Pamięć
ludzka - jak cytowała referująca - jest fragmentaryczna w swoim dwoistym
znaczeniu, jako kompletna sama w sobie, a jednak zasadniczo niekompletna,
rozdarta, zniszczona, toteż jest ona zarazem siłą napędową poszukiwania całości w
kontekstach przestrzennych i symbolicznych (tu nawiązała do prac Trzcinkowskiego i
Sanford). Podsumowując zachęcała nas do dostrzeżenia teoretycznej użyteczności
kategorii pamięci, by ją opisywać, wyjaśniać w jej różnych wymiarach i
kontekstach kulturowych doświadczanych przez osobę w przestrzeni, miejscach i
rzeczach.
To
dopiero początek współuczestniczącego analizowania, wyjaśniania,
interpretowania i dyskutowania o pamięci w pedagogice, o pedagogice pamięci i z jej
udziałem dla rozwoju teorii i praktyki oświatowej, wychowawczej czy terapeutycznej. Program Letniej SZKOŁY jest
bogaty, toteż nie mogą towarzyszyć jej czyjeś spóźnienia, wagary czy pozorowanie bycia
w tym samym miejscu i czasie z innymi tylko po to, by zabrać ze sobą certyfikat
udziału. W przypadku tej SZKOŁY on musi być autentyczny, a co z niego
wyniknie? Niech zadecydują o tym UCZESTNICZKI i UCZESTNICY LSMPiP w Łodzi.
Pałeczkę organizatotora przyszłorocznej Letniej SZKOŁY przejęli dziekani Wydziału Nauk o Edukacji Uniwersytetu w Białymstoku (na zdjęciu od prawej b.dziekan - prof. Mirosław Sobecki i obecna dzekan - prof. UwB. Alicja Korzeniecka-Bondar). Kociałkę dla białostockich sekretarzy przekazała dr Joanna Szewczyk-Kowalczyk).
Owocnych zajęć, warsztatów, konsultacji z mistrzami nauk humanistycznych i społecznych!
-----
(Foto -bloger)