W wydanej przez profesora Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Arkadiusza Żukiewicza książce dotyczącej etyki pracy socjalnej, której okładką otwieram
dzisiejszy wpis, jest poruszony wątek naukowego sporu o nazwę PRACA SOCJALNA.
Jego zdaniem to w
PRL nastąpiła zmiana w terminologii i podstaw teoretycznych pedagogiki
społecznej, w tym metodycznych w zakresie służby społecznej, pracy społecznej
oraz pracowników społecznych na rzecz bolszewickiego modelu i kategorii „praca
socjalna”, którą podporządkowano poprawności politycznej i ideologii socjalistycznej.
W czasach stalinizmu w Polsce Ludowej zastępca komendanta Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego ds. politycznych Adam Uziembło skrytykował Helenę Radlińską za to, że nie
uwzględniła w swojej koncepcji pracy społecznej konieczności
podporządkowania jej pracy politycznej i partyjnej w państwie. Tym
samym peerelowska praca socjalna była określana mianem terenowej służby społecznej jako
kategorii zawodowej pracowników socjalnych.
O przesłankach zawodu pracownika socjalnego pisał profesor Wiesław Theiss przywołując korespondencję między A.O. Uziembło a Aleksandrem Kamińskim: „Mieli to być realizatorzy usług socjalnych. Zabieg ten miał na celu wyodrębnienie „nowej grupy zawodowej” z szeregu pracowników politycznych, gospodarczych oraz innych usługodawców socjalnych, jak w szczególności lekarzy, nauczycieli itp. Propozycja ta nie zawierała jednak opisu kompetencji, funkcji, celu czy zakresu zadań przypisanych „nowej” grupie zawodowej” (za: A. Żukiewicz, s.59).
(źródło: tamże, za: A. Uziembło, s. 57)
W następstwie
przyjętych zmian w języku polskiej pedagogiki społecznej pojawiła się kategoria
„praca socjalna”, która sukcesywnie zastępowała źródłową dla tej nauki
kategorię „praca społeczna”. Doktrynalne przekształcenie w pedagogice
społecznej zostało upełnomocnione aktem prawnym w 1966 roku , kiedy to minister
oświaty wprowadził do języka prawnego pojęcie „praca socjalna” i zawód
„pracownik socjalny” , zamykając tym samym tradycję pracy społecznej,
która była od samego początku swojego rozwoju podstawową
kategorią pedagogiki społecznej.
Wprawdzie prof. UWM Ewa Kantowicz uważa, że pojęcie praca socjalna pochodzi z tradycji anglosaskich nauk społecznych "social work", to jednak dobrze pamiętamy, że w tamtym ustroju wprost zakazane było sięganie do burżuazyjnych teorii naukowych. Tym samym chyba rację ma A. Żukiewicz co do bolszewickich korzeni pojęcia "praca socjalna" w naszej rzeczywistości.
W III
RP kształcimy w szkołach wyższych na kierunku "praca socjalna"
kontynuując socjalistycznie zdeterminowaną przez politykę partii władzy
tradycję podporządkowania tej profesji dualistycznej polityce władzy:
etatystycznej polityce władz państwowych (Ministerstwo Rodziny i Polityki
społecznej) oraz władzom samorządowym.
Nowa
Przewodnicząca Polskiego
Stowarzyszenia Szkół Pracy Socjalnej - prof. dr hab. Anna Kanios w
grudniu ub. roku zaprosiła mnie z wykładem dla członków szacownego gremium na
temat kształcenia pracowników socjalnych w naszym kraju. Zimowe warunki nie
sprzyjają podróżowaniu po kraju, toteż uratowała nas możliwość spotkania się z
zainteresowanymi osobami w formie online na platformie Teams. W Instytucie
Pedagogiki UMCS w Lublinie jest wiodący w kraju zespół naukowców-pedagogów,
którzy wyspecjalizowali się w badaniach terenowych w środowisku służb
publicznych publikując wyniki swoich badań w niezwykle ważnych dla tej problematyki
monografiach i czasopismach naukowych.
Pracownicy
Katedry Pedagogiki Społecznej sprawują opiekę merytoryczną i organizacyjną nad
kształceniem i doskonaleniem zawodowym pracowników socjalnych prowadząc studia
licencjackie i uzupełniające magisterskie na kierunku "Praca
socjalna" (stacjonarne i niestacjonarne). Ten kierunek kształcenia ma
już długą tradycję. Jak piszą na swojej stronie:
"Rozpoczęło
się w roku akademickim 1991/1992 uruchomieniem na kierunku pedagogika
specjalności pedagogika kulturalno-socjalna, w roku akademickim 1994/95
nastąpiła zmiana nazwy specjalności na pedagogikę pracy socjalnej, a w roku
2004/2005, ze względu na zmiany ustawowe wprowadzono nazwę specjalności praca
socjalna. Wówczas prawo dopuszczało jedynie istnienie pracy socjalnej jedynie
jako studia licencjackie.
W roku
akademickim 2008/2009 (jako jedna z pierwszych uczelni w Polsce) w UMCS
uruchomiono nowy kierunek studiów Praca socjalna. Zaś w roku 2012/2013 –
powołano do życia studia II stopnia, kierunek praca socjalna. Katedra
Pedagogiki Społecznej posiada doświadczenie w realizacji kształcenia
podyplomowego. Realizowano wysokospecjalistyczne studia z zakresu:
"Interwencji kryzysowej w pracy socjalnej", "Menedżer w
instytucjach pomocy społecznej" czy "Zarzadzanie instytucjami pomocy
społecznej".
Pracownicy
Katedry sprawowali nadzór nad Kolegiami Pracowników Służb Społecznych. Należy
tu wymienić: Niepubliczne Kolegium Pracowników Służb Społecznych w Zamościu
(prof. dr hab. Anna Kanios), Kolegium Pracowników Służb Społecznych w
Skarżysku-Kamiennej (dr Lucyna Adamowska)".
Mam
nadzieję, że Stowarzyszenie podejmie współpracę z władzami Ministerstwa Rodziny
i Polityki Społecznej, by w znowelizowanym budżecie państwa została
wprowadzona podwyżka płac dla pracowników socjalnych.
