Powracam do kolejnego referatu, który był wygłoszony przez prof. dr. hab. Romana Lepperta na Wydziale Pedagogicznym Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie w dn. 23 czerwca 2017 r. Powód przywołania głównych myśli jest związany z czekającym nas okresem wakacji. Może ktoś będzie w Wielkiej Brytanii, USA czy zajrzy na stronę światowych księgarń, by odnaleźć publikacje naukowe, akademickie poświęcone międzynarodowym badaniom edukacji.
Czas najwyższy przestać "kisić się" w polskich bibliotekach, które oferują z komparatystyki w przeważającej mierze publikacje zupełnie odbiegające od standardów badań w europejskich czy amerykańskich ośrodkach badawczych. Właściwie w gronie najnowszej, polskiej literatury porównawczej liczą się przede wszystkich tacy profesorowie, jak: Eugenia Potulicka, Zbyszko Melosik, Tomasz Gmerek, Agnieszka Gromkowska-Melosik, Marta Urlińska, Jerzy Nikitorowicz i Renata Nowakowska-Siuta. Wyłania się też grono młodych badaczy, doktorów nauk społecznych, których rozprawy wchodzą w obieg pedagogiki porównawczej, jak m.in.
Profesor Roman Leppert postanowił krótko przybliżyć polskim komparatystom następujące monografie i podręczniki akademickie, zabierając głos na temat tego, jak postrzegana jest w literaturze zagranicznej ta dyscyplina naukowe i które kwestie stają się współcześnie najbardziej palące. Wypowiedź tego pedagoga była istotna ze względu na umiejętność poszukiwania do własnych projektów badawczych źródeł nauki, które powinny ułatwiać nam usytuowanie własnych problemów badawczych w kontekście tego, co już jest w świecie rozpoznane lub nieobecne, zmarginalizowane lub przesadnie eksponowane.
Nie będę w tym miejscu charakteryzował zawartości omawianych monografii, gdyż będzie to przedmiotem artykułu, jaki zostanie opublikowany w monografii zborowej ChAT pod redakcją Renaty Nowakowskiej-Siuty, ale wyeksponuję w tym miejscu zagadnienia, z którymi możemy się w tych publikacjach spotkać.
Eksplorowanie zagadnień pedagogiki porównawczej w międzynarodowym kontekście obejmuje bardzo różne kwestie. Są autorzy, którzy zwracają uwagę na wpływ teorii modernistycznych i postmodernistycznych na temat globalnej edukacji. Zachęcają do porównań obecnych rozwiązań z tymi, których doświadczaliśmy we własnym dzieciństwie i okresie szkolnej edukacji. Jest tu także rozdział poświęcony podstawowym praktykom badawczym a dotyczącym np. porównywania podstaw programowych kształcenia ogólnego, oceniania, egzaminowania w różnych krajach.
Znajdziemy też w publikacjach z komparatystyki edukacyjnej analizę skutków umasowienia kształcenia akademickiego oraz studium na temat kształcenia nauczycieli w zmieniającym się świecie. Całość kończy analiza kwestii wzajemnych relacji między systemami szkolnymi a polityką społeczną państw. Ważne jest rozstrzygnięcie dylematu tej dyscypliny naukowej, a sprowadzającego się do pytania, ile ma być odniesień do studiów kulturowych i regionalnych, jak rozwikłać specyfikę kształcenia do zawodu przyszłych nauczycieli, jaką rolę odgrywa przeszłość, jaką teraźniejszość, a w jakim stopniu powinniśmy kierować w swoich badaniach orientacją na przyszłość.
Interesujące jest także to, czy pedagodzy porównawczy w różnych krajach UE mają dostęp do tych samych monografii, wyborów tekstów kreujących przecież określony sposób myślenia o politycznych uwikłaniach edukacji. Bardzo dynamicznie zmienia się instytucjonalizacji badań komparatystycznych, wygasają lub powstają nowe szkoły badawcze. Nie ma akceptacji dla rozstrzygnięć w zakresie rozpoznawalnej dialektyki między tym, co w edukacji państw narodowych jest globalne, a co jest lokalne. Zbyt mało jest też studiów poświęconych kwestiom technokracji, indoktrynacji (kolonizacji), niepewności, etyki w zarządzaniu polityką oświatową.
W toku dyskusji prof. ChAT R. Nowakowska _ Siuta przypomniała, że zmiany w polskiej edukacji nie wynikały i nie wynikają z rozpoznania przyczyn niepowodzeń szkolnych, co przecież było tak znaczące w dorobku naukowo-badawczym klasyka tej dyscypliny naukowej śp. prof. Czesława Kupisiewicza.
Młodzi badacze lekceważą teorie, nauki o człowieku, o mechanizmach i uwarunkowaniach nadających kierunek zmianom oświatowym w krajach demokratycznych. Niebezpieczeństwo koncentrowania się wyłącznie na wskaźnikach zewnętrznych, rankingach wyłącza uwagę badaczy na to, co ma miejsce w polskich szkołach.
Zainteresowanym anglojęzyczną literaturą prof. R. Leppert przygotował adresy dostępu do księgarń, za co także bardzo dziękuję:
https://www.amazon.com/Comparative-Education-Exploring-International-Context/dp/0131719807
https://us.sagepub.com/en-us/nam/global-issues-and-comparative-education/book238471
https://www.amazon.com/Comparative-Education-Dialectic-Global-Local/dp/1442217766
http://www.infoagepub.com/products/Handbook-on-International-Studies-in-Education
https://www.abebooks.com/Comparative-Education-Reader-Beauchamp-Edward-R/18574764100/bd
https://www.amazon.com/Comparative-International-Education-Teachers-Perspectives/dp/0807748811
http://www.emeraldinsight.com/doi/abs/10.1016/S1479-3679%2806%2907019-8
https://www.amazon.com/Schooling-Around-World-Challenges-Practices/dp/0205454593