CBOS przeprowadził sondaż na liczącej 982 osoby reprezentatywnej próbie losowej mieszkańców Polski mających dzisiaj ponad 49 lat, czyli takich, którzy byli biernymi lub czynnymi świadkami w latach 1980-81 wydarzeń sierpniowych. Badanie zrealizowano w ramach projektu "Świadomość wielkiej zmiany: społeczna percepcja roli "Solidarności" w upadku komunizmu w Polsce" pod kierunkiem dr. Adama Mielczarka w dniach 24 maja - 10 czerwca 2012 roku. Wyniki sondażu pozwalają nam spojrzeć nie tylko na pamięć wydarzeń tamtego okresu, ale i odsłaniają po latach powody, dla których w mniejszym lub większym stopniu Polacy popierali ruch rodzącej się i walczącej "Solidarności" oraz ich aktualność po tylu latach.
Z diagnozy postaw Polaków wobec pierwszej "Solidarności" wynika, że ponad połowa ankietowanych nie identyfikuje się już dzisiaj z tą tradycją, z marzeniami o wolnej Polsce, o których urzeczywistnienie wówczas walczono. W opinii badanych ludźmi, którzy w 1980 roku zapisali się do "Solidarności", najczęściej kierowała nadzieja na lepsze zarobki i poprawę stosunków pracy (56 proc.). Na drugim miejscu wymieniana jest walka o odzyskanie niepodległości, chęć wyzwolenia kraju spod dominacji ZSRR (40 proc.). Blisko jedna trzecia badanych (31 proc.) uważa, że chciano dokonać w ten sposób naprawy ustroju: reformy socjalizmu, demokratyzacji. Nieznacznie mniejsza grupa (28 proc.) wskazuje, że dla zapisujących się do "Solidarności" był to wybór etyczny -
opowiedzenie się po stronie dobra i zasad moralnych. Zbliżony odsetek (27 proc.) mówi o konformizmie - wstępowano do związku, ponieważ zapisywali się inni. Jedna piąta badanych (19 proc.) sądzi, że zapisującym się wówczas do "S" chodziło o stworzenie własnej reprezentacji i o możliwość kontrolowania władzy przez społeczeństwo.
Wczorajszy spektakl polityczny w Sejmie i komentarze na ten temat jeszcze raz potwierdza, że nie tylko politycy, ale coraz większa część polskiego społeczeństwa nie jest zainteresowana kontrolowaniem władzy, a tym samym odchodzimy od procesów demokratyzacyjnych, na rzecz jakże charakterystycznego dla ówczesnej mniejszości w okresie 31 sierpnia 1981 r. marzenia o spokoju, pozostawieniu władzy prawa do arbitralnego, niekontrolowanego decydowania o narodzie i za naród, niszczenia osobistego i publicznego życia działaczy ówczesnej opozycji przez służby specjalne.
Ponad trzydzieści lat temu mieliśmy jeszcze nadzieję, że jak w pakiecie postulatów znajdzie się oświata, edukacja, wychowywanie dzieci i młodzieży w poszanowaniu praw człowieka (a nie tych stanowionych przez KC PZPR), samorządna i suwerenna Polska z instytucjami działającymi na rzecz obywateli i dobra publicznego, to odzyskanie wolności będzie nie tylko darem, ale i moralnie zobowiązującym zadaniem dla nas wszystkich. Jak podaje CBOS: Osoby, którym dziś tradycja "Solidarności" jest bliska, to przede wszystkim mieszkańcy największych miast, respondenci należący jesienią 1988 roku do inteligencji i specjalistów z wyższym wykształceniem, zainteresowani polityką, praktykujący religijnie kilka razy w tygodniu, deklarujący prawicowe poglądy polityczne, zaliczający się do beneficjentów przemian oraz byli działacze i szeregowi członkowie związku w 1981 roku.
Zanika społeczeństwo obywatelskie, krytyka władzy jest nie na miejscu, ośmieszana, traktowana jako nieuzasadnione "kłapanie paszczą", "krzyk hipokryzji", a wszelkie próby opozycji upomnienia się o wartości trwalsze, niż kadencja rządu czy Sejmu, zbywane są socjotechniką, propagandą sukcesu i procedurami. Rewolucja "Solidarności" powoli i skutecznie pożera swoje dzieci.
(fot. archiwum domowe)