W kuluarach Zjazdu Pedagogicznego

 

Imponująca organizacja XI Ogólnopolskiego Zjazdu Pedagogicznego przez pracowników Wydziału Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu, Komitet Programowy i Organizacyjny PTP  wzbudziła zachwyt kilkuset uczestników z całego kraju oraz delegacji członków Narodowej Akademii Nauk Pedagogicznych Ukrainy. 

Profesorowie Agnieszka Cybal-Michalska i Piotr Kostyło zatroszczyli się o to, by przebieg pierwszego dnia obrad był wydarzeniem naukowym, społecznym i artystycznym. Saksofonista Jan Adamczewski wzbogacał swoimi kompozycjami jazzowymi referaty plenarne Zjazdu, 

zaś domknął to wydarzenie fenomenalny  występ Chóru Kameralnego UAM w Poznaniu,  pod dyrekcją prof. Krzysztofa Szydzisza. Mogliśmy dzięki nim zdystansować się do problemów akademickiego kształcenia i badań naukowych. 

Multinstrumentalista, a zarazem ojciec edukujący domowo swoje dzieci Tomasz Drozdek  wprowadził nas w świat polskich i zagranicznych instrumentów muzycznych jak flety ludowe, instrumenty perkusyjne, okaryna, drumle, lira korbowa, węgierska citera czy tambura macedońska pokazując zarazem jak można grać niemalże na wszystkim, co nas otacza, wydobywać fantastyczne dźwięki z plastikowych słomek, części butli gazowej, garnków, metalowych naczyń itp.   

W kuluarach XI Ogólnopolskiego Zjazdu Pedagogicznego rozmawiamy m.in.  o kształceniu studentów i jakości badań naukowych. Jeden z uczestników pokazał w smartfonie, jak studenci prowadzą badania online, które pogłębiają patologię w szeroko pojmowanych naukach społecznych. Czasami narzekamy na studentów pedagogiki, tymczasem tuż przed obradami Zjazdu studentka psychologii na Uniwersytecie Pedagogicznym im. Komisji Edukacji Narodowej zamieściła na Facebooku kwestionariusz ankiety, za pomocą którego zamierza rozwiązać pseudoproblem naukowy. 

Jak pisze: 

(...) jestem studentką psychologii na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie. Chciałabym prosić Państwa o wypełnienie poniższej ankiety, dzięki której zgromadzę informacje potrzebne do przeprowadzenia dalszych badań i napisania pracy magisterskiej". 

Psychologia w tej uczelni ma kategorię B, toteż nie ma uprawnień do nadawania stopnia naukowego doktora z psychologii. Seminaria magisterskie prowadzą sami doktorzy. Nie ma wśród opiekunów prac dyplomowych ani jednego profesora uczelnianego, a tym bardziej tytularnego. 

Dla poprawienia samopoczucia pedagogów podaję fragmenty z narzędzia, które kompromituje jego autorkę i promotorkę. 

Ciekawe, że po pięciu latach studiów magisterskich absolwentka nie zdaje sobie sprawy, że w przygotowanym przez nią kwestionariuszu ankiety roi się od podstawowych błędów. Poniżej podaję tylko kilka przykładów. Całość nadaje się do kosza od śmieci:  

    

Dziś czekają nas wykłady plenarne i obrady w sekcjach. 

Czy dojdzie do przesilenia w środowisku akademickiej pedagogiki? Od dziś XI Ogólnopolski Zjazd Pedagogiczny

 

Przewodnicząca Zjazdu, Przewodnicząca Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN i zarazem Dziekan Wydziału Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu prof. Agnieszka Cybal-Michalska wraz z Przewodniczącym Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego prof. Piotrem Kostyło otworzą dziś obrady XI Ogólnopolskiego Zjazdu Pedagogicznego, którego przewodnią ideą jest: Przesilenie. Budujmy lepszy świat w sobie i pomiędzy nami. 

Jak ujęli to w preambule programowej Zjazdu:  

Proponując takie hasło Zjazdu na początku 2021 r. byliśmy przekonani, że współczesna kultura w jej wymiarach globalnym, państwowym, lokalnym, a także w świecie życia każdej osoby i relacji międzyosobowych znalazła się w punkcie zwrotnym. Wskazywało na to wówczas wiele zjawisk – rosnąca rywalizacja gospodarcza między Stanami Zjednoczonymi a Chinami, napięcia w Unii Europejskiej, których rezultatem było m.in. opuszczenie jej struktur przez Wielką Brytanię, kryzys modelu państwa liberalno-demokratycznego, ujawniający się w narastającej polaryzacji stanowisk partii politycznych oraz w pogłębiających się podziałach społeczeństw. 

Liczne przejawy przesilenia mogliśmy obserwować również w Polsce, jednym z nich była totalna walka polityczna między partiami, skutkująca utratą zainteresowania budowaniem tego, co łączy, a zwracaniem uwagi na uwypuklanie tego, co dzieli. Globalna pandemia COVID-19 i związane z nią obostrzenia wprowadzone w 2020 i obowiązujące przez cały 2021 rok umocniły nasze przekonanie, że znaleźliśmy się w momencie przełomowym dla kultury, a więc również dla edukacji. 

Z takim obrazem kultury i stojących przed nią wyzwań weszliśmy w 2022 rok. Atak Federacji Rosyjskiej na Ukrainę 24 lutego tego roku wzmocnił niepomiernie powszechne poczucie przesilenia w każdym wymiarze i obszarze kultury. Dziś wojna tocząca się od ponad pół roku tuż za naszą granicą, uświadamia nam, z jednej strony, jak wiele może się zmienić w jej wyniku w Polsce, Europie i na świecie oraz, z drugiej, jak cenne są wartości demokracji liberalnej, z których jako społeczeństwo korzystamy już od ponad trzydziestu lat. 

Mając w pamięci dramatyczny okres skolonizowania Polski przez Związek Radziecki między 1944 a 1989 rokiem, zdajemy sobie sprawę z realnych zagrożeń, jakie niesie w sobie agresywna polityka Rosji odwołującej się dziś w swojej ideologii do tradycji Związku Radzieckiego. Wyrazem tej świadomości jest spontaniczna i powszechna pomoc okazywana przez Polki i Polaków milionom obywateli Ukrainy przybywającym do naszego kraju. 

Ta szlachetna postawa, która jest dostrzegana i doceniana na całym świecie i z której możemy być rzeczywiście dumni, pokazuje, na czym polega dziś w naszej części Europy budowanie lepszego świata w sobie i pomiędzy nami. Podkreślając znacznie dramatycznych procesów kulturowych, a zwłaszcza toczącej się wojny, nie tracimy z pola widzenia licznych problemów edukacyjnych, którymi jako pedagodzy tradycyjnie zajmujemy się naukowo. 

Problemy te zostały zasygnalizowane w tytułach dziesięciu Sekcji, w których będą toczyły się obrady, a także w tytułach wystąpień plenarnych. Tytuły te odzwierciedlają właściwą dla współczesnego środowiska pedagogicznego w Polsce poznawczą oraz moralną wrażliwość. Okres aktualnego przesilenia nie rozwiązuje i nie rozwiąże żadnego z tych problemów, wyostrza je natomiast i pozwala wyraźniej uświadomić sobie, w jaki sposób chcemy je rozwiązywać. 

Przystępując do tego, pamiętamy o afirmacji takich wartości, jak autonomia, godność, pluralizm, pokój i solidarność, a także o społecznej misji pedagożek i pedagogów, wyrażającej się w zaangażowaniu na rzecz jednostek oraz grup stających wobec rozmaitych kulturowych wyzwań. Zaangażowanie w naszym przypadku oznacza zajęcie takiego stanowiska, któremu towarzyszy szacunek wobec człowieka oraz bezinteresowna troska o jego rozwój. 

 Życzmy sobie, aby podjęta w wystąpieniach problematyka oraz prowadzone dyskusje – w trakcie tego unikatowego w polskich naukach o edukacji wydarzenia – przyczyniły się do pogłębienia debaty w kwestii głównych problemów współczesności i podtrzymywania świadomości społecznego znaczenia pedagogiki jako nauki oraz społecznej odpowiedzialności pedagożek i pedagogów. Pamiętajmy też, że przesilenie przynosi ze sobą liczne szanse i możliwości. 

 

Obrady pierwszego dnia otworzą referaty: 

• Prof. dr hab. Zbigniew Kwieciński: Wpływ wojny na psychikę dzieci i młodzieży - 75-lecie badań Ludwika Bandury • 

Prof. dr hab. Bogusław Śliwerski: Jeszcze w zielone gramy... 

• Prof. dr hab. Agnieszka Cybal-Michalska: Teoretyczność ustaleń pedagogicznych jako przejaw zaangażowania w przeobrażającą się rzeczywistość społeczną 

• Prof. dr hab. Piotr Kostyło: Przesilenie. Edukacyjna odyseja ku ziemi obiecanej 

• Prof. dr hab. Wasylij Kremień: Edukacja w kontekście współczesnych transformacji cywilizacyjnych: droga do człowieka. 

 

Szczególnie cieszy przyjazd Przewodniczącego Narodowej Akademii Nauk Pedagogicznych Ukrainy - prof. Wasylija Kremienia  wybitnego filozofa edukacji, autora dzieł, które zostały przetłumaczone na  język polski dzięki staraniom prof. APS  Franciszka Szloska. Jest to zatem zarówno symboliczne, jak i w pełni naukowo uzasadnione zaproszenie przyjaciela i wieloletniego współpracownika z polskimi naukowcami, uczonego z kraju dotkniętego okrucieństwem trwającej od 2014 roku wojny,  którą wszczęła Federacja Rosyjska. Będą też wraz z nim znaczący profesorowie NANP Ukrainy, którzy kilka miesięcy temu aktywnie współtworzyli naukowe Forum Polska-Ukraina.           

Zmarła dr hab. Krystyna Maria Lubomirska z Uniwersytetu Warszawskiego

 

Jakże nieliczne jest w naszym kraju grono naukowców-pedagogów przedszkolnych, toteż odejście adiunkt, dr hab. Krystyny Marii Lubomirskiej jest dodatkowo dotkliwe nie tylko dla najbliższych, członków rodziny, ale także polskiej pedagogiki wczesnej edukacji. 

Od początku swojej akademickiej drogi pedagog UW związana była z badaniami nad edukacją dzieci w wieku przedszkolnym i kształceniem ich nauczycieli. Pierwsze lata pracy zawodowej wówczas dr K. M. Lubomirskiej związane były z  Instytutem Badań Pedagogicznych w Warszawie, Instytutem Programów Szkolnych przy Ministerstwie Oświaty i Wychowania. 

Na Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Warszawskiego przybyła w 1984 roku wraz z prof. Barbarą Wilgocką-Okoń, gdy odeszła z Wydziału prof. Jadwiga Walczyna. Została wówczas zatrudniona na stanowisku adiunkta w Katedrze Pedagogiki Przedszkolnej i Wczesnoszkolnej UW. Pełniła na Wydziale Pedagogicznym funkcję prodziekan ds. studenckich w latach 1996-1999 i 1999-2002. Dwa lata temu przeszła na emeryturę. 

Zatrudniająca ją jednostka zmieniała swoją nazwę na Katedra Edukacji Początkowej, następnie - Katedrze Edukacji Szkolnej i Kształcenia Nauczycieli, a obecnie Zakładzie Wczesnej Edukacji i Kształcenia Nauczycieli, którym kieruje prof. UW Małgorzata Żytko. 

Pani dr hab. Krystyna M. Lubomirska habilitowała się w 1992 roku na swoim Wydziale na podstawie rozprawy "Przedszkole - rzeczywistość i szansa", zaś jej stopień zatwierdziła Centralna Komisja w marcu 1993 roku. Od tej pory pełniła funkcje recenzentki prac awansowych z pedagogiki wczesnoszkolnej oraz kształciła w tym zakresie nie tylko studentów pedagogiki, ale także kadry naukowe. Należała też do Światowej Organizacji Wychowania Przedszkolnego (OMEP), Polskiego Komitetu Wychowania Przedszkolnego oraz Fundacji im. J.A. Komeńskiego. 

 

      

Rozprawa habilitacyjna ukazała się nakładem Wydawnictwa Akademickiego "Żak" w 1994 roku (II wyd. 1997).  Nadal studenci i badacze korzystają z wcześniejszej rozprawy zmarłej pedagog, a mianowicie: Przyczynowość w mowie oraz myśleniu dzieci siedmio- i jedenastoletnie (Warszawa: WSiP 1980). 

W 2020 roku ukazała się Jej współautorska publikacja napisana z Olgą Wysłowską i Martą Pacholczyk-Sanfilippo  pt. Żłobki w wybranych krajach europejskich.

(źródło fot. Archiwum M. Żytko)