W którym momencie postępowania habilitacyjnego można się z niego wycofać?

 

Pojawiają się wątpliwości w sprawie możliwości umorzenia procedury habilitacyjnej przez habilitanta. Tymczasem ustawa z 2018 r. przerwała nadużywanie tego środka przez niektórych habilitantów (o pseudonaukowych osiągnięciach) kosztem pieniędzy podatników. 

Ustawa Prawo o Szkolnictwie Wyższym i Nauce z 2018 r. art 221.pkt.13 - jednoznacznie określa, że wniosek można wycofać po powołaniu komisji habilitacyjnej.   

 

Tomasz Jędrzejewski pisze: Powołanie komisji habilitacyjnej jest ważnym elementem postępowania o nadanie stopnia doktora habilitowanego, również z tego powodu że czynność ta zmienia konsekwencje wycofania wniosku o nadanie stopnia. Jeżeli wycofanie wniosku o nadanie stopnia doktora habilitowanego nastąpi już po powołaniu komisji habilitacyjnej, to 

 

po pierwsze, ten wniosek nie może być podstawą ubiegania się o nadanie stopnia doktora 

habilitowanego w innym podmiocie habilitującym oraz, 

 

po drugie, wnioskodawca nie może ubiegać się o nadanie stopnia doktora habilitowanego przez okres dwóch lat liczony od dnia wycofania wniosku. 

 

Natomiast wycofanie wniosku o nadanie stopnia doktora habilitowanego przed powołaniem komisji habilitacyjnej nie wywołuje takich konsekwencji. Z procesowego punktu widzenia w obu przypadkach wycofanie wniosku będzie stanowiło podstawę do umorzenia postępowania w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego w formie decyzji administracyjnej właściwego organu podmiotu habilitującego [red. Jerzy Woźnicki, Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Komentarze, s.581]. 

 

Nieco inaczej komentuje tę sprawę w wydaniu Komentarza do powyższej Ustawy prof. Hubert Izdebski. Stwierdza bowiem: Istotne znaczenie powinno mieć wyraźne unormowanie spornej dotąd kwestii skutków wycofania (prawidłowo powinno być: cofnięcia) wniosku po powołaniu komisji habilitacyjnej [Izdebski, s. 357].  

Z powyższych komentarzy wynika, że wycofanie wniosku o postępowanie habilitacyjne może nastąpić także po powołaniu komisji habilitacyjnej, ale habilitant musi mieć świadomość związanych z tą decyzją konsekwencji. 

 

Zmarł ceniony pedagog specjalny - profesor Czesław Kosakowski

 

(fot. Czesław Kosakowski) 

Nie miałem okazji do kontaktów z profesorem Czesławem Kosakowskim, gdyż reprezentował w swoich badaniach odrębną subdyscyplinę nauk pedagogicznych, Natomiast wiadomość o Jego śmierci w dn. 19 kwietnia 2021 roku także mnie poruszyła ze względu na Jego wkład w rozwój kadr naukowych. 

Wielokrotnie był bowiem powoływany przez Centralną Komisję Do Spraw Stopni i Tytułów na recenzenta wniosków awansowych - w postępowaniach habilitacyjnych oraz na tytuł profesora. Był bowiem znakomitym ekspertem, uczonym w dyscyplinie pedagogika specjalna, a zarazem wysoko cenionym uczonym w środowisku akademickim. 

Profesor C. Kosakowski wspomagał w rozwoju naukowym doktorantów i habilitantów, ogromną też rolę przykładał do kształcenia profesjonalistów w zakresie pedagogiki specjalnej. W swojej działalności uniwersyteckiej związny był najpierw z Instytutem Pedagogiki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. 

W UMK w Toruniu obronił w 1975 r. rozprawę doktorską, a następnie habilitował się w 1983 r. Był cenionym badaczem i dydaktykiem, któremu powierzono funkcję wicedyrektora Instytutu Pedagogiki, kierownika Zakładu Pedagogiki Specjalnej a także pełnienie roli prodziekana Wydziału Humanistycznego UMK (1986-1990). 

W UMK profesor C. Kosakowski pracował do 1995 r., po czym przeniósł się do Olsztyna, gdzie powstawał Uniwersytet Warmińsko-Mazurski. Środowisko akademickie tej uczelni mogło rozwinąć pedagogikę specjalną dzięki stworzonej przez Profesora szkoły badawczej w tym zakresie. Niezwykle wartościowe dla jakości prowadzonych zajęć dydaktycznych były doświadczenia zawodowe Kosakowskiego z pierwszych lat po ukończeniu studiów pedagogicznych i zatrudnieniu się w Zakładzie Wychowawczym w Toruniu.      

Jako redaktor działu i sekretarz kluczowego dla edukacji wczesnoszkolnej periodyku "Życie Szkoły" tworzył pomost między nauką a oświatą osób niepełnosprawnych. W Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie kierował Katedrą Pedagogiki Specjalnej i Psychologii. W bazie Nauki Polskiej są dane wskazujące na wypromowanie przez Profesora do 2009 r. doktorów nauk społecznych, których problematyka badawcza dotyczyła m.in.: 

- Sytuacji psychospołecznej rodzeństwa osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną; 

- Środowiska szkoły a społecznego funkcjonowania uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną; 

- Kompetencji komunikacyjnych młodzieży uczęszczającej do gimnazjów dla niesłyszących i słabo słyszących  w świetle wybranych aspektów jej społecznego funkcjonowania; 

- Sytuacji osobistej, rodzinnej i szkolnej dzieci z chorobą nowotworową. 

Profesor C. Kosakowski kierował w 2001 r. zespołem naukowców prowadzących badania epidemiologii głuchoślepoty w Polsce. 

    Jako recenzent rozpraw doktorskich czy habilitacyjnych mógł doświadczyć ogromnej satysfakcji, że pozytywnie ocenieni przez Niego doktoranci czy habilitanci są już dzisiaj profesorami tytularnymi czy pełnią znaczące funkcje kierownicze jednostek akademickich w uniwersytetach, a zarazem są autorami znakomitych rozpraw naukowych, jak Małgorzata Sekułowicz, Tamara Cierpiałowska, Adam Mikrut, Anna Zamkowska, Sławomira Sadowska, Ewelina Jutrzyna,  Teresa Żółkowska, Bernadeta Szczupał, Grażyna Gunia, Zdzisław Kazanowski, Danuta Raś, Anna Fidelus, Stanisława Byra,  Marzena Dycht  i in. 

 Zmarły Profesor wsparł zatem rozwój kadr naukowych dla wielu polskich uniwersytetów i akademii pedagogicznych. Sam nie przykładał wielkiej wagi do publikowania monografii naukowych. Publikował artykuły w czasopismach naukowych i rozprawach zbiorowych. 

Wydał książkę pt. "Węzłowe problemy pedagogiki specjalnej" oraz był redaktorem lub współredaktorem takich prac zbiorowych, monotematycznych, jak: "Nauczanie i wychowanie osób upośledzonych umysłowo" (redaktor), "Edukacja i rehabilitacja osób głuchoniemych"(współredaktor) oraz "Dziecko o specjalnych potrzebach edukacyjnych"(współredaktor).    

     Profesor C. Kosakowski był zaangażowany społecznie, udzielając się  w Polskim Towarzystwie Psychologicznym, Polskim Towarzystwie Pedagogicznym, Towarzystwie Walki z Kalectwem, Polskim Zespole Kierunkowym Pedagogiki Specjalnej Centralnego Ośrodka Metodycznego Studiów Nauczycielskich przy WSP w Krakowie, Komisji Psychospołecznych Aspektów Rehabilitacji PAN. 

Za swoją działalność otrzymał m.in. Nagrodę Ministerstwa Oświaty i Wychowania (1972 r.), Złotą Odznakę Towarzystwa Walki z Kalectwem (1984 r.), Srebrny i Złoty Krzyż Zasługi (1986 r., 1988 r.), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1999 r.). 

Kieruję do osób bliskich Profesorowi wyrazy głębokiego współczucia. Uroczystości pogrzebowe odbędą się w najbliższy czwartek, w Nidzicy (woj. warmińsko-mazurskie), na Cmentarzu Komunalnym ul.Tatarska o godz. 12.00. 

Czy profesor doktor bez habilitacji może głosować i być recenzentem w sprawach awansowych?

 

    Otrzymałem pytanie: Z jakiego aktu prawnego wynika stwierdzenie, że "Od 2019 r. profesor doktor może być członkiem organu nadającego stopnie naukowe, ale nie może w nim głosować w sprawie o nadanie stopnia naukowego, pełnić roli recenzenta czy promotora pracy doktorskiej, ani być członkiem komisji habilitacyjnej"? Chodzi mi o podstawę prawną - w jakim dokumencie to można znaleźć? z którego roku? który paragraf?

Rzeczywiście, tego typu wątpliwości pojawiają się coraz częściej, gdyż uczelnie uzyskały prawo do mianowania na stanowisko profesora uczelni osoby bez stopnia naukowego doktora habilitowanego. Skoro są profesorami uczelni, a ustawodawca zlikwidował kategorię "samodzielnego pracownika naukowego", gdyż tym staje się także osoba już ze stopniem naukowym doktora, to dlaczego nie mogą głosować w sprawie o nadanie stopnia naukowego, która jest procedowana w danej radzie?  

Poprosiłem o wykładnię prawną mecenasa Rady Doskonałości Naukowej - p. Artura Woźniaka, który wyjasnia:   

(...) uprzejmie informuję, zakładając, iż sprawa dotyczy postępowań w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego procedowanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2021 r. poz. 478, daje jako ustawa), że zgodnie z art. 178 ust. 1 pkt 1 tej ustawy stopień naukowy albo stopień w zakresie sztuki nadaje, w drodze decyzji administracyjnej: w uczelni – senat lub inny organ uczelni, o którym mowa w art. 28 ust. 4.

Z kolei, jak stanowi art.28 ust. 1 pkt 8 omawianej ustawy do zadań senatu należy nadawanie stopni naukowych i stopni w zakresie sztuki. Jednocześnie, co wynika z art. 28 ust. 4 ustawy zadanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 8, może być wykonywane przez inny określony w statucie organ uczelni, o którym mowa w art. 17 ust. 2. Statut może określić tylko jeden organ w zakresie danej dyscypliny, a w przypadku uczelni spełniającej warunek, o którym mowa w art. 185 ust. 3 – w zakresie danej dziedziny.

Ustawa określa przy tym, w art. 31 ust. 4, że w głosowaniach w sprawach, o których mowa w art. 28 ust. 1 pkt 8, biorą udział członkowie senatu będący profesorami i profesorami uczelni. Uchwały są podejmowane w obecności co najmniej połowy statutowej liczby tych członków. Jak wynika z art. 116 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy Na stanowisku profesora – może być zatrudniona osoba posiadająca tytuł profesora, natomiast na stanowisku profesora uczelni – może być zatrudniona osoba posiadająca co najmniej stopień doktora oraz znaczące osiągnięcia: a) dydaktyczne lub zawodowe – w przypadku pracowników dydaktycznych, b) naukowe lub artystyczne – w przypadku pracowników badawczych, c) naukowe, artystyczne lub dydaktyczne – w przypadku pracowników badawczo-dydaktycznych.

Przepisy ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce nie normują natomiast składu organów, o których mowa w art. 17 ust. 2 tej ustawy, w tym nie wskazują, kto jest uprawniony do głosowania w sprawach nadawania stopni doktora i doktora habilitowanego, w przypadku, gdy statut uczelni przewiduje właściwość w tym zakresie innego organu, niż senat uczelni.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, iż na gruncie obowiązujących przepisów kształtują się dwie sytuacje:

1)      Organem właściwym do podejmowania rozstrzygnięć w postępowaniach w sprawach nadania stopnia doktora i doktora habilitowanego jest senat uczelni – w tym przypadku uprawnieni do głosowania we wskazanych postępowaniach są osoby zatrudnione na stanowisku profesora oraz profesora uczelni (w przypadku osób zatrudnionych na stanowisku profesora uczelni mogą być to osoby ze stopniem doktora);

2)      Organem właściwym do podejmowania rozstrzygnięć w postępowaniach w sprawach nadania stopnia doktora i doktora habilitowanego jest inny organ wskazany w statucie uczelni – wtedy też uprawnienie do głosowania we wskazanych postępowaniach członków tego organu winny określać przepisy statutu uczelni albo przepisy uchwał senatu, podjętych na podstawie upoważnienia zawartego w art. 192 ust. 2 oraz art. 221 ust. 14 ustawy.

Odnośnie do przesłanek dotyczących możliwości pełnienia funkcji recenzenta oraz członka komisji habilitacyjnej, to przepisy ustawy precyzyjnie określają, iż osoby te muszę legitymować się co najmniej stopniem doktora habilitowanego.

(ilustracja-Fb)