Umiłowanie życia w czasie wojny

 

Nadeszła do mnie najnowsza książka Fidela Suchonisa pod tytułem "Przysięgający miłość", która jest poruszającym emocje zbiorem opowiadań o miłości bohaterskich obrońców Mariupola z Brygady Szturmowej "Azow" - Galiny Fiediszin i Mikoły Gricjenjaka. Słowem wstępnym opatrzył ten tomik Anatolij Popowskij - profesor dr nauk filologicznych Dnieprzańskiego Narodowego Uniwersytetu im. Ołesia Honara. Dramat wojennych zdarzeń łączy w sobie codzienne zmagania walczących z ich własnymi doznaniami, emocjami, wspomnieniami z dzieciństwa i marzeniami. "Epilog" otwiera zdanie: "Nie ma nic bardziej strasznego, co jest znane ludzkości, niż wojna" (s. 82). Uciemiężonemu narodowi potrzebna jest literatura ku pokrzepieniu serc, ale nie tylko ona.

O wsparcie dla walczących o wolność trzeba zabiegać także poza granicami kraju. Żanna Basiuk i Stefan Łaszyn przesłali mi relację z charytatywnego koncertu muzycznego pod nazwą „W jedności siła”, który odbył się w dn.  2 czerwca 2024 roku w Uniondale, w Centrum Parafialnym Cerkwi św. Włodzimierza w Hempstead, stan Nowy Jork. Organizatorem wydarzenia był Oddział w Long Island Ukraińskiego Kongresu Komitetu Ameryki (UKKA) a włączyli się doń artyści-żołnierze z Ukrainy. Dzięki temu uczestnicy koncertu mieli okazję i zaszczyt poznać twórczość utalentowanych i znanych ukraińskich muzyków. 

Kulturalny pododdział Sił Zbrojnych Ukrainy, w którego skład wchodzi pięciu muzyków, zorganizował tournée po USA, aby podziękować amerykańskiemu społeczeństwu za ogromne wsparcie dla narodu ukraińskiego w walce z rosyjskim agresorem.  Artyści-żołnierze kręcą również w USA film wspierający wojskowych na froncie.

Przewodnicząca oddziału UKKA Irena Bucza poprosiła o obecnych o uczczenie minutą ciszy pamięci wszystkich poległych w brutalnej wojnie, która trwa w Ukrainie. Wydarzenie pobłogosławili i odmówili krótką modlitwę z obecnymi ks. Wasyl i ks. Filip. Artystyczna część spotkania była wyraźnie podzielona na dwie części.

W pierwszej części z programem artystycznym wystąpili uczniowie lokalnej Szkoły  Ukrainoznawsta i Religii przy Cerkwi św. Włodzimierza w Hempstead  oraz zaproszeni młodzi artyści z zewnątrz. W powyższej szkole działa  zespół taneczny „Mrija” pod kierunkiem artystycznym Romana Lewkowicza i dyrektorki - Natalii Michajłyszyn, który zaprezentował m.in. tańce „Krok za krokiem” oraz „Poltawski kozaczek”. W pierwszej części koncertu, wystąpili z atrakcyjnym repertuarem: 

* Inessa Tymoczko-Dekajło - koncertująca skrzypaczka, uczestniczka licznych konkursów i festiwali, 

* Sofia Soboliwska ze Lwowa, finalistka konkursu „Głos ukraińskiej diaspory – 2024”, która uczestniczy w charytatywnych koncertach na Ukrainie, w Polsce i USA.

* Tatiana Hrybok  z Kijowa, gdzie uczyła się wokalu w szkole jazzu i sztuki estradowej. Jest ona członkinią chóru „Dumka”. Zajęła nagrodzone miejsce w konkursie „Głos ukraińskiej diaspory-2024” i jest kompozytorką.

Druga część koncertu była bardzo bogata i interesująca dzięki występom artystów-żołnierzy z Ukrainy. Tę część programu bardzo sprawnie prowadził Mykoła Serga, który zdobył sympatię i uznanie publiczności nie tylko swoim szerokim zasobem wiedzy, poczuciem humoru, ale także biegłą znajomością języka angielskiego. 

Serga jest starszym porucznikiem brygady zmechanizowanej, znanym ukraińskim prezenterem telewizyjnym, muzykiem i producentem. Jak stwierdził w czasie koncertu, na różnych odcinkach frontu - w bunkrach, okopach, transzejach, centrach rehabilitacyjnych, szpitalach powstało i działa osiem zespołów muzycznych. To najlepsi artyści - muzycy kraju. Po udziale w najcięższych walkach i po odzyskaniu zdrowia na skutek odniesionych ran, wrócili oni do muzykowania. Jednym z zadań kulturalnego desantu jest pokazanie światu, że w skład ukraińskiej armii wchodzą intelektualiści, którzy są nauczycielami, lekarzami, księżmi, artystami, poetami czy muzykami.

Każdy z uczestników kulturalnego desantu to osoby obdarowane wyjątkowym talentem, profesjonaliści w swoim fachu:

*Mychajło Oliynyk, szeregowy 59. samodzielnej brygady zmechanizowanej, kompozytor i pianista, absolwent Kijowskiej Miejskiej Akademii im. Głiera oraz Lwowskiej Narodowej Akademii Muzycznej im. Łysenki. W czasie powyższego koncertu wykonał dwa własne utwory muzyczne oraz solo piosenki „Mamo, nie płacz”.

* Jurij Iwaszkiewicz, sierżant, piechur, pomocnik operatora granatnika 110. oddzielnej brygady, wokalista i solista zespołu pieśni i tańca „Zaporożcy” przy Filharmonii Zaporożskiej. Mykoła Serga powiedział o nim: „Utalentowana dusza i wojownicze ciało”. W pierwszych dniach wojny wstąpił on do obrony terytorialnej Zaporoża. Jego brygada broniła Zaporoża na kierunku południowym. Latem 2023 roku stracił nogę. W czasie powyższego koncertu wykonał trzy operowe utwory.

* Olha Rukawisznikowa, szeregowa, zwiadowczyni, operator granatnika 112. samodzielnej brygady, absolwentka Narodowej Akademii Muzycznej, skrzypaczka i dyrygentka, laureatka międzynarodowych konkursów muzycznych. Olha posiada czarny pas w karate, zaś w pierwszych dniach wojny wstąpiła do obrony terytorialnej Kijowa doznając pięciu ran, w tym tracąc oko. 

* Taras Stoljar, szeregowy, zwiadowca 112. oddzielnej brygady, absolwent Czerniowieckiej Szkoły Muzycznej oraz Narodowej Akademii Muzycznej, laureat pierwszej nagrody Międzynarodowego Konkursu Instrumentów Ludowych im. Hnata Chotkiewicza. Taras jest solistą orkiestry NAONI, zasłużonym artystą Ukrainy. Taras wykonał wspaniałe utwory na bandurze - ludowym instrumencie muzycznym należącym do rodziny chordofonów.

* Mykoła Serga piosenkarz wykonał dwa własne utwory: 

 - „Do domu”, który  rozbrzmiewa na stacji kolejowej w Kijowie za każdym razem, gdy odjeżdża pociąg z wojskowymi do strefy działań wojennych. Widział, jak matki żegnają synów, żony - mężów, dzieci - ojców, jak bliscy się obejmują świadomi tego, że mogą to być już ostatnie uściski, gdyż pociąg, do którego wsiadają ich najbliżsi, jedzie do piekła... 

- Druga piosenka Mykoli opowiada o miłości do życia przez pryzmat wojny. Łatwo kochać życie w czasie pokoju. Na wojnie „zaczynasz cenić życie i miłość w zupełnie inny sposób”. Muzyk poruszył bardzo ważne i delikatne struny ludzkich dusz.

Mimo bólu, okrucieństwa, jakie niesie ze sobą wojna, straty i zniszczenia, nie została złamana psychika tych ludzi. Ich historia życia inspiruje i dodaje odwagi, gdyż są oni uosobieniem siły ducha, patriotyzmu i człowieczeństwa. W Jedności Siła - to hasło, które towarzyszyło temu wydarzeniu i które przypomina nam, że w trudnych czasach musimy być razem, wspierać się nawzajem i nieść pomoc potrzebującym. 

Dlatego tak ważne jest wspieranie walczącego o wolność ukraińskiego narodu w każdym zakątku świata, przez ludzi rozumiejących dramat dokonywanych tam zbrodni na ludności cywilnej i niszczenia infrastruktury do funkcjonowania tych, którzy nadzieją na pokój, wolność i humanitarną pomoc.

Aktywizacja zawodowa na Ukrainie w warunkach wojny

 

Jestem pod wrażeniem referatu, który wygłosiła w czasie V Międzynarodowej Konferencji Naukowej Uniwersytetu KEN w Krakowie członkini Prezydium Narodowej Akademii Nauk Pedagogicznych Ukrainy (NANP)  profesor Nella Nyczkało. Pełen tytuł brzmiał: UNIWERSALIZM PRACY LUDZKIEJ W WARUNKACH WOJNY: DYNAMIKA ZMIAN I PRÓBA PROGNOZOWANIA. W kraju dotkniętym tak okrutną wojną dla jego mieszkańców toczą się dwa fronty: jeden, to obrona własnego a zajmowanego przez raszystów terytorium, drugi, to codzienne życie na terenach względnego (s)pokoju, życia, w tym także kontynuowania zadań zawodowych, prowadzenie usług publicznych i działań społeczno-oświatowych, socjalnych, kulturowych itd.

Nella Nyczkało - Prof. dr hab., dr h.c. multi, Akademik-Sekretarz Wydziału Oświaty Zawodowej i Oświaty Dorosłych NANP Ukrainy powołała się na pojmowanie uniwersalizmu jako filozoficznej i teologicznej "koncepcji, która przewiduje, że pewne idee mają uniwersalne znaczenie, zastosowanie lub przydatność. Pewne prawdy, zasady lub wartości mają charakter ogólny lub uniwersalny, niezależny od kontekstu, kultury lub osobistych przekonań. W związku z tym pewne idee lub zasady mogą być stosowane we wszystkich dziedzinach życia, do wszystkich ludzi, niezależnie od ich pochodzenia lub kontekstu kulturowego. Uniwersalizm może mieć również znaczenie teologiczne, wskazując na uniwersalną miłość lub zbawienie dostępne dla wszystkich ludzi, niezależnie od ich przynależności religijnej lub przekonań".     

Uniwersalizm dotyczy zatem fenomenów, zdarzeń, procesów, które występują także w czasie wojny, choć zapewne z jeszcze większą intensywnością i zakresem jego obowiązywania. Wojna to straszliwa zbrodnia wobec ludności zaatakowanego kraju. Jak mówiła N. Nyczkało: 

Krwawa rosyjska wojna to straszliwa zbrodnia. Według ONZ, ponad 30 000 ukraińskich cywilów stało się jej ofiarami: ponad 10 000 osób zostało zabitych, a ponad 19 000 rannych. W rzeczywistości liczba ofiar cywilnych jest znacznie wyższa, ale dokładna ilość nie może zostać ustalona do czasu zakończenia wojny.  Podczas konferencji prasowej 25 lutego 2024 roku prezydent Wołodymyr Zełeński ujawnił dane dotyczące strat Ukrainy wśród jej obrońców. To pierwszy raz, kiedy takie informacje zostały ujawnione w ciągu dwóch lat rosyjskiej agresji na pełną skalę. W tej wojnie zginęło 31 tysięcy ukraińskich żołnierzy”.

To zrozumiałe, że nie wszystkie dane mogą być ujawnione, także te dotyczące rannych żołnierzy i cywilów, ale każdy zdrowo myślący człowiek zdaje sobie sprawę z ogromu nieszczęść, które są częścią i następstwem zbrodniczych działań wojennych. Z każdym tygodniem zwiększa się liczba dzieci porywanych przez raszystowskie wojska do Rosji, gdzie poddawane są rusyfikacji. Krajowe Biuro Informacji informuje o co najmniej 19 tys. takich dzieci ukraińskich rodzin.

Jak zatem mówić w czasie naukowej konferencji o gospodarce kraju, jego służbach publicznych, rynku pracy, skoro z każdym dniem trwającej wojny gospodarka Ukrainy traci miliardy USD w wyniku zniszczeń sektora rolnego, energetycznego, placówek służby zdrowia, gospodarki mieszkaniowej i komunalnej, w zasobach ziemi i edukacji, w aktywach przedsiębiorstw i przemysłu. 

Wprowadzane na Ukrainie od 2018 roku głębokie reformy w systemie oświatowym i szkolnictwa wyższego muszą być częściowo zatrzymane, by ukierunkować procesy kształcenia młodych pokoleń i doskonalenia kadr zawodowych na sytuację życia i działania w warunkach wojennych. Jak podała prof. N. Nyczkało:

"Bezpośrednie straty spowodowane zniszczeniem instytucji edukacyjnych wynoszą 6,8 miliarda USD. Łącznie w wyniku działań wojennych zniszczonych zostało co najmniej 380 obiektów infrastruktury edukacyjnej, a 3 429 zostało uszkodzonych. Obiekty te obejmują edukację przedszkolną (przedszkola), średnią (szkoły), pozaszkolną, przeduniwersytecką (kolegia i technika), wyższą (wyższe szkoły, uniwersytety, akademie), specjalistyczną, zawodową i techniczną, a także edukację dorosłych, w tym kształcenie podyplomowe. Główne straty w sektorze edukacji dotyczą szkół średnich, przedszkoli i placówek kształcenia zawodowego. 

Chociaż aktywne działania wojenne miały miejsce w 11 regionach, instytucje edukacyjne zostały uszkodzone w 21 regionach Wśród uszkodzonych i/lub zniszczonych obiektów edukacyjnych najwięcej było szkół (1888) i przedszkoli (1285). Na początku 2024 r. bezpośrednie szkody w infrastrukturze kulturalnej, religijnej i turystycznej wyniosły 2,4 mld USD. Od początku wojny co najmniej 1 804 obiekty kulturalne, 348 budynków sakralnych, 343 obiekty sportowe i 164 obiekty turystyczne zostały uszkodzone lub zniszczone". 

Możemy sobie tylko wyobrazić przed jak trudnymi zadaniami stają władze państwowe i samorządowe, w jak wyjątkowej sytuacji znalazła się część mieszkańców systematycznie niszczonego kraju i jego ludzkich zasobów. Ukraińcy są świadomi tego, że wojna nie skończy się tak szybko, a zatem muszą dostosować swoje aspiracje i marzenia do wyjątkowo kryzysowej sytuacji, by ratować, ale i mimo wszystko dalej rozwijać własny potencjał we wszystkich dziedzinach  normalnego życia, do którego powinni powrócić jak najszybciej. 

Rynek pracy tego kraju skazany jest na dramatyczne problemy, bowiem rejestruje już 40,2% osób bezrobotnych, które od co najmniej roku poszukują pracy. W tym jest "(...) 40,3% mężczyzn i 39,5% kobiet. Z kolei tylko 19,3% straciło pracę mniej niż trzy miesiące temu, w tym 23,5% mężczyzn i 22,1% kobiet. Najczęstszym powodem utraty pracy w czasie wojny było zamknięcie przedsiębiorstw i redukcja personelu", ale zapewne także konieczność zmiany miejsca zamieszkania. 

Na skutek konieczności reorientowania gospodarki na obronę kraju uległy zmniejszeniu wynagrodzenia, a spadkowi dochodów towarzyszy wysoka inflacja. Ponad 11 proc. własnych dochodów przekazuje się członkom rodzin dotkniętych stratą wojenną. Na szczęście - jak mówiła prof. N. Nyczkało: 

"krajowy rynek pracy dostosował się do trwającej wciąż wojny: bezrobocie przestało rosnąć, niemal wszystkie wskaźniki makroekonomiczne poprawiają się, a oczekiwania pracodawców, polityków i naukowców stały się bardziej optymistyczne. To oczywiste, że powyższe dane odzwierciedlają nie tyle sukcesy gospodarcze w 2023 roku, co negatywne trendy z poprzednich lat związane z pandemią COVID, a następnie rosyjską agresją, i nadal są bardzo dalekie od sytuacji z czasów pokoju, jednak ich dynamika jest pozytywna".

Pomimo trudności spowodowanych wojną, w 2023 r. w Ukrainie otwarto ponad 300 000 nowych jednoosobowych działalności gospodarczych. Do stycznia 2024 r. zarejestrowano 37 tys. nowych firm, wśród których najpopularniejszymi sektorami były handel detaliczny i hurtowy, informatyka oraz usługi pomocowe w zakresie pomocy psychologicznej. Pod koniec grudnia 2023 roku odnotowano rejestrację ponad 304 tys. firm jednoosobowej działalności gospodarczej. 

Szkolnictwo wyższe uruchomiło studia w zakresie m.in. operatora Javelin - zwiadowcy lotniczego obsługującego bezzałogowe statki powietrzne, inżyniera JCATS (oprogramowania działu modelowania symulacyjnego), instruktora VirtualBattlespace (instruktora działu szkoleń symulacyjnych). Nadal cieszą się dużą popularnością studia na kierunkach - logistyka, analityk bezpieczeństwa informacyjnego, analityk operacji wojskowych, zarządzanie, administrator systemów internetowych, analityk aplikacji mobilnych, programista sztucznej inteligencji, architekt danych w chmurze itp.   Konieczne jest przekwalifikowanie zawodowe weteranów wojennych. 

Ministerstwo Gospodarki oferuje weteranom wojennym po 45 roku życia bony na bezpłatną edukację w 124 zawodach i specjalnościach z branży informatycznej,  w budownictwie, transporcie, edukacji, medycynie, rolnictwie, usługach społecznych itp. , która może być realizowana w ponad 160 ośrodkach kształcenia i doskonalenia zawodowego.  W tak ekstremalnych, wojennych warunkach powstały i rozwinęły się całkowicie nowe formy organizacji procesu edukacyjnego na obszarach frontowych, w zakresie pracy z dziećmi, które muszą zmienić miejsce zamieszkania z terenów zniszczonych czy okupowanych przez Rosjan.

Czas wojny  jak mówiła N. Nyczkało: "(...) przejdzie do historii jako „koszmarny czas wojny przeciwko” miłującej wolność Ukrainie i jej patriotycznym obywatelom. Są oni niezłomni w tej niesprawiedliwej wojnie, która niszczy „cywilizację kultury” zastępując ją cywilizacją śmierci”. Oby jak najszybciej Ukraina stała się krajem wolnym, w którym będzie możliwe rozwijanie cywilizacji miłości. 

 

       

Wyróżnienia Narodowej Akademii Nauk Pedagogicznych Ukrainy oraz KNP PAN za mój wkład w rozwój nauki i współpracy międzynarodowej

 

     

Od 2006 roku intensywnie współpracuję z uczonymi Ukrainy, prowadząc badania naukowe, recenzując i  upowszechniając publikacje z pedagogiki w monografiach naukowych, w czasopismach krajowych, ukraińskich i amerykańskich, które mogłyby zgodnie z "efektem motyla", przyczynić się do dalszego wzmocnienia obustronnej współpracy naukowej. Z wielkim zaskoczeniem i wzruszeniem zarazem przyjąłem z rąk delegacji Prezydium Narodowej Akademii Nauk  Pedagogicznych Ukrainy (prof. Nelly Nyczkało i prof. Larisy Łukianowej) najwyższe wyróżnienie Akademii, jakim jest "MEDAL  WOŁODYMIRA MONOMACHA".

 Wołodymir Monomach (starorus. Володимѣръ Мономахъ (ur. 1053, zm. 19 maja 1125) był wielkim księciem Rusi Kijowskiej (1113–1125), uznawanym za jednego z najbardziej zasłużonych władców tego państwa.

Tego samego dnia uczestnicząca w uroczystości Przewodnicząca Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk  prof. dr hab. Agnieszka Cybal-Michalska wręczyła mi wyróżnienie władz tego gremium - "MEDAL ZA ZASŁUGI DLA ROZWOJU POLSKIEJ PEDAGOGIKI".

  

Władzom ukraińskich i polskich gremiów nauk pedagogicznych serdecznie dziękuję za tak znaczące wyróżnienia.