Etyka w nauce in statu nascendi

 

KOMISJA DO SPRAW ETYKI W  NAUCE przy Polskiej Akademii Nauk opublikowała niemal rok temu sprawozdanie ze swojej działalności w 2021  roku. W 2021 roku odbyła 11 posiedzeń, w trakcie których rozpatrywała sprawy dotyczące m. in: 

- ewentualnych naruszeń praw autorskich (w tym sprawy skierowane do zaopiniowanie przez KEwN na wniosek Prezydenta RP), 

- nieprawidłowości w postępowaniach awansowych, 

- mobbingu, 

- ewentualnych zastrzeżeń do recenzji (plagiaty w recenzjach), 

- do dorobku naukowego. 

    KEwN zajmowała się również problematyką ewentualnego konfliktu interesów oraz zarzutów dotyczących ewentualnego nieprzestrzegania standardów etycznych przez redakcje niektórych czasopism naukowych. Ze względu na panującą sytuację epidemiologiczną posiedzenia KEwN odbywały się trybie hybrydowym.

 Ze Sprawozdania nie wynika, ile było rozpatrywanych spraw. Wiadomo natomiast, że KEwN podejmowała debatę i uchwały w kwestiach dotyczących zarządzania szkolnictwem wyższym i nauką, a mianowicie: 

1) wyraziła sprzeciw i dezaprobatę wobec ministra edukacji i nauki za opublikowanie nowego wykazu i punktacji czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych. "Komisja uznała, że „tryb uaktualnienia wykazu jest niezgodny z aktualnymi przepisami ustawowymi dotyczącymi zasad sporządzania takiego wykazu (art. 274 ust. 2 ustawy – Prawo o Szkolnictwie Wyższym i Nauce (Dz. U. z 2020 r. poz. 85, z późn. zm.) oraz przepisami rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 7 listopada 2018 r. (Dz. U. z 2018 r. poz. 2152), "(…) w sprawie sporządzania wykazów wydawnictw monografii naukowych oraz czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych”.

Zdaniem członków Komisji naruszenie procedur skutkuje degradacją tak standardów prawnych jak i  etycznych, a także psuciu młodego pokolenia naukowców, które uczy się zachowywania w nauce tych wartości”. Bezskutecznie zaapelowano wówczas do Premiera M. Morawieckiego, „jako przełożonego Ministra Edukacji i Nauki, o spowodowanie wycofania omawianego rozporządzenia i sporządzenia wykazu, zgodnie z obowiązującym prawem i zasadami etyki w nauce”.  

2) Komisja wyraziła też niezadowolenie z powodu procedowania przez resort edukacji i nauki Narodowego Programu Kopernikańskiego. Dzisiaj wiemy, że ten program jest już realizowany. 

Sądziłem, że skoro tak szeroki jest zakres działania Komisji Etyki w Nauce, a odbyła ona aż jedenaście posiedzeń, to zapewne było więcej spraw do rozpatrzenia. Tymczasem ze Sprawozdania wynika, że były tylko dwie sprawy profesorskie i jedna habilitacyjna, których autorom zarzucano popełnienia naukowego plagiatu. Wystarczy zajrzeć do "Forum Akademickiego", by przekonać się, że takich spraw jest znacznie więcej. 

(grafika: Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków,1991)  

Smutek w środowisku poznańskiej pedagogiki. Zmarł prof. UAM Ignacy Kużniak

 

W dniu 3 maja br. zmarł uniwersytecki profesor pedagogiki, dydaktyk ogólny dr hab. Ignacy Kuźniak.  

Wydział Studiów Edukacyjnych UAM żegna zasłużonego w kształceniu kadr nauczycielskich i pedagogicznych profesora UAM, który przez wszystkie lata swojej pracy naukowo-dydaktycznej prowadził prace badawcze dotyczące programowania dydaktycznego, planowania i projektowania lekcji oraz optymalizacji procesu kształcenia. 

Dzisiaj już wiemy, że nauczanie programowane, które wprowadzone było do kształcenia akademickiego (w tym glottodydaktycznego) w latach 60. XX wieku dzięki pracom naukowym prof. Czesława Kupisiewicza, było forpocztą dzisiejszego nauczania maszynowego, algorytmicznego. 

 

Szczególną uwagę w badaniach I. Kuźniaka zajmowały problemy aksjologii i teleologii w powiązaniu z zasadami kształcenia, strategiami doboru i układu treści nauczania, formami organizacyjnymi, metodami kształcenia oraz środkami dydaktycznymi. W obszarach zainteresowań badawczych znajdowały się zagadnienia kwalifikowania wiedzy uczniów w zakresie kontroli, oceny i ewaluacji wiedzy. 

 

Nie bez znaczenia dla kształcenia przyszłych nauczycieli były prace zmarłego pedagoga z zakresu metodologii badań oświatowych, w tym pomiaru dydaktycznego i naukowego. Był autorem blisko 70 artykułów i 7 rozpraw autorskich oraz prac zbiorowych, które zawierały rozprawy będące pokłosiem ogólnokrajowych konferencji naukowych. Pracował w Zakładzie Dydaktyki UAM w zespole prof. Kazimierza Denka, stąd jedną z takich rozpraw wydał z współpracownikami - Eugeniuszem Piotrowskim oraz Eugeniuszem Kamedułą. Łączył w niej problematykę kształcenia z turystyką i krajoznawstwem.

W latach 1999-2005 dr hab. I. Kuźniak pełnił funkcję prodziekana do spraw studenckich na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM zaś w latach 2006-2010 kierował studiami niestacjonarnymi na macierzystym Wydziale.  

NIUANSE DEMOKRACJI I PROFESORSKIEJ PASJI BOGDANA SZCZEPANKOWSKIEGO

 

Wczoraj obchodził swoje urodziny emerytowany profesor pedagogiki Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, surdopedagog, logopeda, ale przede wszystkim humanista BOGDAN SZCZEPANKOWSKI.  Nie wszyscy wiedzą, że należy do nielicznego grona wśród naukowców - autorów fraszek, limeryków i trioletów, co ich czytelnikom gwarantuje dobry nastrój. Uwielbia koty, którym poświęca także wiersze, a przed laty był także rajdowcem. 

Jego "Niuanse demokracji" (2016, s. 10) idealnie zbiegają się ze świętem Konstytucji 3 Maja:

 

Niuansów naszej demokracji
jakoś nie chwytam - ani w ząb.
Czy to specjalność naszej nacji
- niuanse polskiej demokracji?

Bo albo klient nie ma racji,
albo ja jestem taki głąb.
Niuansów naszej demokracji
skoro nie chwytam ani w ząb...

 

Profesor Jacek Błeszyński uświetnił tegoroczny jubileusz Mistrza, który ma za sobą 65 lecie pracy zawodowej, w tym także naukowej. Niewielu jest w naszym kraju specjalistów od diagnozy i terapii pedagogicznej osób niedosłyszących i głuchych, a nawet ślepo-głuchych, toteż przypomnę w tym miejscu kilka znaczących dokonań Profesora.  

 

Warto wiedzieć, że B. Szczepankowskiemu osoby z powyższym problemem komunikacyjnym zawdzięczają wprowadzenie do Polskiej Telewizji języka migowego. Pod koniec lat 70. XX wieku w ogóle nie istniał w telewizji problem osób niepełnosprawnych i języka migowego. Dzięki Niemu, Jego pracy nad językiem migowym oczy pomagają tym osobom słyszeć.

W okresie PRL, kiedy studiował na Wydziale Matematyki w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie, trenował lekkoatletykę (skok w dal i trójskok). W drugim roku studiów został wydalony z uczelni za udział w kabarecie "Kameleon". Ukończył zatem dwuletnie Studium Nauczycielskie w Krakowie, a następnie podjął pracę w Instytucie Głuchoniemych w Warszawie i Szkole Podstawowej Nr 196 dla Niesłyszących. 

Silny charakter, ogromne poczucie humoru, talent, zaangażowanie w samokształcenie i edukację akademicką sprawiły, że ukończył w 1968 roku studia magisterskie z matematyki na Uniwersytecie Warszawskim.  

 

         

      

Pierwszą pracę naukową jako dysertację doktorską obronił B. Szczepankowski w 1983 roku w Wyższej Szkole Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. Dotyczyła ona funkcji języka   migowego   w surdopedagogice oraz przygotowaniu do jej realizacji nauczycieli i rodziców.  

W sześć lat później B. Szczepankowski habilitował się na Wydziale Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, przedkładając do oceny m.in. monografię p.t. „Wyrównywanie szans osób niesłyszących. Optymalizacja komunikacji językowej". Miał już niezwykle bogaty dorobek prac badawczych i wdrożeniowych, a przecież setki polskich tłumaczy języka migowego korzystały z Jego publikacji, seminariów, wykładów czy szkoleń.  

            

W 2010 roku prezydent RP nominował B. Szczepankowskiego profesorem nauk społecznych. 

 Profesor B. Szczepankowski stworzył w Polskim Związku Głuchych system kształcenia osób słyszących współpracujących z głuchymi w zakresie języka migowego. Jest członkiem komitetów założycielskich, członkiem honorowym Polskiego Związku Głuchych, Katolickiej Misji dla Niesłyszących, Polskiego Komitetu Audiofonologii i Towarzystwa Pomocy Głuchoniewidomym. Komitet Nauk Pedagogicznych PAN uhonorował Profesora w 2017 roku Medalem za Zasługi dla Rozwoju Polskiej Pedagogiki. 

 

Miałem zaszczyt współpracować z Profesorem przez sześć lat w kierowanej przeze mnie Wyższej Szkole Pedagogicznej w Łodzi. Studenci pedagogiki specjalnej uwielbiali wykłady i seminaria z Mistrzem. Nie było też problemu z pozyskaniem tłumaczy języka migowego do prowadzenia wykładów także dla studentów niesłyszących.  Jakże więc nie życzyć Profesorowi stu lat a nawet więcej:   

 

Wrzucam w Internet – B. Szczepankowski
strona otwiera się błyskawicznie.
Już pierwsze hasło – „pedagog polski”
a w nim sukcesy ścielą się licznie.

Więc nikt nie musi w encyklopedii
szukać biogramu czy publikacji,
wystarczy zajrzeć do Wikipedii
kliknąć lub poddać się nawigacji.

Szybko znajdziemy tam ważne dane
gdzie, z kim i po co się angażował,
dlaczego życie ma tak udane
i jak wierności głuchym dochował.

Studia ukończył matematyczne
mając za sobą szkolne praktyki,
potem dorzucił – logopedyczne
i jeszcze z surdopedagogiki.

Doktoryzował się w APeeSie,
w Poznaniu zaś habilitował,
i jak wieść gminna echem niesie
wciąż pisał, tworzył i publikował.


W świecie jest znany. Zgadnijcie z czego?
On jest współtwórcą oczu dla uszu,
czyli języka migowego,
którym dogadasz się nawet w buszu.

Kształci osoby z defektem słuchu
więc Jego wiedza nie jest banalna,
sam musi mówić gestami, w ruchu,
ta fonetyka jest wizualna.

Bo Jego mowa jest akustyczna
i audytywna – jak o tym pisze.
Jego poezja zaś jest liryczna
I kocha koty – ku mej uciesze!

Dzisiaj radują się z Jubilatem
współpracownicy i przyjaciele.
Ten, kto Go ceni – będzie mi bratem
Członków rodziny nigdy za wiele.

Życzmy naszemu Profesorowi -
Niech sto lat żyje i jeszcze dłużej!
I zamigajmy,  żeśmy gotowi
wraz z Nim pokonać niejedną burzę.

Niech dalej pisze nowe słowniki,
Niech nas poezją swoją uwodzi,
Niech profesurą zwieńczy wyniki,
I nadal tworzy, choć już nie w Łodzi.