KOMISJA DO SPRAW ETYKI W NAUCE
przy Polskiej Akademii Nauk opublikowała niemal rok temu sprawozdanie ze swojej
działalności w 2021 roku. W 2021 roku odbyła 11 posiedzeń, w
trakcie których rozpatrywała sprawy dotyczące m. in:
-
ewentualnych naruszeń praw autorskich (w tym sprawy skierowane do zaopiniowanie
przez KEwN na wniosek Prezydenta RP),
-
nieprawidłowości w postępowaniach awansowych,
-
mobbingu,
-
ewentualnych zastrzeżeń do recenzji (plagiaty w recenzjach),
-
do dorobku naukowego.
KEwN zajmowała się również problematyką ewentualnego konfliktu interesów
oraz zarzutów dotyczących ewentualnego nieprzestrzegania standardów etycznych
przez redakcje niektórych czasopism naukowych. Ze względu na panującą
sytuację epidemiologiczną posiedzenia KEwN odbywały się trybie hybrydowym.
Ze
Sprawozdania nie wynika, ile było rozpatrywanych spraw. Wiadomo natomiast, że KEwN
podejmowała debatę i uchwały w kwestiach dotyczących zarządzania szkolnictwem
wyższym i nauką, a mianowicie:
1)
wyraziła sprzeciw i dezaprobatę wobec ministra edukacji i nauki za
opublikowanie nowego wykazu i punktacji czasopism naukowych i
recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych. "Komisja uznała,
że „tryb uaktualnienia wykazu jest niezgodny z aktualnymi przepisami
ustawowymi dotyczącymi zasad sporządzania takiego wykazu (art. 274 ust. 2
ustawy – Prawo o Szkolnictwie Wyższym i Nauce (Dz. U. z 2020 r. poz. 85, z
późn. zm.) oraz przepisami rozporządzenia Ministra Nauki i
Szkolnictwa Wyższego z dnia 7 listopada 2018 r. (Dz. U. z 2018 r. poz. 2152), "(…) w sprawie sporządzania wykazów wydawnictw monografii naukowych oraz
czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych”.
Zdaniem
członków Komisji naruszenie procedur skutkuje degradacją tak standardów prawnych
jak i etycznych, a także psuciu młodego pokolenia naukowców, które uczy
się zachowywania w nauce tych wartości”. Bezskutecznie zaapelowano wówczas do Premiera
M. Morawieckiego, „jako przełożonego Ministra Edukacji i Nauki, o spowodowanie
wycofania omawianego rozporządzenia i sporządzenia wykazu, zgodnie z
obowiązującym prawem i zasadami etyki w nauce”.
2)
Komisja wyraziła też niezadowolenie z powodu procedowania przez resort edukacji i
nauki Narodowego Programu Kopernikańskiego. Dzisiaj wiemy, że ten program jest już realizowany.
Sądziłem,
że skoro tak szeroki jest zakres działania Komisji Etyki w Nauce, a odbyła ona
aż jedenaście posiedzeń, to zapewne było więcej spraw do rozpatrzenia. Tymczasem
ze Sprawozdania wynika, że były tylko dwie sprawy profesorskie i jedna
habilitacyjna, których autorom zarzucano popełnienia naukowego plagiatu. Wystarczy zajrzeć do "Forum Akademickiego", by przekonać się, że takich spraw jest znacznie więcej.
(grafika: Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków,1991)