Kontynuacja założeń publicznej edukacji w Samorządnej Rzeczpospolitej (cz. 1)

 

O przyszłości polskiej szkoły powinny stanowić następujące jej filary:

1️) Krajowa Rada Oświaty Publicznej gwarantująca stabilność, ale i odpowiedzialna za strategię i reprezentację potrzeb najważniejszych podmiotów edukacji. KROP powinna być powoływana co najmniej na sześcioletnią kadencję przez Prezydenta RP, żeby mogła pełnić funkcję strategiczną niezależnie od powołań rządów. Ma to być organ konsultacyjny i strategiczny przy Prezydencie Rzeczpospolitej jako strażniku ciągłości państwa. Rada będzie dbała o jakość i spójność polityki edukacyjnej w perspektywie długoterminowej.

W Radzie zasiądą rekomendowani przez uczelnie akademickie naukowcy oraz rekomendowani przez szkolne i terenowe rady oświatowe uczniowie, rodzice i nauczyciele, czyli osoby, które naprawdę wiedzą, jak wygląda polska szkoła. Konieczna jest tu większość naukowców, by decyzje opierały się na wiedzy naukowej z pedagogiki szkolnej, socjologii edukacji, ekonomii i zarządzania, psychologii kształcenia i biomedycznych podstaw rozwoju, a nie na inżynierii społecznej.

Uczniowie, rodzice czy przedstawiciele nauczycieli nie zasiadają w KROP jako eksperci od programów czy strategii polityki oświatowej, ale dlatego, że są adresatami systemu, posiadają unikalną wiedzę osobistą i doświadczenie nie tylko edukacyjne, stanowiąc „bezpiecznik” przeciwko przejęciu Rady przez jedną grupę interesu oraz zapewniając społeczny mandat i legitymizację podejmowanych przez KROP decyzji. W nowoczesnych państwach udział tych grup nie tylko nie osłabia instytucji. On ją chroni przed technokratycznym zamknięciem i partyjną infiltracją.

3️) Samorząd Zawodowy Nauczycieli to wysoka jakość zawodu,  autonomia i etyka. Konieczne jest wzmocnienie i ustawowe zapewnienie profesjonalnej autonomii nauczycielom. Będzie to możliwe przez powołanie Samorządu Zawodowego Nauczycieli (Izby Nauczycielskie), który zadba o etykę, rozwój i standardy tego zawodu. 

2️) Instytut Programów Szkolnych - to profesjonalne badanie odstaw programowych kształcenia ogólnego i zawodowego oraz projektowanie curriculum. Konieczne jest prowadzenie badań pilotażowych. Konieczny jest profesjonalny Instytut Programów Szkolnych, który przygotuje przejrzyste, nowoczesne i realistyczne treści kształcenia ogólnego i zawodowego, tak jak robią to najlepsze systemy edukacji na świecie. 

4) Centralna Komisja Egzaminacyjna wraz z regionalnymi komisjami zachowuje swoje dotychczasowe funkcje i zadania, które uwzględnią dotychczasowe doświadczenia, w tym  osiągnięcia i porażki.   

Taki projekt musi być budowany wspólnie, dla wszystkich rodzin, wszystkich uczniów i wszystkich przedszkoli oraz szkół publicznych. System kontroli publicznej i profesjonalnego zarządzania oświatą będzie dzięki temu odporny na cykle polityczne, zgodny z najlepszymi praktykami OECD, oparty na analizie danych i dowodach naukowych oraz nastawiony na długofalową jakość, a nie doraźność czy interesy partii władzy i jej akolitów.  

Synergia działań tych instytucji i środowisk tworzy system, którego nie da się przewrócić jedną ustawą. System szkolny będzie wówczas odporny na chaos, a oparty na zaufaniu wobec nauczycieli, dzieci,  młodzieży i ich rodziców. Edukacja to dobro wspólne, które należy dbać i w nie inwestować.

Istnieją takie momenty, w których, mimo różnic światopoglądowych, odmiennych poglądów politycznych, środowisko nauczycielskie powinno być solidarne, zjednoczone. W polskiej edukacji taki moment właśnie nadszedł.  Polska szkoła potrzebuje stabilności, spokoju i mądrych decyzji, dlatego należy powołać Krajowa Radę Oświaty Publicznej jako niezależny od rządu organ, który będzie chronił edukację przed chaosem i politycznymi wahaniami. 

Państwo, które w edukacji kieruje się rozsądkiem zamiast ideologią, dialogiem zamiast konfliktem, danymi z badań zamiast intuicją czy interesem władzy, współpracą zamiast konfrontacją oraz jakością zamiast pośpiechem, może jednoczyć także scenę polityczną. Jest to projekt ambitny, ale pragmatyczny, nowoczesny, ale odpowiedzialny i demokratyczny, ale stabilny. Najskuteczniejsze systemy edukacji mają trwałe, niezależne instytucje odpowiedzialne za długofalowe strategie. Częste rotacje ministrów i zmiany reform osłabiają jakość edukacji.

Jutro - projekt ustawy w sprawie powołania Krajowej Rady Oświaty Publicznej. Postawmy KROP-kę nad "i". Pojutrze o potrzebie powołania Samorządu Zawodowego Nauczycieli.