Oryginalność to akt twórczej destrukcji

 

 

 

 

"Oryginalność to akt twórczej destrukcji" - jak twierdzi Joseph Schumpeter (za: Grant, 2017, s. 33). Każda innowacja nienaśladowcza ma charakter pozytywnej destrukcji. Tak w edukacji szkolnej, jak i w szkolnictwie wyższym, a nawet w  nauce nie ma innowacji, jeśli nauczycielom brakuje odwagi. Ta zaś wcale nie musi pomniejszać wartość  dotychczasowych rozwiązań innych nauczycieli czy naukowców, tym bardziej metod powszechnie zakorzenionych w systemie kształcenia. Ważne, by proponowana zmiana wnosiła nowe, odmienne podejście do edukacji czy badań naukowych. 

Każda tego typu zmiana niesie z sobą ryzyko braku akceptacji większości, a więc tych, którzy już oswoili się z określonymi rozwiązaniami i uznali je za wystarczające w ich pracy. Lęk, obawy otoczenia, współpracowników są czymś naturalnym, toteż nie należy podważać sensu dotychczasowych metod i form czyjejś pracy. Istotne jest  to, by była możliwość równoległego działania oryginalnego, odmiennego od powszechnie występujących, a nawet obowiązujących.

Władze, które tego nie rozumieją i nie tworzą warunków do pozytywnej kontestacji, a więc i do twórczej destrukcji, pozbawiają nielicznych nauczycieli szans na wprowadzenie nowych rozwiązań, które wcale nie muszą powszechnie obowiązywać, ale mogą inspirować innych, uświadamiać im nowe  możliwości działania i osiągania pożądanych efektów. Ważne, by motywacja do innowacji, oryginalności nie stawała się celem dla kogoś, kto nie jest do tego przygotowany, nie posiada stosownych kompetencji i osobistej, autentycznej motywacji do wprowadzenia zmiany dydaktycznej, wychowawczej, opiekuńczej, programowej czy organizacyjnej. 

Żadna zmiana w strategii top-down, a więc odgórnie narzucana czy nawet mająca jedynie charakter inspiracji i zachęty, nie ma szans na powszechny zachwyt i realizację nie dlatego, że może mieć jakieś słabe punkty, przesłanki, ale właśnie z powodu uczynienia jej powszechnie obowiązującą i na domiar wszystkiego podlegającą kontroli w jej stosowaniu. Otóż zmiany mają sens tylko wówczas, gdy są autorskie, a więc wynikają z indywidualnej ambicji, namysłu, poczucia sensu, a nie jako z zasady konieczne, musowe, zobowiązujące.

Trzeba jednak mieć szacunek i zaufanie do profesjonalizmu i poczucia odpowiedzialności nauczycieli, by zawierzyć im i zezwolić na działanie pedagogiczne z ich wolą i kompetencjami, z własną wizją i gotowością do nowatorstwa pedagogicznego, albo na aplikowanie przygotowanych dla mniej twórczych, a więc takich, którzy mają podporządkować się jedynie wypracowanym w centrum rozwiązaniom.