Wylosowani przez
Prezydium Rady Doskonałości Naukowej profesorowie do oceny osiągnięć naukowych kandydata do tytułu profesora pytają, czy rzeczywiście dołączony
do umowy RDN "wzór recenzji" jest obowiązujący? Niektórzy zastanawiają się nad jego
formalno-prawnym statusem, bowiem w świetle ustawy RDN nie jest organem
ustawodawczym. Nie może zatem zobowiązywać profesorów-ekspertów do pisania
recenzji zgodnie z załączonym jej wzorem.
W ustawie nie ma czegoś takiego jak "wzór" recenzji. Gdyby nawet ktoś
chciał go narzucić rzeczoznawcom, to musiałby dostosować go do specyfiki dziedzin i dyscyplin naukowych. Po raz pierwszy bowiem w III RP wnioskujący o nadanie
tytułu mogą wskazać dyscyplinę lub dyscypliny naukowe, a nie tylko dziedzinę nauk. Trwają już takie postępowania, w ramach których kandydat/-ka przedłożył/-a osiągnięcia naukowe z dwóch dyscyplin w ramach wspólnej dla nich dziedziny nauk.
Wyjaśniam zatem, że każdy rzeczoznawca, profesor tytularny
jest suwerenny w swojej ocenie osiągnięć naukowych
kandydata do tytułu profesora. Natomiast załączony do umowy "wzór" ma
charakter jedynie uczulający na to, jakie dane w treści recenzji nie powinny
być pominięte. Słusznie zatem władze RDN dołączają do umowy tego rodzaju materiał pomocniczy
(nietrafnie - nie tylko moim zdaniem - określając go mianem "wzoru"), nie
po to, by zgodnie z zawartą w nim kolejnością zagadnień pisać własną opinię,
ale by zwrócić uwagę na to, co powinna ona uwzględniać.
Osobiście apelowałem do władz RDN, by na portalu organu
znalazła się informacja wyjaśniająca nie tylko tę kwestię, ale także zawierała
komentarze do zagadnień formalnych, które nie są dla ubiegających się o tytuł profesora jasne
z prawnego punktu widzenia. Jest już na portalu RDN bardzo dobra wykładnia
postępowań habilitacyjnych. Przydałyby się zatem podobne wyjaśnienia czy komentarze, by uniknąć w przyszłości nieporozumień, frustracji czy bezzasadnie
kierowanej krytyki pod adresem tego organu i jego członków.
Podkreślam zatem, że załączany "wzór" ma być
wsparciem dla ekspertów, szczególnie w tych sytuacjach, kiedy ich lub/i
pozostałych recenzentów recenzje kończą się negatywną konkluzją. Pominięcie bowiem w recenzji kwestii, które są wymagane formalnie
i merytorycznie (metodologicznie), najczęściej skutkuje składaniem przez wnioskodawców odwołań, a
potem pozwem do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.
Najważniejsza jest ocena jakościowa, naukowa przedłożonych do
oceny osiągnięć naukowych, która powinna zakończyć się w odniesieniu do
ustawowych wymagań stwierdzeniem o:
- spełnieniu albo braku spełnienia przesłanki, o której mowa
w art. 227 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i
nauce dotyczącej posiadania stopnia doktora habilitowanego;
- spełnieniu albo braku spełnienia przesłanki, o której
mowa w art. 227 ust. 1 lit. a ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o
szkolnictwie wyższym i nauce dotyczącej posiadania wybitnych osiągnieć
naukowych krajowych lub zagranicznych wraz z merytorycznym
uzasadnieniem tego stwierdzenia. Kluczowe jest wskazanie, które osiągnięcia
posiadają tę cechę;
- czy osiągnięcia naukowe mieszczą się w zakresie wnioskowanej dziedziny i
dyscypliny lub dyscyplin, z zastrzeżeniem, że w przypadku, gdy wniosek obejmuje
więcej niż jedną dyscyplinę, osiągnięcia te muszą odpowiadać wszystkim
dyscyplinom
- spełnieniu albo braku spełnienia przesłanki, o której
mowa w art. 227 ust. 1 lit. b ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o
szkolnictwie wyższym i nauce dotyczącej uczestniczenia w pracach zespołów (co najmniej dwóch
zespołów) badawczych realizujących projekty (co najmniej dwa projekty)
finansowane w drodze konkursów krajowych lub zagranicznych lub odbycia
staży (co najmniej dwóch staży) naukowych w instytucjach naukowych, w
tym zagranicznych, lub prowadzenia badań naukowych lub prac rozwojowych w
uczelniach lub instytucjach naukowych (w co najmniej dwóch uczelniach lub
instytucjach naukowych), w tym zagranicznych, wraz z podaniem informacji
potwierdzających dane stwierdzenie.
Ważne będą także inne, istotne informacje, które w opinii Recenzenta mają znaczenie dla oceny wniosku w sprawie nadania tytułu profesora. Zwracam uwagę na to, że ustawodawca nie podał wymagań scjentometrycznych, toteż nie wolno recenzentom kierować się nimi jako rzekomo fundamentalnymi dla rozstrzygnięcia o tym, czy ustawowe przesłanki zostały spełnione, czy też nie.
Konieczna jest przy tym jednoznaczna konkluzja wskazująca, czy w opinii
Recenzenta zasadne jest wystąpienie przez Radę Doskonałości Naukowej do
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o nadanie tytułu profesora.