Czy studentki (u-)ratują polską demografię?

Pierwszy tydzień nowego roku 2016 nie sprzyja dydaktyce. Studenci wyjechali na długie ferie świąteczno-noworoczne. Kto powrócił po 1 stycznia w mury uczelni? Chyba tylko bezdomny? Na piątkowy wykład o 8.00 przyjechało (przyszło) może 20 osób. Po 90 min., a więc po jego zakończeniu nagle przed aulą dostrzegłem tłum. Miejsca zaczęła zajmować pierwsza setka studentów innego roku (a może tego samego?), potem druga, a na korytarzu tłoczyła się trzecia.

Przywitałem się z wykładowcą mającym prowadzić zajęcia i pogratulowałem mu, że ma tak atrakcyjne zajęcia, skoro tłumy prześcigają się, kto będzie pierwszy w auli. Ten jednak szybko zdjął mnie z pantałyku i powiedział, że za chwilę będzie w auli egzamin testowy. No tak, to teraz zrozumiałem zainteresowanie obecnością akademickiej młodzieży w gmachu uczelni. Chyba też powinienem prowadzić egzaminy testowe. Przynajmniej bym ich zobaczył dwa razy w semestrze - raz w czasie pierwszego wykładu i po raz ostatni, kiedy byłby egzamin.

Na pedagogice studiują przede wszystkim kobiety, zresztą, nie tylko na tym kierunku. Jak potwierdzają to dane Głównego Urzędu Statystycznego w polskich uczelniach jest wśród studenckiej braci więcej kobiet niż mężczyzn.

To jest dobra zmiana. Obserwuję wzrost tej tendencji, bo kiedy sam zaczynałem studia na psychopedagogice w UŁ było wśród 100 studiujących na tym kierunku tylko czterech mężczyzn (właściwie o jednym ze stolicy koleżanki mówiły, że jest jakiś taki mało męski, ale nie dociekałem, jak to zweryfikowały). Dzisiaj widuje się na pierwszych i ostatnich wykładach nieco więcej panów, ale i tak nie mają szans z licznie szturmującymi ten kierunek kobietami.

Dlaczego jednak piszę o zmiennej pośredniczącej jaką jest piękna płeć studiujących pedagogikę? Poszukiwałem odpowiedzi na pytanie, skąd tak niska jest frekwencja wśród nich na zajęciach i znalazłem jeden z możliwych tego powodów. Okazuje się bowiem, że w świetle zmienionej ustawy z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych mamy w Polsce nowy typ świadczeń, z których mogą skorzystać także studentki. Otóż po porodzie otrzymają 1000 zł. Jeśli jeszcze dołożymy do tego przywileju po 500 zł na każde urodzone w 2016 r. dziecko, to sale wykładowe chyba opustoszeją.

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego zawiesiło nabór do rządowego programu "Studia dla wybitnych", w ramach którego miała być udzielona pomoc finansowa najzdolniejszym polskim studentom na odbycie studiów w wybranych przez nich prestiżowych uniwersytetach świata. Podobno nikt się nie zgłosił do tego programu, toteż urzędnicy resortu będą pracować nad nowymi kryteriami i lepiej opracowanymi zasadami przyjmowania wniosków w powyższej sprawie.

Nie przewidziano w tym projekcie bezpłatnych studiów w USA, Korei Południowej czy w Wielkiej Brytanii dla studentek pedagogiki, bo w tych krajach nie ma takiego kierunku studiów. Liczymy zatem na to, że nasze ministerstwo uruchomi akcję propagandową w krajach, w których są najlepsze uniwersytety świata, by ich najzdolniejsi studenci przyjeżdżali studiować pedagogikę w Polsce. U nas można. Pieniądze na program "Studia dla wybitnych" zostały zagwarantowane w naszym budżecie, więc może zaczniemy "importować" do naszego kraju najzdolniejszych, a zainteresowanych studiami na pedagogice. U nas czekają na nich kokosy.

Czy chcemy w polskiej edukacji drugiego Singapuru?

(https://www.youtube.com/watch?v=sEn6OKsVoMs Why Education in Singapore Works)

Na początku transformacji ustrojowej b. prezydent Lech Wałęsa obiecywał, że będziemy drugą Japonią. Niewiele z tego wyszło, poza plażowymi klapkami, które zalały polski rynek. Świat zachwyca się jednak nie polską, ale singapurską edukacją, która staje się dla międzynarodowych korporacji źródłem zasilania w najlepiej wykształcone do wolnorynkowej konkurencji kadry proinnowacyjne i kierownicze.

Czeski pedagog Marek Lisý w swoim artykule na temat źródeł edukacyjnych "sukcesów" młodych Azjatów pisze z zachwytem. Nie ma co się dziwić. We wszystkich oświatowych badaniach porównawczych (OECD) - Czesi wypadają gorzej od polskich piętnastolatków, więc być może mają na tym tle większy kompleks.

Nie przypuszczam jednak, by nasi politycy oświatowi zachwycili się singapurskimi rozwiązaniami, gdyż te są niezwykle kosztochłonne, a PiS ma teraz w planach zatroszczenie się o rodziny, o większą w nich dzietność, dokończenie procesu dekomunizacji, przywrócenie narodowych tradycji, pamięci, symboli, wzmocnienie naszej kultury, wymianę służb specjalnych, modernizację armii, zmianę polityki międzynarodowej itd., itd.

To wszystko kosztuje, a zatem szkolnictwo zostanie zepchnięte na daleki plan, bo rządzący mają słuszne przekonanie, że nasze społeczeństwo ma już dość jakichkolwiek reform w tej dziedzinie. Zostanie ono zresztą tak wymęczone konfliktami o Konstytucję, Trybunał Konstytucyjny, kwestie parlamentarnych procedur w stanowieniu prawa, że nie znajdzie w sobie więcej energii, by zająć się jeszcze polskim szkolnictwem. Na szczęście to, co miało być przywrócone (obowiązek szkolny od 7 r.ż.), zostało już naprawione, a kwestie dalszych zmian ustrojowych czy kształcenia i doskonalenia kadr nauczycielskich - jak widzę - nie będą już wymagały szczególnej energii i środków. Ostatnia nowelizacja Karty Nauczyciela jest powrotem do norm przyzwoitości, a więc poszanowania godności pracy nauczycieli (likwidacja "godzin karcianych", czyli gry fałszywymi kartami).

Rząd odchodzi od neoliberalnego podejścia do edukacji na rzecz zweryfikowania w systemie znaczenia dotychczasowych wydatków, bez jasnej dla społeczeństwa wizji, na co będą one spożytkowane w najbliższej przyszłości. Czy nadal będą wydawane przez MEN kiczowate ("bezpłatne")podręczniki szkolne tyle tylko, że teraz z udziałem "swoich", równie niekompetentnych i wyłonionych poza konkursem autorów? Innymi słowy, czy będzie produkowana "makulatura" w sytuacji, gdy świat nowych technologii komunikacyjnych ucieka nam już nie z każdym rokiem, ale z każdym miesiącem?

No to obejrzyjmy na YouTube filmiki o singapurskiej edukacji, a jest ich wiele. Niektóre dane szokują, jak choćby te, że na edukację wydaje się z PKB aż 20% rocznie. Pierwszym zatem elementem zmiany są pieniądze, które trzeba zainwestować w kształcenie młodego. Jeśli edukację traktuje się jako ciężar, jako koszt, to będziemy opóźniać szanse większej części naszych dzieci i młodzieży (te utalentowane poradzą sobie w każdym ustroju i przy nawet najgorszej polityce rządów) na dostatnie życie w państwie o liberalnej gospodarce. Tak wysoki poziom finansowania szkolnictwa w Singapurze wynika z tego, że na każdym jego poziomie obowiązuje wszystkich czesne, przy czym najubożsi są z niego zwolnieni.



(źródło: Singapore - Strong Performers and Successful Reformers in Education)


Celem kształcenia w singapurskim systemie szkolnym, a więc kryterium pomiaru jego efektywności, jest osiągnięcie przez każdego ucznia (w stopniu adekwatnym do jego potencjału rozwojowego i poziomu aspiracji oraz własnej aktywności) następujących cech i umiejętności:

• samoświadomość - zdolność do adaptacji i odporność na przeszkody, znajomość samego siebie, umiejętność samodzielnego i samokrytycznego myślenia oraz efektywnego komunikowania się;

• samodzielność uczenia się - jest odpowiedzialny za własne studiowanie, potrafi zadawać pytania, jest refleksyjny i wytrwały w swoim uczeniu się;

• umiejętność pracy w grupie - aktywnie partycypuje w pracy zespołu, podejmuje inicjatywy, przewiduje ryzyko, jest innowacyjny i zmierza do doskonałości;

• aktywny obywatelsko, patriota, jest silnie uspołeczniony i świadomy swoich praw, pozyskuje informacje i aktywnie dzieli się nimi celem poprawiania życia ludzi w jego okolicy.

Nowe technologie komunikacyjne są dostępne uczniom we wszystkich szkołach, na każdym poziomie kształcenia, i to już od 1997 r. (interaktywne tablice, notebooki i tablety). Od pierwszej klasy dzieci uczą się interaktywnie, także z zastosowaniem tych technologii, ale przede wszystkim poprzez gry i zabawy, ćwiczenia i rozwiązywanie problemów. Ciekawostka - obowiązek szkolny zaczyna się w Singapurze w 7 roku życia. Czyżby byli zacofani?

Nauczycielem może zostać tylko ten absolwent uniwersytetu czy dowolnej szkoły wyższej, który miał osiągnięcia mieszczące się w grupie jednej trzeciej najlepszych studentów. Ich płace są wysokie, ale zarazem nie są ustanawiane według tych samych zasad dla każdego, tylko uzależnione są od stanowiska pedagoga, jego funkcji, osiągnięć itd. Istnieją w tym kraju bardzo zróżnicowane ścieżki kariery, a nie tak jak u nas bazujące na ustanawianych przez władze centralne stałych kryteriach płac niezależnie od tego, "czy się stoi, czy się leży...".

W Singapurze zaprzeczono tezie, że "ryba psuje się od głowy", bo - "jak się rybę dobrze usmaży, to pięknie pachnie".

Z Polakami trzeba grzecznie, kiedy czynią coś społecznie

Im bardziej w środowisku prawicowym krytykowano Jerzego Owsiaka oraz Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy, tym bardziej Polacy uodparniali się na informacje, które miały na celu zdetronizowanie Organizatora i podważenie jego wiarygodności. Nie godzimy się na odebrania milionom Polaków poczucia solidarności z najbardziej potrzebującymi nawet wówczas, jeśli wymaga to poniesienia określonych kosztów.

Trzeba nie znać albo lekceważyć nasza naturę, by być przekonanym, że można po dwudziestu czterech latach obrzydzić akcję łączącą Polaków wobec idei gromadzenia środków na zakup najnowocześniejszych urządzeń diagnostycznych dla szpitali dziecięcych i na potrzeby oddziałów geriatrycznych. Dzieci i starsi głosu nie mają, toteż obok tak znakomitej inicjatywy, jaką jest Świąteczna Paczka, a trafiającej do konkretnych osób, zbierano w czasie minionej niedzieli pieniądze na szlachetny cel.

Na ulicach miast, miasteczek i wsi spotykaliśmy uczniów i dorosłych, którzy kwestowali na WOŚP. Byli rozpoznawalni nie tylko ze względu na trzymaną w rękach, a oznakowaną symbolem akcji, puszkę, ale także ze względu na radość z pozyskania każdego grosza i złotówki, które wrzucali im do niej spotykani po drodze mieszkańcy. Każdy czuł się potrzebny.

Z pierwszych relacji Finału WOŚP wynika, że zgromadzono ok. 30 milionów złotych. Czy to dużo czy mało w kontekście najróżniejszych oskarżeń wobec Organizatorów na temat wykorzystywania tych środków także do celów wykraczających poza cele akcji? Często bywałem w różnych szpitalach i widziałem funkcjonujący w nich sprzęt medyczny, który został oznakowany symboliką WOŚP. Fakty są twarde i niepodważalne.

Wszystko tu jest dobrowolne. Nikt nie musi kwestować i nikt nie musi dzielić się swoimi pieniędzmi. Jeśli chcą, to dobrze, bo przecież nieustannie narzekamy na niski poziom kapitału społecznego w naszym kraju, na dramatycznie niski poziom zainteresowania przez młode pokolenie sprawami publicznymi. Nie podoba mi się jedynie to, że w wielu szkołach "płaci się" dzieciom i młodzieży wyższą oceną zachowania, jeśli wykażą się określoną liczbą godzin pracy społecznej, wolontariackiej.

W świetle powyższego pojawia się pytanie, czego uczymy nasze dzieci? Czy tego, że prospołeczność jest interesowna, musi nam się jakoś opłacać, czy może tego, że dzielenie się własnymi dobrami z innymi jest niegodne z czyjegoś, a ideologicznego punktu widzenia?



Politycy - zostawcie nasze serca, dobrą wolę i własny kapitał w spokoju. Polacy po raz dwudziesty czwarty "wysłali światełko do nieba". W takich sytuacjach tym bardziej obowiązuje motto: Z nami grzecznie, bo my społecznie.