Zapomniane negocjacje "Solidarności" z władzą oświatową

 

Między marcem a majem 1981 roku prowadzone były negocjacje przez Krajową Komisję Koordynacyjną Oświaty i Wychowania NSZZ "Solidarność" z władzami ówczesnego Ministerstwa Oświaty i Wychowania,  które dotyczyły zawarcia porozumienia w sprawie przyjęcia zmian programowych i ustrojowych polskiego szkolnictwa. Upłynęły 42 lata od wydania zbioru dokumentów z tych negocjacji, toteż ktoś mógłby pomyśleć, że ich miejscem powinno być archiwum, może jakaś półka w bibliotece. 

Jednak przywołana przeze mnie publikacja nie wyszła oficjalnie, nie została wydana przez którekolwiek z ówczesnych państwowych wydawnictw. Została wydrukowana w nakładzie 2500 egz. na powielaczu do użytku wewnątrzzwiązkowego. 

Rządzący nie ujawniali treści protokołów z rozmów z opozycją, ale wówczas niezależny od władzy państwowej Związek Zawodowy "Solidarność" zabezpieczył możliwość wydrukowania kompletu materiałów w formie pozawydawniczej, nieoficjalnej, na powielaczu (bez numeru ISBN).  

 Przywołam zatem fragmenty z tego dokumentu, by uświadomić czytelnikom, że polityka oświatowa została zdradzona nie tylko przez postsocjalistyczne "elity Solidarności", bo ZNP nie był zainteresowany realizacją tej koncepcji edukacji, kiedy sam był na salonach władzy III RP.  Proszę porównać, o co walczyło tamto pokolenie, a jak jest dzisiaj:

"SZKOŁA JAKO ŚRODOWISKO WYCHOWAWCZE

Szkoła służyć ma dziecku. Stwierdzenie to stanowi dla nas podstawę oceny polskiego szkolnictwa i punkt wyjścia dla postulowanych przez nas zmian w funkcjonowaniu systemu oświaty i wychowania. 

Szkoła służy dziecku wówczas, gdy stwarza warunki dla rozwoju jego indywidualnych możliwości, gdy wspiera proces jego samorealizacji. Szkoła służy dziecku, gdy sprzyja wzrostowi sił jego ciała i umysłu, rozwojowi jego uzdolnień, wyobraźni i uczuciowości. Szkoła nie służy dziecku, gdy hamuje lub deformuje jego fizyczny, umysłowy i  duchowy rozwój. 

Rozpoczynający się w chwili narodzin  proces rozwoju człowieka zmierza w sposób naturalny w kierunku osiągnięcia  przez niego fizycznej, umysłowej i moralnej dojrzałości. Kształcenie i wychowanie nastawione na dobro dziecka powinno być wspieraniem naturalnego procesu jego rozwoju i dojrzewania. Wydaje  się to truizmem. Przypominamy te oczywiste prawdy po to, by zadać sobie pytanie: czy szkoła polska  w swej codziennej praktyce stwarza warunki sprzyjające rozwojowi i dojrzewaniu  młodego pokolenia Polaków? ". 

Odpowiedź na to pytanie nie zaskakuje, skoro stwierdzono, że instytucje oświaty i wychowania zostały podporządkowane w praktyce doraźnej polityce, dążącej do kształtowania takich cech, jak uległość, posłuszeństwo, skłonność do przystosowania się do narzuconych wymagań, konformizm postaw i poglądów: 

"Sprzeczność pomiędzy deklarowanymi i faktycznie realizowanymi celami wychowawczymi, leżąca u podstaw  funkcjonowania systemu oświaty i wychowania w Polsce, działa demoralizująco na wychowawców i nauczycieli, a za ich pośrednictwem deformuje proces rozwoju podlegających ich oddziaływaniu wychowanków. Wychowanie staje  się często w tych warunkach manipulowaniem dziećmi przez dorosłych, nie mającym nic wspólnego z ich rzeczywistym dobrem" (1981, s.4).

 No comment. 

Kolejne wybory do Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN

 

Otrzymałem list od jednej z profesorek pedagogiki, która pisze m.in.: 

"Panie Profesorze, zalogowałam się w elektronicznym systemie wyborów do komitetów naukowych PAN, ale nie mogę wskazać w nim Komitetu Nauk Pedagogicznych, gdyż nie zarejestrowało się w tym systemie co najmniej 60 doktorów habilitowanych i/lub profesorów tej dyscypliny naukowej. Nie wiem, co mam począć, bowiem otrzymałam z systemu tej treści komunikat: 

Komitet nie uzyskał minimalnej liczby kandydatów. Konieczna jest zmiana komitetu ! (komitet 1 czynnego prawa wyborczego). Dlaczego mam wybierać członków innego komitetu naukowego, skoro jestem pedagożką?" 

Sprawdziłem. Rzeczywiście, problem jest realny. Wprawdzie nie kandydowałem w poprzedniej kadencji do KNP PAN, więc nie wiem, czy nie ma tu jakiegoś błędu w rejestracji osób zainteresowanych wyborami. Po konsultacji z PAN wyjaśniam, że problem rozwiązuje skorzystanie z innej przeglądarki internetowej. Polecam. Działa.

Komunikat PAN jest klarowny: 

Polska Akademia Nauk uruchomiła Elektroniczny System Wyborczy PAN (ESWPAN) na potrzeby wyborów do komitetów naukowych PAN rozpoczynających swoją kadencję w 2024 roku. Wybory członków i członkiń 78 komitetów rozpoczną się 18 października 2023 r. Może w nich wziąć udział ponad 35 tys. uprawnionych do głosowania samodzielnych pracowników naukowych. Mogą oni już teraz rejestrować się na stronie ESWPAN.

Władze PAN zmieniły regulamin wyborczy 4 lipca 2023 roku. Zawarto w nim kluczowe zasady: 

§ 2.

1. W wyborach do komitetów naukowych biorą udział osoby posiadające stopień doktora habilitowanego lub tytuł profesora.

2. Każda z osób uprawnionych do głosowania rejestruje się i deklaruje w systemie swoje czynne lub bierne prawo wyborcze w powiązaniu z co najwyżej dwoma komitetami naukowymi.

3. Jeżeli w odniesieniu do danego komitetu naukowego nie zgłosiło woli skorzystania z legitymacji biernej co najmniej 60 osób, wyborów do komitetu nie przeprowadza się. Osoby, które zadeklarowały wolę skorzystania z czynnego lub biernego prawa wyborczego do takiego komitetu, mogą w ciągu 14 dni od dnia wysłania do nich informacji z systemu elektronicznego dotyczącej braku wyborów do danego komitetu zgłosić deklaracje skorzystania z czynnego lub biernego prawa wyborczego do innego komitetu, do którego wybory odbędą się.

(...)

5. Po ogłoszeniu list kandydatów, osoby uprawnione do głosowania otrzymują drogą elektroniczną aktywny dostęp do ESWPAN umożliwiający głosowanie.

6. Każda z osób, która zadeklarowała czynne prawo wyborcze, oddaje swój głos.

   

Mimo uprzejmego przypomnienia przez prof. Aleksandra Welfe o rozpoczętym procesie wyborczym do komitetów naukowych Polskiej Akademii Nauk, środowisko akademickiej pedagogiki nań nie zareagowało entuzjastycznie. Wybory odbywają się przy pomocy elektronicznego systemu wyborczego Polskiej Akademii Nauk. 

Zgodnie z harmonogramem rejestracja osób uprawnionych do głosowania zakończy się 6 października b.r. Dokonanie rejestracji wymaga zalogowania się w systemie na stronie https://esw.pan.pl/Account/Login i postępowania zgodnie z instrukcją zamieszczoną na stronie https://pan.pl/regulamin-2/.  

Upowszechniam zatem tę informację wśród doktorów habilitowanych i profesorów pedagogiki, bo jeśli się nie zarejestrują w powyższym systemie jako co najmniej bierni wyborcy, to może dojść do sytuacji niepowołania Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN. Byłaby to zdumiewająca sytuacja w dziejach PAN, bo współzałożycielem tej korporacji był pedagog - prof. Bogdan Suchodolski. Czyżby pedagodzy nie zdawali sobie sprawy z powagi sytuacji? 

Kończy się kadencja KNP PAN 2020-2024. Przed polską pedagogiką zarysowuje się kolejny okres czterech lat koniecznego zaangażowania na rzecz rozwoju tej dyscypliny naukowej i jej kadr. Zapewne wybory do KNP PAN same w sobie tego nie zmienią, ale powinno działać gremium, które będzie służyć temu celowi. 

Istotnie, mamy nie tylko tej jesieni wiele wyborczych zobowiązań, bowiem czekają nas do końca września br. wybory członków Rady Doskonałości Naukowej, 15 października wybory do Sejmu i Senatu RP, zaś za kilka miesięcy odbędą się wybory samorządowe i do Parlamentu Europejskiego, a potem wybory władz uczelni/szkół wyższych i ich podstawowych jednostek.            

Przypominam jednak, że rejestracja w powyższym systemie zaczęła się 5 lipca. Do dnia wczorajszego nie zarejestrowało się w systemie wyborczym 60 osób, by mogły odbyć się wybory do KNP PAN. 

 

Nominacja profesorska dla Anny A. Odrowąż-Coates z Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie

 

POSTANOWIENIEM PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 4 sierpnia 2023 r. nr 115.9.2023 Prorektorka ds. rozwoju Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie - dr hab. Anna Antonina Odrowąż-Coates została mianowana profesorem w dziedzinie nauk społecznych, w dyscyplinie pedagogika. Zapewne wkrótce odbędzie się uroczystość wręczenia nominacji profesorom wszystkich dziedzin nauk, których osiągnięcia naukowe uzyskały rekomendacje Rady Doskonałości Naukowej na podstawie recenzji wybitnych rzeczoznawców odpowiednich dyscyplin naukowych.

Odnotuję w tym miejscu pokonane szczeble awansu naukowego, a pierwszym z nich było uzyskanie stopnia doktora nauk humanistycznych w dyscyplinie nauki o polityce, co nastąpiło na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego w 2005 r. Pani A.A. Odrowąż-Coates obroniła dysertację doktorską, którą przygotowała pod kierunkiem promotora - dr. hab. Mieczysława Guldy. Jej rozprawa zatytułowana: „Sytuacja kobiet aktywnych zawodowo w Polsce i we Włoszech” wyraźnie oscylowała na pograniczu badań komparatystycznych zarówno z politologii jak i andragogiki. W trzy lata później praca doktorska ukazała się drukiem.  

 

W 2016 roku  p. dr A. Odrowąż-Coates habilitowała się w dziedzinie nauk humanistycznych w dyscyplinie pedagogika. Przedłożyła wówczas jako główne osiągnięcie naukowe rozprawy dotyczące problematyki nierówności społeczno-edukacyjnych ze względu na płeć, etniczność i religię. Podmiotem habilitującym była Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie.  Rok wcześniej wydała w Oficynie Wydawniczej "Impuls" książkę habilitacyjną pt. Fatamorgana saudyjskiej przestrzeni społeczno-kulturowej kobiet (2015).    

     Znakomita znajomość języka angielskiego, współpraca międzynarodowa, uzyskane w krajowych i zagranicznych konkursach granty na badania własne, które zakończyły się kolejnymi rozprawami naukowymi, zaowocowała złożeniem wniosku o nadanie tytułu profesora.  Jej rozprawy mają charakter wybitny, są oryginalne badawczo i lokują polską pedagogikę porównawczą, międzykulturową w centrum światowych dyskursów naukowych. 

Warto dostrzec monografię zatytułowaną ,,Socio-educational factors and the soft power of language: The deluge of English in Poland and Portugal", która została wydana przez brytyjską oficynę Rowman & Littlefield jako efekt końcowy badań sfinansowanych przez Narodowe Centrum Nauki. 

 

Pani Profesor publikuje w tak znakomitych periodykach, jak "Education as Change", "Language, Discourse & Society" czy "Multiculturat Studies".  Prof. Anna Odrowąż-Coates prowadziła wykłady na uniwersytetach poza granicami kraju oraz była powoływana do recenzji awansów naukowych nie tylko w Polsce, ale także w USA, Kanadzie, Izraelu i Hiszpanii. Młode pokolenie naukowców ma zatem znakomity przykład twórczego i wiarygodnego zaangażowania w naukę Uczonej APS, która realizuje kolejne projekty badawcze. 

Gorąco polecam znakomite dzieła Profesorki, w tym najnowszą jej monografię z nurtu atutetnografii badawczej, która powstała na podstawie prowadzonych przez Nią dzienników z obserwacji i przeżyć w czasie pobytu w Arabii Saudyjskiej w latach 2010-2012. Jak pisze we wstępie do tej rozprawy:

Nie miałam jednak wcześniej odwagi do opublikowania jednego z wykorzystanych przeze mnie narzędzi badań, tj. obszernej części dzienników z podróży, które są de facto, w słownikowej nomenklaturze naukowej, dziennikami autoetnograficznymi. Moje obawy wiązały się z ujawnieniem siebie, odsłonięciem swojej pozycji, swoich przekonań, myśli, licznych uprzedzeń i nieuniknionego eurocentryzmu. 

Patrząc na dzienniki z perspektywy czasu, zauważam jeszcze wyraźniej powyższe cechy szoku kulturowego i wartość dodaną, jaką jest analiza pozycji badacza, umożliwiona przez ujawnienie moich zapisków z tamtej podróży, a byłam wtedy zupełnie inną osobą, mną bez całego bagażu doświadczeń kolejnych dziesięciu lat.      

Dzisiaj autoetnografia stanowi jedną z uznanych i cenionych metod badań społecznych. Gratuluję Pani Profesor jakże zasłużonej nominacji, która zaistniała niejako po drodze realizowanej przez Nią naukowej pasji badawczej. Przed nami zatem kolejne projekty badawcze,  książki oraz artykuły naukowe tej Uczonej.