Od pozbawienia przez rząd PO i PSL w 2011 roku prawa Centralnej Komisji Do Spraw Stopni i Tytułów do określania, co jest dziedziną i dyscypliną naukową, rozpoczęło się polityczno-administracyjne manipulowanie przez ministrów nauki i
szkolnictwa wyższego klasyfikacją nauki. Do końca września 2011 roku obowiązywała merytorycznie, bo naukowo uzasadniona:
UCHWAŁA CENTRALNEJ
KOMISJI DO SPRAW STOPNI I TYTUŁÓW z dnia 24 października 2005 r. w sprawie
określenia dziedzin nauki i dziedzin sztuki oraz dyscyplin naukowych i
artystycznych (MP z 2005 r. nr 79, poz. 1120 ze zmianą w MP z 2008 r. nr 97,
poz. 843 oraz w MP z 2010 r. nr 46, poz. 636 oraz w M.P. z 2011 r. nr 14, poz.
149) Na podstawie art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach
naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U.
nr 65, poz. 595 ze zm. Dz. U. z 2005 r. nr 164, poz. 1365) uchwala się, co
następuje:
§ 1. Dziedzinami nauki i
dziedzinami sztuki oraz wchodzącymi w ich skład dyscyplinami naukowymi i
artystycznymi są:
(...)
6. N a u k i h u m a n i s t y c z n e:
1) archeologia
2) bibliologia i informatologia
3) etnologia
4) filozofia
5) historia
6) historia sztuki
7) językoznawstwo
8) kulturoznawstwo
9) literaturoznawstwo
10) nauki o polityce
11) nauki o poznaniu i komunikacji społecznej
12) nauki o sztuce
13) nauki o zarządzaniu
14) pedagogika
15) psychologia
16) religioznawstwo
17) socjologia
Potem przyszła *** II fala zmian ***
W 2011 roku rozpoczęła
się pierwsza manipulacja ze strony resortu, która podzieliła dziedzinę nauk
humanistycznych na nauki humanistyczne i społeczne dodając do każdej z
nich nowe dyscypliny jako naukowe. Już trzy lata wcześniej środowisko naukowe podkreślało,
że istniejący w naszym kraju podział na dziedziny nauki i przypisane
im dyscypliny nie jest zsynchronizowany z tym, jaki funkcjonuje
w Europie.
3-poziomowa klasyfikacja określona w rozporządzeniu Ministra Nauki
i Szkolnictwa Wyższego z dnia 8 sierpnia 2011 r. w sprawie obszarów wiedzy, dziedzin nauki
i sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych (Dz. U. poz. 1065), objęła 8 obszarów
wiedzy, 22 dziedziny nauki i sztuki oraz 102 dyscypliny naukowe i artystyczne (w tym
7 dziedzin, w których nie wyodrębniono dyscyplin) charakteryzując się nadmiernym
rozdrobnieniem.
Do tej pory w Centralnej Komisji do Spraw Stopni
i Tytułów wnioski w sprawie awansów naukowych z pedagogiki były
rozpatrywane w Sekcji Nauk Humanistycznych i Społecznych.
Ministerstwo zamierzało jednak dokonać podziału dziedzin nauk w taki sposób (chociaż niekonsekwentnie i wbrew protestom niektórych komitetów naukowych PAN), by osobno
występowały nauki humanistyczne i nauki społeczne. Do tego wprowadzono jeszcze "rolniczą" kategorię - obszarów nauk.
Rozporządzenie MNiSW z
dnia 8 sierpnia 2011 r. w sprawie OBSZARÓW WIEDZY, DZIEDZIN NAUKI I SZTUKI ORAZ
DYSCYPLIN NAUKOWYCH I ARTYSTYCZNYCH określa OBSZARY DZIEDZINY NAUKI oraz
DYSCYPLINY NAUKOWE określa, że w obszarze nauk humanistycznych i dziedzin nauk
humanistycznych są tylko takie dyscypliny naukowe, jak:
1) archeologia
2) bibliologia i informatologia
3) etnologia
4) filozofia
5) historia
6) historia sztuki
7) językoznawstwo
8) kulturoznawstwo
9) literaturoznawstwo
10) nauki o rodzinie
11) nauki o sztuce
12)nauki o zarządzaniu
13) religioznawstwo
W obszarze nauk humanistycznych znalazła się też dziedzina nauk teologicznych.
W obszarze i dziedzinie nauk społecznych minister Barbara Kudrycka uwzględniła:
1) nauki o bezpieczeństwie
2) nauki o obronności
3) nauki o mediach
4) nauki o polityce
5) nauki o polityce publicznej
6) nauki o poznaniu i komunikacji społecznej
7) pedagogikę
8) psychologię
9) socjologię
Biorąc pod uwagę nauki
pogranicza dla pedagogiki ważna była dziedzina nauk ekonomicznych z
następującymi dyscyplinami: 1) ekonomia, 2) finanse, 3) nauki o
zarządzaniu i 4) towaroznawstwo oraz dziedzina nauk prawnych z
dyscyplinami: 1) nauki o administracji, 2) prawo i 3) prawo
kanoniczne.
*** III fala zmian ***
Wraz z reformą prawicowej
koalicji - Konstytucja 2.0 nastąpiła kolejna zmiana eliminująca kategorię obszarów nauk,
ale też redukująca w nowej klasyfikacji dziedzin nauk nazwy wielu dyscyplin
naukowych. Zdaniem ówczesnych władz resortu, którym kierował dr Jarosław Gowin, dotychczasowa klasyfikacja dziedzin i dyscyplin naukowych charakteryzowała się (...) nadmiernym rozdrobnieniem. Wiele obecnych dyscyplin obejmuje wąski zakres tematyczny, a ponadto reprezentuje je niewielka liczba pracowników uczelni, instytutów naukowych Polskiej Akademii Nauk i instytutów badawczych, posiadających co najmniej stopień naukowy doktora albo stopień doktora w zakresie sztuki. W przypadku ponad 1/5 dyscyplin naukowych i artystycznych liczba takich osób nie przekracza 100 w skali całego kraju. W przypadku trzech dyscyplin liczba reprezentujących je pracowników naukowych jest natomiast mniejsza niż 24. Zgodnie z nowymi zasadami ewaluacji działalności naukowej w każdej z tych dyscyplin oceniana mogłaby być zatem działalność nie więcej niż jednego podmiotu.
Podpisane ROZPORZĄDZENIE MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA
WYŻSZEGO z dnia 20 września 2018 r. w sprawie dziedzin
nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych miało wyrażać nową taksonomię naukowej wiedzy:
Dziedzina nauk humanistycznych objęła mniej
dyscyplin, bowiem w jej zakresie znalazły się:
1)
archeologia
2)
filozofia
3)
historia
4)
językoznawstwo
5)
literaturoznawstwo
6) nauki o kulturze i religii
7) nauki o sztuce.
Natomiast w dziedzinie nauk społecznych umieszczono następujące dyscypliny naukowe:
1) ekonomia i finanse
2) geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna
3) nauki o bezpieczeństwie
4) nauki o komunikacji społecznej i mediach
5) nauki o polityce i administracji
6) nauki o zarządzaniu i jakości
7) nauki prawne
8) nauki socjologiczne
9) pedagogika
10) prawo kanoniczne
11) psychologia
IV fala?
W Sejmie procedowana jest kolejna zmiana klasyfikacji dziedzin i dyscyplin naukowych. Powód?
(...) utworzenie nowych dziedzin lub dyscyplin
implikować może problemy interpretacyjne, ale także praktyczne, związane z prawem jednostki do
ubiegania się o nadanie stopni naukowych lub tytułu profesora w zakresie nowej klasyfikacji. Nie
ulega bowiem wątpliwości, że proponowane zmiany, w obecnym porządku prawnym,
w szczególności związanym z powiązaniem uprawnień do nadawania stopni naukowych
z kategoriami naukowymi w dyscyplinach uzyskanymi w wyniku przeprowadzenia ewaluacji
jakości działalności naukowej, nie przełożą się w najbliższych latach na rozwój kadr naukowych
w nowo tworzonych dziedzinach lub dyscyplinach.
Brak będzie uprawnionych podmiotów
doktoryzujących oraz podmiotów habilitujących, które do czasu kolejnej ewaluacji będą mogły
promować doktorów i doktorów habilitowanych w nowej klasyfikacji. Z kolei osoba
zainteresowana, które będzie dysponowała określonymi w tym zakresie osiągnięciami naukowymi,
będzie miała prawo oczekiwać możliwości ubiegania się o awans naukowy.
Proponuje się wydzielenie z nauk o polityce, które są w dziedzinie nauk społecznych, nowej dyscypliny: stosunki międzynarodowe oraz wprowadzenie dwóch odrębnych dziedzin nauk: nauki teologiczne i nauki o rodzinie. Tym samym w Sekcji Nauk Społecznych RDN pojawi się nowa dyscyplina, która powinna zostać wzmocniona o jej 3 przedstawicieli. Tym samym grono politologów czekają wybory uzupełniające do obecnego składu Sekcji.
|
6
|
Dziedzina nauk społecznych
|
1)
ekonomia i finanse
|
|
2)
geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka
przestrzenna
|
|
3)
nauki o bezpieczeństwie
|
|
4)
nauki o komunikacji społecznej i mediach
|
|
5)
nauki o polityce i administracji
|
|
6) nauki o
zarządzaniu i jakości
|
|
7) nauki
prawne
|
|
8) nauki
socjologiczne
|
|
9) pedagogika
|
|
10) prawo
kanoniczne
|
|
11) psychologia
|
|
12)
stosunki międzynarodowe
|
Jak informuje MEiN:
Zaproponowana
w projekcie klasyfikacja została opracowana w oparciu o propozycję przygotowaną
przez przedstawicieli Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów, Komitetu
Polityki Naukowej, Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich, Rady
Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Komitetu Ewaluacji Jednostek
Naukowych.. Zgodnie z wytyczną do wydania rozporządzenia opiera się ono na
systematyce dziedzin nauki i dyscyplin naukowych przyjętej przez Organizację
Współpracy Gospodarczej i Rozwoju – 5 – (OECD), w której wyodrębniono 42
dyscypliny naukowe.
Zostały one określone w oparciu o takie czynniki jak:
obszar zainteresowań (objaśnianych zjawisk czy rozwiązywanych problemów) i
zastosowań wyników badań naukowych, stosowane metody i techniki badawcze oraz
źródła wiedzy. Wskazanie w przepisach ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o
szkolnictwie wyższym i nauce systematyki OECD jako podstawy nowej klasyfikacji
dziedzin nauki i dyscyplin naukowych w polskim systemie szkolnictwa wyższego i
nauki przesądza o ich merytorycznym powiązaniu z tym międzynarodowym wzorcem.
Trochę to dziwna argumentacja, bo Centralna Komisja ds.Stopni i Tytułów zakończyła swoją działaność z dn. 31 grudnia 2020 roku. Nie przypominam sobie, by w Zespole Nauk Humanistycznych i Społecznych tego organu ktokolwiek wypowiadał się na temat konieczności powyższych zmian, a tym bardziej by był ich zwolennikiem.
Rada Doskonałości Naukowej wyraziła swoje krytyczne stanowisko wobec powyższego projektu. Absurdalny jest zamysł ustanowienia "nauk o rodzinie" nie tylko odrębną dziedziną, ale i mieszczącą sie w niej dyscypliną - "nauki o rodzinie". Kto to wymyślił?
|
4
|
Dziedzina nauk o rodzinie
|
nauki o rodzinie
|
2) dziedzinę nauk teologicznych.
|
8
|
Dziedzina nauk teologicznych
|
1)
nauki biblijne
|
|
2)
nauki teologiczne
|
Opinie różnych gremiów akademickich są dostępne publicznie. Rozporządzenie nie zostało jeszcze podpisane.
