Prezentacja najlepszych szkół niemieckich cz.6

 

Niemieckie społeczeństwo jest wielonarodowe, wielowyznaniowe, pluralistyczne, otwarte na różnice, a więc i na każdą odmienność ludzi, którym należy się szacunek oraz ochrona ich godności. Jeśli ktoś tego nie uznaje, to musi liczyć się z konsekwencjami natury prawnej. Dotyczy to także edukacji szkolnej, która jest realizowana w zdecentralizowanym ustroju szkolnym, dzięki czemu w każdym z krajów związkowych (Landy) rozwiązania organizacyjne, metodyczne są rozstrzygane autonomicznie, zgodnie z potrzebami i potencjałem danego środowiska. Tym, co spaja ową wielość, jest curriculum, a więc podstawa programowa kształcenia ogólnego, która jest gwarantem drożności kształcenia i przeprowadzanych w szkolnictwie egzaminów. Dzisiaj przekładam w swoim opracowaniu artykuły o kolejnych typach szkół, które uznano w tym kraju za najlepsze w 2019 r.    

11. Szkoła Marie-Kahle w  Bonn z buddyjską zasadą 

Odpowiedzialność i zróżnicowanie stanowią główną ideę Marie-Kahle-Gesamtschule w Bonn. Uczniowie w przeważającej mierze sami określają w niej tempo i metody uczenia się. Zgodnie z zasadą Buddy "jeden pomaga innym" – uczniowie mają zatem wzajemnie się wspierać. 

Szkoła powstała w 2009 r. Pracowało w niej wówczas 6 nauczycieli kształcąc 117 uczniów. Od tamtej pory wiele się tu zmieniło. W 2012 postanowiono, że będzie to placówka inkluzyjna. Powstał nowy budynek a w szkole odbył się pierwszy w 2018 r. egzamin maturalny. Dzisiaj kształci tu w klasach od 5 do 13 ok. 900 uczniów prawie 100 nauczycieli.

Marie-Kahle-Gesamtschule znajduje się w środowisku socjalnie ubogim. Średnio 30 ze 110 dzieci i młodzieży corocznie otrzymuje od gminy Bonn-Ausweis, dokument uprawniający do pomocy socjalnej. Ponad 40 proc. uczniów pochodzi z rodzin emigrantów, w tym ok.8 proc. wymaga szczególnego wsparcia.

Nazwa szkoły wyraża odwagę cywilną i tolerancję, bowiem jej patronką jest nauczycielka z czasów nazistowskich - Marie Kahle, która występowała przeciwko antysemityzmowi oraz otwarcie pomagała Żydom. Musiała z tego powodu emigrować z kraju. 

Jednym z celów szkoły jest uczynienie wszystkiego, co możliwe, by pomimo prymarnie. niekorzystnych warunków życiowych uczniów, przyczynić się do ich osiągnięć. Rzeczywiście udaje się ten cel osiągać. Od powstania szkoły wszyscy uczniowie kończą ją z pozytywnym wynikiem egzaminów końcowych. Ponad  50 proc. może kontynuować szkołę średnią. Jedynie do gimnazjum dostaje się  mniej niż 1/3 absolwentów szkoły średniej I stopnia. (...) 

Jednym z równie istotnych zadań pedagogicznych jest radzenie sobie przez nauczycieli ze zróżnicowaniem wśród uczniów. Przykładowo szkoła nie ingeruje w różnice dotyczące orientacji seksualnej młodzieży. Wielość odzwierciedla się także w koncepcji kształcenia: pracuje się tu bowiem metodą planu daltońskiego (Dalton-Konzept) , żeby można było zaspokoić potrzeby  uczniów.

 

Uczniowie pracują zatem we własnym tempie, na własną odpowiedzialność i zgodnie z dokonywanymi wyborami. Jedna trzecia czasu zajęć dydaktycznych jest do ich dyspozycji, by rozwiązywali programowo konieczne zadania. Z tego też względu musiała być zmieniona w tej szkole struktura i organizacja czasu lekcyjnego. Lekcje toczą się w 60-minutowym rytmie. Godziny swobodnego uczenia się są ujęte dla każdego rocznika na początku i końcu codziennego pobytu w szkole. 

Zgodnie z zasadą buddyjską (Buddy-Prinzip) - jak wspomniano na początku - jeden pomaga innym, by wzajemnie wspierać się w nauce. Każdego roku organizowany jest przez uczniów i nauczycieli  szkolny targ pomysłów, w toku którego dyskutowane są różne projekty mające wspomóc rozwój szkoły.

W Marie-Kahle-Gesamtschule istnieje centrum uczenia się, do którego dostęp mają ci uczniowie, którzy potrzebują wsparcia. Można to porównać do swoistego rodzaju centrum korepetycyjnego, gdzie uczniowie mogą uzyskać indywidualne wsparcie w ramach dowolnego przedmiotu, ale także mogą uczestniczyć w treningu koncentracji uwagi czy ćwiczeniach w zakresie radzenia sobie z własnymi zachowaniami. Dzieci mogą przyprowadzić do Centrum koleżankę czy kolegę, by na tej "wyspie psychologicznej i pedagogicznej pomocy" wspólnie rozwiązywać jakiś problem. 

Co dziesięć tygodni odbywa się specjalne spotkanie nauczycieli z uczniami i rodzicami, w czasie którego są oni informowani o poziomie osiągnięć. Można wówczas omówić każdą z prac kontrolnych czy podzielić się opiniami.  W szkole tej uczniowie przejmują zatem już od pierwszych zajęć odpowiedzialność za poziom własnego uczenia się i rozwoju. Także w tym zakresie obowiązuje powyższa zasada Buddy. 

Przykładowo realizowany jest tu projekt „Piloci sieci" (Netpiloten), udział w którym ma wzmocnić uczniów w kompetencjach medialnych. W toku czterodniowego kursu uczniowie od klasy 8 do 10 uzyskują kwalifikacje „pilotów sieci“ i kaskadowo przekazują swoje umiejętności uczniom klas niższych. Kluczowe jest wyjaśnienie im, jak należy obchodzić się z cyfrowymi mediami w sensie społecznym oraz jak uniknąć uzależnienia od nich.

(przekład z j. niemieckiego artykułu Annette Kuhn)

12. Familijna Szkoła Podstawowa w Bremen, w której dzieci i          dorośli są ze sobą na TY

Pajdocentryczna całodzienna szkoła w Bremen jest małą szkołą podstawową, bo liczy zaledwie 100 uczniów, którzy uczą się od pierwszej do czwartej klasy w atmosferze rodzinnej, familiarnej. Wcześniej była to placówka utworzona z inicjatywy rodziców jako alternatywna szkoła w nurcie pedagogiki reformy. Dzisiaj jest to już jedna z tzw. modelowych szkół państwowych. Przestrzeń tej placówki jest zorganizowana przez stowarzyszenie rodziców, które ściśle z nią współpracuje. 

Dzień szkoły ma podobny rytm życia jak  w rodzinie , toteż i dzieci uczą się grupach zróżnicowanych wiekowo. Nauczyciele i uczniowie są ze sobą po imieniu. Trzy razy w tygodniu odbywają się wspólne rozmowy dorosłych z dziećmi. Jest to inkluzyjna szkoła, w której wszyscy uczą się życia we wspólnocie. 

Pedagogiczna koncepcja szkoły silnie odwołuje się do wewnętrznej motywacji każdego dziecka, dzięki czemu ma ono wiele możliwości wyboru. W małych grupach najmłodsi uczą się techniki czytania, pisania i liczenia oraz osobistej kultury. Tu doświadczają własnej indywidualności, współpracy i bycia razem. Codziennie mają szereg propozycji zadań dydaktycznych do wyboru, które realizują także zgodnie z własnymi zainteresowaniami np. mogą wypróbować różne instrumenty muzyczne, spróbować grać w zespole czy uczestniczyć razem w jakimś warsztacie z majsterkowania.

Po każdych feriach dzieci wybierają nowe propozycje, dzięki czemu mają okazję współpracować w różnych zespołach, by poznać czy sprawdzić także swój potencjał. Każdą z ofert dydaktycznych mogą natychmiast wdrażać do własnej aktywności. Szkoła podstawowa współpracuje ze szkołą średnią I stopnia, w której po jej ukończeniu dzieci mogą kontynuować swoją edukację  Z tego też powodu niektóre z zadań dydaktycznych mogą być realizowane w ramach tej współpracy. 

Niezależnie od codziennego rytmu w szkole ma miejsce także faza projektów. Jednym z takich ważniejszych projektów międzykulturowych, który realizowany jest corocznie przez trzy tygodnie, nosi nazwę Stadtspiel „Heimbüttel“.  Cała szkoła w tym czasie "udaje się w podróż" do innej epoki czy państwa, by poznać odpowiedni temu język i kulturę. Ustanawiają wówczas własną walutę  i wybierają swojego burmistrza. Na rynku znajduje się obok sklepów także teatr, restauracje i miejsca zabaw. Tu się produkuje towary i je sprzedaje, a zarobione pieniądze wykłada się na ladę dzieląc je między uczniów. Dzieci uczą się gospodarowania na co dzień pieniędzmi tak, by im wystarczyło na życie.

Dzieci same decydują, jaki to będzie kraj i jaka epoka. Trzecio- i czwartoklasiści mają przywilej wcześniejszego przygotowania propozycji krajów i epok do wyboru przez najmłodszych. O ostatecznym wyborze rozstrzyga jednak cała wspólnota szkolna.  

(przekład z j. niemieckiego Florentine Anders - Kinderschule Bremen)

Niemieckie szkoły z własnym profilem cz.5

 

To, co zostało zaniechane przez polskie rządy z początkiem powrotu do władzy postkomunistycznej lewicy lat 1993-1997 a potem było dewastowane przez liberałó, prawicę i populistów, w cywilizowanych krajach Europy Zachodniej, gdzie dba się o dydaktykę różnic, skutkuje rozwiązaniami autorskimi, alternatywnymi. Istotą bowiem  profesjonalnego podejścia do kształcenia dzieci i młodzieży jest ucieczka  od sztampy, jednolitości, powszechności rozwiązan, które nie mogą być efektywne i sensowne w każdej szkole w każdym miejscu jej istnienia. 

9. Wioska szkolna z artystami i odkrywcami 

W Gesamtschule Waltrop w Nordrhein-Westfalen jest placówką położoną  w 30-tysięcznym mieście Zagłębia Rury  niedaleko Dortmundu,  a zorientowaną na edukację inkluzyjną, której przewodnim hasłem jest „Odwaga, szanse, sukces" ("Mut, Chancen, Erfolg“). Program kształcenia w tej szkole uwzględnia potrzeby  lokalnego rynku pracy (budownictwo, przedsiębiorczość gospodarcza), toteż nic dziwnego, że kładzie się w niej silny akcent na preorientację i przygotowanie zawodowe. 

Zespół szkół liczy sobie 106 nauczycieli i 1 009 uczniów szkół średnich gimnazjalnych - ogólnokształcących i zawodowych. Do tej szkoły średnie I i II stopnia może uczęszczać młodzież po czteroletniej szkole podstawowej, a posiadająca także różne dysfunkcje rozwojowe, jakąś niepełnosprawność.  Szkoła jest bowiem otwarta na osoby o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Około 30 proc. dzieci pochodzi z rodzin emigranckich. W 2015 podjęto decyzję o przyjęciu także dzieci uchodźców, których jest 40 . Wymagają one specjalnych zajęć z języka niemieckiego, by mogły realizować program kształcenia.

 Zespół szkół Waltrop jest swoistego rodzaju „Wioską w małym mieście“.  Kto ją odwiedzi zobaczy na jej terenie wiele warsztatów rzemiosła artystycznego. Od 1994 r. w ramach projektu "Malowanie miasta" pracuje tu wielu artystów z całego świata dzieląc się z uczniami tej szkoły swoim rzemiosłem. 

Życie szkolne toczy się w budynku, gdzie klasy roczników 5 i 6, 7 i 8, 9 i 10 oraz od 11 do 13 mają swoje odrębne pomieszczenia.  Jak widać zespoły uczniowskie są heterogeniczne wiekowo, dzięki czemu młodzież może wzajemnie się wspierać w toku nauki. 

Korytarze szkolne są ozdabiane pracami uczniów, dzięki czemu każdy ocznik ma swoją galerię sztuki. W czasie Dnia Otwartych Drzwi odbywa się tu festyn, w trakcie którego uczniowie przedstawiają swoje wytwory i utwory.  

Uczniowie nie ograniczają swojej aktywności tylko do czasu zajęć szkolnych. Także w czasie wolnym organizują na tym terenie różnego rodzaju akcje, promocje itp. W szkolnej stołówce prowadzą własny bar sałatek. Mogą też korzystać z pracowni metalurgicznych itp. 

W sali  multimedialnej uczniów wita mówiący robot „Guido Maria“, który jest przez nich zaprogramowany. W 2016 r. szkołą ta uzyskała wyróżnienie "Szkoły przyjaznej nowym technologiom IT" .  Od klasy 5 do 10 w każdej klasie prowadzone są rozszerzone programowo zajęcia z nauk  i przedmiotów przyrodniczo-technicznych. Dodatkowo uczniowie uczestniczą w realizacji różnych projektów w tzw. warsztatach uczenia się wspomaganych przez współpracujących z placówką przedstawicielami różnych firm.

Klasy szkolne tej specjalności odwiedzają laboratoria prowadzone przez nauczycieli akademickich -inżynierów z Politechniki w Dortmundzie, a także mają możliwość uczestniczenia w niektórych projektach Uniwersytetu w Münster, gdzie biorą udział np. w realizacji projektu „ARRA“ - "Automatyczne urządzenie do czyszczenia" czy pracują nad budową maszyn rolniczych o ograniczonym zakresie możliwego zanieczyszczania środowiska. Projekt ARRA uzyskał w 2018 r. nagrodę na Międzynarodowych Targach Wynalazców.

10. Friedensburg-Oberschule Berlin - Europejska Szkoła interdycyplinarnych projektów

„Willkommen! ¡Bienvenidos!“  - to hasła powitalne przy wejściu tej szkoły średniej. Jest to dwujęzyczna państwowa szkoła średnia - "Europa-Schule“ w Berlinie. Zajęcia w języku niemieckim i hiszpańskim są tylko częścią jej europejskiego programu kształcenia. 

Społeczność uczniowska jest tak samo kolorowa jak jej otoczenie Ok. jedna trzecia uczniów, a uczy się tu 1 174 nastolatków wzrasta w rodzinach o niskim poziomie socjalno-ekonomicznym. Większość uczniów pochodzi z rodzin klasy średniej. Maturę zdaje w niej 2/3 młodzieży. 

Do szkoły uczęszczają młodzi z 80 narodowości, toteż w czasie przerw słychać wielość języków, ale to nie budzi zdziwienia. Ponad połowa nastolatków nie komunikowała się w swoim domu w języku niemieckim. Wśród uczniów są także młodzi, którymi opiekuje się stowarzyszenie LGBT, by przygotować ich do życia w otwartym i tolerancyjnym społeczeństwie. Jedną z akcji tego środowiska jest tworzenie w szkołach „All Gender Toilette“, zaś mottem szkoły jest „Różnorodność jest naszym zwycięstwem". 

Tego typu szkoła znajduje się tylko w Berlinie. W sieci szkół europejskich są placówki o profilu dwujęzycznym i dwukulturowym. Zajęcia są tu prowadzone  w dwóch językach - niemieckim i hiszpańskim. Niektóre klasy uczą się hiszpańskiego jako języka ojczystego.

Niniejsza szkoła wydaje certyfikat „Wyjątkowego wykształcenia europejskiego". Oznacza to bowiem, że uczniowie realizowali projekty edukacyjne o tematyce europejskiej. Kluczowa jest tu także edukacja obywatelska Corocznie, w dn. 9 maja organizowany jest "Dzień Europy" w trakcie którego uczniowie uczestniczą m.in. w demonstracji przy Bramie Brandenburskiej.

Niezależnie od programu kształcenia ogólnego młodzież realizuje różne a interdyscyplinarne  projekty edukacyjne, na które  przeznacza się 1/3 całego procesu dydaktycznego. W klasie VII uczniowie wybierają problematykę, która jest przedmiotem ich szczególnych zainteresowań – czy to dotyczy muzyki, sztuki, nauk przyrodniczych, rzemiosł, sportu,  mediów czy komunikacji itp. 

Zgłaszając wybór tej dziedziny uczestniczą w zajęciach i projektach w ciągu tygodnia, dnia tematycznego czy innej formie aktywności. W ten sposób możliwe jest podążanie nauczycieli za zainteresowaniami uczniów i wspieranie ich orientacji zawodowej. Przykładowo w ramach nauk przyrodniczych mogą realizować projekt na terenie lokalnej elektrowni, by poznać różne typy  dostarczania mieszkańcom energii elektrycznej. Zajęcia prowadzone metodą projektów są niezwykle efektywne , toteż z każdym rokiem dyrekcja poszerza w planie zajęć o nowe oferty i przedmioty z historii, polityki, geografii czy etyki.

(przeł. z j. niemieckiego - Carolin Simon - Der Deutsche Schulpreis 2020) 

Prawo niech prawo znaczy, a sprawiedliwość - sprawiedliwość. O szarlatanach prawa na inauguracji roku akademickiego w APS

 

Nie opuściłem żadnej inauguracji roku akademickiego w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, gdyż każda ma swój niepowtarzalny klimat, ale tegoroczna była wyjątkowa, bo bez bezpośredniego udziału zainteresowanych nią członków społeczności akademickiej. Jedna z koleżanek z mojego Wydziału w UŁ miała wynik pozytywny Covid-19, była bezobjawowym nosicielem wirusa. Jest na kwarantannie.  Kontakt z osoba zarażoną miała w czasie, kiedy na szczęście nie była na Wydziale.

Cała klasa ze szkoły mojej córki jest na kwarantannie. W moim miejscu zamieszkania ponad 200 osób  jest na kwarantannie, a trzech proboszczów z trzech najbliższych parafii leży w szpitalu  na ... Covid-19. O tym TVP nie informuje. Nie mogłem zatem jechać do Warszawy, bo byłoby to nieodpowiedzialne.

Na szczęście inauguracja była transmitowana na  żywo w YouTube, dzięki czemu mogłem chociaż duchowo, pośrednio być obecny z koleżankami i kolegami tak wyjątkowej Uczelni. W powyższym medium transmitowane są inauguracje także innych uczelni. 

Mimo ogromnego dyskomfortu dla władz, które chciałyby bezpośrednio przywitać w swoich progach studentów I roku studiów wszystkich trzech stopni kształcenia, starsze roczniki, pracowników akademickich i administracyjno-technicznych, musiano pogodzić się z niezwykle smutną sytuacją świętowania tak pięknej inauguracji na dystans. 

W APS otrzymaliśmy na osłodę tego klimatu znakomity wykład wybitnej profesor prawa cywilnego, członkini rzeczywistej Polskiej Akademii Nauk i doktor honoris causa APS - EWY ŁĘTOWSKIEJ pod tytułem - Czego nie wiemy o prawie choć powinniśmy wiedzieć. 

Kto nie miał możliwości wysłuchania znakomitej analizy prawa jako tekstu/standardu i o tym, jak prawo może być interpretowane oraz jakie patologie wynikają z relacji  między prawem a władzą, niech  koniecznie wejdzie na stronę rejestracji powyższego wydarzenia. 

Taki wykład powinien być emitowany w Telewizji Polskiej (publicznej) kilka razy dziennie, by Polacy zrozumieli, jak różne podmioty władzy nadużywają prawa, korumpują je, niszczą państwo prawa oraz środowiska społeczno-wychowawcze, dla których powinno ono być tarczą ochronną. 

Niestety - jak wynikało z tego wykładu - mamy do czynienia w Polsce nie tylko z dewastacją państwa prawa, ale i uruchomionymi mechanizmami niszczenia tkanki społecznej, narodowej, kulturowej, które przyczyniają się do  rozwoju w stosunkach międzyludzkich  piramidy nienawiści (agresywny język-stygmatyzacja- odrzucenie-dyskryminacja-przemoc - eksterminacja). 

Oby nie doszło do najwyższych pięter. Pedagodzy - naturalni, społeczni, profesjonalni powinni czynić wszystko, co jest w ich mocy, by przeciwdziałać powyższym dysfunkcjom. 

 Dobrze się stało, że można i należy mówić o tego typu procesach właśnie w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie, której kadry naukowe, studenci i absolwenci kierują się w swoim życiu osobistym oraz profesjonalnym troską o każdego człowieka, a tym bardziej tego, który wymaga wsparcia, jest odczłowieczany, pomniejszany, lekceważony, szykanowany, traktowany niesprawiedliwie itp.

 *** 

Załaczam zaproszenie na transmisję z uroczystej inauguracji roku akademickiego 2020/2021 na Uniwersytecie Łódzkim - początek 05.10 (poniedziałek), o godzinie 10:00. Transmisja na profilu UŁ na Facebooku https://www.facebook.com/uni.lodz. 

(foto: Jacek Kulbaka)