28 lutego br. gościłem w Międzynarodowym Instytucie Studiów nad Kulturą i Edukacją Dolnośląskiej Szkoły Wyższej we Wrocławiu, gdzie w ramach projektu EDiTE (program Horyzont 2020, działanie Marie-Sklodowska-Curie) poprowadziłem seminarium dla doktorantów. Uczestniczą oni w projekcie European Doctorate in Teacher Education.
Było to dla mnie zupełnie nowe doświadczenie, bowiem kilka lat temu kształciłem doktorantów pedagogiki na Uniwersytecie Trnawskim w Trnawie na Słowacji, a teraz spotkałem się z grupą studentów z kilku państw we Wrocławiu - m.in.: z Czeskiej Republiki była Lucie Bucharová(University in Hradec Kralove); z Węgier - Tamas Toth (educator in voluntary, pedagogical work with Roma communities as well as an activist in social and political movements of Hungary), z Niemiec - Josefine Wagner (The Free University of Berlin) oraz z polskich uczelni akademickich (DSW we Wrocławiu, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Wrocławski, Uniwersytet Szczeciński) - Urszula Kłobuszewska, Beata Zwierzyńska, Agata Gajewska-Dyszkiewicz, Monika Rusnak, Beata Telatynska, Agnieszka Licznerska, Anna Babicka-Wirkus.
Całością studiów EUROPEAN DOCTORATE IN TEACHER EDUCATION (EDiTE) kieruje znakomita kadra akademicka: prof. DSW dr hab. Hana Červinková, prof. DSW dr hab. Lotar Rasiński i prof. dr hab. Maria Czerepaniak-Walczak (Uniwersytet Szczeciński). Program tych studiów uzyskał w konkursie Horyzont 2020 najwyższą punktację (129 punktów na 130 możliwych) a tym samym zajął pierwszą lokatę wśród publicznych i prywatnych szkół wyższych naszego kraju oraz - co jest niesłychanie ważne dla potrzeb jego realizacji - otrzymał dotację ministerstwa w wysokości ponad 1,3 mln.
Tego typu studia dla nauczycieli/pedagogów odbywają się - poza DSW we Wrocławiu - jeszcze w takich państwach UE jak Węgry - w Eötvös Loránd University; Portugalia - na The Universidade de Lisboa i Austria - na The University’s of Innsbruck. W trakcie studiów, podobnie jak ma to miejsce w ramach studiów III w Polsce - doktoranci mają wykłady z nauk humanistycznych i społecznych, metodologii badań oraz przygotowują koncepcję badawczą, realizują swój projekt badawczy i powinni je zwieńczyć obroną pracy doktorskiej.
Prowadząc przez 5 godzin wykład wraz z dyskusją (tłumaczony na język angielski) miałem okazję przekonać się, że ten rodzaj umiędzynarodowienia kształcenia młodych ludzi jest obustronnie bardzo atrakcyjny, a zarazem stawia wysokie wymagania akademickim kadrom. Pojawiają się bowiem w trakcie dyskusji niezwykle interesujące pytania i komentarze do przedstawianych treści.
Wróciłem z Wrocławia, gdzie - przy okazji wspólnej rozmowy z JM Rektor Dolnośląskiej Szkoły Wyższej we Wrocławiu - prof. DSW dr hab. Haną Červinkovą - wspominaliśmy - prof. dr hab. Marię Chomczyńską-Rubachę.
Miałem chwilę czasu, by zajrzeć do księgarni, w której zakupiłem tomik poezji pt. "Szepty i szyki" Kamila Zająca (Wrocław 2016). Pochłonąłem jego wiersze w oka mgnieniu, ale ich treść zderzyła się z listem, jaki otrzymałem wieczorem od profesora Krzysztofa Rubachy, w którym prosi o przekazanie Państwu podziękowań za bycie razem z nim bezpośrednio lub pośrednio w tak trudnym i bolesnym dla niego momencie. Oto treść PODZIĘKOWANIA:
Mijają smutne dni od odejścia mojej żony Maji Chomczyńskiej-Rubachy. W tym czasie towarzyszą mi uczucia wdzięczności dla wielu osób z całej Polski, które wyraziły swój żal oraz solidarność ze mną. Szczególnie chciałbym podziękować przewodniczącemu KNP PAN Prof. Bogusławowi Śliwerskiemu za wsparcie, empatię i ciepłe wspomnienie Maji.
Dziękuję przede wszystkim koleżankom i kolegom, oraz władzom wydziałów z: UMCS w Lublinie, UŁ w Łodzi, UAM w Poznaniu, DSW we Wrocławiu, Akademii Ignatianum w Krakowie, UWM w Olszynie, UW w Warszawie, UŚ w Katowicach i Cieszynie, SWPW w Płocku, UZ w Zielonej Górze, UG w Gdańsku, US w Szczecinie, AP w Słupsku, UM w Warszawie, WSEI w Lublinie oraz UMK w Toruniu.
Krzysztof Rubacha
****
We wspomnianym tomiku poezji jest wiersz pt. "Kondukt żałobny" (s.29), który kończy się piękną strofą:
(...)
jesteśmy niemi jak łabędzie w tańcu
na wodnych wirażach między przęsłami i spojrzeniami.
Wesołe jest życie staruszka
Wesołe jak piosnka jest ta
Gdzie stąpnie, zakwita mu dróżka
I świat doń się śmieje: ha ha
Gdzie stąpnie, zakwita mu dróżka
I świat doń się śmieje: ha ha (...)
śpiewał przed laty Wiesław Michnikowski w Kabarecie Starszych Panów. Tymczasem prof.dr hab.Barbara Kromolicka - pedagog społeczna, b. dziekan Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Szczecińskiego - powołała do życia Stowarzyszenie Absolwentów, Pracowników i Przyjaciół Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Szczecińskiego "RAZEM" w Szczecinie, w ramach którego studenci, absolwenci, pracownicy, przyjaciele i spolegliwi opiekunowie wyszli naprzeciw osobom starszym, by uczynić ich świat wciąż aktywnym, pełnym życia i osobistej radości.
Wspólnie z członkami szczecińskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego, Radą ds. Seniorów przy Prezydencie Miasta Szczecin, Uniwersytetem Trzeciego Wieku stworzyli nową koncepcję szusowania w życie. SHUS bowiem jest skrótem nazwy własnej Szczecińskiego Humanistycznego Uniwersytetu Seniora, który stał się zupełnie nową formą współpracy Uniwersytetu z działającymi na rzecz osób starszych organizacjami pozarządowymi, społecznymi, klubami seniora itp.
Wspólnie z Szczecińskim Humanistycznym Uniwersytetem Młodych stworzyli projekt 'RAZEM DLA SENIORA", który jest finansowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych, który został zapoczątkowany w 2014 r. i będzie realizowany do 2020 r. To nie jest tylko kwestia powszechnie już praktykowanego w szkolnictwie wyższym UTW - Uniwersytetu Trzeciego Wieku- ale coś znacznie szerszego, bowiem nie chodzi tu tylko i wyłącznie czy przede wszystkim stwarzanie osobom starszym okazji do spotkań z nauką przez otwarte dla nich wykłady uczonych różnych dziedzin i dyscyplin.
Celem SHUS-u jest wielostronna aktywizacja osób starszych, stymulowanie ich integralnego rozwoju osobowego, by mogli radzić sobie z codziennymi problemami egzystencjalnymi w ponowoczesnym świecie, często przecież im nieprzyjaznym, nieprzychylnym czy niezrozumiałym ze względu na dynamicznie zmieniające się technologie. SHUS-ując z młodymi pedagogami,specjalistami z zakresu geragogiki, gerontologii czy pracy socjalnej są włączani do systemu ustawicznego uczenia się dla siebie i z myślą o innych, często znajdujących się w trudniejszej sytuacji sąsiadach czy bliskich im osobach.
Wolontariat ma tu dwoisty wymiar i zakres oraz wielopokoleniową strukturę działania, dzięki czemu także młode pokolenie uzyskuje mentorskie wsparcie ze strony osób starszych nie oczekujących przecież jakiejkolwiek gratyfikacji materialnej czy symbolicznej. Tu ma miejsce wzajemna wymiana doświadczeń, dzielenie się wrażliwością, duchowym bogactwem, a jeśli jest też takie oczekiwanie, to i konkretna wiedzą czy umiejętnościami.
Wykłady SHUS są tak intrygujące, że przychodzi na nie kilkaset starszych osób. Przykładowo:
- dr hab. Anna Murawska, prof. US - "Nadzieja matką głupich - spory wokół nadziei";
- prof. dr hab. Zdzisław Kroplewski - "Dojrzałość: osobowość, religijność";
- dr hab. Agnieszka Chlebowska, prof. US - "Czy kobieta jest człowiekiem? - dziewiętnastowieczny dyskurs na temat nierówności płci";
- prof. dr hab. Mirosław Rutkowski - " Co to jest tolerancja?" itd. itd.
Seniorzy mogą też korzystać z form warsztatowych, w trakcie których mają możliwość doświadczania i praktykowania i twórczości, "podróżowania w czasie", pogłębiania międzypokoleniowej świadomości związanej z prawami człowieka, doskonalenia sztuki pomagania innym czy czerpania z potencjału młodych lub ofiarowania im własnego kapitału społecznego czy intelektualnego.
Także na Wydziale Humanistycznym prof. Barbara Kromolicka wraz z dr Beatą Bugajską utworzyły Zachodniopomorskie Forum Liderów UTW, w ramach którego wzmacniają swoje inicjatywy społeczne regionalne Uniwersytety Trzeciego Wieku w całym województwie, a jest ich już łącznie ze stowarzyszeniami UTW aż 27. To przy nich działają zespoły zainteresowań jak grupy teatralne, turystyczno-krajoznawcze, fotograficzne, filologiczne, informatyczne, kultury fizycznej (gimnastyka rozciągająca i rekreacyjna, Nordic Walking, Pilates/Zumba), rękodzielnicze, ceramiczne, wikliniarskie, kulinarne, muzyczne, filmowe, brydżowe, kosmetologiczne, zielarskie itp.
Troska o własne zdrowie, wzbogacanie kulturowe, rozwijanie własnych pasji i rozwój zainteresowań czynią osoby starsze radosnymi, spełniającymi się w sposób aktywny w codziennym życiu. Dla chętnych organizowane są Turnusy Aktywizacji Seniorów, w trakcie których mogą nauczyć się tego, jak stać się liderem i mentorem w lokalnym środowisku życia, by w nim organizować osobom z grupy wiekowej 60+ zajęcia, inicjować powołanie do życia klubów, kół, sekcji czy innych form organizacyjnych sprzyjających ich aktywizacji i integracji społecznej.
Nie ma się co dziwić, że Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Szczecińskiego jest oblegany przez kandydatów na studia, bo wielu młodych może tu spotkać się także ze swoimi bliskim, sąsiadami czy ich przyszłymi współtwórcami środowiska społecznej aktywizacji. W trakcie studiów pedagogicznych wielu studentów pędzi z SHUS-em pedagogicznym kłusem do celu, jakim jest uzyskanie autentycznych kompetencji profesjonalnych i społecznych. Po takich spotkaniach mogą sobie nucić:
Wesołe jest życie staruszka
Gdzie spojrzy, tam bóstwo co krok
Tu biuścik zachwyci, tam nóżka
bo nie ten, bo nie ten już wzrok
Tu biuścik zachwyci, tam nóżka
bo nie ten, bo nie ten już wzrok
