Tęczowy monitoring z udziałem pracowników uniwersytetów

Przyznam szczerze, że ze zdumieniem odebrałem informację o tym, że organizacje pozarządowe otrzymały środki finansowe m.in. z grantu norweskiego na prowadzenie "badań" nie mających nic wspólnego z nauką.

Neoliberalna taktyka wysysania pieniędzy publicznych (w tym tzw. środków unijnych) przeszła już na terytorium nauki i oświaty wprost z budownictwa. Skoro można stanąć do przetargu na budowę odcinka autostrady bez posiadania fachowców, ale oferując jak najniższe koszty realizacji zadań budowlanych, to dlaczego nie można podobnie postępować w przypadku oświaty i nauki?

Stowarzyszenie Na Rzecz Lesbijek, Gejów, Osób Biseksualnych, Osób Transpłciowych Oraz Osób Queer „Pracownia Różnorodności” ośmieliło się poinformować dziekanów wydziałów nauk humanistycznych i społecznych, że realizuje projekt pn. „Monitoring i analiza realizacji Krajowego Programu Działań na Rzecz Równego Traktowania w zakresie płci, tożsamości płciowej i orientacji seksualnej (2013-2016)”. Projekt ten jest realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji, który jest finansowany z Funduszy EOG, na podstawie umowy zawartej z operatorem ww. programu, tj. Fundacją im. Stefana Batorego działającą w partnerstwie z Polską Fundacją Dzieci i Młodzieży.

Projekt zakłada m.in. zebranie informacji o działaniach podmiotów – w tym organów władzy publicznej, służb i innych instytucji publicznych, a także organizacji pozarządowych – wymienionych w Krajowym Programie Działań na Rzecz Równego Traktowania (KPDRT). W związku z powyższym Stowarzyszenie zwróciło się z uprzejmą prośbą o udzielenie mu – na adres korespondencyjny lub pocztą elektroniczną informacji w określonym przez siebie zakresie oraz odpowiedzi na pytania.


Przedmiotem gromadzonych informacji jest równe traktowanie w systemie edukacji. Co ciekawe, w tytule nie określa się, podmiotu tego traktowania. W odpowiedniej tabeli wyjaśniono zatem:

Cel główny - Eliminowanie przejawów nierówności i dyskryminacji występujących w procesie edukacji;

Cel szczegółowy - Propagowanie i upowszechnianie treści dotyczących równego traktowania w programach szkolnych, materiałach edukacyjnych i dydaktycznych;

Projektowane działanie - Promowanie podręczników posiadających dużą wartość edukacyjną w zakresie problematyki równego traktowania (rekomendacja Pełnomocnika Rządu do Spraw Równego Traktowania na wniosek Kapituły składającej się z różnych środowisk w tym środowisk naukowych, eksperckich, przedstawicieli kościołów i związków wyznaniowych).

Czym interesuje się w/w środowisko i czego oczekuje od naukowców? Cytuję z nadesłanego wniosku, który podpisał członek zarządu Przemysław Szczepłocki (zainteresowani niech wygooglają sobie, kim jest ów pan, bo ja nie mam pojęcia):

Proszę podać, czy Państwo albo osoby należące do Państwa kadry naukowej współpracowaliście w realizacji ww. działania KPDRT z Pełnomocnikiem Rządu do Spraw Równego Traktowania. W razie braku współpracy, proszę podać przyczynę takiego stanu rzeczy (w szczególności jeśli był nią brak zaproszenia do współpracy przez Pełnomocnika Rządu do Spraw Równego Traktowania). W razie zakończenia współpracy, proszę podać, kiedy to nastąpiło oraz podać przyczynę takiego stanu rzeczy (w szczególności jeśli było nią zakończenie działalności ww. kapituły).

Jeśli współpracowaliście albo współpracujecie Państwo w realizacji ww. działania KPDRT z ww. podmiotem odpowiedzialnym za jego realizację, proszę:

- podać kiedy i jak zaczęła się współpraca oraz z czyjej inicjatywy do niej doszło,

- opisać, na czym polegała oraz jak przebiegała współpraca, w tym czy osoby z Państwa kadry naukowej uczestniczą albo uczestniczyły w pracach ww. kapituły.

Jak widać, niektórzy uważają, że pracownicy uniwersytetów mają być informatorami dla tych, którzy chcą zarabiać na działaniach nie mających nic wspólnego z nauką. Słusznie zatem niektórzy naukowcy pytają: Czy takie pisma są zobowiązujące dla kierowników jednostek naszych uniwersytetów, skoro jednoznacznie z nich wynika, że stanowią one faktyczną infiltracją ideologiczną i światopoglądową środowisk akademickich?

Słowacy robią porządek w swoim szkolnictwie wyższym, a polskie MNiSW podtrzymuje chaos

Dotarł do mnie list od jednego ze słowackich profesorów, w którym potwierdza, że na podstawie prac ichniejszej Komisji Akredytacyjnej kolejne dwa uniwersytety - w Bańskiej Bystrzycy i w Nitrze - utraciły uniwersytecki status. Dano im rok czasu na poprawę, a jeśli go właściwie nie wykorzystają, to spadną do poziomu szkół zawodowych.

W Polsce jest tendencja odwrotna. Im słabszy uniwersytet, tym silniej lobbujący na jego rzecz politycy bronią jego statusu (szczególnie, gdy niektóre z jego jednostek nie spełniają nawet minimalnych wymogów), bo mają w zanadrzu szansę na załatwienie pewnych spraw sobie lub/i bliskim. Spotykam się z tym zjawiskiem, kiedy wpływają z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego skargi do CK na zarządzających jednostkami w sytuacji, gdy w grę wchodzi blokowanie czyjegoś awansu naukowego.

Słowacja jest wielokrotnie mniejszym od naszego krajem, z jakże niewielką liczbą uniwersytetów i szkół wyższych, w tym szczególnie prywatnych. Niestety, zdarza się, że są wśród nich takie, którym udaje się uzyskać uprawnienia do nadawania tytułu naukowo-pedagogicznego docenta (jeden z rodzajów odpowiednika polskiej habilitacji, bo są tam dwa jej rodzaje), toteż z wsparciem polskich "naukowców" starają się w wielu przypadkach jak najszybciej wykorzystać sytuację, by zdążyć przed kontrolą Komisji Akredytacyjnej i wypromować osoby bez naukowego dorobku, zanim zostaną im zawieszone czy odebrane uprawnienia. Jak powiedziała mi b. rektor Uniwersytetu w Bańskiej Bystrzycy - "pięć minut wstydu, a habilitacja w kieszeni".

W tym kraju ma miejsce także nieuczciwa rywalizacja o uprawnienia do nadawania stopni naukowo-pedagogicznych, której świadomi są dziekani czy rektorzy, ale bezradni wobec zmowy członków komisji czy naukowej rady wydziału. Wśród członków Komisji Akredytacyjnej są profesorowie, którzy włączają się w nieczystą rywalizację i pomimo rzeczywistych osiągnięć konkurencyjnej dla ich uczelni jednostki, odmawiają jej uprawnień. Dzięki temu zabezpieczają sobie wyłączność w tym zakresie. Jak napisał mi słowacki profesor: "Ide tu o konkurenčný boj o študentov".

To tylko świadczy o tym, jak trudno jest przeprowadzać proces akredytacyjny, w tym także w zakresie kontroli postępowań na tytuły naukowo-pedagogiczne w tym kraju, kiedy członkami Komisji są osoby zainteresowane czyjąś porażką lub sukcesem. Wydaje się, że powinny być powoływane do życia instytucje kontrolne, w których gremium eksperckim nie byliby pracownicy naukowi, którzy są zatrudnieni w szkolnictwie wyższym. Być może służyłoby to zwiększeniu poziomu dystansu i obiektywizmu w prowadzonych kontrolach i wystawianych ocenach. Być może nie, bo w końcu musieliby to być wcześniej wypromowani i powiązani z szkolnictwem wyższym eksperci, a ci pozostają przecież w różnych relacjach ze swoim środowiskiem.

Może właśnie dlatego na Słowacji o prawdziwej i porównywalnej do polskiej habilitacji (DrSc.) rozstrzyga nie naukowa rada w uczelni, ale przy Słowackiej Akademii Nauk. Ta bowiem nie jest powiązana dydaktycznie ze szkolnictwem wyższym.

Inna kwestia, którą nieustannie podejmuję także w blogu, to "kupowanie" czy "załatwianie" sobie habilitacji przez niektórych Polaków. Zareagowało na te doniesienia i rzeczowe raporty MNiSW z naszego kraju słowackie Ministerstwo Szkolnictwa podjęciem rokowań celem wprowadzenia aneksu do dotychczasowej umowy międzyrządowej w sprawie wzajemnego uznawania dyplomów. Zdaniem - także słowackiego ministra szkolnictwa - Juraja Draxlera trzeba zastanowić się nad możliwością ponownej weryfikacji dotychczasowych "osiągnięć" niektórych Polaków, ale i innych zagranicznych "naukowców" (ostatnio ujawniono plagiat w habilitacji w KU w Rużomberku siostry węgierskiego kardynała) i odbierania nadanego im już tytułu naukowo-pedagogicznego (Draxler: Treba zmeniť zákon, aby bolo možné titul odobrať).

To w słowackiej prasie przypomina się związany z powyższym kazus polskiego księdza profesora Jana Zimnego, (...) ktorý na Pedagogickej fakulte KU v roku 2005 obhájil diplomovú prácu, v apríli 2006 doktorát a v júni 2006 docentúru. On bol, mimochodom, školiteľom dizertačnej práce Márie Fűlőp Erdő, sestry maďarského kardinála Erdőa. (tłum.: ... który na Wydziale Pedagogicznym KU w roku 2005 obronił pracę magisterską, w kwietniu 2006 r. obronił doktorat, a w czerwcu 2006 r. uzyskał docenturę (habilitację). On był przypadkowo opiekunem pracy doktorskiej Márii Fűlőp Erdő - siostry węgierskiego kardynała Erdő).

Przed 2 tygodniami MNiSW zostało oficjalnie poinformowane – pismem podpisanym przez słowackiego Ministra Edukacji Nauki Badań Naukowych i Sportu, że strona słowacka akceptuje podstawowe przepisy zmieniające obowiązującą umowę.

W piśmie zaproponowano jednak jeszcze drobne poprawki nie dotyczące istoty zmiany. Ze względu na różnice w porządkach prawnych wymagają one jeszcze wyjaśnienia, co właśnie robi MNiSW.

Jest pisemna zgoda strony słowackiej na najważniejsze – wyłączenia ze stosowania umowy przepisów dot. tytułów i stopni naukowych: doktor habilitowany, docent, doktor vied, profesor.

Ze względu na dymisję rządu w Polsce, nie było możliwe dokończenie procedury zawarcia umowy międzynarodowej przez poprzedni gabinet, ale uzgodniona w jej zasadniczym elemencie sprawa została przekazana przez Panią Minister Lenę Kolarską - Bobińską Panu Wicepremierowi Jarosławowi Gowinowi. Czyżby minister Lena Kolarska-Bobińska robiła wszystko, by nie pobrudzić sobie rąk "brudną sprawą"?

Przedsmak zjazdowych debat na Wydziale Pedagogiki i Psychologii UMCS w Lublinie

(fot. prof. Nelly Grigoriewna Nyczkało z Narodowej Akademii Nauk Pedagogicznych Ukrainy)


Akademickie środowisko nauk o wychowaniu powoli szykuje się do kolejnego Ogólnopolskiego Zjazdu Pedagogicznego, który odbędzie się w przyszłym roku na Uniwersytecie w Białymstoku. Tymczasem w ub. tygodniu miała miejsce dwudniowa Międzynarodowa Konferencja Naukowa, którą przygotowali pedagodzy wraz z psychologami z Wydziału Pedagogiki i Psychologii UMCS w Lublinie. Tak duże i licznie gromadzące badaczy z całego kraju debaty naukowe toczą się w tym środowisku naukowym co dwa lata. Tegoroczna konferencja skupiła ponad 350 uczestników (sic!), w tym ok. 40 gości zagranicznych. Wiodący temat obrad brzmiał:

"Psychopedagogiczne problemy edukacji i funkcjonowania człowieka – teoria i praktyka".



Zanim jednak dziekan Wydziału Pedagogiki i Psychologii prof. dr hab. Ryszard Bera otworzył obrady konferencji, to dwie godziny wcześniej miała miejsce na tym Wydziale wzruszająca uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej poświęconej śp. profesorowi Januszowi Plisieckiemu. Zmarły półtora roku temu profesor zwyczajny tej jednostki kreował najwyższe standardy kształcenia akademickiego studentów filologii i pedagogiki kultury posiadając znaczący dorobek naukowy. Na uroczystość przybyła najbliższa rodzina, przyjaciele i współpracownicy Profesora.

Z tej okazji wydana została także interesująca publikacja - pod red. dr Urszuli Lewartowicz, która została dedykowana pamięci śp. profesora J. Plisieckiego, a nosi intrygujący tytuł: "Maski dziesiątej muzy. Edukacyjne i literackie refleksje wokół sztuki filmowej" (Impuls, Kraków 2015). Jak napisała redaktorka tego tomu wspomnień i analiz teoretyków, badaczy różnych kontekstów sztuki filmowej czy studiów z pogranicza filmu oraz literatury i sztuki wizualnej:


"Klasa naukowa Profesora, Jego życzliwość i kultura osobista nie pozostawiają wątpliwości, że dane nam było poznać Człowieka, którego czyny zewnętrzne były wyrazem bogatego i przepełnionego ideałami humanistycznymi "myślenia, chcenia , dążenia". Niewiele jest bowiem osób potrafiących wzbudzać jednocześnie szacunek i sympatię, i to wśród wszystkich, bez wyjątku. Nasze uczucia wobec innych różnicują się ze względów charakterologicznych, temperamentowych, światopoglądowych. Osobowość i wnętrze Profesora sprawiły, ze owe indywidualne cechy i preferencje w relacjach z Nim nie miały najmniejszego znaczenia". (s. 8)

(fot. Odsłonięcie Tablicy Pamiątkowej Profesora Janusza Plisieckiego)

Pamięć nie tylko o byłych rektorach czy dziekanach, ale także o tych profesorach, którzy - niezależnie od pełnionych funkcji kierowniczych - znacząco przyczynili się do kształcenia i rozwoju kolejnych pokoleń profesjonalistów i naukowców, jest najlepszym świadectwem zachowania i pielęgnowania kultury akademickiej - UNIVERSITAS. Niemalże każdego roku odsłaniane są na tym Wydziale tablice pamiątkowe czy nadawane aulom w budynku na ul. Narutowicza 12 - patronaty lubelskich Mistrzów Nauki, a są to m.in. Aula im. Profesora Mieczysława Łobockiego; Sala im. Profesor Zofii Sękowskiej oraz Sala im. Profesor Marii Cackowskiej.

Międzynarodowa Konferencja zgromadziła przedstawicieli nauki wszystkich liczących się w kraju uczelni. Ilość zgłoszonych referatów była tak duża, że trzeba było wprowadzić obok sesji plenarnych aż 19 zespołów problemowych:

Nr 1, CZŁOWIEK W ŚRODOWISKU PRACY
Nr 2, NOWE TENDENCJE W PRACY SOCJALNEJ - PROBLEMY KSZTAŁCENIA I DZIAŁANIA
Nr 3 i 13, WIELOASPEKTOWY OBRAZ WSPÓŁCZESNEJ EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ / MOŻLIWOŚCI I OGRANICZENIA NOWOCZESNYCH TECHNOLOGII INFORMACYJNYCH W DYDAKTYCE
Nr 4, EDUKACJA MIĘDZYKULTUROWA DLA PRZYSZŁOŚCI. OD TEORII DO PRAKTYKI
Nr 5, PEDAGODZY, NAUCZYCIELE, INSTYTUCJE OŚWIATOWE I ICH WKŁAD W EDUKACJĘ DZIECI I MŁODZIEŻY. PRZESZŁOŚĆ I TERAŹNIEJSZOŚĆ
Nr 6, SZTUKA – EDUKACJA - ANIMACJA W XXI WIEKU

(ref. plenarny prof. Stefana M. Kwiatkowskiego)

Nr 7, W POSZUKIWANIU JAKOŚCI ŻYCIA DZIECKA – DYSKURSY WOKÓŁ OPIEKI, WYCHOWANIA I KSZTAŁCENIA
Nr 8, WYCHOWANIE RESOCJALIZUJĄCE – UTOPIA CZY RZECZYWISTOŚĆ?
Nr 9, EDUKACJA NAUCZYCIELI – WSPÓŁCZESNE PROBLEMY I KIERUNKI PRZEMIAN
Nr 10, EDUKACJA I PSYCHOSPOŁECZNE FUNKCJONOWANIE OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ W REALIACH ZINTEGROWANEJ EUROPY. NOWE SZANSE I STARE BARIERY
Nr 11, PSYCHOSPOŁECZNE ASPEKTY FUNKCJONOWANIA RODZINY
Nr 12, WYCHOWANIE WOBEC WYZWAŃ WSPÓŁCZESNOŚCI
Nr 15, DIAGNOZA NEUROPSYCHOLOGICZNA – DYLEMATY I PERSPEKTYWY ROZWOJU
Nr 16 i 19, NOWE METODY I TECHNIKI W BADANIACH PSYCHOLOGICZNYCH / TRAJEKTORIE ZMIAN – KONTEKST ROZWOJOWY I EDUKACYJNY
Nr 17 i 14, DIAGNOZA I STYMULACJA ZDOLNOŚCI I UZDOLNIEŃ TWÓRCZYCH PODSTAWĄ NOWOCZESNEJ MODERNIZACJI SYSTEMU EDUKACJI / EDUKACYJNY KONTEKST FUNKCJONOWANIA CZŁOWIEKA
Nr 18, DUCHOWOŚĆ - NIEDOCENIANY ASPEKT PSYCHE?


W referacie plenarnym prof. dr hab. Jerzy Brzeziński wyraził zadowolenie z faktu, że już w tytule konferencji jest teoria i praktyka, gdyż dość często przeciwstawia się jedną drugiej. To jest błąd. Gdybyśmy sięgnęli do metafory rzeki, to moglibyśmy spiąć jej oba brzegi jakąś kładką, mostem, by nie mówić o teorii bez jej znaczenia dla praktyki i odwrotnie, nie zmieniać praktyki lekceważąc teorię. Trzeba tylko umieć rozróżniać - o czym mówił w swoim referacie prof. B. Śliwerski - że nie wszystko, co jest określane mianem teorii, jest teorią, tylko jest takim "harlequinem nauki", czymś, co naukę imituje. Jeżeli teoria ma czemuś służyć, poza tym, że dostarcza nam wiedzy w jakimś stopniu empirycznie uprawdopodobnionej, to wiemy, że w naukach społecznych nie jest to wiedza matematyczna czy logiczna, tylko empiryczna, wyprowadzana z doświadczeń prowadzonych w systematyczny sposób (np. eksperymenty, obserwacje).

(fot. O metodologicznych przesłankach w badaniach psychologicznych i pedagogicznych wiązania teorii z praktyką mówił prof. dr hab. Jerzy Brzeziński dr h.c.)


Dalej profesor Brzeziński mówił o tym, jak powinna być konstruowana teoria i w jaki sposób do niej dochodzimy, aby była ona atrakcyjna w sensie poznawczym oraz aby pozwalała nadbudować na niej dobrą praktykę. Psycholog zastanawiał się także nad tym,. jaka ma być praktyka, żeby była dobra, no i żeby odpowiadała na zapotrzebowanie społeczne? .

Bez dobrej teorii nie ma dobrej praktyki. Niestety, nadal nie wiedzą tego rządzący (bez względu na opcję polityczną), a może jednak wiedzą, tylko czynią wszystko, by nauka nie odsłaniała błędnie planowanej i realizowanej zmiany np. w edukacji. Najlepszym przykładem właściwego zastosowania teorii Jeana Piageta w dydaktyce było wydanie w Polsce przekładu książki szwajcarskiego teoretyka i badacza w dziedzinie rozwoju i psychologii myślenia, psychologii uczenia się i psychologii działania Hansa Aebli pt. Dydaktyka psychologiczna (PWN, Warszawa 1959).

Treść kluczowych w toku tej konferencji referatów ukaże się w lubelskim periodyku oraz w zbiorowych monografiach naukowych, toteż nie będę ich tutaj przywoływał. Konferencja potwierdziła po raz kolejny, jak ważny jest w naukach społecznych powrót do integralnej, a więc pozytywnej współpracy psychologów z pedagogami.