Badania
biograficzne w nurcie historyczno-problemowym należą do jednych z
najtrudniejszych w naukach społecznych, gdyż łączą w sobie dwa paradygmaty
badawcze: historyczno-oświatowy oraz jakościowy (badania biograficzne).
Wymagają zatem szczególnych kwalifikacji i kompetencji, by można było zgodnie z
metodologią badań humanistycznych i społecznych dociekać prawdy o życiu i
działalności organizacyjnej oraz twórczej wybranej, znaczącej w dziejach
polskiej kultury, nauki czy sztuki postaci.
Konieczne
jest przecież przeprowadzenie analizy treści dzieł twórczych kierując się
przyjętymi w nauce kategoriami pedagogicznymi, które są kluczowe dla
odczytania, a także interpretacji myśli pedagogicznej, w tym przypadku w
kontekście działalności społeczno-wychowawczej dr. Tadeusza Strumiłły.
Na tego typu rozprawy czeka się latami, gdyż pozyskanie danych w wyniku
dotarcia do źródeł wiedzy jest nie tylko czasochłonne, ale i
pracochłonne. Poziom badań autorki ksiązki - Justyny Legutko budzi najwyższy podziw i uznanie, także dla
Promotorki niniejszego dzieła - prof. Janiny Kostkiewicz z
Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wypełnia
ono bowiem kolejną lukę w dotychczasowym stanie wiedzy o bezapelacyjnie
jednym z najwybitniejszych przedstawicieli chrześcijańskiej pedagogiki
humanistycznej okresu dwudziestolecia międzywojennego - doktorze
filozofii, Harcmistrzu Rzeczypospolitej, który wywarł (zarówno we wspomnianym
czasie, jak i w okresie dwóch totalitaryzmów) ogromny wpływ na rozwój i jakość
wychowawczą elit kadrowych powstałego na ziemiach polskich pod zaborami
polskiego ruchu skautowego, a po odzyskaniu niepodległości – ruchu
harcerskiego.
W
czasach Polski Ludowej nie znaliśmy zdecydowanej większości źródeł
archiwalnych, a już w ogóle nie mieliśmy dostępu do rękopisów, maszynopisów,
większości publikacji w czasopismach katolickich, skautowych, harcerskich,
historycznych, o kulturze fizycznej, w naukowych rozprawach zbiorowych, do
których dotarła autorka tej pracy. Przeprowadzenie tak podstawowych badań myśli
pedagogicznej, harcerskiej, w tym źródeł wiedzy o działalności i twórczości dr.
T. Strumiłły, jak rękopisy, maszynopisy, listy okrężne, osobista
korespondencja, notatki, dokumenty ruchu skautowego i harcerskiego dopełnia
analiza jego życia i działalności.
Wyjątkowym
walorem niniejszej pracy jest osadzenie myśli bohatera w jakże adekwatnie
rozpoznanych, a przecież silnie przenikających między sobą trzech nurtach
antropologii filozoficznej i pedagogicznej oraz osadzonej w tradycji
chrześcijańskiej koncepcji społeczeństwa, a mianowicie - neotomistycznej,
personalistycznej i skautowej/harcerskiej. Nie było to łatwe zadanie, gdyż
okres badań obejmuje nie tylko dojrzałą twórczość i zaangażowanie T. Strumiłły,
ale także okresy jego dorosłego życia oraz rozwoju naukowego, do 1958
roku.
Znakomite
studium biograficzne J. Legutko odsłania nie tylko wzrastanie wybitnego
działacza m.in. ruchu eleuzyńskiego oraz skautowego na ziemiach polskich pod
zaborami, ale dzięki jej wglądowi w niedostępne dla nas źródła archiwalne, w
tym szczególnie w jego osobistą korespondencję, możemy poznać mechanizmy oraz
procesy funkcjonowania tych ruchów wraz z towarzyszącymi im sporami ideowymi,
kadrowymi czy organizacyjnymi. Szerzej odniosę się do tej publikacji na łamach
czasopisma "Biografistyka Pedagogiczna".