Miesiąc
temu pisałem o projektowanych zmianach w postępowaniu awansowym na stopień
naukowy doktora habilitowanego. Po wielu konsultacjach ministra resortu nauki i
szkolnictwa wyższego z kierownictwem najważniejszych instytucji naukowych:
Rada Doskonałości Naukowej, Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego,
Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich, Komisja Ewaluacji Nauki,
Polska Akademia Nauk, Polska Komisja Akredytacyjna, a także Krajowa
Reprezentacja Doktorantów została przygotowana nowelizacja, która dotyczy także
postępowań o nadanie stopnia naukowego doktora.
Dalszy ciąg projektowanych zmian (komentarze i podkreślenia są
moje):
1) Do
art.184 dodaje się art. 184a w brzmieniu:
„art. 184a. Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki, po
zasięgnięciu opinii RDN, określi w drodze rozporządzenia
szczegółowy tryb i warunki przeprowadzania czynności w postępowaniach
w sprawie nadania stopnia doktora oraz w sprawie nadania stopnia doktora
habilitowanego.”;
Następuje powrót do centralistycznej regulacji
szczegółowego trybu i warunków w powyższym zakresie, gdyż - jak sądzę -
uwolnione zróżnicowanie nie sprzyja przestrzeganiu przez organy uczelniane
niektórych praw ustawowych. Uzasadnienie tego stanu jest następujące:
"W dotychczasowym stanie prawnym to senaty uczelni
oraz rady naukowe instytutów określają szczegółowy tryb przeprowadzania tych
postępowań, co skutkuje istotnym zróżnicowaniem zagadnień procesowych ich
dotyczących. Przepisy uchwalane przez te organy są nierzadko w sposób
dynamiczny zmieniane, a czego dowodzi praktyka działalności Rady Doskonałości
Naukowej, także sprzeczne z prawem.
W skutek tego sytuacja procesowa osób ubiegających się
o awans naukowy jest znacznie zróżnicowana, co wzbudza daleko idące wątpliwości
odnośnie do równości wobec prawa, a także implikuje wątpliwości
interpretacyjne podnoszone przez osoby wchodzące w skład powoływanych komisji
habilitacyjnych, czy też w sytuacji przekazania danego postępowania do
kontynuowania, w przypadku utraty przez podmiot je prowadzący uprawnienia do
nadawania stopnia w określonej dyscyplinie, innemu podmiotowi, jak i
w przypadku przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia innemu
podmiotowi w ramach uchylenia w postępowaniu odwoławczym decyzji
odmawiającej nadania stopnia przez Radę Doskonałości Naukowej.
W konsekwencji proponuje się wydanie, w drodze rozporządzenia,
jednakowych dla wszystkich jednostek zainteresowanych i przejrzystych przepisów
regulujących szczegółowy tryb i warunki przeprowadzania postępowań w sprawie
nadania stopnia doktora oraz w sprawie nadania stopnia doktora
habilitowanego, w uzgodnieniu z Radą Doskonałości Naukowej, jako podmiotu
dbającego o zapewnienie standardów w kształtowaniu kadr naukowych".
* W
Art. 185, ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Stopień doktora może być nadany również wspólnie przez podmioty
doktoryzujące w dyscyplinie, w której każdy z nich posiada uprawnienie do jego
nadawania w tej dyscyplinie, w tym z udziałem podmiotów zagranicznych
posiadających uprawnienia do nadawania stopnia doktora w zakresie dyscypliny, w
której stopień ten jest nadawany. Zasady współpracy określa umowa zawarta w
formie pisemnej, która w szczególności wskazuje podmiot odpowiedzialny za
wprowadzanie danych do systemu, o którym mowa w art. 342 ust. 1.’:
Trafne i potrzebne rozszerzenie podmiotów doktoryzujących w wymiarze
międzynarodowym.
*
W art. 185 uchyla się ust. 3, który obecnie przypisywał prawo do nadawania
stopnia naukowego doktora przez podmioty, które posiadały kategorię naukową A+,
A albo B+ w dyscyplinach naukowych.
Ministerstwo zamierza odejść od uzależnienia uprawnień do nadawania stopni naukowych jedynie od wyniku ewaluacji dyscyplin naukowych. Powraca związek tego uprawnienia z innymi wymaganiami. Słusznie przewiduje się utratę posiadanych dotychczas uprawnień przez jednostki akademickie, które w wyniku kontroli RDN nie prowadziły dotychczas rzetelnie i zgodnie z prawem postępowań o nadanie stopnia naukowego doktora i doktora hablitowanego.
* "Art. 226b 1. RDN
dokonuje okresowej kontroli wykonywania przez podmioty doktoryzujące oraz
podmioty habilitujące uprawnień do nadawania stopni doktora oraz doktora
habilitowanego.
2.
Okresowa kontrola, o której mowa w ust. 1, ma na celu ocenę wykonywania przez
podmioty doktoryzujące oraz podmioty habilitujące uprawnień do nadawania stopni
doktora oraz doktora habilitowanego na podstawie ustalonego stanu faktycznego
przy zastosowaniu przyjętych kryteriów kontroli.
3.
Kontrolę przeprowadza się pod względem legalności i rzetelności wykonywania
przez podmioty doktoryzujące oraz podmioty habilitujące uprawnień do nadawania
stopni doktora oraz doktora habilitowanego.
4.
Podmioty doktoryzujące oraz podmioty habilitujące przekazują RDN, na jej
wniosek, informacje lub dokumenty dotyczące wykonywania przez te podmioty
uprawnień do nadawania stopni doktora oraz doktora habilitowanego.
5.
W przypadku negatywnej oceny wykonywania przez podmioty doktoryzujące oraz
podmioty habilitujące uprawnień do nadawania stopni doktora oraz doktora
habilitowanego, RDN, adekwatnie do stwierdzonych nieprawidłowości, może:
1) formułować zalecenia i
wytyczne;
2)
ograniczyć uprawnienie do nadawania stopnia doktora w danej dziedzinie lub
dyscyplinie, lub uprawnienie do nadawania stopnia doktora habilitowanego w
danej dziedzinie i dyscyplinie przez zobowiązanie podmiotu doktoryzującego lub
podmiotu habilitującego do przedstawiania RDN do zatwierdzenia każdej uchwały o
nadaniu tych stopni;
3)
zawiesić uprawnienie do nadawania stopnia doktora w danej dziedzinie lub
dyscyplinie, lub uprawnienie do nadawania stopnia doktora habilitowanego w
danej dziedzinie i dyscyplinie.
6.
Ograniczenie albo zawieszenie uprawnienia do nadawania stopnia doktora w
danej dziedzinie lub dyscyplinie, lub uprawnienia do nadawania stopnia doktora
habilitowanego w danej dziedzinie i dyscyplinie następuje w drodze wydania
przez RDN decyzji administracyjnej".
To powrót do rozwiązań, które miały miejsce w Centralnej Komisji Do Spraw Stopni i Tytułów a świadczący o odradzającej się patologii w szkolnictwie wyższym w związku z postępowaniami naukowymi.
* W
art. 185 ust. 4 otrzymuje brzmienie:
„4. W przypadku utraty uprawnienia do nadawania stopnia doktora w danej
dyscyplinie albo dziedzinie,
albo jego zawieszenia, podmiot doktoryzujący zapewnia możliwość kontynuowania
postępowań w innym podmiocie posiadającym uprawnienia do nadawania stopnia
doktora w tej dyscyplinie albo dziedzinie. W przypadku braku możliwości
zapewnienia kontynuowania postępowań w innym podmiocie, RDN wyznacza podmiot
doktoryzujący, w którym będą one kontynuowane.
* W art. 185 po ust. 4 dodaje
się ust. 5 w brzmieniu:
„5.
Podmiot doktoryzujący w przypadku, o którym mowa w ust. 4, przekazuje
niezwłocznie podmiotowi doktoryzującemu kontynuującemu postępowanie w sprawie
nadania stopnia doktora dokumentację tego postępowania".
* W art.
186: w ust. 1 uchyla się pkt 5.
Ten punkt zawierał enigmatyczne określenie uzależniające nadanie
stopnia naukowego doktora od spełnienia innych wymagań określonych przez
podmiot doktoryzujący.
Uzasadnienie resortu jest słuszne:
"(...) proponuje się uchylenie pkt 5 w ust. 1 art. 186 p.s.w.n., przyznającego prawo
podmiotom doktoryzującym do określania innych wymagań warunkujących nadanie
stopnia doktora, z uwagi na nieuzasadnione różnicowanie sytuacji prawnej osób
ubiegających się o nadanie tego stopnia. Należy mieć przy tym na uwadze, że
nadanie stopnia doktora jest uprawnieniem publicznoprawnym, przyznającym osobom
go posiadającym takie same prawa na gruncie obowiązującego porządku prawnego, a
podmioty je nadające realizują de facto zadanie publicznie w imieniu
państwa. Tym samym przepis ten, w jego dotychczasowym brzmieniu, budzi dalej
idące wątpliwości odnośnie do jego konstytucyjnej zgodności".
* W
art. 186: po ust. 1a dodaje się ust. 1b w brzmieniu:
„1b. Senat albo rada naukowa
określi w drodze uchwały szczegółowe warunki oraz tryb przeprowadzania
egzaminu, o którym mowa w ust. 1a, a także wykaz certyfikatów, o których mowa w
ust. 1 pkt 2.’:
* W art. 186, ust. 2
otrzymuje brzmienie:
„2. W wyjątkowych przypadkach,
uzasadnionych najwyższą jakością osiągnięć naukowych lub artystycznych,
stopień doktora można nadać osobie niespełniającej wymagań określonych w ust. 1
pkt 1, będącej absolwentem studiów pierwszego stopnia lub studentem, który
ukończył trzeci rok jednolitych studiów magisterskich.”
Rozszerzono tu normę o nauki artystyczne.
*W art.
190: ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. W postępowaniu w sprawie nadania stopnia
doktora wyznacza się 3 recenzentów spośród osób niebędących pracownikami
podmiotu doktoryzującego oraz członkami organów tego podmiotu oraz uczelni,
instytutu PAN, instytutu badawczego, instytutu międzynarodowego, Centrum
Łukasiewicz albo instytutu Sieci Badawczej Łukasiewicz, których pracownikiem
jest osoba ubiegająca się o stopień doktora.”;
Dodano tu dwie instytucje
akademickie: Centrum Łukasiewicz albo instytutu Sieci Badawczej
Łukasiewicz.
* W art. 190, ust. 6 pkt 2
otrzymuje brzmienie:
„2) sprawowała opiekę nad przygotowaniem rozprawy
przez co najmniej 2 osoby ubiegające się o stopień doktora, z których
każda nie uzyskała co najmniej dwóch pozytywnych recenzji.”;
Zmieniono powód zakazu podjęcia się
roli promotora. Obecnie ustawodawca wyłącza osoby, które nie uzyskały
pozytywnych recenzji rozpraw doktorskich, nad którymi sprawowały
opiekę.
* w art. 191, ust. 1 otrzymuje
brzmienie:
„1. Dopuszczenie do obrony rozprawy
doktorskiej następuje w drodze postanowienia.”
Nieco zaskoczy profesorów odejście
ustawodawcy od uzależnienia dopuszczenia do obrony osoby, która uzyskała
pozytywne recenzje od co najmniej 2 recenzentów. To oznacza, że będzie
można dopuścić do tego postępowania osoby, których rozprawy uzyskają negatywne
recenzje.
Trafnie proponuje się
"dodanie przepisu upoważniającego senaty uczelni i rady naukowe instytutów do określenia szczegółowych warunków i sposobu weryfikacji efektów uczenia się, o których mowa w art. 186 ust. 1 pkt 2 p.s.w.n., w przypadku osób ubiegających się o nadanie stopnia doktora w trybie eksternistycznym. Propozycja ta jest uzasadniona brakiem możliwości uregulowania tego zagadnienia w postulowanym rozporządzeniu ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki określającego szczegółowy tryb i warunki przeprowadzania czynności w postępowaniach w sprawie nadania stopnia doktora oraz w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego, z uwagi przede wszystkim, iż są to czynności poprzedzające wszczęcie postępowania w sprawie nadania stopnia doktora".
Dalsze regulacje dotyczą Szkół Doktorskich.
(źróło ilustracji: paradaopornych.pl - zakupiona przez Oficynę Wydawniczą "Impuls" dla potrzeb blogera