W dn. 25 września 2015 r. miała miejsce w Wyższej Szkole Biznesu w Dąbrowie Górniczej wyjątkowa uroczystość wręczenia profesorowi Zbyszko Melosikowi i mnie nagrody "EDUKATOR ROKU", która przyznawana jest każdego roku najwybitniejszym przedstawicielom świata nauki, polityki i biznesu. Bierze się tu pod uwagę zasługi dla promowania szczególnie wartościowych i innowacyjnych działań, które wspierają rozwój polskiego szkolnictwa wyższego w środowisku akademickim.
Powyższa nagroda przyznawana jest w ramach konkursu przez Wielką Kapitułę, której honorowymi członkami są Rektorzy największych uczelni wyższych Śląska i Małopolski m.in. - JM Rektor Uniwersytetu Śląskiego prof. dr hab. Wiesław Banyś, JM Rektor Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach - prof. dr hab. Adam Zając, JM Rektor Politechniki Opolskiej - prof. dr hab. MArek Tukiendorf, JM Rektor Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach - prof. dr hab. Antoni Cygan, JM Rektor Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie - prof. dr hab. Andrzej Chochół, JM Rektor Politechniki Śląskiej - prof. dr hab. inż. Andrzej Karbownik, JM Rektor Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach - prof. dr hab. Leszek Żabiński, JM Rektor Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach - prof. Tomasz Miczka, JM Rektor Akademii Jana Długosza w Częstochowie - prof. dr hab. inż. Zygmunt Bąk, JM Rektor Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej - prof. dr hab. inż. Ryszard Barcik i JM Rektor Wyższej Szkoły Biznesu w Dąbrowie Górniczej prof. WSB dr Zdzisława Dacko-Pikiewicz.
W dziesięcioletniej historii konkursu o miano "Edukatora Roku" Kapituła przyznała 17 nagród w czterech kategoriach: "Europejski wymiar edukacji", "Animator", "Mecenat szkolnictwa wyższego" i "Najlepszy student". W 2012 r. laureatem w kategorii "Europejski wymiar edukacji" został prof. zw. dr hab. Michał Kleiber - b. Prezes Polskiej Akademii Nauk, zaś dwa lata wcześniej w tej samej kategorii nagrodę otrzymał prof. dr hab. Leszek Balcerowicz.
Wczorajsze uroczyste posiedzenie Senatu zostało poprzedzone I częścią obrad 25. Jubileuszowego Sympozjum Naukowego „Człowiek – Media – Edukacja”. Jak wskazują Organizatorzy: Sympozjum jest jednym z ważniejszych, cyklicznych wydarzeń poświęconych edukacji medialnej organizowanych w Polsce. Inicjatorem przedsięwzięcia jest prof. nadzw. dr hab. inż. Janusz Morbitzer.
Nic dziwnego, że konferencję otwierał wykład prof. dr. hab. Zbyszko Melosika - dziekana Wydziału Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu, którego badania i rozprawy naukowe skoncentrowane są m.in. na problematyce socjalizacji młodzieży w postnowowczesnym świecie, w tym także wirtualnym.
Jak mówił laureat nagrody:
We współczesnych interpretacjach społecznych funkcji mass mediów wyróżnić można dwa podejścia. Źródłem pierwszego z nich są deterministyczne i pesymistyczne poglądy z jednej strony przedstawicieli Szkoły Frankfurckiej, a z drugiej - Baudrillarda. Twierdzą oni, że mass media narzucają – traktowanemu jako jednolita masa – odbiorcy skomercjalizowaną i zredukowaną do spreparowanych pakietów wizję świata oraz system wartości. Rozpowszechniają wśród bezradnych odbiorców pustkę, banalność, konformizm i fałszywą świadomość. W konsekwencji setki milionów ludzi zaczyna żyć – aby użyć słynnej kategorii Baudrillarda – w hiperrzeczywistości, bowiem to, co pojawia się w mass mediach jest dla nich bardziej realne niż to co ma miejsce w ich realnym życiu.
Zdaniem Adorno, mass media przynoszą przy tym homogenizację społeczeństwa, dostarczając łatwej rozrywki jako formy „odreagowania” – jako antidotum na uciążliwości i stres pracy zawodowej. Znakomitym dopełnieniem tych poglądów na społeczną rolę mass mediów jest teoria sztucznych potrzeb. Jej twórca H. Marcuse następująco: „jednostki utożsamiają się z egzystencją, która jest im – dodam przez mass media - narzucona i wiążą z nią swój własny rozwój i satysfakcję”. W ten sposób mass media tworzą fałszywy świat, w którym jednostka żyje.
Diametralnie odmienne podejście do mass mediów prezentują postrukturaliści. Zdaniem Johna Fiske przekaz medialny musi być zawsze interpretowany jako miejsce walki o znaczenia i wytwarzania heterogeniczności. W przeciwieństwie do teoretyków, których wysiłki badawcze skoncentrowane są na dominacji przekazu medialnego poststrukturaliści twierdzą, że ludzie nie zachowują się przecież w życiu społecznym jak „ofiary systemu” - wyalienowane, jednowymiarowe, ubezwłasnowolnione, posiadające fałszywą świadomość masy. Przekazy medialne kreowane na poziomie makro uzyskuje swoją rzeczywistość na poziomie mikro, w życiu codziennym zwykłych ludzi. John Fiske proponuje przeniesienie punktu ciężkości w badaniach nad kulturą popularną z tego, „co ludzie oglądają”, na rzecz tego, „jak ludzie oglądają”. I tak J. Fiske uważa, na przykład, iż „telewizja i jej programy nie mają «wpływu» na ludzi; widownia i telewizja wchodzą w interakcję”, przy czym telewizja jest wręcz miejscem „semiotycznej demokracji”.
Barwnie i niezwykle interesująco przedstawiony zgromadzonym z całego kraju specjalistom w zakresie nauki o mediach, komunikacji społecznej i pedagogiki medialnej referat poznańskiego pedagoga wprowadzał nas w zagadnienia m.in. zniewalającej roli Facebooka, ale i upodmiotawiającej – choć zapewne w kontrowersyjny sposób - roli mass mediów w kreowaniu tożsamości współczesnej młodzieży.
W konkluzji prof. Z. Melosik przedstawił pedagogiczną refleksję, która odnosiła się do edukacyjnych kontekstów mass mediów. W celu zbalansowania ich roli jako swoistego rodzaju antidotum na postępujące rozproszenie doświadczeń socjalizacyjnych młodych pokoleń zaproponował praktykować:
1. Pedagogikę szacunku dla kultury wysokiej i kultury popularnej
2. Pedagogikę nie-mediowanych i nie-edytowanych form ekspresji tożsamości oraz kontaktów „twarzą w twarz”
3. Pedagogikę szacunku dla (czytania i gromadzenia) książek oraz biblioteki
oraz
4. Pedagogikę koncentracji uwagi i kontemplacji oraz zdolności do porządkowania
Uroczyste posiedzenie Senatu było wyjątkowym wydarzeniem w jubileuszowym roku działania Wyższej Szkoły Biznesu w Dąbrowie Górniczej oraz rozpoczętej debacie na temat mediów w edukacji. Laudację wygłosiła prof. dr hab. Beata Przyborowska z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. O laureacie nagrody powiedziała m.in.:
Prof. Zbyszko Melosik (ur. 25.04.1956 w Poznaniu) jest pedagogiem, profesorem nauk humanistycznych, a zarazem interdyscyplinarnym badaczem problemów edukacyjnych, zwłaszcza kultury i edukacji amerykańskiej. Jako specjalista w zakresie socjologii edukacji oraz pedagogiki porównawczej prowadził badania w zakresie socjokulturowych kontekstów edukacji społeczeństw postmodernistycznych.
Profesor Zbyszko Melosik jest czynnym animatorem życia naukowego, organizatorem środowisk akademickich. Dziekan Wydziału Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, członek Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów, b. członek Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk, członek Adger Academy (Norwegia), Prezes Polskiego Towarzystwa Pedagogiki Porównawczej. Członek rad wydawniczych szeregu czasopism pedagogicznych.
Stypendysta Fullbrighta w Curry School of Education na University of Virginia w Charlottensville (USA), od 1994 r. profesor wizytujący tej Uczelni. Wykładowca w Nazareth College w Rochester (USA) i College John and Marry. Wygłaszał również wykłady m.in. w takich uczelniach, jak: University of Stockohlm czy Univeristy of Sydney, Australia.
Dorobek naukowy i organizacyjny Profesora Zbyszko Melosika z zakresu kultury popularnej, ze szczególnym uwzględnieniem kultury amerykańskiej oraz współczesnych systemów edukacyjnych został doceniony przez wiele instytucji i stowarzyszeń poprzez przyznanie licznych nagród m.in.: nagrody Wydziału Pierwszego Polskiej Akademii Nauk dwukrotny laureat), nagrody Łódzkiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego w Łodzi - "Skrzydła Wyobraźni", nagrody "Transformator Edukacji" i in. Wielokrotny Laureat nagrody Rektora UAM za działalność naukową i organizacyjną.
Gromkowska-Melosik A., Melosik Z. (red.), Tożsamość w społeczeństwie współczesnym: pop- kulturowe (re)interpretacje, Oficyna Wydaw. Impuls, Kraków 2012, ss. 334;
Melosik Z., Tożsamość, ciało i władza w kulturze instant, Oficyna Wydaw. Impuls, Kraków 2010;
Gromkowska-Melosik A., Melosik Z. (red.) Kultura popularna. Konteksty teoretyczne i społeczno-kulturowe, Oficyna Wydaw. Impuls, Kraków 2010, ss. 330;
Melosik Z., Drozdowicz Z., Sztajer S. (red.), O racjonalności w nauce i w życiu społecznym, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2009;
Melosik Z., Teoria i praktyka edukacji wielokulturowej, Oficyna Wydaw. Impuls, Kraków 2007;
Melosik Z., Kryzys męskości w kulturze współczesnej, Wydaw. Wolumin, Poznań 2002, ss. 2000 (wyd. II, Oficyna Wydaw. Impuls, Kraków 2006);
Melosik Z., Uniwersytet i społeczeństwo. Dyskursy wolności wiedzy i władzy, Wydaw. Wolumin, Poznań 2002, ss. 203 (wyd. II, Oficyna Wydaw. Impuls, Kraków 2009);
Melosik Z. (red.), Młodzież, styl życia i zdrowie. Konteksty i kontrowersje. Praca zbiorowa, Akademia Medyczna im. Karola Marcinkowskiego. Wydział Nauk
o Zdrowiu, Poznań 2001;
Melosik Z. (red.) Ciało i zdrowie w społeczeństwie konsumpcji, Wydaw. Edytor, Toruń-Poznań 1999;
Melosik Z., Przyszczypkowski K. (red.), Wychowanie obywatelskie. Studium teoretyczne, porównawcze i empiryczne, Wydaw. Edytor, Toruń-Poznań 1998;
Melosik Z., Szkudlarek T., Kultura, tożsamość i edukacja. Migotanie znaczeń, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 1998, ss. 133 (wyd. II, 2009);
Melosik Z., Tożsamość, ciało i władza. Teksty kulturowe jako (kon)teksty pedagogiczne, Wydaw. Edytor, Toruń- Poznań 1996;
Melosik Z., Współczesne amerykańskie spory edukacyjne (miedzy socjologią edukacji a pedagogiką postmodernistyczną), Wydaw. Naukowe UAM, Poznań 1995;
Melosik Z., Postmodernistyczne kontrowersje wokół edukacji, Wydaw. Edytor, Toruń-Poznań 1995.
Ponadto opublikował ponad 200 artykułów i rozdziałów w pracach zbiorowych.
Nagrodzony jest promotorem rozwoju naukowego młodej kadry naukowej, o czym 17 zakończonych pod jego kierunkiem przewodów doktorskich. Był recenzentem w sprawie nadania godności doktora honoris causa prof. Zbigniewowi Kwiecińskiemu oraz prof. Zygmuntowi Baumanowi.
W życiu pełni wiele jednoczesnych i równoważnych ról. Wspaniały mąż, troskliwy tata Weroniki i Zbynia, niezwykle oddany rodzinie. Nieoceniony kolega i przyjaciel. Niezwykle ciepły, wrażliwy i koncyliacyjny człowiek, zawsze gotowy rzucić koło ratunkowe, aby pomóc komuś w potrzebie.
Jednocześnie - posługując się aforyzmem S. Leca: „Buduje mosty od człowieka do człowieka – oczywiście zwodzone” – błyskotliwy, twardy, waleczny i niezwykle skuteczny. potrafi poświęcić się walce o słuszne sprawy, o ludzi, pomagać w ich rośnięciu. I odwołując się do jego książek: przeczący kryzysowi męskości we współczesnym świecie popkultury i wielokulturowym świecie o silnie ukształtowanej tożsamości, aparycji globalnego nastolatka dzierżący władzę w kulturze typu instant, świetnie radzący sobie z migotaniem znaczeń, racjonalny w edukacji i kulcie ciała. Przyjaźnie nastawiony do ludzi i świata. To nic, że nie zawsze z wzajemnością.
Laudację zakończyła Pani Profesor - pięknie wpisując się w tworzone przez profesorów i młodych doktorów w czasie Letnich Szkół Młodych Pedagogów Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN - własnym limerykiem.
Do debaty na temat mediów nawiążę w innym momencie.
(źródło fotografii: serwis WSB)