Ze skrzętnie odnotowanej rozmowy premiera Donalda Tuska z wyróżnionymi z okazji dorocznego Dnia Edukacji nauczycielami w dniu 15 października br. wynika, że to premier rządu, a nie minister Krystyna Szumilas, pokieruje resortem edukacji i polską polityką oświatową. Nie jest to pierwszy przypadek w dziejach III RP, kiedy to oczekiwania szefa rządu są odmienne od kierującego podległym mu resortem, ale też pokazuje, podobnie jak to miało miejsce w czasie "Tuskobusowej" kampanii przedwyborczej do Parlamentu, jak nie wie i nie rozumie, co dzieje się w tej sferze publicznej. Pani minister też nie wie, skoro w jej prezentacji w czasie konferencji prasowej, czyli "wywiadówce dla ludu", nie było ani jednego slajdu na temat przerostu biurokracji w nauczycielskim zawodzie. Trudno jednak, by negatywnie mówiła o swoim resorcie i podległych mu kuratoriach oświaty. Przecież nie ma bardziej doskonałych urzędów w strukturze administracji państwowej.
Rzucone w obecności dziennikarzy populistyczne hasło - "Uwolnijmy nauczycieli od biurokracji" - jest tożsame z tym, które dotyczy także służby zdrowia, bo o innych służbach nie wypowiadam się w tym miejscu. Ma się ono nijak do sukcesywnie wdrażanych od szeregu już lat tzw. procedur biurokratycznej kontroli określanej mianem "kontroli zarządczej". Zgodnie z art. 68 ustawy o finansach publicznych ten typ kontroli także w oświacie publicznej stanowi ogół działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy. Celem kontroli zarządczej jest zapewnienie w szczególności: zgodności działalności z przepisami prawa oraz procedurami wewnętrznymi (MEN, KO, gmina/powiat), skuteczności i efektywności działania; wiarygodności sprawozdań, ochrony danych osobowych; przestrzegania i promowania zasad etycznego postępowania; efektywności i skuteczności przepływu informacji i zarządzania ryzykiem.
Oprócz corocznego produkowania przez dyrektorów przedszkoli i szkół dokumentów związanych z rocznym planem działalności, sprawozdań z wykonania planu pracy dydaktyczno-wychowawczej i opiekuńczej oraz finansowej powstaje całe mnóstwo dokumentów dla nadzoru pedagogicznego. Jest tego tak dużo, że już nawet MEN nie jest w stanie tego zliczyć, a co dopiero mówić o sensownym wykorzystywaniu danych. Każdy urzędnik wytwarza tyle formularzy do wypełniania, ile może uzasadniać sens jego zatrudnienia w kuratorium oświaty czy MEN. Bez nich urzędnik byłby w oświacie zupełnie niepotrzebny. Dochodzą do tego jeszcze kwity, jakie musi wypełniać dyrektor szkoły dla organu prowadzącego. No i oczywiście spływają do szkół różnego rodzaju pisma z MEN i ORE, które zobowiązują dyrektorów i nauczycieli do zliczania czegoś, opisywania, wyjaśniania, udokumentowania itd.
Nie można zapomnieć o tym, że nauczyciele, którym zależy na awansie zawodowym, mają do wypełniania jeszcze segregatory (port folio) z danymi o ich pracy, zaangażowaniu i jej wytworach, oczywiście, z pominięciem niepowodzeń, słabości, wątpliwości. W czasie dekorowania nauczycielskich piersi odznaczeniami państwowymi i orderami oraz medalami Premier rzekł:
"Dzisiaj nauczyciele mówią, podejrzewam, że jednym głosem, że chcieliby bardzo móc więcej czasu poświęcać dzieciom, a dużo mniej papierom. Rozmawiałem o tym i obiecałem to dzisiaj (...), że natychmiast zwrócę się do pani minister, aby naprawdę rzetelnie ocenić, na ile ta papierkowa, administracyjna, biurokratyczna praca jest rzeczywiście potrzebna. (…) Ale czy na pewno te zmiany muszą oznaczać takie dodatkowe ciężary związane z kwestionariuszami, formularzami dotyczącymi indywidualnej relacji z uczniem (...), czy nie można tego jednak radykalnie ograniczyć, czy uprościć, tak, aby nauczyciel więcej czasu i serca mógł poświęcić uczniowi, a mniej czasu i serca papierom? I wydaje się, że to jest wykonalne i może nie od ręki, ale od zaraz będziemy pracowali nad tym, żeby te procedury radykalnie uprościć".
Jakie to piękne... PKP.
Na jednym z forów internetowych można przeczytać:
Nauczyciel winien prowadzić nastepującą dokumentację (w teczuszkach pracowicie
gromadzonych):
* podstawę programową kształcenia ogólnego w zakresie swojego przedmiotu
oraz zajęć;
* podstawę programową kształcenia ogólnego w zakresie zadań ogólnych
szkoły
* program nauczania na cały etap kształcenia wraz z numerem dopuszczenia
ministerialnego oraz nr na szkolnej liście programów
* standardy wymagań egzaminacyjnych
* indywidualny plan rozwoju zawodowego (doskonalenie, cele do
zrealizowania w danym roku)
* szkolny system wychowawczy (misję, wizję) w tym profilaktykę
* analizy, raporty zew. i wewnątrzszkolne przekazywane przez nauczycieli
* pisemne prace ucznia do wglądu (kartkówki, sprawdziany, testy, badania
wyników, itp.)
* analizy każdej pracy pisemnej (zestawienie oceniania, porównania z
innymi klasami, wnioski do pracy prezentowane uczniom i rodzicom, ew. wskazówki
dla kolegów)
* wyciągi z dokumentów prawnych wykonane samodzielnie lub przekazywane
przez in.
* przedmiotowy system oceniania zgodny z wewnątrzszkolnymi sposobami
oceniania
* plan wynikowy (wymagania podstawowe i rozszerzone
Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny
• szczegółowe kryteria oceniania wiadomości i umiejętności w danym
przedmiocie
• zestaw narzędzi oceniania (zgodny ze szkolnym systemem oceniania)
czyli zestaw autoryzowanych testów, zaplanowanych prac pisemnych, narzędzi zew.)
• analizy/raporty dot. oceniania wykonane przez nauczycieli szkoły
oraz zew.
DOKUMENTACJA WYCHOWAWCY:
o arkusze ocen
o dziennik lekcyjny, w tym nauczania indywidualnego z wpisanym programem
o tzw. teczka wychowawcy klasy (nie musi mieć formy teczki) zawierająca
badania, ankiety, analizy, techniki socjometryczne, arkusze samooceny ucznia,
opinie uczniów, uczących, scenariusze ciekawych zajęć, kontakty z rodzicami –
terminarz, notatki ze spotkań, potwierdzenie obecności rodzica
* korespondencja z rodzicami
* listy powiadomień o ocenach wraz z podpisami i datami
* notatki służbowe nt. niepokojących wydarzeń w klasie, w szkole, na
wycieczce, itp.
* notatki nt. pracy społecznej swoich wychowanków, nagrody uczniów
* wykaz zastosowanych nagród i kar i sposoby powiadomienia rodziców
* kalendarz roku szkolnego wraz z zadaniami
* dokumentację wyjazdów wraz ze sprawozdaniem i rozliczeniem finansowym
przedstawionym rodzicom oraz dyrektorowi
* notatki i wydarzenia z życia klasy
* stałą analizę frekwencji klasy i uczniów
NAUCZYCIEL WYCHOWAWCA POSIADA (zna i stosuje):
* wso oraz wyciąg z rozporządzenia nt. oceniania wraz z odpowiednim fr.
statutu
* program wychowawczy na cały etap kształcenia dla konkretnej klasy w
powiązaniu z nauczanym przedmiotem
* plan pracy wychowawcy (na 1 rok) dopasowany do specyfiki danej klasy
* tematyka konkretnych godzin wychowawczych w powiązaniu z programem
wychowawczym szkoły
* propozycje wycieczek/wyjazdów/wypraw zgłaszanych w terminie do końca
września na cały rok szkolny
DODATKOWA DOKUMENTACJA:
* zalecenia PPP dot. wszystkich uczniów w danej klasie z potwierdzeniem,
że uczący zapoznali z zaleceniami
* własne opinie pisane dla placówek, w tym ksero dokumentów
przekazywanych dla sądu, poradni, itp.
* postanowienia sądów
* lista wychowanków objęta pomocą rzeczową z klasy (decyzje MOPS, itp.)
* diagnoza wstępna dotycząca sytuacji wychowanków
* aktualizowana lista uczestniczących w zajęciach z wf
* lista uczęszczających na wdż (wraz z aktualizowanymi deklaracjami)
* lista uczestniczących nauce religii