Taka sobie lektura przed jesiennym nawrotem pandemii COVID-19

Profesor w Instytucie Socjologii Uniwersytetu w Lublanie, wykładowca  European Graduate School i na uniwersytetach amerykańskich - Slavoj Žižek  ponoć należy do najczęściej cytowanych na świecie filozofów polityki. Postanowiłem zatem zakupić przekład najnowszej jego książki. 

Jej autor jednoznacznie lokuje swoje podejście badawcze w filozofii neomarksistowskiej oraz m.in. w psychoanalizie  Zygmunta Freuda i Jacques’a Lacana. Jest zarazem znawcą literatury faktu, toteż w książce  p.t. "Pandemia! COVID-19 Trzęsienie światem" (Warszawa 2020) odwołuje się także do polskiego reportażysty Ryszarda Kapuścińskiego. 

Jak informuje autor biogramu w Wikipedii:  

W latach osiemdziesiątych należał do Komunistycznej Partii Słowenii. W roku 1990 był jednym z kandydatów do stanowiska prezydenta Republiki Słowenii. 

Także w Polsce ów filozof należy do najczęściej przywoływanych przez lewicowych publicystów i naukowców jako ekspert do spraw politycznych, ale też ceniony jest jako wybitny kulturoznawca. 

Jego najważniejsze rozprawy, jakimi są głównie naukowe eseje, przetłumaczone były na język polski  przez takie oficyny, jak: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego,  Wydawnictwo Krytyki Politycznej i Wydawnictwo Aletheia.


Tłumaczenie najnowszej książki ukazało się dzięki Wydawnictwu Relacja. Książkę otwiera następujący  fragment wstępu, który tu zacytuję:  

"Nie dotykaj mnie", powiedział w Ewangelii według św. Jana (20,17) Jezus do Marii Magdaleny, kiedy rozpoznała go po zmartwychwstaniu W jaki sposób ja, zaprzysięgły chrześcijański ateista, pojmuję te słowa?  Po pierwsze  przyjmuję je wraz z odpowiedzią Chrystusa na pytanie apostołów o to, w jaki sposób poznamy, że wrócił i zmartwychwstał. 

Chrystus mówi, że będzie obecny wszędzie tam, gdzie obecna będzie miłość między wierzącymi w niego ludźmi. Będzie tam nie jako osoba, której można dotknąć, ale jako więź miłości i solidarności między ludźmi - stąd "nie dotykaj mnie, dotykaj innych ludzi i zajmuj się nimi w duchu miłości" (s.11). 

Tymczasem dzisiaj, w samym środku epidemii koronawirusa, wszystkich  nas bombardują właśnie wezwania, by nie dotykać innych, by się odizolować, by zachować odpowiednią odległość fizyczną.. Co to oznacza dla nakazu "nie dotykaj nie"? 

Otrzymaliśmy analizę owego imperatywu, którego musiał doświadczyć każdy z nas. W końcu ów samomutujący się wirus pogrążył niemalże cały świat. Przez kilka miesięcy większość z nas musiała zostać w domu,  podczas gdy pełniący służbę publiczną pracownicy ochrony zdrowia, bezpieczeństwa, służb socjalnych i oświatowych narażali życie własne i swojej rodziny, by ratować jak najwięcej osób zagrożonych i/lub dotkniętych COVIDEM-19.

Žižek  uważa, że nie będzie powrotu do "normalności", czyli stanu sprzed pandemii, gdyż  (...) nową "normalność" trzeba będzie zbudować  na ruinach  naszego starego życia albo znajdziemy się  w epoce nowego barbarzyństwa, której oznaki  już teraz są wyraźnie widoczne (s.13). 

Szczególnie negatywnym  następstwom pandemii poświęca ów filozof swoje eseje, otwierając naszą świadomość na wydarzenia w skali globalnej, ale i narodowej w różnych częściach świata.

 Tytuł każdego rozdziału wskazuje na kluczowe dla treści przesłanie: 

1. Wszyscy jedziemy na tym samym wózku
2. Dlaczego  ciągle jesteśmy zmęczeni
3. Burza stulecia w Europie
4, Witamy na wirusowej pustyni
5. Pięć etapów epidemii
6. Wirus ideologii
7. Uspokój się i panikuj!
8. Monitorowanie i kary? Jak najbardziej
9. Czy barbarzyństwo z ludzką twarzą jest naszym przeznaczeniem?
10. Komunizm albo barbarzyństwo 

Im niższy wskaźnik zaufania w społeczeństwie, tym łatwiej jest sprawującym władzę kontrolować ludzi, dzielić ich na lepszych i gorszych, czyniąc z ideologii partii władzy ideologię państwową. Obywatele sami nałożą sobie ograniczenia, walcząc ze sobą przeciwko "niepoprawnym politycznie".

W całej rozprawie, podobnie jak u większości polskich intelektualistów nauk społecznych i humanistycznych, poświęca się edukacji lub jej pracownikom zaledwie dwa-trzy zdania. Ta dziedzina naszego życia jest nieistotna, jakby nieobecna w myśleniu o czynnikach rzutujących na takie czy inne postawy osób dorosłych.

Žižek  nonsensownie podaje za przykład osób dotkniętych w czasie pandemii specyficznym typem zmęczenia i przepracowania pracowników przedszkoli, którym (...) płaci się nie tylko za opiekę nad dziećmi, ale też okazywanie im uczucia (s.31). 

Nie ma zatem pojęcia o tym, na czym polega praca nauczycielek przedszkolnych, przypisując im jako czynnik przeciążenia (...) wysiłek - ciągle "być miłym"  (s. 32).  Ba, on uważa, że owo przemęczenie wynika z konieczności udawania, że nauczycielki odnoszą się do dzieci z sympatią (sic!). 

No cóż, nawet wybitni filozofowie bywają ignorantami w kwestiach, które są dla nich marginalne, ale dobrze służą za przykład działań pozornych a męczących. Nie najlepiej świadczy to o tym uczonym. 

Natomiast nie protestuję, kiedy odnosi się krytycznie do funkcjonowania pracowników w korporacjach, w których muszą oni konkurować ze sobą oraz innymi grupami, jeśli chcą w tych środowiskach pracy przetrwać.     

Epidemię wirusów ideologicznych ilustruje upowszechnianym w sieci fake newsami, paranoicznymi teoriami spiskowymi i wybuchami rasizmu w różnych częściach świata. Jego zdaniem korzystnym wirusem ideologicznym jest wirus koniecznego wymyślenia  na nowo komunizmu, pojmowanego jako powstanie alternatywnego społeczeństwa ponadnarodowego, (...) które aktualizuje się w formach globalnej solidarności i współpracy (s.45) właśnie w sytuacjach globalnych kryzysów. 

Konieczne jest bowiem odbudowanie zaufania do ludzi i nauki, bowiem  tylko wówczas (...) uniwersalne zagrożenie rodzi globalną solidarność, nasze drobne różnice  przestają mieć znaczenie, wszyscy współpracujemy ze sobą, by znaleźć rozwiązanie - i w takiej sytuacji właśnie jesteśmy dzisiaj w prawdziwym życiu (s.47). 

Filozof wmawia nam, że wirus jest demokratyczny, gdyż rani bogatych i biednych, z czym jednak trudno się zgodzić. Nie ma na to empirycznych dowodów, o które zapewne upomniałaby się socjolog Mirosława Marody. Jest wprost odwrotnie. 

Wirus nie jest demokratyczny, gdyż elity potrafią przed nim skutecznie się chronić, a jak ktoś jest ignorantem, to ląduje na kwarantannie lub w szpitalu. Polacy mogli zobaczyć premiera rządu, kandydatów w kampanii prezydenckiej otoczonych tłumami osób bez jakichkolwiek zabezpieczeń. 

Usilne wmawianie czytelnikom, że właściwie nie ma innej drogi po upadku czy zmniejszeniu roli neoliberalizmu jak czekająca nas koszmarna wizja neokomunizmu polegającego na koordynowanej (nie podaje przez kogo) solidarności na skalę światową. Jeśli nie skierujemy naszych wysiłków w tym kierunku, to dzisiejsze Wuhan może okazać się typowym miastem naszej przyszłości (s.62).  

Ba, Žižek  optuje za patriotyzmem pojmowanym przeciwstawnie do tradycji. Powołuje się przy tym na Carlo Ginzburga, który twierdził, że ten, kto wstydzi się za własny kraj, a nie miłuje ojczyzny, przejawia prawdziwą przynależność do niej (s.64).  Nie tylko Polaków ów autor nie przekona do tego rodzaju patriotyzmu. Niby dlaczego mamy wstydzić się za własny kraj? 

Czy rzeczywiście mamy, jak Brytyjczycy, zebrać się na odwagę (...) by poczuć wstyd za to, że dali się nabrać na ideologiczny sen, który przyniósł im Brexit (tamże), a nam przyniosła jakiś ideologiczny sen nasza władza? Rządy zmieniają się, a kraj pozostaje na swoim miejscu, z pięknem krajobrazów, historii, kulturowego dziedzictwa. Możemy wstydzić się za skorumpowane władze, ale nie za Polskę.           

Książka profesora  filozofii rozczarowuje niekonsekwencją, potocznością sądów rzekomo prospektywnych, z których ma wynikać, że epidemia koronawirusa staje się podglebiem dla życia nowego rodzaju komunizmu.  

Powtarza on jak mantrę, (...) że globalna solidarność i kooperacja leżą w interesie przetrwania wszystkich i każdego z nas, że jest to jedyna racjonalna, egoistyczna rzecz, którą należy zrobić. (...) Szeroko zakrojone komunistyczne podejście, którego ja bronię, to jedyny sposób, żebyśmy zostawili za sobą taką prymitywną postawę (s.74). 

Ma tu na uwadze sytuację zarażonych COVIDEM-19 osób powyżej osiemdziesiątego roku życia we Włoszech i w Chinach, których nie "opłacało się" ratować.  Czy takie procedury nie wskazują, że szykujemy się do wcielenia w życie najbardziej brutalnej logiki przetrwania najsilniejszych? Znów więc stoi przed nami wybór: barbarzyństwo lub jakiś rodzaj nowego komunizmu (s. 75).

W rozdziale 8 Žižek  sięga do rozprawy włoskiego filozofa Giorgio Agambena, który ma zupełnie odmienne stanowisko. Uważa on bowiem, że pandemia sprzyja  konserwatywnej władzy do upaństwawiania sektora prywatnego oraz do zarządzania dekretami, by pod pozorem i przymusem troski o obywateli móc pozbawiać ich dotychczasowych praw i wolności, sprzyjać postawom rasistowskim i znacząco ograniczać i redukować obywatelskie swobody. Przykładem jest tu polityka Donalda Trumpa w USA czy Viktora Orbana na Węgrzech.

Jednak zagrożenie infekcją wirusową dało też ogromny impuls nowym formom lokalnej i globalnej solidarności oraz jeszcze wyraźniej pokazało potrzebę kontroli władzy. Ludzie mają rację, pociągając do odpowiedzialności władzę państwową: macie władzę, więc teraz pokażcie nam, co potraficie! (s. 81) 

Władza państwowa powinna - jego zdaniem - postępować bardziej przejrzyście, demokratycznie i poddawać się kontroli społecznej. Žižek  prognozuje, że po pandemii (...)  będziemy musieli nauczyć się żyć dużo bardziej kruchym życiem, wśród ciągłych zagrożeń. Będziemy musieli zmienić cale nasze nastawienie do życia, do naszego istnienia jako istot żywych wśród innych form życia. Innymi słowy (...) będziemy musieli doświadczyć prawdziwej filozoficznej rewolucji (s. 84). Natura oddaje nam to, co dobrego i/lub złego uczyniła jej ludzkość. 
  
Na zakończenie recenzji książki Žižka podzielę się drobnymi uwagami natury naukoznawczej. 

Otóż autor esejów korzysta głównie z tekstów internetowych, publicystycznych wypowiedzi  polityków, a nawet filozofów. W wielu miejscach są cytowane ich wypowiedzi, ale nie ma odniesienia do źródła. 

W Polsce nie miałby szans na uzyskanie tytułu naukowego profesora. Takiej publikacji KEN zapewne nie uznałby z powyższych powodów za naukową. Tymczasem Žižek  ma wysoki wskaźnik cytowań.  To się liczy.  
   

Kolejny pseudoraport oświatowy

Niedouczeni tworzą ankietki, które kierują do młodzieży szkolnej, by czegoś dowiedzieć się o czymś, chociaż sami nie wiedzą po co i dlaczego. Domyślam się, że w grę wchodzi zaistnienie w sieci internetowej polityków o określonej ideologii. Chcą w ten sposób przyciągnąć niekompetentnych dziennikarzy, ale i ewentualnych zwolenników partii do swoich równie małowartościowych ofert i dokonań. 

Co gorsza, publicystom jest obojętne, czy to, na co trafiają, jest cokolwiek warte, byleby także mogli zarobić na wierszówce. Zapewne będą przywoływać kolejny, prymitywny, oparty na kardynalnych błędach diagnostycznych pseudoraport. 

Tym razem dotyczy on rzekomego poziomu tolerancji i mowy nienawiści w polskich szkołach ponadpodstawowych. To "Przedwiośnie Roberta Biedronia  opublikowało raport o mowie nienawiści w szkołach" . Czy jednak młodzież konstruowała ankietę, która jest pseudoankietą? 

Wątpię. Wydaje się, że młodzież wykorzystano instrumentalnie do pozyskania koleżanek  i kolegów ze swoich szkół do udzielenia odpowiedzi na pytania, które opracował ktoś z partii Biedronia. Ewidentnie świadczą o tym pytania rozstrzygnięcia, sugerujące odpowiedź. To klasyczny kicz diagnostyczny dla potrzeb walki ideologicznej.  

Poziom wiedzy jego autorów na temat poprawnego konstruowania narzędzi diagnostycznych jest przedwiośniem, które wiosny nie czyni. Dorośli opiekunowie młodzieżówki powinni służyć nastolatkom ekspercką pomocą. Tak się jednak nie stało.  

Zdaniem Roberta Biedronia, który afirmuje tę lipę diagnostyczną, o wartości raportu ma świadczyć to, że: 

Raport powstał w oparciu o ankiety, które przeprowadziliśmy w 158 szkołach na grupie 9662 uczniów i uczennic. Ankietowane szkoły zlokalizowane są w różnych miejscowościach o różnej wielkości, w łącznej liczbie 47 miast (...).  


Badacze nie zdradzają, co rozumieją przez mowę nienawiści i tolerancję, ale też nie przestrzegają obowiązującej w tym paradygmacie zasady intersubiektywnej komunikowalności. Tym samym każdy z sondowanych uczniów może nieco inaczej pojmować te kategorie. Jak widać rzekomi badacze tym się nie przejmują. 

Patobadacze, per analogiam do dyskryminacyjnego określenia jednego posła PiS - patointeligencji,  nie wyprowadzają swoich założeń badawczych z żadnej teorii, nie dysponują modelem zmiennych, a zatem i nie dokonali ich operacjonalizacji. Tym samym nie mają samoświadomości metodologicznej. Nawet nie wiedzą, że nie wiedzą, czego nie wiedzą. Pytania do ankietki sformułowali zapewne na zasadzie, co się komuś wydawało, że może być przydatne. 


Dopiero po przeczytaniu przesłanego mi samego "raportu" zacząłem szukać informacji na temat jego wydawcy - "Przedwiośnia".  Okazało się, że jest to młodzieżowa przybudówka partii Roberta  Biedronia, którą wysłał do Ministerstwa Edukacji Narodowej, by za pomocą tego - mówiąc językiem młodzieżowym - badziewia - wykazać potrzebę wprowadzenia do szkół edukacji seksualnej. 

Tak o tym informują inicjatorzy akcji:

Wniosek mamy prosty: jest jeszcze bardzo dużo do zrobienia. Nie rzucamy pustych słów, działamy i składamy wniosek do Ministerstwa Edukacji Narodowej! Zmiana zaczyna się od edukacji, dlatego domagamy się wprowadzenia do szkół edukacji seksualnej, antydyskryminacyjnej i antyprzemocowej" .

Na miejscu ministra D. Piontkowskiego wyrzuciłbym ten raport do śmieci, a europosłowi zalecił, by przestał ogłupiać młodych, a naiwnych i pozbawionych wiedzy uczniów.

Być może to oni, albo pseudoeksperci tej partii  wymyślili sobie, że: 

Za każdą odpowiedź przyznawane były punkty, w sposób premiujący te odpowiedzi, które oznaczały, że dana osoba nie doświadczyła lub nie była świadkiem dyskryminacji. Po przyznaniu punktów została obliczona średnia za każde pytanie. Po zsumowaniu średnich za wszystkie pytania, wyniki wyglądają następująco (...). (s.3) 

Jak widzimy, w centrum zainteresowania pojawia się już nie kategoria mowy nienawiści i tolerancji, tylko zjawisko dyskryminacji. Jednak, kiedy zaczniemy czytać ów patologiczny raport (patoraport), to przekonamy się, że są w nim niepoprawnie sformułowane pytania, a nawet błędnie wyciągane z danych wnioski. Kuriozalne!

Ciekawe, kto nabierze się na rzekomą wartość poznawczą takiego kitu? 

Przykłady? Proszę bardzo: 

Ankietowane osoby były losową grupą badawczą, stąd oczywiste były odpowiedzi np. osób heteroseksualnych o braku dyskryminacji ze względu na orientację czy osób narodowości polskiej o braku dyskryminacji ze względu na pochodzenie. Wynika z tego, że jedynie maksymalna liczba punktów oznaczałaby, że w polskich szkołach nie dochodzi do przypadków mowy nienawiści i dyskryminacji. Za każdym straconym punktem kryją się konkretne tego typu przypadki. Sytuację pozwolą zobrazować wyniki szczegółowe. (tamże) 

Kolejny wniosek z sufitu: 

Ponownie pragniemy zaznaczyć, że na pytania odpowiadała zawsze cała społeczność szkolna, stąd w przypadkach, w których np. kilkanaście procent osób doświadcza dyskryminacji ze względu na orientację seksualną, oznacza to, że jest to odsetek wszystkich ankietowanych uczniów, a nie tylko grupy, której dotyczy pytanie (w tym przykładzie osób LGBT+). Pozwala to stwierdzić, jakiej części społeczności szkół dotyczy problem dyskryminacji i mowy nienawiści (s.4).

Zobaczmy zatem pytania (przytoczę tylko niektóre patologiczne, bo resztę każdy może sobie sam zobaczyć na stronie "Przedwiośnia: :) 

2. Czy w książkach i materiałach edukacyjnych pojawiają się stereotypowe treści, np. mężczyzna zawsze jest głową rodziny, kobieta zawsze zajmuje się domem, mężczyzna zawsze zdradza? (s.5)

4. Czy kiedykolwiek byłeś świadkiem, aby nauczyciel(ka) lub inny pracownik szkoły nie zareagował(a) na seksizm wśród uczniów? (s.6)

5. Czy kiedykolwiek nauczyciel(ka) lub inny pracownik szkoły zakazał/a Ci wykonać zadania przez Twoją płeć? (tamże)  

Jak drodzy czytelnicy wasza płeć wykonuje zadania? :) 

6. Czy kiedykolwiek byłeś świadkiem, aby nauczyciel(ka) lub inny pracownik szkoły śmiał(a) się z seksistowskich żartów? (s.7) 

Wykres  ilustrujący odpowiedzi jest sprzeczny z podaną przy nim interpretacją! 

8. Czy doświadczyłeś/aś dyskryminacji ze względu na orientację ze strony uczniów/uczennic (szykan, zaczepek, wykluczenia z grupy itp.)? (s.8) 

W harcerstwie brałem udział w zawodach na orientację. Ciekaw jestem, ze względu jaką orientację mieli na myśli ustosunkowujący się do tego   pytania?  Może być orientacja światopoglądowa, wyznaniowa, seksualna, żywieniowa... .

11. Czy temat orientacji seksualnej był poruszany w sposób pozytywny w Twojej szkole w ramach lekcji WDŻ/godziny wychowawczej/innych?  (s.9).  

Wystarczy tej patologii. Szkoda na to miejsca i czasu. Poproszę doktorantów, by przeczytali całość i wykazali skandaliczny poziom ignorancji.

Panie pośle Biedroń! Maiał pan w kampanii prezydenckiej w sztabie posłankę Agnieszkę Dziemianowicz-Bąk, ktora jest doktorem nauk społecznych. Trzeba radzić się madrzejszych od siebie i nie publikować takiego kitu.

Czy polskich polityków i samorządowców obchodzi przyszłość ich dzieci i wnucząt?

Tytułowe pytanie dzisiejszego wpisu jest retoryczne. Polskich polityków, także sprawujących władzę w ostatnim trzydziestoleciu nie interesuje los ich dzieci oraz wnucząt, skoro nasz kraj stał się nie tylko śmietniskiem Europy, o czym najlepiej świadczą zwożone z innych państw tony odpadów, ale także ma miejsce w społeczeństwie brak codziennej kultury życia biofilnego.

Nie tylko przez Polskę płynie ekologiczna katastrofa, ale też ulatnia się, zagnieżdża uodparniając moich rodaków na rzeczywiste zagrożenie. Przecież tego nie widać, nie czuć, nie doświadczamy w swej większości, skoro z kranu leci woda, oddychamy powietrzem, zjadamy z pozoru zdrową żywność, jeździmy samochodami, latamy samolotami i wciąż w dużej mierze ogrzewamy jeszcze  domostwa węglem.

COVID-19 wydaje się mieszkańcom mojej miejscowości czymś abstrakcyjnym. W końcu u nikogo jeszcze go nie zdiagnozowano, nikt nie umarł. Chorują i giną inni, tylko nie my. Sąsiedzi trują nie tylko moją rodzinę spalaniem w piecu węglowym wszystkiego, co tylko się da, byle tylko nie płacić za wywóz śmieci.

 Smród z komina ich domu unosi się najczęściej pod wieczór i nocą, kiedy niemalże wszyscy są już w domach. Wydaje się zatem niewidoczny. Oni sami przyzwyczaili się do niego. My nie chcemy, ale musimy.

Straż miejska jest zapewne fuchą dla rodziny lub znajomych burmistrza. Nie widziałem i nie słyszałem, by kiedykolwiek i gdziekolwiek interweniowała ze względu na potworne zanieczyszczanie środowiska  przez część mieszkańców.  Przecież to jest być może bliższa lub dalsza rodzina burmistrza, któregoś z jego urzędników, radnych lub znajomi "strażników".     

W kampaniach wyborczych wszystko jest ważne, tylko nie ekologia. Dlaczego? Z prostego powodu, bo identyfikuje się troskę o środowisko naszego życia z ideologią lewicową. ZIELONI to - jak powiadają prawicowi ignoranci - lewacy, którzy nie kierują się światopoglądem chrześcijańskim.

Sprawa zanieczyszczeń  środowiska nadaje się jedynie na jednorazowe, chociaż powtarzalne każdego roku akcje "Sprzątanie świata", bo burmistrz, czy prezydent mogą zrobić sobie selfi w lesie z reklamówką pełną znalezionych w nim butelek czy papierów. To wystarczy. Do następnej akcji za rok.

Kiedy obowiązywała w kraju narodowa kwarantanna,  wiele osób myślało tylko  o tym, kiedy wreszcie się skończy i powróci normalność. Nie powróci, ponieważ nigdy jej nie było.

W nienormalności żyje kilka generacji obok siebie, przeciwko sobie i częściowo razem z sobą.  Czym bowiem jest normalność? Kto zna jej miarę, skoro ma ona wiele wymiarów i zakresów?

W połowie lipca turyści niczym już się nie przejmują, nie noszą maseczek. Przecież skoro premier namawiał do udziału w wyborach, bez względu na wiek, to znaczy, że już minęło dotychczasowe zagrożenie. Otworzono granice, wznowiono loty, wzrosły ceny ropy, benzyny i gazu a służby odpowiedzialne za kontrole, nie mają nawet ochoty do sprawdzania, czy przestrzegane są ograniczenia w dystansie międzyludzkim.  Rolnicy korzystają z desykacji, czyli opryskiwania zbóż lub rzepaku glifosatem (cbemią - trucizną!).

 
Ograniczenia zostały zredukowane z 2 metrów do 1,5 w sferze utrzymywania dystansu między ludźmi, co wywołało śmiech i rozbawienie wśród internautów. Na sopockim deptaku tak to wygląda!   

Codziennie mamy wysoką liczbę zdiagnozowanych pozytywnie zakoronawirusowanych i nadal umierają na COVID-19. Kiedy szedłem w maseczce ulicą, podszedł do mnie nieznany mi mężczyzna wymyślając mi, że chyba jestem nosicielem, skoro mam zakryte ustaw i nos. Wykrzykiwał, że znacznie więcej osób umiera na inne  choroby. Tak. Ma rację, ale do odchodzących z naszego świata doszli jeszcze covidowcy.

Przekaz z prezydenckiej kampanii robi swoje. Prezydent A. Duda wykrzykiwał, że nigdy nie szczepił się przeciwko grypie i szczepić nie  będzie.  Kilka dni później lekarze apelują w mediach do osób starszych - zaszczepcie się przeciwko grypie, przeciwko pneumokokom.  Zatruwamy się wzajemnie nie tylko środowiskowo, ale i psychicznie. W księgarniach pojawiło się wiele rozpraw na temat psychopatycznych mężów, żon, szefów, urzędników...

Miłej lektury. Książki o toksycznych stosunkach międzyludzkich lepiej się sprzedają niż te o narastającym zagrożeniu naszego codziennego środowiska życia. Od kilkudziesięciu lat prof. Ryszard Łukaszewicz oparł swoją Wrocławską Szkołę Przyszłości na ekofilozofii.

 Jej absolwentów jest zbyt mało, by mogli wpłynąć na odczuwalne dla Polaków zmiany, ale  mamy do czego i do kogo się odwołać.  Przyjdzie jednak moment, w którym NATURAMY Łukaszewicza staną się modelowym podejściem do zmian w mentalności dorosłych i socjalizacji ich dzieci.