Profesor Jerzy Marian Brzeziński doktorem honoris causa UMCS w Lublinie

(fot. UMCS)

Rozprawy naukowe psychologa Jerzego Mariana Brzezińskiego (ur. 13.04. 1947) - członka rzeczywistego Polskiej Akademii Nauk, członka Centralnej Komisji Do Spraw Stopni i Tytułów, członka Komitetu Psychologii i Komitetu Etyki w Nauce PAN należy do jednych z najczęściej czytanych, analizowanych i cytowanych przez pedagogów i studiujących pedagogikę uczonych.

Nie wyobrażam sobie, by ktoś mógł ukończyć studia na naszym kierunku nie znając przynajmniej fundamentalnych dzieł z zakresu metodologii badań w naukach społecznych. Kiedy w 1978 r. profesor Wincenty Okoń prowadził w Iławie pierwszą Letnią Szkołę Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN, jednym z najważniejszych jej Mistrzów był właśnie profesor J.M. Brzeziński.

Senat Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej podjął uchwałę o nadaniu temu wybitnemu Uczonemu najwyższej godności doktora honoris causa, która to uroczystość miała miejsce w dniu wczorajszym, tj. 12 grudnia 2018 r. w Auli im. prof. Mieczysława Łobockiego na Wydziale Pedagogiki i Psychologii UMCS. Tu waśnie, od kilku lat odbywają się cykliczne konferencje psychologów i pedagogów, które zapoczątkował b. dziekan prof. Ryszard Bera, a stanowią znakomitą okazję do koniecznej integracji wiedzy i wyników badań w obu dyscyplinach naukowych. Należy podkreślić, że Profesor jest doktorem honoris causa Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego (2010) i Uniwersytetu Gdańskiego (2010).

Przedmiotem zainteresowań badawczych Wyróżnionego powyższą godnością Profesora Jerzego M. Brzezińskiego jest metodologia psychologii, filozofia nauki, diagnostyka psychologiczna, psychometria, skale inteligencji, naukometria, etyka badań naukowych oraz idea uniwersytetu. Z tego też zakresu jest autorem licznych rozpraw naukowych, w tym wielokrotnie wznawianej "Metodologii badań psychologicznych", jakże ważnej dla nas rozprawy a wydanej wspólnie z prof. Ryszardem Stachowskim pt. "Badania eksperymentalne w psychologii i pedagogice" czy wydanych wspólnie z Barbarą Chyrowicz, Zuzanną Teplitz i Małgorzatą Toeplitz-Winiewską "Etyki zawodu psychologa".

W PAN J.M. Brzeziński wydaje periodyk "Nauka", zaś w swojej macierzystej uczelni - Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu wydaje wspólnie z Krzysztofem Łastowskim "Poznańskie Studia z Filozofii Nauki" oraz serie wydawnicze: "Wykłady z psychologii" i "Nowe tendencje w psychologii". Jest też członkiem redakcji i komitetów redakcyjnych wielu czasopism w dziedzinie nauk społecznych i humanistycznych, m.in. w Przeglądzie Psychologicznym, Polish Psychological Bulletin,
Czasopiśmie Psychologicznym czy Charakterach.

Studiował psychologię na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie w 1972 r. sfinalizował je pracą magisterską pt. "Empiryczne kryteria kontroli emocjonalnej" napisaną pod kierunkiem prof. Andrzeja Lewickiego. W trzy lata później obronił dysertację doktorską pt. "Empiryczna kontrola twierdzeń naukowych (na przykładzie psychologii)", którą napisał pod opieką naukową

W 1978 roku habilitował się na podstawie m.in. rozprawy "Metodologiczne i psychologiczne wyznaczniki procesu badawczego w psychologii". W 1989 roku uzyskał został mianowany profesorem nauk humanistycznych. W Instytucie Psychologii UAM kieruje od 1978 r. Zakładem Podstaw Badań Psychologicznych. Dwukrotnie pełnił funkcję Dziekana Wydziału Nauk Społecznych UAM (1981–1985 i 1990–1996). W latach 1987-1990 pełnił funkcję Dyrektora Instytutu Psychologii UAM, a od 1999 ponownie pełni tę funkcję. W latach 1997–2013 roku był także zatrudniony na stanowisku profesora zwyczajnego na Wydziale Zamiejscowym Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej we Wrocławiu.

Wśród wielu publikacji znajdują się m.in. monografie:

Brzeziński, J. (1978). Elementy metodologii badań psychologicznych. Warszawa: PWN (1980, wyd. 2; 1984, wyd. 3);

Brzeziński, J. i Stachowski, R. (1981). Zastosowanie analizy wariancji w eksperymentalnych badaniach psychologicznych. Warszawa: PWN (1984, wyd. 2);

Brzeziński, J., Coniglione, F. i Marek, T. (red.). (1992). Science: Beetween algorithm and creativity. Series in Behavioural Sciences, t.1. Delf: Eburon.

Brzeziński, J. (red.). (1994). Probablilty in theory-building. Experimental and nonexperimental approaches to scientific reasearch in psychology. Poznań Studies in the Philosophy of the Sciences and the Humanities, 39. Amsterdam-Atlanta, GA: Rodopi.

Brzeziński, J. i Witkowski, L. (red). (1994). Edukacja wobec zmiany społecznej. Toruń: Edytor.

Biela, A., Brzeziński, J. i Marek, T. (red.). (1995). Społeczne, eksperymentalne i metodologiczne konteksty procesów poznawczych człowieka. Poznań: Wyd. Fundacji Humaniora.

Brzeziński, J., Gaul, M., Hornowska, E., Machowski, A., Zakrzewska, M. (1996). Skala Inteligencji D. Wechslera dla Dorosłych. Wersja zrewidowana. WAIS-R(PL). Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego;

Brzeziński, J. (1996). Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN (1997, wyd. 2; 1999, wyd. 3; 2002, dodruk);

Brzeziński, J. i Nowak, L. (red.). (1997). The idea of the university. Poznań Studies in the Philosophy of the Sciences and the Humanities, 50. Amsterdam-Atlanta, GA: Rodopi.

Brzeziński, J. Krause, B. i Maruszewski, T. (red.). (1997). Idealization VIII. Modelling in psychology. Poznań Studies in the Philosophy of the Sciences and the Humanities, 56. Amsterdam-Atlanta, GA: Rodopi.

Brzeziński, J. (2000). Badania eksperymentalne w psychologii i pedagogice. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Brzeziński, J. i Kowalik, S. (red.). (2000). O różnych sposobach uprawiania psychologii. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka;

Brzeziński, J. (red.). (2000). Dział IV: Metodologia badań naukowych i diagnostycznych. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 1: Podstawy psychologii (s. 333-537). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne;

Brzeziński, J. i Kwieciński, Z. (red.). (2000). Psychologiczno-edukacyjne aspekty przesilenia systemowego. Toruń: Wydawnictwo UMK;

Brzeziński, J. i Toeplitz-Winiewska, M. (red.). (2000). Etyczne dylematy psychologii. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora;

Brzezińska, A., Brzeziński, J. i Eliasz, A. (red.). (2000). Standardy kształcenia psychologów. Programy kształcenia w bloku podstawowym. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM;

Brzezińska, A. i Brzeziński, J. (red.). (2000). Ewaluacja procesu kształcenia w szkole wyższej. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora

Brzeziński, J. i Toeplitz-Winiewska, M. (red.). (2004). Praktyka psychologiczna w świetle standardów etycznych. Warszawa: Wydawnictwo SWPS „Academica”.

Brzeziński, J. (red.). (2004). Metodologia badań psychologicznych. Wybór tekstów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Brzezińska, A., Brzeziński, J. i Eliasz, A. (red.). (2004). Ewaluacja a jakość kształcenia w szkole wyższej. Warszawa: Wydawnictwo SWPS „Academica”.

W imieniu Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN przekazałem Profesorowi serdeczne gratulacje!

Nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego 2018 dla prof. Stefana M. Kwiatkowskiego

Jak komunikuje nasz resort, w Starej Oranżerii w Łazienkach Królewskich zostały rozdane nagrody Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w 2018 najlepszym przedstawicielom świata nauki, akademickiego kształcenia i organizatorom w szkolnictwie wyższym. Nagrodzeni zostali jednym z najbardziej prestiżowych wyróżnień polskiej nauki, Nagrodą Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Wśród tegorocznych 69 laureatów ważną kategorią jest nagroda przyznawana za całokształt dorobku naukowego. Otrzymało je dziesięciu Uczonych, wśród których jest rektor Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie - prof. dr hab. Stefan M. Kwiatkowski dr h.c. a także Kierownik Katedry Pedagogiki Pracy i Andragogiki
w APS oraz wiceprzewodniczący Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN.

Profesor pełni szereg odpowiedzialnych ról i funkcji w szkolnictwie wyższym, ale i jako profesor pedagogiki - także w środowisku oświatowym. Przewodniczy bowiem m.in. Kapitule Ogólnokrajowego Konkursu "Najlepszy Nauczyciel Roku", która jest wręczana każdego roku na Zamku Królewskim wybitnym nauczycielom w Dniu Edukacji Narodowej.

Gratuluję profesorowi S.M. Kwiatkowskiemu, którego dokonania na rzecz nauki zostały docenione przez Komisję Nagród przy MNiSW. Znając Profesora mogę być przekonany, że ów całokształt dotyczy tylko określonego okresu czasu, bowiem angażuje się on w tak wielu sferach życia publicznego, społecznego, akademickiego i oświatowego, że będą powstawały w najbliższych latach jego kolejne dzieła. Prof. S.M. Kwiatkowski jest ekspertem Międzynarodowej Organizacji Pracy (1993). Był też członkiem: Management Committee Phare Regional Distance Education Project (1994-1997); Komitetu Wykonawczego European Educational Research Association (1995-1997); Zarządu Konsorcjum Phare SMART Programme (1997-1999) oraz Zespołu Doradców European Training Foundation (1997-2006).

Wśród najważniejszych spośród ponad 500 publikacji Laureata powyższej Nagrody wyróżniają się takie monografie, jak m.in.:

Kształcenie zawodowe – wyzwania, priorytety, standardy (2006, 2008);

Szkoła a rynek pracy (2006);


National Vocational Qualification Standards. The European Context (2007);



Przedsiębiorstwo w rozwoju zawodowym pracowników (2007);



Pedagogika pracy (2007);

Prevention of social exclusion of the youth (2008);



Edukacja ustawiczna. Wymiar teoretyczny i praktyczny (2008);



Przywództwo edukacyjne w teorii i praktyce (2010);



Przywództwo edukacyjne w szkole i jej otoczeniu (2011);

Przywództwo edukacyjne – współczesne wyzwania (2013).

Już po raz czwarty zostało wydane przez S.M. Kwiatkowskiego we współredakcji z Krzysztofem Gawrońskim kompendium prawne z komentarzami do Prawa Oświatowego (Warszawa 2018, stron 1326).



(źródło fot. - APS)

Komu mają służyć czasopisma nauk społecznych?

Prof. Jerzy Pisuliński, dziekan Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego opublikował swoje stanowisko wobec przygotowywanej przez KEJN punktacji czasopism naukowych. Nie wspomina tu o wydawnictwach, a szkoda. Wiemy jednak, dlaczego. Akurat w Polsce, podobnie jak w innych krajach OECD, wydawnictwa prawnicze są prowadzone przez globalne firmy, toteż prawnicy martwić się nie muszą. Ich książki, głównie komentarze do ustawicznie zmienianego prawa i jego zaśmiecania kolejnymi bublami, znajdą się w wykazie MNiSW.

Prawnicy martwi zatem projekt listy punktowanych czasopism naukowych dla potrzeb systemu ewaluacji działalności naukowej, która nie zawiera żadnego polskiego czasopisma prawniczego. Zdaniem profesora - przyjęty przez resort system oceny czasopism naukowych jest całkowicie nieadekwatny do specyfiki badań w naukach prawnych, ponieważ ma być oparty na bazach Scopus i Web of Science. W tych zaś obecnie nie ma żadnych polskich czasopism prawniczych.

Nie ma też polskich czasopism pedagogicznych, ale członkowie Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN podjęli starania, by przekazać do MNiSW informację o konieczności uwzględnienia w tym wykazie pedagogiki, bowiem wiele periodyków podejmuje problematykę filozofii edukacji, kształcenia, wychowania, resocjalizacji, polityki i pedagogiki społecznej, komparatystyki oświatowej itp.

Czyżby prawnicy tego nie uczynili? Czy rzeczywiście nie mogą przypisać do już istniejących czasopism nauk o prawie? Nie, bowiem uważają, że polskie czasopisma prawnicze są świetne, o międzynarodowej renomie. Nikt ich jednak nie czyta poza granicami kraju, gdyż są wydawane w języku polskim. Nie znajdują się zatem także i z tego powodu w powyższych bazach. "Na listę Scopus można się dostać, bo wymagania nie są jakoś bardzo wyśrubowane, ale jest jeden wymóg, który bardzo trudno spełnić w tym momencie, a mianowicie, że czasopismo starające się o umieszczenie w tej bazie musi być cytowane w innych czasopismach, które już są w tej bazie. Czyli dopóki nie będzie tam polskich czasopism prawniczych, to będzie trudno ten warunek spełnić".

Prawnicy mają jednak częściowo rację, którą od lat dzielę się we własnym środowisku, a mianowicie stawiają pytanie o to, komu mają służyć rozprawy z nauk o prawie? Obcokrajowcom czy Polakom? Jak powiada wspomniany Profesor: (...) większość czasopism prawniczych w innych krajach też jest ukierunkowana na swoją krajową tematykę i na krajowych odbiorców. Bo prawo w zasadniczej swej części jest lokalne, stanowią je krajowe organy. No i krajowi prawnicy, a nie zagraniczni, zajmują się analizą tego systemu.

Ba, potwierdza to samo, o czym mówimy w naszym środowisku, a mianowicie, że polskie nauki społeczne mają przede wszystkim służyć polskiemu społeczeństwu, polskiemu odbiorcy, bo taki jest ich szczególny charakter i taka jest ich misja. Prof. J. Pisuliński wyjaśnia: "w naukach prawnych większość czasopism skierowana jest na rynek krajowy i do krajowych czytelników. Nauki prawne jedynie w niewielkiej części mają charakter uniwersalny czy ponadnarodowy - na przykład w zakresie teorii i filozofii prawa, historii powszechnej prawa, kryminologii, prawa międzynarodowego publicznego - zaś w zdecydowanej części powiązane są z ustawodawstwem krajowym, co wiąże się także z tym, że dyscyplina ta uprawiana jest przede wszystkim w językach narodowych.

Język prawniczy jest pochodną koncepcji i konstrukcji przyjętych w prawie krajowym, przez co duża część terminów i pojęć wykształconych w prawie polskim jest trudna do przełożenia na język angielski, w którym wydawane są czasopisma prawnicze znajdujące się na liście czasopism naukowych, do których odnosi się rozporządzenie. Analiza czasopism znajdujących się na liście, przeważnie amerykańskich, potwierdza wniosek, że zdecydowana większość zamieszczanych w nich artykułów dotyczy amerykańskiego porządku prawnego i pisana jest przez uczonych zatrudnionych na tamtejszych uczelniach. Tymczasem polski prawnik pisze zwykle o polskich problemach, o polskim prawie, a to jest adresowane do innych polskich prawników, do legislatorów, do sędziów stosujących polskie prawo. Takie publikacje muszą ukazywać się przede wszystkim w polskich czasopismach i w języku polskim."

Tak więc, komu mają służyć wyniki analiz i badań naukowych w naukach społecznych i humanistycznych? To, że nie rozumie tego minister J. Gowin, już mnie nie dziwi. Właśnie stwierdził, że niepotrzebnie rząd parł do zmian w Sądzie Najwyższym, czemu dał on niewerbalny wyraz niezadowolenia. Wprawdzie głosował ZA, ale był przeciw, bo już wówczas miał prorocze przeczucie, że źle się to skończy.

Może zatem czas czytać po polsku, jak nie rozumie się tekstów w języku angielskim? Obcokrajowcy zresztą też ich nie rozumieją.