Likwidacja Karty Nauczyciela jest uzgadniana w zaciszu gabinetów MEN

To, że wyższe szkoły prywatne zatrudniają nauczycieli-wykładowców na umowy śmieciowe, nikogo już nie dziwi i nie zastanawia, bo - jak mawia jeden z kanclerzy takiej szkoły biznesowej dla jego rodziny - "wiedziały gały co brały". Jak się nie podoba, to zatrudni innego doktora czy doktora habilitowanego, bo b. minister szkolnictwa wyższego i nauki (zgodnie z troską o jakość kształcenia akademickiego czy wyższego zawodowo) obniżyła standardy kwalifikacyjne dla akademików z tzw. minimum kadrowego do prowadzenia studiów I lub I i II stopnia. Właśnie dlatego kanclerze, a nie rektorzy, bo ci tylko w niektórych szkołach wyższych mają cokolwiek do powiedzenia, zmieniają wykładowców jak sezonowe trzewiki. Jak się trochę zedrą, to można je wyrzucić, bo łatać się nie opłaca.

Niestety, ta praktyka ma też miejsce w wielu niepublicznych szkołach różnego typu. Sytuacja na oświatowym rynku pracy staje się coraz bardziej dramatyczna.

Jak pisze jedna z nauczycielek, odruchowo skomentowała na jednym z forów internetowych zapowiedź ministry edukacji Joanny Kluzik-Rostkowskiej zamiaru zlikwidowania przez resort Karty Nauczyciela. Ledwo jej wpis pojawił się wieczorem w Internecie, a już następnego dnia rano miała telefon od dyrektora szkoły niepublicznej z pogróżkami, że za pomówienia jego jako pracodawcy może zapłacić 15 tys. zł. Zaczęto ją straszyć, że jak ujawni fakt odwlekania przez dyrektora (szkoły jako jej pracodawcy) podpisania z nią umowy o pracę, a tę wykonuje jako nauczycielka dopiero kilka dni, to stanie przed sądem za pomówienie. Powód? To oczywiste. Od pięciu dni pracowała w tej szkole "na czarno". Jak udowodni, że sama tak nie chciała?

Kiedy więc po upływie tygodnia nie otrzymała umowy o pracę, oświadczyła, że rezygnuje z takiej współpracy ze względów formalnych. Dyrektor szkoły nałożył na nią bowiem tak kuriozalny zakres obowiązków, że nie mogła się na nie dłużej godzić. Oprócz prowadzenia zajęć w świetlicy od 6.30 do 8.00, prowadzenia raz w tygodniu zajęć terapeutycznych z niepełnosprawnymi dziećmi, pełnienia funkcji pedagoga szkolnego, prowadzenia wykładów z licealistami tejże szkoły oraz zajęć z psychologii społecznej dla kadry miała jeszcze sprzątać codziennie w szkole. Wyraziła zdziwienie, że właściwie to jej obowiązki znacznie przekraczają nauczycielski status. Dowiedziała się wówczas, że w tej szkole wszyscy nauczyciele sprzątają, ponieważ panie sprzątaczki przychodzą dopiero na godz. 12.00. Oświadczyła zatem, że nie ubiegała się o stanowisko pracownika obsługi szkoły w zakresie sprzątania, ale na stanowisko pedagoga szkolnego i specjalnego.

Tego samego dnia zniknęła lista obecności pracowników szkoły, na której podpisywała się od kilku dni świadcząc nauczycielskie obowiązki. Od samego początku miała złe przeczucie. Kiedy drugiego dnia pracy nie podpisano z nią umowy, chciała zrezygnować mimo obiecanego słownie za pracę w ramach pełnego etatu wynagrodzenia w wys. ok. 3 tys. zł brutto. Chciała pracować w szkole, gdyż ma ukończone studia, dodatkowe kwalifikacje i lubi ten zawód. Nie była w tym czasie zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy, bo nie widziała takiej potrzeby. Dopiero pod namową dyrektora wspomnianej tu szkoły pojechała się zarejestrować. On sam twierdził, że dla jego wizerunku będzie to także korzystne, gdyż zawsze będzie mógł się wykazać współpracą z PUP na rzecz osób bezrobotnych.

Pojechała zatem do urzędu, ale podczas rejestracji powiedziała, że w zasadzie ma już zapewnioną pracę. Podpisanie umowy o pracę odbędzie się za kilka dni. Urzędnik PUP zaproponował, by pracodawca przesłał podpisaną umowę faxem. Nauczycielka była szczęśliwa, jakby złapała Pana Boga za nogi. Tymczasem każdego dnia pracy mówiono jej, że ma siedzieć cicho i być cierpliwą, bo przecież umowa będzie z nią podpisana.

W domu rodzinnym narastało poczucie niepokoju. Nauczycielka wstawała każdego dnia o godz. czwartej rano, by dojechać na czas do szkoły. Tam zaś słyszała, że ma nie rezygnować z podjętej pracy, a kiedy wracała do domu, to słyszała, że jak tak dłużej będzie miał miejsce ten stan rzeczy, to nie ma co liczyć na wsparcie ze strony rodziny. Chciała zgłosić do Inspekcji Pracy ten fakt, ale rodzina ostrzegała ją, że będzie spalona na rynku pracy i może mieć w przyszłości ogromne problemy z zatrudnieniem.
Tygodnik "Głos Nauczycielski" informuje, że Sekcja Oświaty "Solidarności" wyraziła poparcie dla likwidacji Karty Nauczyciela. Opiera się temu pomysłowi już tylko ZNP. Pani pełnomocnik premier, sekretarz stanu w MEN - poseł Urszula Augustyn uważa, że w kwestii zatrudnienia nauczycieli w szkołach mógłby mieć zastosowanie kodeks pracy, ale to jej prywatne zdanie. O tym powinno rozmawiać całe środowisko. Dobrego nauczyciela nikt z rynku nie wyrzuci, bo upomną się o niego rodzice, uczniowie, a dyrektor zapłaci mu nawet więcej, tylko po to, aby mieć go w swojej placówce". (Dziennik Gazeta Prawna 2015 nr 29, s. B5)

To już nauczyciele szkół publicznych będą wiedzieć, co ich czeka, kiedy zniknie Karta Nauczyciela, a dyrektor szkoły (gmina czy powiat) będzie mógł swobodnie ustalać zakres obowiązków.

Odsłona nędzy niektórych wyższych szkół prywatnych (nie tylko) w Łodzi

W weekendowym wydaniu ogólnopolskiego dziennika w Łodzi powiało przykrą wiadomością nie tylko dla tych, którzy są absolwentami Wyższej Szkoły Kupieckiej w Łodzi, ale także dla jej władz, byłych i obecnych kadr nauczycielskich, o ile takowe jeszcze istnieją. Tytuł artykułu Piotra Brzózki brzmiał jednoznacznie: WYŻSZA SZKOŁA KUPIECKA IDZIE DO LIKWIDACJI" i został opatrzony nie tylko zdjęciem budynku dydaktycznego, ale i wielką fotografią minister nauki i szkolnictwa wyższego. To właśnie resort ma podjąć decyzję o likwidacji tej szkoły na wniosek jej właściciela. Natychmiast pojawiły się oferty innych szkół wyższych, które są gotowe "przejąć" studentów upadłej placówki. A czy oni w ogóle jeszcze są?

Po dwudziestu latach znika zatem z mapy Łodzi szkoła, która była jedną z pierwszych uczelni niepublicznych tego miasta, kształcąc także na kierunku pedagogika. Doskonale pamiętam lata świetności tej instytucji, ale i czas chylenia się ku upadkowi na skutek fatalnego zarządzania (nieustanne problemy z płatnością pensji, zaleganiem opłat wobec urzędu skarbowego, ZUS itp.) oraz utraty wiarygodności ówczesnego rektora, a zarazem współwłaściciela (prezydenta) z racji popełnienia plagiatu w pracy doktorskiej. Sprawa była kilka lat temu bardzo głośna i bulwersująca środowisko, skoro prowadził wyższą szkołę samemu będąc akademicko postacią nieuczciwą.

WSzK nadal jednak promuje się w Internecie (ma liczne oddziały zamiejscowe?) oraz na fecebooku. Ktoś pyta w Fb: Czy ta szkoła w ogóle istnieje? Zaglądam na stronę, na której widnieje treść oferty - piękna i zachęcająca:

Szanowni Państwo! Zapraszam serdecznie do Wyższej Szkoły Kupieckiej - jednej z pierwszych niepaństwowych uczelni w województwie łódzkim. Znajdziecie Państwo u nas dobry klimat do nauki, przyjazny stosunek wykładowców, wsparcie w rozwoju kariery zawodowej. Od 1994 roku staramy się zaistnieć w umysłach naszych studentów i absolwentów jako uczelnia otwarta dla każdego, kto chce się uczyć, rozwijać i doskonalić. Stawiamy na energię, wyobraźnię i kreatywność młodych ludzi, których chcemy prowadzić przez kolejne etapy edukacji aż do dyplomu magisterskiego. Program studiów w naszej uczelni jest tak skonstruowany, by każdy student mógł sam zdecydować o kierunku edukacji i pogłębiania wiedzy w wybranej dziedzinie. Bogaty wybór specjalizacji i specjalności dyplomowania, których opisy znajdziecie Państwo na kolejnych stronach, stwarza każdemu możliwość autonomicznego decydowania o swojej przyszłej drodze zawodowej.

Właściciele wielu (spośród ponad 300!) wyższych szkół prywatnych naciągają naiwnych studentów czy kandydatów, bo wiedzą, że oni niczego nie sprawdzą, nie dojdą prawdy. Im dłużej jednak będą wpłacać czesne na konto szkoły/firmy de facto biznesowej, tym lepiej dla właściciela, bo będzie miał z czego spłacać zaciągnięte długi, pokrywać koszty procesów sądowych , a przy tym jeszcze akumulować na ich koszt własny kapitał (zapisany na kogoś z rodziny).

Zajrzyjmy na strony innych wyższych szkół prywatnych, tzw. wsp w Łodzi (używam skrótu, by nieustannie nie powtarzać tak długiej nazwy). Tylko dla znawcy przedmiotu czytelne jest to, czego nie widzą kandydaci na studia czy już w nich studiujący. Zresztą, część zapewne nie o studia chodzi, tylko o środki socjalne na życie. Skoro mogą dostać z budżetu państwa via stypendium comiesięczne wsparcie finansowe, które jest wyższe od czesnego, to nawet im się to opłaca. Ministerstwo nie interesuje bowiem to, czy ktoś naprawdę studiuje, czy też traktuje takie placówki jako dar socjalny. Jak ktoś jest studentem, to mu się należy, ale jakim i czy rzeczywiście studiującym, to już nie ma znaczenia.

Oto mamy firmy spod znaku wsp, które ze względu na procesy sądowe albo zmieniły nazwę z jednej na inną, albo pierwotne logo zastąpiły nowym, albo przemieszczają się z jednego miejsca na drugie itd., byle tylko uniknąć weryfikacji czy podejrzeń, że coś jest w nich nie tak. Najważniejsze, by wciskać kit o rzekomo międzynarodowej współpracy (nikt tego nie sprawdzi, że to trzy psiapsiółki rektora, dziekana czy kanclerza przyjechały do Polski na wycieczkę), o projektach, które kiedyś istotnie były w tych szkołach realizowane, ale już ich kadry się zmyły, a zatem nie ma już w nich specjalistów, o rzekomo pozytywnej ocenie Polskiej Komisji Akredytacyjnej (bez ujawnienia, że jest to ocena z zaleceniami, a wcześniej była warunkowa),itd., itd.

Ba, zajrzyjmy na strony tych wsp i kategorię "kadra" czy "wykładowcy", a przekonamy się, że np. strona jest "w trakcie aktualizacji", albo dane są ukryte "w wirtualnym dziekanacie". Może i kadra jest wirtualna? Co to znaczy? Bardzo wiele. Można bowiem przypuszczać, że takie wsp nie mają godnej i kompetentnej do kształcenia studentów kadry, albo nie spełniają wymogów formalnych, więc ukrywają te dane przed opinią publiczną. W końcu, ktoś na zajęcia przychodzi, a zapewne jest jeszcze lepiej, jak są one odwołane. Co z tego, że w przypadku oferty kształcenia na kierunku "pedagogika" są nawet wymienione nazwiska i stopnie naukowe kadry, skoro student czy kandydat nie jest w stanie sprawdzić, czy ta kadra jest rzeczywiście kwalifikowana, czy spełnia akademickie lub oświatowe wymogi?

Dociekliwi zaczęli zaglądać na strony internetowe tych wsp i okazało się, że w zakładce "Biuro karier" jest propaganda zamiast konkretów, skoro ostatni wpis był kilka lat temu. Biuro karier jest zatem biurem kariery ... ale właściciela szkoły. W przypadku regulaminu stypendialnego zabezpieczono się dość wątpliwym prawnie zapisem, że podmiot przyznający stypendium (jakaś komisja, czy samorząd) zastrzega sobie prawo do zmiany wysokości każdego stypendium w przypadku obniżenia dotacji MNISW lub w przypadku innych zmian organizacyjnych. KIT. Nie ma bowiem podstawy prawnej, na którą zezwoliłoby MNiSW, by obniżyć komuś stypendium ze względu na zmianę organizacyjną.

Resort przyznaje środki zgodnie z przekazanym wnioskiem, a jeśli ten okazuje się kłamliwy, to zmniejsza dotację. Nie czyni tego jednak bez powodu. Co oznacza "zmiana organizacyjna"? Czy to, że jak np. właściciel takiej wsp stwierdzi, że trzeba zlikwidować uczelnię, albo kierunek studiów, albo zabraknie mu na wakacje, to skubnie sobie jeszcze z budżetowej, a celowej dotacji na własny użytek? Co z tego, że jakaś szkoła była pierwszą czy najbardziej znaną wsp w danym mieście czy regionie? Firma Amber Gold też była znana, a jej koniec zna duża część Polaków.


Wychodzi szydło z worka... , oby mniej młodzieży dało się do niego wepchnąć. A przecież tak niedawno, kilka lat temu, pisano także w lokalnej, łódzkiej prasie o tym, jak to właściciele różnych wsp kantowali swoich klientów. Jedni - bo nagle wprowadzali dodatkowe opłaty za egzamin magisterski, inni, bo zamiast na stypendia dla najuboższych studentów część pieniędzy z budżetu państwa przeznaczali na wypłaty dla pracowników, jeszcze inni zakładali z wpływów z czesnego wiele firm, ale i wydziałów zamiejscowych nie przestrzegając prawa, itd., itd.

Jaka będzie Polska edukacja za 10 lat?

Jaka będzie Polska za 10 lat? Państwo • Rynek • Praca • Edukacja • Styl życia • Polska w Unii Europejskiej. PODSUMOWANIE PROJEKTU. Dość długi tytuł opublikowanego materiału prognostycznego jest zapewne próbą oddania wszystkiego, czym zajmował się zespół młodych wizjonerów. Skupieni w THINK TANKU zaprosili kilkudziesięciu ekspertów i praktyków, by za nich wypowiedzieli się jak Kaszpirowski i powróżyli nam z zapisanych poglądami kart.

Nareszcie nie pisze nam ktoś o tym, co będzie po jesiennych wyborach do polskiego Sejmu, ale mamy okazję zapoznać się z wielką myślą społeczno-politycznych wizjonerów, którzy sięgają nieco dalej, bo do roku 2025. Za nami będzie wówczas kadencja kolejnego prezydenta III RP, o ile do tego czasu nie stracimy jako państwo własnej suwerenności. Autorzy tego raportu piszą już we wstępie, nie bez wątpliwości czy pokory: Inaczej będzie też w roku 2025. Prawdopodobnie tempo zmian będzie nawet jeszcze szybsze niż to, którego doświadczyliśmy w ostatniej dekadzie. Czy da się je choćby w zarysie nakreślić? I czy warto zastanawiać się, jak będzie wyglądał wówczas świat?

W odróżnieniu od ministry edukacji Joanny Kluzik-Rostkowskiej, thinktank'owcy nie ufają „mądrości tłumu”, toteż zorganizowali cykl debat, na które złożyło się kilkanaście paneli eksperckich poświęconych wizji Polski za dekadę. W każdej z trzydniowych sesji wzięło udział ponad 80 ekspertów z różnych dziedzin, mających na koncie bagaż różnych doświadczeń i będących w różnym wieku. We wszystkich sesjach łącznie wzięło udział ponad 200 osób. Debaty musiały być męczące, skoro przeprowadzono je w jednym z hoteli Spa. Teraz jest taka moda, że o powadze ekspertyz i znaczeniu podejmowanej problematyki świadczy miejsce obrad, a nie jego uczestnicy i to, co mieli do powiedzenia.

Poszukiwałem ekspertów w zakresie edukacji w opublikowanym wykazie uczestników obrad. Nie określa się listy kilkudziesięciu osób mianem "eksperckiej", toteż miałem jeszcze nadzieję, że wymienieni byli aktywnymi słuchaczami, dyskutantami z zaproszonymi do obrad ekspertami. Chyba jednak moje myślenie było zbyt optymistyczne. Już na samym początku raportu mamy zdjęcia z podróży "udziałowców" tego projektu specjalnie podstawionym dla nich wagonem PKP Intercity (obowiązkowo było logo projektu), który musiał być dla nich dostosowany, by w drodze w góry mogli się dobrze pożywić i podzielić przy kotlecie przedzałożeniami do planowanych debat.

W przestronnych wnętrzach hotelu z widokiem na Tatry, w wizjonerskiej dyskusji na temat Polski i edukacji wzięli udział ekonomiści, psychologowie, eksperci zarządzania, społecznicy i aktywiści społeczni, przedsiębiorcy i samorządowcy. Długo szukałem na liście eksperta od edukacji, ale ... go nie znalazłem. Prawdopodobnie zastosowano tu popcoolturową definicję eksperta. Jest nim każdy, kto kiedykolwiek uczęszczał do szkoły i ukończył ją na poziomie co najmniej podstawowym. Za dziesięć lat ekspertem od edukacji będzie już pokolenie pierwszych sześciolatków, które miało możliwość uczenia się z kiczowatego, nieodpłatnego elementarza.

Wśród osób, które wypowiadają się w mediach na każdy temat, ale i przy okazji o edukacji, są tacy m.in. "eksperci" jak uczestniczący w tych debatach. Zatroskani o państwo uczestnicy spotkań dyskutowali o globalnych i polskich trendach w edukacji oraz o potrzebach w tym obszarze. Pojawił się w tym raporcie także głos b. prezesa PAN prof. Michała Kleibera, który dokonał krytyki wszystkich rządów po 1989 r. Stwierdza bowiem:

(...) widać słabość polskiej klasy politycznej i przywódców, których działania są podporządkowane wymogom chwili, najczęściej zdefiniowanym na podstawie bieżących sondaży opinii publicznej, a nie strategicznej wizji rozwoju państwa. Kolejną cechą polskich elit, która wpływa na kształt państwa i jego funkcjonowanie, jest brak umiejętności zarządzania instytucjami państwowymi.(...) Praktycy i teoretycy zarządzania administracją publiczną wskazują, że bez uproszczenia i połączenia struktur administracyjnych nie da się w przyszłości działać sprawnie. Obecnie w Polsce jest ponad 4 tys. instytucji publicznych – to bagaż po PRL-u. Stwarzany przez nie opór instytucjonalny nie pozwala politykom efektywnie zarządzać państwem. Receptą na poprawienie jakości funkcjonowania państwa, w tym na linii obywatel – państwo, jest dehierarchizowanie, konsolidowanie instytucji i ograniczanie ich liczby.

Scenarzystą przyszłości jest tu także b. prezydent Aleksander Kwaśniewski. Pesymistyczny scenariusz już zaczyna się sprawdzać, bowiem wróży nam następującą przyszłość: Poważnych reform nie przyniesie też zmiana pokoleniowa. Nowe elity, zdobywające swoje doświadczenie zawodowe w obecnych, słabo zarządzanych strukturach państwowych, po przejęciu sterów nie będą w stanie nadać Polsce impetu rozwojowego. Scena polityczna, z której odejdą ostatni politycy kierujący się etosem Solidarności, dryfować będzie w kierunku coraz większej teatralności i oderwania od realnych potrzeb społeczeństwa oraz wyzwań stawianych przez zdestabilizowane środowisko międzynarodowe. Przeważać będzie krótkoterminowe myślenie partyjne i reagowanie na zmienne nastroje społeczne. Życiem społecznym w Polsce wstrząsać będą coraz to nowe wybuchy niezadowolenia.

Po wzroście zadłużenia państwa wobec społeczeństwa i wyschnięciu strumienia funduszy z UE pojawi się „ruch biedy” złożony głównie z obecnych beneficjentów unijnych dotacji. W starzejącym się społeczeństwie większy wpływ na politykę wywierać będą emeryci. Wobec niewywiązywania się państwa ze świadczeń emerytalnych staną się siłą destabilizującą. W tym samym czasie młode pokolenie będzie kontestować politykę i państwo, integrując się wokół pozasystemowych przedsięwzięć publicznych. Na rosnącej fali niezadowolenia społecznego unosić się zaś będą partie populistyczne, co zniechęci do polityki. Kampania prezydencka p. M. Ogórek jest zatem wtopiona w ten scenariusz.

Wreszcie jest coś na s. 26 o nowej wizji edukacji: Jednocześnie powstaną nowe zawody i wykształcą się nowe umiejętności. (...) Autorka nie pisze, jakie, tylko konfabuluje, że powstaną nowe zawody ludzi wspierających życie codzienne. Piękne, a jakie wzniosłe. Ucieszyła mnie natomiast diagnoza Anny Zaremby, w świetle której synonimem sukcesu powoli przestaje być kariera w korporacji, wymagająca poświęceń w życiu rodzinnym i brakiem czasu wolnego; pojawia się chęć realizacji pracy dającej pasję bez szkody dla życia prywatnego. Nie odnosi tej myśli do naszej edukacji, bo musiałaby być niepoprawną politycznie. Prognozy są tu na miarę Nagrody Nobla, jak np. ta, że (...) w ciągu najbliższej dekady dynamika zmian z pewnością się nie zmniejszy – raczej wzrośnie.

Kolejny tekst już w tytule zapowiada nieco odmienne prognozy dla edukacji - "Edukacja. Od testów do uczenia współpracy". Autorem jest Wojciech Dudziak, przedstawiciel ruchu Rewolucja w Edukacji. Z treści jego wypowiedzi nie wynika jednak żadna rewolucja w edukacji. Młody prognosta-rewolucjonista urzeka nas "wielką" zmianą: Świat szuka nowych, lepszych odpowiedzi na pytanie, czego i jak uczyć. W ciągu dekady znajdziemy je, dzięki czemu systemy edukacji na świecie przejdą transformację. Nie będzie jednego modelu edukacji, lecz raczej wiele różnorodnych jej form. Treści nauczania będą skoncentrowane na rozwoju umiejętności i kształtowaniu postaw, a nie tylko na przekazywaniu wiedzy. Choć zmiany te będą zachodzić ewolucyjnie, to w ciągu dekady ich efekty będą rewolucyjne.

Drodzy pedagodzy. Czekajcie. Świat szuka, ale odpowiedź znajdą nasi rewolucjoniści. Oni są naszą nadzieją. Wśród ekspertów był ponoć Jerzy Owsiak, to mógłby pomóc kolegom powołać do życia "Wielką Orkiestrę Edukacyjnej Pomocy". Dlaczego? Otóż, kolejna uczestniczka tej debaty, jako ekspertka od edukacji - Katarzyna Stanny, wykładowca Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie uważa, że dobra szkoła będzie tylko dla bogatych, ZNP zablokuje wszelkie zmiany, a zamiast większej autonomii zostanie wprowadzona do systemu szkolnego centralizacja: nastąpi ujednolicanie programów i metod kształcenia oraz uśrednianie poziomu wiedzy uczniów. (...)W szkołach publicznych będą królować testy i edukacja pamięciowa, a informatyzacja będzie przebiegać powoli. Zamożniejsze rodziny zaczną przenosić dzieci do nowoczesnych placówek prywatnych oraz zatrudniać nauczycieli mentorów. Doprowadzi to do rozwarstwienia poziomu edukacji, a także zwiększy podziały i napięcia społeczne.. Chyba przygotowywała tę opinię 25 lat temu, bo jej prognoza jest sukcesywnie wdrażana w życie.

Na szczęście jedynym kompetentnym wizjonerem okazał się w tym gronie Witold Kołodziejczyk: redaktor naczelny miesięcznika „Edukacja i Dialog”. Absolutnie przyznaję mu rację, że dotychczasowa polityka centralistycznego zarządzania szkolnictwem sprawia, że szkoła zatraciła sens. Coraz mniej przygotowuje ta placówka do radzenia sobie w życiu i na rynku pracy. Nie musimy się jednak o nią martwić. (...)Szkoła przestaje być głównym źródłem dostarczania wiedzy. Coraz większe znaczenie odgrywają otwarte zasoby edukacyjne w sieci i przestrzeń publiczna z centrami nauki, parkami technologicznymi, interaktywnymi muzeami, czy laboratoriami. Tak więc ruch zmiany w edukacji zostanie wygenerowany przez środowisko pozaszkolne, pozaresortowe, oddolnie, wirtualnie. Wskazane przez redaktora światowe trendy w uczeniu się dotrą - moim zdaniem - do naszych polityków nie za 10, ale 30 lat. Wówczas będą trendy.

Tony Blair, premier Wielkiej Brytanii w latach 1997– 2007 chociaż wypowiada się w tym raporcie o Polsce, to ani jednym zdaniem nie wspomina rzekomych sukcesów naszych uczniów w politycznym monitoringu PISA. W ogóle nie mówi o edukacji.