Kolejni pedagodzy wśród 80 nominowanych profesorów

(fot. prof. Adam A. Zych w dniu nominacji)


Prezydent RP Bronisław Komorowski wręczył w ub. tygodniu nominacje 80 profesorom. Uroczystość został rozłożona na dwa dni. Dwóch pedagogów znalazło się w pierwszej grupie nominowanych w dn. 10 kwietnia br. Akty nominacyjne profesorów nauk społecznych otrzymali:

prof. dr hab. Adam ZYCH z Instytutu Pedagogiki Specjalnej Dolnośląskiej Szkoły Wyższej we Wrocławiu oraz

prof. dr hab. Piotr BŁAJET z Wydziału Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Prof. dr hab. Adam Alfred Zych od początku swojej kariery naukowej związany był z Wyższą Szkołą Pedagogiczną w Kielcach (obecnie Uniwersytet im. Jana Kochanowskiego) na Wydziale Pedagogicznym i Nauk o Zdrowiu w Instytucie Pedagogiki i Psychologii. Od ponad 10 lat pracuje na Wydziale Nauk Pedagogicznych Dolnośląskiej Szkoły Wyższej we Wrocławiu, gdzie pełni funkcję kierownika Zakładu Pedagogiki Leczniczej. Z wykształcenia jest psychologiem, a z zamiłowania poetą i tłumaczem. W 1971 r. ukończył studia psychologiczne w Akademii Teologii Katolickiej (obecny UKSW) w Warszawie, równolegle studiował historię sztuki, będąc uczniem prof. Władysława Tatarkiewicza i ks. prof. Janusza Stanisława Pasierba.

W 1975 r. uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych w Instytucie Badań Pedagogicznych (obecny IBE) w Warszawie na podstawie rozprawy wykonanej pod kierunkiem prof. dr. hab. Wincentego Okonia. W 1984 r. Adam A. Zych otrzymał stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych, nadany przez Radę Wydziału Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Gdańskiego.

Przedmiotem zainteresowań badawczych Adama A. Zycha jest w ostatnich latach gerontologia społeczna, a zwłaszcza geragogika specjalna, zaś wcześniej psychologia osobowości, w szczególności psychologiczna problematyka światopoglądu, psychologia religii i tanatopsychologia. Wśród prac zwartych tego autora warto odnotować m.in.:

Światopogląd współczesnej młodzieży akademickiej. Warszawa: PWN, 1983;

Być sobą nawet przeciw sobie. Szkice o młodzieży współczesnej. Warszawa: MAW, 1988;

Zur Lebenssituation alternder Menschen in Polen und in der Bundesrepublik Deutschland – eine komparative Survey-Studie (współaut. Roland Bartel). Giessen: JLU, 1988; Geragogics: European research in gerontological education and educational gerontology (współred. Celia Berdes, Grace D. Dawson). New York: The Haworth Press, 1992;

Człowiek wobec starości. Szkice z gerontologii społecznej. Warszawa: „InterArt”, 1995, nowe wyd. Katowice: Wyd. Nauk. „Śląsk”, 1999;

Słownik gerontologii społecznej. Warszawa: Wyd. Akadem. „Żak”, 2001;

The living situation of elderly Americans of Polish descent in Chicago. Wrocław: Wyd. Nauk. DSWE TWP, 2005;

Leksykon gerontologii. Kraków: Ofic. Wyd. „Impuls”, 2007, wyd. 2. 2010;

Przekraczając „smugę cienia”. Szkice z gerontologii i tanatologii. Katowice: Wyd. Nauk. „Śląsk”, 2009, wyd. 2. 2013;

Pomiędzy wiarą a zwątpieniem. Wprowadzenie do psychologii religii. Kraków: Ofic. Wyd. „Impuls”, 2012

Higiena psychiczna w Polsce. Słownik biograficzny. Wrocław: Wyd. Nauk. DSW, 2013.

Ponadto Adam A. Zych ogłosił drukiem kilka zbiorów wierszy i przekładów oraz antologię Na mojej ziemi był Oświęcim… (1987, 1993, edycja niem. Auschwitz Gedichte, 1993, nowe wyd. 2 t. 2001, edycja ang. The Auschwitz Poems, 1999, wyd. 2. 2011 oraz edycja włoska Auschwitz nella poesia contemporanea – w druku 2014).


W następnym wpisie przybliżę sylwetkę i dorobek naukowy profesora Piotra Błajeta.

Nauczyciele bronią uzależnionego od alkoholu dyrektora gimnazjum

Rodzice wprost przeciwnie. To oni stracili cierpliwość. Kiedyś musiało dojść do tego, że skończy się tolerowanie dyrektora gimnazjum, który do szkoły przychodził co jakiś czas pod wpływem alkoholu. Jeszcze się nie zataczał w sposób widoczny dla uczniów i nauczycieli, ale z daleka było czuć odór mieszanki żołądkowo-„żołądkowej” . Zresztą, to nie ma znaczenia, czy codziennie pił piwo czy wódkę czy może denaturat. Od kilku lat „mówiło się” , że dyrektor pije. I co z tego?

Małe miasteczko, wszyscy wszystkich znają, a to w końcu jest gimnazjum, więc nie daj Panie Boże, jeszcze by dziecku zaszkodził... to niech szkodzi sobie. Tu jest jak na wsi, jak w małej społeczności. Jak człowiek pije, to znaczy, że jest „swój”. Nie doniesie, nie zdradzi, a i za piwko da się co nieco załatwić.
Gimnazjum, którym od kilkunastu lat kieruje ów dyrektor, jest szkołą, która nie zapisuje się niczym szczególnym w swoim środowisku. Od 6 lat w ogóle nie chwali się osiągnięciami swoich uczniów,. Gimnazjum jest a jakoby by go nie było.

Gimnazjum jest szkołą średnia I stopnia, która ma wyrównywać szanse edukacyjne młodzieży, nie dla każdego nauczyciela jest właściwym miejscem pracy. Niektórzy są już tak wypaleni zawodowo, że jedyną ucieczką od stresów staje się dla nich alkohol. Może dlatego to gimnazjum nie tylko nie wyrównuje szans, ale zrównuje w reprodukcji społecznej uczniów z poziomem, który nie gwarantuje żadnych szans jego absolwentom.

Nauczyciele będą oburzeni taką opinią, bowiem na stronie internetowej szkoły możemy przeczytać:
 Mamy wszechstronnie wykwalifikowanych nauczycieli, posiadających doświadczenie w pracy z młodzieżą gimnazjalną
 Nasi nauczyciele są egzaminatorami gimnazjalnymi i maturalnymi
 Mamy wysoki wskaźnik EWD, czyli wysoki przyrost wiedzy i umiejętności. Dzięki temu nasi uczniowie są przyjmowani do najlepszych liceów a następnie kontynuują naukę na prestiżowych kierunkach uczelni państwowych.

Niestety, nie znajdziemy dowodów na tę wysoką samoocenę. Żadnych przykładów. Nie ma wskaźnika EWD, który ponoć jest tak wysoki. Nie ma informacji o wynikach egzaminu gimnazjalnego z ostatnich lat. Jeśli komuś w tym gimnazjum coś przyrosło, to na pewno dyrektorowi, któremu o 9.00 rano policja zdiagnozowała 0,6% promila alkoholu we krwi. On sam stwierdził, że poprzedniego dnia oglądał mecz i wypił trzy piwa. To musi być chucherko, że po trzech piwach do 9.00 dnia następnego ma tak wysoki wskaźnik alkoholu we krwi. Ciekawe, czy do szkoły przyjechał własnym samochodem, czy może doszedł pieszo? Nie ma to znaczenia, bo rodzic, który zadzwonił ze skargą na stan dyrektora gimnazjum pominął lokalne władze, burmistrza i policję, tylko poprosił o interwencję niezależny od tego środowiska nadzór.

Burmistrz jednemu z dziennikarzy tłumaczył, że jest tym wszystkim zaskoczony, bo po raz pierwszy ma sygnał o problemie alkoholowym dyrektora gimnazjum, ale już następnego dnia, dla innej bulwarówki dodał, że i owszem, jakiś czas temu jeden z radnych w kuluarach mówił mu o problemie alkoholowym tego dyrektora. Jak sygnalizował to radny, to znaczy przedstawiciel społeczności lokalnej, który musiał mieć szereg sygnałów na temat choroby dyrektora gimnazjum. Burmistrz zaś zamiast skierować kolegę do poradni, udzielić mu wsparcia, zamiótł sprawę pod dywan.

Tym razem ponoć któryś z rodziców zadzwonił do wiceprezydenta m. Łodzi odpowiedzialnego za edukację, a ten poprosił o interwencję łódzką policję. Inaczej sprawa nieradzenia sobie przez tego „nauczyciela” z własnym problemem toczyłaby się swoim utartym szlakiem. Przed nim było jeszcze do skropienia wielkanocne jajeczko, a tu.... masz ci los. Ktoś doniósł. Jak mógł? Oburzają się niektórzy mieszkańcy!!! Jak można było donieść na takiego dyrektora?! Wstydu ludzie nie mają. I słusznie. W końcu niech młodzież gimnazjalna widzi, że świat idealny rozjeżdża się ze światem realnym, że realizowane w szkole programy wychowawcze są warte funta kłaków.

Nie oburza mnie fakt choroby dyrektora gimnazjum. To ludzka sprawa i dramat człowieka. Zdumiewa mnie jego otoczenie, ci niby „przyjaciele i przyjaciółki”, którzy współdziałają z nim w pełnieniu roli pierwszego nauczyciela w szkole, który w istocie jest ostatnim. On w ogóle nie powinien w niej pracować. Co to za przykład dfla uczniów, ich rodziców i nauczycieli? Jakim jest autorytetem dla innych uzależniony od alkoholu dyrektor?

Tymczasem czytam wypowiedź dyrektora, że jego nauczyciele skierowali list do burmistrza i kuratora oświaty, by nie odwoływał go z funkcji. W końcu, jak chłopina zapłaci 5 tys. zł. kary za przebywanie w miejscu pracy pod wpływem alkoholu, to będzie dla niego wystarczającą karą.

A może sam podda się terapii? Może zacznie się leczyć? Tylko czy ktoś taki może być nadal dyrektorem gimnazjum?

Odczłowieczanie w środowisku akademickim

Uczelnie publiczne i wyższe szkoły prywatne, niestety, nie są wolne od zjawiska, które w jednostkach odpowiedzialnych za kształcenie przyszłych pedagogów czy psychologów nie powinny mieć miejsca. Nie muszę pisać, że mobbing jest zaprzeczeniem człowieczeństwa, niszczeniem ludzkiej godności przez tych, którym wydaje się, że z racji pozycji społecznej, instytucjonalnego władztwa mają jakieś wyjątkowe prawo do zachowywania się w relacjach z innymi, najczęściej podwładnymi w degradujący ich sposób. To zdumiewające, że w XXI wieku trzeba pisać o tego typu postawach i praktykach w środowisku, które powinno być zwierciadłem kultury, a nie jej zaprzeczeniem.

Sprawcą mobbingu może być zarówno akademicki zwierzchnik, jak i nauczyciele akademiccy między sobą. Zdarza się, że ci ostatni wykorzystują relacje z przełożonymi do tego, by odegrać się na porażkach poniesionych w relacjach jednostkowych w instytutach, katedrach, zakładach czy pracowniach naukowych. Mobbing najczęściej jest zamierzonym zachowaniem przemocowym wobec kogoś, chociaż zdarza się, że jest ono incydentalne, przypadkowe, sytuacyjne, dochodzi do niego w wyniku nieumyślnego bezprawnego zachowania. Jego wskaźnikiem jest emocjonalne natężenie zdarzeń, takich jak krytyczne uwagi o czyjejś pracy, sposób traktowania danej osoby na tle pozostałych pracowników akademickich, niewłaściwe przekazywanie poleceń, dyscyplinowanie pracownika, zasady jego awansowania lub też uniemożliwianie mu tego czy przyznawania zadań. Czasami dochodzi już do tak ekstremalnych sytuacji, że doktorant całkowicie zdany na swojego opiekuna naukowego jest "zmuszany" do zachowań stricte niewolniczych, często upokarzających, a nie mających nic wspólnego z obowiązkami w szkole wyższej.

Powinniśmy zatem wiedzieć, że zgodnie z art. 94 § 2 Kodeksu Pracy na mobbing składają się działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko niemu, polegające na jego uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. Spotykamy się w środowisku z wyrażaniem przez jednych o innych ocen czy z podejmowaniem działań lub zachowań, które mają na celu i mogą lub doprowadzają do zaniżenia oceny przydatności naukowej pracownika, do jego poniżenia, ośmieszenia, izolacji czy nawet wyeliminowania go/jej z zespołu współpracowników.

Kiedy ktoś ma poczucie, że jest poddawany mobbingowi, musi udokumentować rozstrój zdrowia w znaczeniu medycznym (poza negatywnymi emocjami psychicznymi) oraz w szczególności, czy doszło do jego zaniżonej samooceny czy oceny przydatności zawodowej w sensie obiektywnym. Skierowanie sprawy do sądu sprawia, że tam analizuje się niniejsze kwestie na podstawie innych dowodów niż wrażenia samego poszkodowanego. Sąd musi rozstrzygnąć, czy rozstrój zdrowia nauczyciela został spowodowany jego nadwrażliwością oceny sytuacji, czy też doszło w istocie do zachowań jego zwierzchnika, które przekraczały przyjęte standardy społeczne w stopniu wskazującym na mobbing. Dlatego tak ważne jest posiadanie świadków, którzy w momencie składania oskarżenia, podpiszą zgodę na podzielenie się z sądem swoimi obserwacjami czy innymi dowodami. Zdarza się bowiem, że w naszym środowisku ktoś popiera osobę opresjonowaną przez profesor/-a czy doktor/-a, ale w obawie przed skutkami świadczenia prawdy (zemsta oskarżanej/-go w białych rękawiczkach) może nagle się wycofać.

Sąd Najwyższy w wyroku z 16 marca 2010 (I PK 203/09) wskazał jednak na możliwość wystąpienia mobbingu także w postaci mimowolnej. Uznał, że za mobbing mogą być uznane wszelkie bezprawne także nieumyślne działania lub zachowania mobbera dotyczące lub skierowane przeciwko pracownikowi, które wyczerpują ustawowe znamiona mobbingu, a w szczególności wywołały rozstrój zdrowia u pracownika. Podobnie w uzasadnieniu wyroku z 7 maja 2009 (III PK 2/09) SN podkreślił, że uznanie określonego działania za mobbing nie wymaga ani stwierdzenia po stronie prześladowcy działania ukierunkowanego na osiągnięcie celu, ani wystąpienia skutku.

Jeśli dziekan czy rektor nie zareaguje zgodnie z prawem na skargę nauczyciela akademickiego o dopuszczanie się przez jego przełożonego naruszania jego godności, stosowania wobec niego mobbingu, to musi liczyć się z tym, że sam zostanie pozwany o współdziałanie ze sprawcą i może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej z tego tytułu. Na bezpośrednim przełożonym spoczywa bowiem obowiązek ochrony dóbr osobistych obejmuje także zapobieganie i przeciwdziałanie ich naruszaniu przez innych pracowników podległych pracodawcy. Tolerowanie takich naruszeń to równocześnie przyczynienie się do wynikającej z nich szkody. Każda próba przykrycia, "zamiecenia pod dywan" może skutkować oskarżeniem o współsprawstwo. Zgodnie bowiem z art.111 w/w Kodeksu obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie poszanowania godności i innych dóbr osobistych pracownika. Ochronie podlegają takie dobra osobiste zatrudnionych, jak w szczególności: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska.