Tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu w Białymstoku dla prof. Tadeusza Pilcha

 

Właśnie nadszedł Komunikat z Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN (Newsletter KNP PAN nr 8/2023), że tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu w Białymstoku otrzymał jego członek, pedagog społeczny - prof. dr hab. Tadeusz Pilch. Dostojny doktor honorowy jest 22. osobą, której Senat UwB nadał tę godność.

Prof. Tadeusz Pilch jest już od kilku lat emerytowanym profesorem Uniwersytetu Warszawskiego, ale także pracującym w innych uczelniach niepublicznych naszego kraju, w których prowadzone jest kształcenie na kierunku pedagogika. Nie ma w kraju studenta pedagogiki, który nie zetknąłby się z publikacjami p. Profesora jako kontynuatora warszawskiej szkoły pedagogiki społecznej, ale także eksperta w zakresie metodologii badań w naukach pedagogicznych. 

Rozprawy Doktora honorowego UwB mają ponadczasowy walor. Jako były wiceminister edukacji narodowej w rządzie SLD-PSL był On także aktywnym politykiem oświatowym, mającym wpływ na system szkolny. Profesor zawsze troszczył się o szkolnictwo w środowisku wiejskim, by nie likwidowano w nim szkół i placówek oświaty pozaszkolnej.     

O bogatym dorobku naukowym prof. Tadeusza Pilcha można przeczytać na stronie UwB. Laudację na cześć prof. T. Pilcha wygłosił prof. Mirosław Sobecki, dziekan Wydziału Nauk o Edukacji Uniwersytetu w Białymstoku, zaś recenzentami w tym postępowaniu byli profesorowie: Ewa Jarosz; Maria Mendel i Wiesław Theiss. Serdeczne gratulacje! 

 

Zgłaszajcie młodych do Nagrody NCN i innych wyróżnień

 

Zachęcam do rekomendowania do różnego rodzaju nagród osiągnięcia naukowe współpracowników czy znanych nam pracowników naukowych innych ośrodków akademickich. Różne podmioty krajowe, międzynarodowe ogłaszają konkursy, informują o terminach kierowania do nich stosownych rekomendacji, a kiedy upływa termin, okazuje się, że nie wpłynął żaden z wniosków lub taki, który nie spełnia formalnych wymagań.

Kierownicy jednostek akademickich, biura nauki naszych uczelni kierują nawet informacje o ogłaszanych konkursach, ale zatrzymują się one w cyberprzestrzeni, gdy nie są procedowane. Od kilku tygodni otrzymuję komunikaty z Narodowego Centrum Nauki, by rekomendować kandydatów do Nagrody NCN 2023. Na stronie internetowej NCN: https://ncn.gov.pl/o-ncn/nagroda-ncn znajduje się informacja o Nagrodzie NCN, w tym o laureatach Nagrody w latach 2013 – 2022. 

Nagroda NCN jest nagrodą pieniężną przyznawaną uczonym za znaczące osiągnięcie naukowe dokonane w ramach badań podstawowych w trzech obszarach badawczych: nauki humanistyczne, społeczne i o sztuce, nauki ścisłe i techniczne oraz nauki o życiu. Proszę zatem Koleżanki i Kolegów z pedagogiki, by sygnalizowali dzieła godne takiej rekomendacji. 

Wydział Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego prowadzi Ogólnopolski Konkurs na rozprawę z pedagogiki wczesnoszkolnej. 

Łódzkie Towarzystwo Naukowe prowadzi Konkurs na najlepszą rozprawę z pedagogiki społecznej. 

***

(źródło ilustracji: Fb 89849948_1108358112846994_3055621359951413248_n.jpg) 

Edukacja domowa w Polsce jako edukacja alternatywna?

 

O pedagogice alternatywnej można mówić wówczas, gdy istnieje wybór między co najmniej dwiema możliwościami w sferze szeroko rozumianego wychowania czy kształcenia. Innymi słowy, pedagogika alternatywna to pedagogika co najmniej dwuwariantowa, niekoniecznie sprowadzona do jednoznacznych i wykluczających się wzajemnie przeciwieństw edukacyjnych typu "albo to – albo tamto", gdyż może to być pedagogika stwarzająca wybór pomiędzy rożnymi, nie wykluczającymi się ofertami, istniejącymi obok siebie i niezależnie od siebie. Miano alternatywności przypisuje się określonemu już niestandardowemu wobec form dominujących w danym społeczeństwie czy w danej instytucji rozwiązaniu pedagogicznemu (teoretycznemu, ideowemu i/lub praktycznemu), które cechuje jakaś odmienność w stosunku do pozostałych teorii czy praktyk edukacyjnych.

Żadna z pedagogii sama w sobie nie jest alternatywna dopóty, dopóki przez kogoś lub przez coś (np. kontekst polityczny, społeczno-prawny, dydaktyczny itp.) nie zostanie jako taka właśnie przeciwstawiona innym praktykom czy teoriom. Najczęściej ten typ pedagogiki realizowany jest w formie instytucjonalnej, a więc w formie kształcenia, wychowania czy opieki zorganizowanej przez określoną instytucję, stowarzyszenie lub związek wyznaniowy, a znacznie rzadziej przez osobę, w formie inicjatywy indywidualnej.

Naturalnie, edukacja domowa jest klasycznym przykładem rozwiązania alternatywnego w obszarze edukacji, a ściślej stanowi odmienną, alternatywną właśnie formę realizacji obowiązku szkolnego, której „organem prowadzącym” są rodzice lub prawni opiekunowie dziecka w wieku szkolnym, zaś dla której organem nadzorującym staje się oprócz w/w rodziców także dyrektor szkoły rejonowej lub szkoły mającej w swoim rejestrze dziecko realizujące w tej formie obowiązek szkolny. 

Edukacja domowa bazuje m.in. na: zastąpieniu specjalistycznego wykształcenia rodziców, jako organizatorów procesu uczenia się, silną więzią emocjonalną z dzieckiem, naturalnym rozpoznaniu jego możliwości rozwojowych, zainteresowań i potrzeb edukacyjnych, udostępnieniu interaktywnych źródeł zdobywania wiedzy (media, Internet), położeniu silnego nacisku na samokształcenie i samodyscyplinę, wzmocnieniu poczucia własnej wartości dziecka, podmiotowemu podejściu do niego i na dwukierunkowej komunikacji.

Czy sytuacja, w której rodzice, może nawet bez wykształcenia pedagogicznego, czy dyplomu studiów wyższych będą sami uczyć własne dzieci powoduje jakieś zagrożenia? Wykształcenie rodziców czy prawnych opiekunów dziecka nie jest bezpośrednim czynnikiem zagrażającym realizacji w edukacji domowej powyższego obowiązku. W tej formie kształcić własne dzieci mogą także rodzice mający nawet podstawowe wykształcenie. Poziom wykształcenia rodziców nie może być czynnikiem rozstrzygającym o ich prawie do zabezpieczenia edukacji własnemu dziecku, a tym bardziej już nie można żądać od rodziców posiadania kwalifikacji pedagogicznych czy nauczycielskich. 

Istotą tej formy edukacji jest właśnie poszanowanie naturalnych praw rodziców do właściwego zatroszczenia się o własne dzieci, a to oznacza niekoniecznie z własnym jedynie udziałem. Tacy rodzice mogą przecież angażować w tę edukację innych nieprofesjonalnych czy profesjonalnych nauczycieli. Najważniejsze jest to, by dziecko mogło uzyskać wiedzę i umiejętności, dzięki którym będzie mogło kontynuować własną edukację w dowolnym czasie i w dowolnym typie instytucji edukacyjnych. To, kto się przyczyni do ich pozyskania musi być całkowicie pozostawione decyzyjności rodziców. To rodzice są pierwszymi i jedynymi naturalnymi „właścicielami” praw ich dziecka do rozwoju, w tym do edukacji. 

     Jestem zwolennikiem regulowania procesu weryfikującego osiągnięcia edukacyjne dziecka zgodnie z istniejącym w powszechnej edukacji rytmem systemowego diagnozowania wiedzy i umiejętności uczniów, a więc po etapie trzyletniego cyklu kształcenia zintegrowanego (PIRLS), na poziomie sprawdzianu po szkole podstawowej (egzamin ósmoklasisty) i w ramach egzaminu maturalnego. Wprowadzone w naszym kraju egzaminy zewnętrzne są najlepszym gwarantem niezależnego i kompetentnego potwierdzenia sprawności edukacyjnej dzieci i młodzieży uczącej się w domu.   

W edukacji domowej rodzice mogliby sami decydować, w którym momencie ich dziecko miałoby przystąpić do powyższych egzaminów. Ta forma edukacji stwarza najkorzystniejsze warunki do indywidualizacji, a tym samym i wcześniejszego nawet wywiązania się ucznia z obowiązujących go na danym poziomie standardów wykształcenia. 

Czy edukacja powinna być w ogóle objęta obowiązkiem szkolnym? Zależy, jak rozumianym obowiązkiem. W moim przekonaniu korzystne jest, gdy ten obowiązek dotyczy państwa, a nie jego obywateli, tak jak ma to miejsce w Danii. Wówczas to władze publiczne są zobowiązane do stworzenia jak najkorzystniejszych warunków, rozwiązań do uczenia się przez dzieci i młodzież, zaś obywatele mogą egzekwować jakość usług, które są przecież finansowane z ich podatków. Gdyby obowiązek edukacyjny spoczywał na władzy, to rodzice wraz ze swoimi pociechami mogliby sami decydować, kiedy, w jakim okresie życia nie tyle organizować mu edukację, gdyż ta rozpoczyna się już wraz z przyjściem na świat, ale w jakim momencie zgłaszać dziecko do egzaminu zewnętrznego.  

W Polsce nie jest potrzebne Ministerstwo Edukacji. W latach osiemdziesiątych Partia Republikańska postulowała zniesienie Departamentu Edukacji na szczeblu federalnym. Jest potrzebna instytucja profesjonalistów, menedżerów i prawników oświatowych znakomicie  lobbująca na rzecz właściwych rozwiązań prawnych w i dla edukacji oraz zarządzająca środkami publicznymi. Natomiast nie jest potrzebna „czapa ideologiczna”, w skład której wchodzi kilkudziesięciu urzędników dublujących role regionalnego nadzoru pedagogicznego, a troszczących się o wpływy światopoglądowe partii politycznych, które wyniosły ich do tych stanowisk. 

Nie jest zatem potrzebne ministerstwo edukacji rozumiane jako nadzór ideologiczno-polityczny.  Jak oceniam realne korzystanie rodziców z dwóch praw konstytucyjnych, a więc z prawa do wychowania dziecka zgodnie z własnymi przekonaniami, z uwzględnieniem wolności jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania oraz z prawa wolności wyboru rodziców szkół innych niż publiczne?

            Jeśli chodzi o prawo rodziców do wychowania dziecka zgodnie z własnymi przekonaniami, z uwzględnieniem wolności jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania, to jest ono w Polsce respektowane przez sam fakt, że istnieją alternatywne formy i modele alternatywnego kształcenia. W szkolnictwie publicznym prawo to jest jednak łamane adekwatnie do wprowadzanej przez zmieniającą się po każdych wyborach parlamentarnych władzą w resorcie edukacji, a tym samym także w nadzorze terenowym (wymiana kuratorów oświaty) w wyniku narzucanej nauczycielom poprawności politycznej. 

Natomiast prawo wolności wyboru przez rodziców szkół innych niż publiczne jest w naszym kraju w pełni respektowane. Jedyny problem to woluntaryzm niektórych dyrektorów szkół pozbawiający prawa rodziców do edukacji domowej.

 W okresie ponad trzech dekad transformacji ustrojowej liczba dzieci korzystających z edukacji domowej wzrosła z 2 tysięcy do co najmniej 60 tysięcy. Czyżby był to znak czasów?