Jest jeszcze jedna pedagog-laureatka Nagrody Instytutu De Republica w kategorii młodych naukowców - pedagożka Agnieszka Hamerlińska

Po wczorajszym wpisie otrzymałem od prof. UŁ Doroty Podgórskiej-Jachnik jego uzupełnienie, którym dzielę się w dniu dzisiejszym, gdyż jak się okazuje laureatką Nagrody Instytutu De Republica jest jeszcze jedna pedagog -  a zarazem logopedka z wykształcenia - pedagog specjalna dr hab. Agnieszka Hamerlińska, prof. UMK. Habilitowała się  w 2020 roku z pedagogiki na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, przedkładając m.in. monografię pt. "Mowa przełykowa. Studium onkologopedyczne".  

W 2011 roku A. Hamerlińska obroniła dysertację doktorską, także w UKW w Bydgoszczy na temat: Uwarunkowania skuteczności terapii logopedycznej dzieci z dyslalią. Promotorem jej pracy był prof. Jacek J. Błeszyński z UMK w Toruniu, zaś dysertację recenzowali profesorowie - psychologii klinicznej Roman Ossowski i pedagogiki specjalnej - Marzenna Zaorska.  

Nie rozumiem, dlaczego nie została poprawnie wskazana w ogłoszonych wynikach Konkursu afiliacja dyscypliny naukowej Laureatki.     

Pani dr hab. A. Hamerlińska jest od tego roku zatrudniona w Instytucie Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, w której to uczelni kilka lat temu zlikwidowano Wydział Nauk Pedagogicznych, zaś uchwałą Senatu z 30 września 2022 roku rozwiązano także dotychczasowe katedry subdyscyplin pedagogicznych. Zapewne powstaną tam zakłady i/lub pracownie.   

Habilitacja A. Hamerlińskiej dotyczyła mowy przełykowej osób laryngektomowanych, zaś jej dokonaniem docenionym przez Instytut De Republica okazało się utworzenie nowej specjalności logopedycznej - onkologopedii (rehabilitacja logopedyczna mowy i funkcji prymarnych po zabiegach onkochirurgicznych w obrębie twarzy). 

Jak pisze rekomendująca do pracy w UMK prof. UŁ Dorota Podgórska-Jachnik, laureatka Nagrody (...) jest znakomitą młodą badaczką, z pasją wspierającą osoby, którym operacje onkologiczne ratują życie, ale odbierają mowę. Mało kto wie o problemach tej wcale niemałej grupy pacjentów. Nowa specjalność znalazła już swoje miejsce w programach studiów logopedycznych. 

To niezwykłe, gdy tak młody naukowiec, jak Agnieszka, potrafi wyznaczyć nowy obszar badań, łącząc go do tego z tak szczególnym obszarem oddziaływań terapeutycznych. Może warto byłoby przedstawić ją Twoim Czytelnikom? 

Jak najbardziej, uzupełniam w blogu informację o laureatkach pierwszej edycji Nagrody Instytutu De Republica, gratulując jej otrzymania i życząc dalszych sukcesów w pracy naukowo-badawczej oraz dydaktycznej.  

Pedagog, profesor Joanny Madalińska-Michalak laureatką pierwszej edycji Nagrody Instytutu De Republica

 

Autorka rozpraw naukowych na temat przywództwa edukacyjnego w Polsce, odpowiedzialności zawodowej i etycznej nauczycieli – pedagog z Uniwersytetu Warszawskiego prof. dr hab. Joanna Madalińska-Michalak został nagrodzona przez Instytut De Republica (...) za działalność międzynarodową w dziedzinie nauk społecznych ex aequo z dr hab. Moniką Płużyczką, prof. ucz. z Wydziału Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego.  

Wszyscy laureaci otrzymali statuetkę zaprojektowaną przez dr. hab. Macieja Zychowicza, prof. ucz. oraz nagrody pieniężne. Każda z nagrodzonych osób będzie miała możliwość wydania własnej publikacji w Wydawnictwie Instytutu De Republica w ciągu dwóch lat od otrzymania nagrody.

 

W bieżącej edycji wpłynęło do Kapituły Nagrody ponad sto wniosków, które rozpatrywane były w dwóch kategoriach: dla młodych naukowców oraz dla uczonych za całokształt ich osiągnięć i wkład we współpracę międzynarodową. Zgłoszenia Kandydatów do Nagrody mogły kierować uczelnie, ich jednostki akademickie, instytuty badawcze, komitety naukowe, wydziały lub komisje Polskiej Akademii Nauk, towarzystwa naukowe oraz osoby prywatne.

 

Instytut De Republica został powołany zarządzeniem nr 12 Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 lutego 2021 roku i podlega bezpośrednio Premierowi.

Do naszych głównych zadań należy wspieranie, promocja i popularyzacja rodzimej myśli badawczej z zakresu nauk humanistycznych i społecznych, w tym podejmowanie różnego typu przedsięwzięć, odwołujących się do idei państwowości i działań na jej rzecz.

 

    

Pedagogika konserwatywna wobec światopoglądowo zróżnicowanego społeczeństwa i oczekiwań władzy

 

Powstały w 1989 r. stan pęknięcia, radykalnego odcięcia się polskiej humanistyki od monistycznej, zdegenerowanej ideologicznie pedagogiki socjalistycznej miał okazać się trwałym osiągnięciem czasów transformacji społeczno-politycznej, kulturowej i naukowej. Polska pedagogika stała się wraz z przełomem ustrojowym początku lat 90. XX w. nauką zorientowaną na wartości pluralizmu i demokracji, na społeczeństwo otwarte, na różnice, wielość i obcość, na poszanowanie indywidualnej wolności i demokrację. 

Rok 1989 uwolnił tak ważną dla tego dyskursu przestrzeń wolności do uprawiania badań i upowszechniania ich wyników. Niestety, Polacy zajęci ratowaniem własnego bytu, odnalezieniem się w wolnorynkowych warunkach pracy, a w dużej mierze wciąż socjalistycznej płacy w instytucjach kontrolowanych przez rząd, nie wykorzystali możliwości demokratyzowania środowisk wychowawczych, opiekuńczych i specjalnej troski, oddając to pole kolejnym od 1993 r. rządom. 

Kolejno rządzący z różnych formacji politycznych – od lewicy poprzez centrum do prawicy – wykorzystywali agitację przeciwko własnemu społeczeństwu i deklarowanemu etosowi Polaka, jaki został stworzony przez ruch „Solidarności”. Helena Radlińska wyjaśniała w swoim tekście, że wykorzystywana instrumentalnie przez władze do realizowania politycznych celów agitacja stanowi:  

[…] poruszenie mas dla uzyskania natychmiastowych wyników, bezpośrednie podniecanie do działań, pożądanych przez agitatora. W przeciwieństwie do propagandy agitacja częstokroć nie troszczy się o szerzenie poglądów, kształtowanie pojęć. 

Nie wyrabia, lecz narzuca. Nie interesuje się motywami, które mają przez czas dłuższy żywić się męką i nadzieją; chce natychmiastowego efektu. Dlatego spożytkowuje utarte skojarzenia, nawet myślowe błędy, przesądy. Nie prostuje nieporozumień, które mogą być chwilowo korzystne (Propaganda, agitacja, reklama, „Przegląd Socjologiczny” 1938, t. VI, z. 1–2, s. 226).

Radlińska użyła określenia człowiek „spropagowany”, by wskazać na tego, który jest określany tym mianem z tej racji, że jest „naszym facetem” (w gwarowym tego słowa znaczeniu – „urobionym”). To ktoś „pewny”, kto nie zdradzi i będzie zachowywał się zgodnie z ideą, którą przyjął za swoją. 

„Powinien być gotów do ofiary, nawet do zniesienia tortur. Przed niczym nie ulegnie, gdyż propaganda rozpaliła w nim ognisko, w żarze którego dusza jego zahartowała się jak stal. Żar uczucia ochroni go od hańbiącej rdzy słabości, od poddawania się wpływom otoczenia”[tamże, s. 225]. 

Nie mogła przewidzieć, że w drugiej dekadzie XXI w. premier rządu, mianując nowych ministrów określi ich mianem „zderzaków”, a więc zahartowanych w boju z opozycją urzędników, którzy będą bezwzględnie realizować cele już u podstaw sprzeczne z interesem obywateli, a w edukacji – z interesem dzieci i ich rodziców. Już wiele lat temu Grzegorz Żurawski – rzecznik ministry edukacji Katarzyny Hall, a potem jej następczyni Krystyny Szumilas – zdradził kulisy „spropagowanej roli” w pracy: Noś przy sobie statystyki, które możesz zmanipulować na swoją korzyść.

Profesor socjologii, a obecnie wicepremier Piotr Gliński określał to, co się wydarzyło w Polsce po 1989 r., mianem zdrady elit, do której doszło w wyniku m.in. rozwiązania komitetów obywatelskich na rzecz „robienia” polityki w gabinetach władzy poza społeczeństwem. Uważał wówczas, że wspólnoty obywatelskie muszą być wolne i niezależne od biznesu polityki, by mogły służyć społeczeństwu, jeśli ma się ono stać społeczeństwem obywatelskim. 

„Jeśli demokracja ma być żywa i odpowiadać na prawdziwe społeczne potrzeby, społeczeństwo musi być wolne i aktywne obywatelsko, nawet jeśli aktualnej władzy to nie odpowiada” [Zdrada elit. Z prof. Piotrem Glińskim rozmawia Bronisław Tumiłowicz, „Przegląd”, 19–25.08.2013, s. 10].

Pedagogika musi nauczyć się funkcjonowania w państwie, w którym jego funkcje w każdym z sektorów publicznych są realizowane przynajmniej częściowo w logice komercyjnej, a częściowo biurokratyczno-politycznej z radykalnym zarazem lekceważeniem roli ekspertów i gorsetem na jej uspołecznienie. Budzi to rzecz jasna wątpliwości co do sensu prowadzenia badań, skoro ich wyniki i tak nie są brane pod uwagę przez rządzących, ponieważ realizują oni własne interesy polityczno-administracyjne. 

W edukacji i nauce nie sprawdza się sprawowanie władzy na zasadzie dyscyplinowania i narzucania obywatelom oraz naukowcom procedur oraz rozwiązań instytucjonalnych, gdyż te sfery rządzą się wolnością. Każda redukcja autonomii wprawdzie gwarantuje władzy państwowej indywidualne profity do spłacania zadłużenia wobec własnych wyborców, ale zarazem niszczy oddolne inicjatywy, kreatywność i systemową zdolność do współpracy. 

Władze resortu edukacji, szkolnictwa wyższego i nauki (obecnie MEiN) nie doprowadziły w minionym okresie transformacji ustrojowej do stworzenia społecznego „mostu” porozumienia ze społeczeństwem, które przecież de facto utrzymuje je, płacąc podatki, a nie mając prawa do życia zgodnie ze zróżnicowanym i zdecentrowanym systemem wartości. Nie istnieje już sprzężenie zwrotne między obywatelami a władzą oświatową, gdyż to, które zostało wygenerowane na początku transformacji, ma od co najmniej  dwóch dekad charakter współpracy w standardzie bezradności w wyniku wykluczania jego części z prawa do bycia sobą, jeśli nie zamierza bezkrytycznie zaakceptować poczynania władzy (liberalnej, prawicowej czy lewicowej). 

Powróciła strategia selekcjonowania ekspertów ze względu na bezkrytycyzm i podejmowanie akcji wzmacniających władzę formalnym czy instytucjonalnym autorytetem. Od 1993 roku kolejne partie władzy zdradzały zasadę pomocniczości państwa. Każda dochodząca do władzy formacja polityczna rozstrzygała za społeczeństwo o sprawach publicznych, by  ujednolicać zasady ich funkcjonowania, uważając, że muszą być uznane za uniwersalne i powszechnie obowiązujące.  

Naukowcy potrzebni są władzy do upełnomocnienia własnej ignorancji, by dzięki nim obywatele nie dociekali już istoty i sensu podejmowanych decyzji politycznych. Wystarczy zatrudnić w każdej agendzie rządowej specjalistę od public relations, czyli od manipulowania danymi, by ten przywoływał właściwych ekspertów dla pozbawionej podstaw naukowych decyzji swoich przełożonych. Nie jest dla niego ważne, jaką informację ma przekazać społeczeństwu, gdyż musi ją po prostu sprzedać, tak jak handluje się towarami na rynku. 

Po raz ósmy odbyło się Ogólnopolskie Seminarium Polskiej Myśli Pedagogicznej w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Jagiellońskiego, które cyklicznie organizuje prof. Janina Kostkiewicz. Jak poradzi sobie z wspominanymi tu problemami środowisko pedagogów, którzy prowadzą badania w zakresie konserwatywnej myśli pedagogicznej?  

Bliskie jest mi spojrzenie prof. Tadeusza Sławka, który w trosce o rację istnienia uniwersytetu tak pisał o jego roli: „Uniwersytet jest zatem szczególną formą zaangażowania w świat «przeciwko światu», w którym człowiek działa i pracuje. Tworzyć świat w rozumny sposób można jedynie, uzyskując należyty od/do niego dystans, i uniwersytet jest miejscem takiego dystansowania się” (Uniwersytet – pożytki i powinności, „Nauka” 2013, nr 2, s. 15).

 Jeśli bowiem to, co rytualne jest zastępowane tym, co polityczne, to uniwersytet „(...) podporządkowany jest władzy politycznej, decydującej w rzeczywistości o tym, który aspekt rozumu i wolności może być urzeczywistniony” (tamże).