Od pozbawienia przez rząd PO i PSL w 2011 roku prawa Centralnej Komisji Do Spraw Stopni i Tytułów do określania, co jest dziedziną i dyscypliną naukową, rozpoczęło się polityczno-administracyjne manipulowanie przez ministrów nauki i
szkolnictwa wyższego klasyfikacją nauki. Do końca września 2011 roku obowiązywała merytorycznie, bo naukowo uzasadniona:
UCHWAŁA CENTRALNEJ
KOMISJI DO SPRAW STOPNI I TYTUŁÓW z dnia 24 października 2005 r. w sprawie
określenia dziedzin nauki i dziedzin sztuki oraz dyscyplin naukowych i
artystycznych (MP z 2005 r. nr 79, poz. 1120 ze zmianą w MP z 2008 r. nr 97,
poz. 843 oraz w MP z 2010 r. nr 46, poz. 636 oraz w M.P. z 2011 r. nr 14, poz.
149) Na podstawie art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach
naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U.
nr 65, poz. 595 ze zm. Dz. U. z 2005 r. nr 164, poz. 1365) uchwala się, co
następuje:
§ 1. Dziedzinami nauki i
dziedzinami sztuki oraz wchodzącymi w ich skład dyscyplinami naukowymi i
artystycznymi są:
(...)
6. N a u k i h u m a n i s t y c z n e:
1) archeologia
2) bibliologia i informatologia
3) etnologia
4) filozofia
5) historia
6) historia sztuki
7) językoznawstwo
8) kulturoznawstwo
9) literaturoznawstwo
10) nauki o polityce
11) nauki o poznaniu i komunikacji społecznej
12) nauki o sztuce
13) nauki o zarządzaniu
14) pedagogika
15) psychologia
16) religioznawstwo
17) socjologia
Potem przyszła *** II fala zmian ***
W 2011 roku rozpoczęła się pierwsza manipulacja ze strony resortu, która podzieliła dziedzinę nauk humanistycznych na nauki humanistyczne i społeczne dodając do każdej z nich nowe dyscypliny jako naukowe. Już trzy lata wcześniej środowisko naukowe podkreślało, że istniejący w naszym kraju podział na dziedziny nauki i przypisane im dyscypliny nie jest zsynchronizowany z tym, jaki funkcjonuje w Europie.
3-poziomowa klasyfikacja określona w rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 8 sierpnia 2011 r. w sprawie obszarów wiedzy, dziedzin nauki i sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych (Dz. U. poz. 1065), objęła 8 obszarów wiedzy, 22 dziedziny nauki i sztuki oraz 102 dyscypliny naukowe i artystyczne (w tym 7 dziedzin, w których nie wyodrębniono dyscyplin) charakteryzując się nadmiernym rozdrobnieniem.
Do tej pory w Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów wnioski w sprawie awansów naukowych z pedagogiki były rozpatrywane w Sekcji Nauk Humanistycznych i Społecznych. Ministerstwo zamierzało jednak dokonać podziału dziedzin nauk w taki sposób (chociaż niekonsekwentnie i wbrew protestom niektórych komitetów naukowych PAN), by osobno występowały nauki humanistyczne i nauki społeczne. Do tego wprowadzono jeszcze "rolniczą" kategorię - obszarów nauk.
Rozporządzenie MNiSW z
dnia 8 sierpnia 2011 r. w sprawie OBSZARÓW WIEDZY, DZIEDZIN NAUKI I SZTUKI ORAZ
DYSCYPLIN NAUKOWYCH I ARTYSTYCZNYCH określa OBSZARY DZIEDZINY NAUKI oraz
DYSCYPLINY NAUKOWE określa, że w obszarze nauk humanistycznych i dziedzin nauk
humanistycznych są tylko takie dyscypliny naukowe, jak:
1) archeologia
2) bibliologia i informatologia
3) etnologia
4) filozofia
5) historia
6) historia sztuki
7) językoznawstwo
8) kulturoznawstwo
9) literaturoznawstwo
10) nauki o rodzinie
11) nauki o sztuce
12)nauki o zarządzaniu
13) religioznawstwo
W obszarze nauk humanistycznych znalazła się też dziedzina nauk teologicznych.
W obszarze i dziedzinie nauk społecznych minister Barbara Kudrycka uwzględniła:
1) nauki o bezpieczeństwie
2) nauki o obronności
3) nauki o mediach
4) nauki o polityce
5) nauki o polityce publicznej
6) nauki o poznaniu i komunikacji społecznej
7) pedagogikę
8) psychologię
9) socjologię
Biorąc pod uwagę nauki pogranicza dla pedagogiki ważna była dziedzina nauk ekonomicznych z następującymi dyscyplinami: 1) ekonomia, 2) finanse, 3) nauki o zarządzaniu i 4) towaroznawstwo oraz dziedzina nauk prawnych z dyscyplinami: 1) nauki o administracji, 2) prawo i 3) prawo kanoniczne.
*** III fala zmian ***
Wraz z reformą prawicowej koalicji - Konstytucja 2.0 nastąpiła kolejna zmiana eliminująca kategorię obszarów nauk, ale też redukująca w nowej klasyfikacji dziedzin nauk nazwy wielu dyscyplin naukowych. Zdaniem ówczesnych władz resortu, którym kierował dr Jarosław Gowin, dotychczasowa klasyfikacja dziedzin i dyscyplin naukowych charakteryzowała się (...) nadmiernym rozdrobnieniem. Wiele obecnych dyscyplin obejmuje wąski zakres tematyczny, a ponadto reprezentuje je niewielka liczba pracowników uczelni, instytutów naukowych Polskiej Akademii Nauk i instytutów badawczych, posiadających co najmniej stopień naukowy doktora albo stopień doktora w zakresie sztuki. W przypadku ponad 1/5 dyscyplin naukowych i artystycznych liczba takich osób nie przekracza 100 w skali całego kraju. W przypadku trzech dyscyplin liczba reprezentujących je pracowników naukowych jest natomiast mniejsza niż 24. Zgodnie z nowymi zasadami ewaluacji działalności naukowej w każdej z tych dyscyplin oceniana mogłaby być zatem działalność nie więcej niż jednego podmiotu.
Podpisane ROZPORZĄDZENIE MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA
WYŻSZEGO z dnia 20 września 2018 r. w sprawie dziedzin
nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych miało wyrażać nową taksonomię naukowej wiedzy:
Dziedzina nauk humanistycznych objęła mniej
dyscyplin, bowiem w jej zakresie znalazły się:
1)
archeologia
2) filozofia
3) historia
4) językoznawstwo
5) literaturoznawstwo
6) nauki o kulturze i religii
7) nauki o sztuce.
Natomiast w dziedzinie nauk społecznych umieszczono następujące dyscypliny naukowe:
1) ekonomia i finanse
2) geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna
3) nauki o bezpieczeństwie
4) nauki o komunikacji społecznej i mediach
5) nauki o polityce i administracji
6) nauki o zarządzaniu i jakości
7) nauki prawne
8) nauki socjologiczne
9) pedagogika
10) prawo kanoniczne
11) psychologia
IV fala?
W Sejmie procedowana jest kolejna zmiana klasyfikacji dziedzin i dyscyplin naukowych. Powód?
(...) utworzenie nowych dziedzin lub dyscyplin implikować może problemy interpretacyjne, ale także praktyczne, związane z prawem jednostki do ubiegania się o nadanie stopni naukowych lub tytułu profesora w zakresie nowej klasyfikacji. Nie ulega bowiem wątpliwości, że proponowane zmiany, w obecnym porządku prawnym, w szczególności związanym z powiązaniem uprawnień do nadawania stopni naukowych z kategoriami naukowymi w dyscyplinach uzyskanymi w wyniku przeprowadzenia ewaluacji jakości działalności naukowej, nie przełożą się w najbliższych latach na rozwój kadr naukowych w nowo tworzonych dziedzinach lub dyscyplinach.
Brak będzie uprawnionych podmiotów doktoryzujących oraz podmiotów habilitujących, które do czasu kolejnej ewaluacji będą mogły promować doktorów i doktorów habilitowanych w nowej klasyfikacji. Z kolei osoba zainteresowana, które będzie dysponowała określonymi w tym zakresie osiągnięciami naukowymi, będzie miała prawo oczekiwać możliwości ubiegania się o awans naukowy.
Proponuje się wydzielenie z nauk o polityce, które są w dziedzinie nauk społecznych, nowej dyscypliny: stosunki międzynarodowe oraz wprowadzenie dwóch odrębnych dziedzin nauk: nauki teologiczne i nauki o rodzinie. Tym samym w Sekcji Nauk Społecznych RDN pojawi się nowa dyscyplina, która powinna zostać wzmocniona o jej 3 przedstawicieli. Tym samym grono politologów czekają wybory uzupełniające do obecnego składu Sekcji.
|
6 |
Dziedzina nauk społecznych |
1)
ekonomia i finanse |
|
2)
geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka
przestrzenna |
||
|
3)
nauki o bezpieczeństwie |
||
|
4)
nauki o komunikacji społecznej i mediach |
||
|
5)
nauki o polityce i administracji |
||
|
6) nauki o
zarządzaniu i jakości |
||
|
7) nauki
prawne |
||
|
8) nauki
socjologiczne |
||
|
9) pedagogika |
||
|
10) prawo
kanoniczne |
||
|
11) psychologia |
||
|
12)
stosunki międzynarodowe |
Jak informuje MEiN:
Zaproponowana w projekcie klasyfikacja została opracowana w oparciu o propozycję przygotowaną przez przedstawicieli Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów, Komitetu Polityki Naukowej, Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich, Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Komitetu Ewaluacji Jednostek Naukowych.. Zgodnie z wytyczną do wydania rozporządzenia opiera się ono na systematyce dziedzin nauki i dyscyplin naukowych przyjętej przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju – 5 – (OECD), w której wyodrębniono 42 dyscypliny naukowe.
Zostały one określone w oparciu o takie czynniki jak: obszar zainteresowań (objaśnianych zjawisk czy rozwiązywanych problemów) i zastosowań wyników badań naukowych, stosowane metody i techniki badawcze oraz źródła wiedzy. Wskazanie w przepisach ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce systematyki OECD jako podstawy nowej klasyfikacji dziedzin nauki i dyscyplin naukowych w polskim systemie szkolnictwa wyższego i nauki przesądza o ich merytorycznym powiązaniu z tym międzynarodowym wzorcem.
Trochę to dziwna argumentacja, bo Centralna Komisja ds.Stopni i Tytułów zakończyła swoją działaność z dn. 31 grudnia 2020 roku. Nie przypominam sobie, by w Zespole Nauk Humanistycznych i Społecznych tego organu ktokolwiek wypowiadał się na temat konieczności powyższych zmian, a tym bardziej by był ich zwolennikiem.
Rada Doskonałości Naukowej wyraziła swoje krytyczne stanowisko wobec powyższego projektu. Absurdalny jest zamysł ustanowienia "nauk o rodzinie" nie tylko odrębną dziedziną, ale i mieszczącą sie w niej dyscypliną - "nauki o rodzinie". Kto to wymyślił?
|
4 |
Dziedzina nauk o rodzinie |
nauki o rodzinie |
2) dziedzinę nauk teologicznych.
|
8 |
Dziedzina nauk teologicznych |
1)
nauki biblijne |
|
2)
nauki teologiczne |
