Uniwersytet Polskiej Akademii Nauk jest szansą na przełom w ustroju szkolnictwa wyższego

Wiceprezes PAN, prof. Paweł Rowiński przedstawił realne założenia do powołania Uniwersytetu PAN. Każdy, kto się z nimi zapozna będzie mógł się przekonać, że Akademia dysponuje znakomitą kadrą naukową, bazą, a co najważniejsze osiągnięciami, które liczą się od lat w skali międzynarodowej. Można nawet zapytać, dlaczego dotychczas nie pojawiało się takie rozwiązanie?

Mam nadzieję, że Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, ale także posłowie Sejmu tej kadencji zainteresują się projektem PAN i szybko podejmą stosowną uchwałę. Potencjał tego środowiska jest zdecydowanie lepszy, niż Uniwersytetu Warszawskiego. Słusznie zatem Prezes PAN mówił w wywiadach o tym, że może to być początek "polskiego Harvardu".

W skład Polskiej Akademii Nauk wchodzi: 5 wydziałów, 8 oddziałów krajowych, 69 Instytutów Naukowych, 7 Stacji Zagranicznych (Moskwa, Paryż, Wiedeń, Rzym, Kijów-Przedstawicielstwo, Berlin- Centrum Badań Historycznych i Bruksela - Biuro Promocji Nauki PolSCA) oraz 9 jednostek pomocniczych typu: biblioteki, muzea i archiwa!

Aż 12 Instytutów Naukowych ma kategorię A+, którą otrzymują najwyżej oceniane jednostki naukowe w kraju. Do realizacji wielu projektów badawczych powoływane są współtworzą konsorcja i centra naukowe, wśród których są takie, które uzyskały status Krajowego Naukowego Ośrodka Wiodącego (KNOW). Powołany do życia w styczniu tego roku PIASt – Polski Instytut Studiów Zaawansowanych - jak pisze prof. Rowiński: Koncentruje się w szczególności na realizacji różnorodnych projektów z zakresu nauk humanistycznych i społecznych, pozostając jednocześnie otwartym na realizację projektów przekrojowych w ujęciu interdyscyplinarnym, tworząc tym samym interdyscyplinarną i międzynarodową platformę współpracy naukowej dla tych dyscyplin.

Podobnie, jak ma to miejsce w kilku przebudzonych polskich uniwersytetach, także w PAN powołano do życia jednostkę (Biuro ds. Doskonałości Naukowej), której zadaniem jest zapewnianie naukowcom wsparcie w przygotowaniu i realizacji grantów ERC, a więc w pisaniu projektów badawczych, przygotowywaniu zainteresowanych do rozmów w Brukseli itp. W planach jest powołanie Międzynarodowej Agendy Badawczej, programy Teaming i powołanie laboratoriów Max Planck Society, które mogłyby powstać w tej perspektywie finansowej UE i w dużej mierze ze środków europejskich.

Wysoki jest potencjał publikacyjny tego środowiska, skoro prawie 14 proc. wszystkich rozpraw polskich w okresie 2013-2016 (Scopus) jest autorstwa uczonych z PAN, a stanowi to ponad 200 proc. więcej publikacji od wydawanych przez kadry Uniwersytetu Warszawskiego i prawie 100 proc. więcej od rozpraw uczonych z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wystarczy zajrzeć na stronę: www. scimagoir.com, żeby przekonać się naocznie, jaką pozycję w światowym rankingu instytucji naukowych zajmują publikacje pracowników PAN.

Na zakończenie prezentacji prof. P Rowiński wymienił najważniejsze cechy, jakie będzie posiadał utworzony Uniwersytet PAN (jako ex definitione uniwersytet badawczy). Są to:

1. Mogą w nim działać jednostki zajmujące się tylko badaniami, o tyle nie ma w nim miejsca na jednostki wyłącznie dydaktyczne.

2. Będzie działać na podstawie znowelizowanej ustawy o PAN.

3. Instytuty PAN posiadają osobowość prawną i dużą autonomię. Instytuty PAN nadal zdobywają dotację statutową na dotychczasowych zasadach

4. Dydaktyka będzie prowadzona zgodnie z najwyższymi standardami -inter- i cross- dyscyplinarnie.

Więcej informacji:www.pan.pl

Być może rektorzy niektórych przynajmniej uniwersytetów powinni zastanowić się nad tym, czy aby nie pójść tą samą drogą. Mam tu przede wszystkim na uwadze możliwość powoływania jednostek badawczych, których kadry będą uwolnione od powinności dydaktycznych oraz zostaną "wykasowane" tzw. etaty tylko dydaktyczne. Jak bowiem prowadzić wykłady i ćwiczenia z kadrą, która od kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu lat nie miała kontaktu z badaniami naukowymi? Rzecz jasna, dotyczy to tych uniwersytetów, które chcą być uniwersytetami badawczymi. Tymczasem polityka resortu chyba zmierza w takim kierunku, by nadać owe uprawnienia kilu uczelniom państwowym, mimo że wiele jednostek ma w nich kategorię B, a nawet C.

W związku z tym, że kilka dni temu publikowałem List Otwarty Rady Naukowej Instytutu Slawistyki PAN uważa za stosowne upowszechnienie także odpowiedzi na ten List Prezesa PAN, prof. Jerzego Duszyńskiego:

Szanowni Państwo, w pierwszych dniach kwietnia 2017 r. wyraziła sprzeciw wobec trybu prowadzenia prac nad reformą Polskiej Akademii Nauk i wykluczenia z dyskusji Instytutów PAN. Ten sprzeciw był w formie listu otwartego, którego adresatem był prezes Polskiej Akademii Nauk. Jak rozumiem Rada Naukowa Instytutu Slawistyki PAN ten sprzeciw następnie rozszerzyła na protest przeciwko trybowi wprowadzania do obiegu społecznego sprawy zmian w ustawach o PAN, szkolnictwie wyższym oraz o nadawaniu stopni i tytułów naukowych, adresowany do Prezydenta RP, Premier RP oraz Wicepremiera i Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Pod tym protestem zbierane były podpisy na stronie internetowej. Jak informuje przewodniczący Rady Naukowej Instytutu Slawistyki PAN prof. Ryszard Grzesik w liście przewodnim do ewentualnych sygnatariuszy protestu, podpisy zbierane będą do dnia poprzedzającego seminarium z udziałem Ministra Jarosława Gowina. Następnie głosy poparcia dla protestu miały być przekazane Pani Dyrektor Instytutu Slawistyki PAN, by mogła je zabrać na to seminarium – stanowiło by to dodatkowe wspomożenie jej argumentacji. Chciałbym ustosunkować się do wspomnianych wyżej: sprzeciwu i protestu.

Uwagi ogólne:

1. Sprzeciw i protest odbieram jako wyraz troski o losy naszego środowiska i nauki w Polsce, ale też i pewnego zagubienia. Przyjmuję, że za to zagubienie ponoszę pewną odpowiedzialność.

2. Szanuję każdą inicjatywę i chęć współpracy. Deklaruję swoją wolę współpracy. Apeluję o współpracę, także ze strony instytutów PAN. Zarówno stanowisko pani Dyrektor Instytutu Slawistyki PAN, to które komunikowała premierowi Jarosławowi Gowinowi podczas seminarium, jak i wynik internetowego protestu nie są mi znane. Apeluję o zaufanie. Wiadomo, że cennymi walorami naszego środowiska są zaufanie i współpraca. Ich deficyt utrudnia naszą pracę naukową, ale i pracę organizatorską.

3. Od środowiska PAN, jeśli chce ono zachować swój wysoki prestiż, wymagane jest aby jego sprzeciwy i protesty były przemyślane i faktograficznie uzasadnione. Osłabiają ten prestiż świadectwa zagubienia i dezorientacji naszego środowiska.

Uwagi dotyczące sprzeciwu:

4. Prace nad nowelizacją ustawy o PAN toczą się póki co w wąskim gronie. W tej fazie bierze w nich głównie udział: kierownictwo PAN, komisja złożona z 10 dyrektorów Instytutów PAN oraz kilku ekspertów (między innymi prawników). Wypracowywana jest koncepcja, rozpoznawane są warunki niezbędne do pomyślnego dla PAN wprowadzenia tej nowelizacji. Praca na tym wstępnym etapie jest moim zdaniem niemożliwa w gronie: 330 akademików, 69 dyrektorów instytutów PAN, 69 przewodniczących rad naukowych oraz 92 przewodniczących komitetów naukowych i problemowych PAN, w sumie około pięciuset osób.

5. To, że pracujemy nad koncepcją Uniwersytetu PAN (UPAN) jest powszechnie wiadome. Do tej pory, tylko jedna osoba poprosiła o dodatkowe włączenie do grona naszej „dyrektorskiej” komisji ds. Ustawy o UPAN i została włączona.

6. Poza dwoma pisemnymi wypowiedziami (od członka kierownictwa PAN, przewodniczącego Rady Kuratorów Wydziału IV i od dyrektora jednego z instytutów PAN), żadne uwagi jeśli chodzi o nowelizowaną ustawę o PAN nie napłynęły ani do mnie, ani do prof. Pawła Rowińskiego, ani do „dyrektorskiej” komisji ds. UPAN. Nic mi nie jest wiadomo o aktywności Rady Naukowej Instytutu Slawistyki PAN w tym względzie, ani o aktywności innych rad naukowych, które poparły sprzeciw i protest. Żaden z ich przedstawicieli nie wyraził potrzeby spotkania ze mną.

Wyrażam podziękowanie radom naukowym, które od protestu się zdystansowały i przyjmuję to za wyraz zaufania i zrozumienia sytuacji.

7. Postulaty dotyczące nowelizacji Ustawy o PAN przez dwa lata opracowywała tzw. Komisja prof. Jerzego Brzezińskiego, ale nie znalazły one przychylności decydentów a ponadto zmieniła się sytuacja w jakiej przyszło nam teraz działać. Komisja prof. Brzezińskiego pracowała, gdy nie było nawet mowy o kwestiach Ustawy Kominowej i Ustawy 2.0.

8. Wkrótce będzie gotowy pierwszy projekt koncepcji UPAN i legislacyjnych założeń nowelizacji Ustawy o PAN, która pozwoliłaby ustawowo na powstanie UPAN. Wtedy rozpoczną się szerokie konsultacje w gronie korporacji, dyrektorów instytutów PAN, przewodniczących rad naukowych instytutów PAN i przewodniczących komitetów. Tym gremiom przedstawimy nasz projekt, będzie wtedy czas na dyskusje. Osoby z tych gremiów będą proszone o pisemne uwagi do naszej propozycji.

9. Praca nad koncepcją UPAN musiała być upubliczniona nawet na wstępnym etapie. Wymagała tego sytuacja intensywnej pracy, zainicjowanej przez MNiSW, nad nową konstytucją nauki w Polsce i nad Ustawą 2.0. Włączenie motywu PAN do tych prac było moim zdaniem koniecznością.

10. Mimo wstępnych etapów pracy nad projektem UPAN w miarę możliwości o koncepcji UPAN informowaliśmy:

a. Prezes PAN na spotkaniu z dyrektorami kampusu Ochota, z dyrektorami instytutów PAN (22 marca br.) i na zebraniu Wydziału II,

b. wiceprezes PAN prof. Edward Nęcka – na spotkaniu z dyrektorami instytutów i przewodniczącymi komitetów Wydziału I (20 kwietnia br. ), prof. Andrzej Rychard oraz prof. Celina Nowak (członkowie Komisji “dyrektorskiej” ds UPAN) na plenarnym posiedzeniu Wydziału I (13 kwietnia br.),

c. wiceprezes PAN prof. Jerzy Czuczwar spotkał się z Wydziałem V,

d. wiceprezes PAN prof. Paweł Rowiński na spotkaniach z kierownikami studiów doktoranckich, z kilkoma radami naukowymi Wydziału III, z Radą Dyrektorów i z samorządem doktorantów.

11. Wszystkich członków naszej społeczności i nie tylko, informowaliśmy w wypowiedziach medialnych o tym, że podjęliśmy działanie w kierunku utworzenia UPAN. Te wypowiedzi były niezbędne, aby włączyć wątek PAN do dyskusji na forum NKN.

Uwagi dotyczące protestu:

12. Protest zaczyna się następującym ustępem: “Rada Naukowa Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk (Uchwała 24/2017) z niepokojem odnotowuje brak rzetelnej polityki informacyjnej oraz transparentnej i demokratycznej debaty nad planowanymi zmianami w ustawach o PAN, szkolnictwie wyższym oraz o nadawaniu stopni i tytułów naukowych. Informacje, docierające do nas z mediów, strony internetowej MNiSW czy incydentalnych spotkań z przedstawicielami Ministerstwa, budzą obawy, że planowane w dotychczasowym trybie reformy przynieść mogą skutki odwrotne od zamierzonych…”

13. Od ponad roku MNiSW pracuje nad nową ustawą o szkolnictwie wyższym. Rada Narodowego Kongresu Nauki spotyka się co miesiąc. Jestem członkiem tej pięćdziesięcioosobowej Rady. Organizowane są też co miesiąc konferencje przygotowawcze Narodowego Kongresu Nauki (NKN). Odbyły się one w Rzeszowie, Toruniu, Wrocławiu, Katowicach, Poznaniu, Lublinie i Gdańsku. W maju 2017 r. takie spotkanie odbędzie w Łodzi, a w czerwcu 2017 r. w Warszawie. We wrześniu 2017 r. w Krakowie odbędzie się Narodowy Kongres Nauki, na którym premier Jarosław Gowin przedstawi projekt Ustawy 2.0. Na każdą z tych konferencji można się było zarejestrować jako uczestnik. Również prace Rady NKN są jawne. Ogólnie dostępna jest strona internetowa NKN (nkn.gov.pl) na której upubliczniane są zarówno materiały ze spotkań Rady NKN jak i poszczególnych zjazdów przygotowawczych NKN. W mojej opinii zarzut, że tryb prac nad tą ustawą jest niedostatecznie konsultowany ze środowiskiem naukowym rozmija się z prawdą.

14. W lutym 2016 MNiSW ogłosiło konkurs na opracowanie założeń Ustawy 2.0. Wpłynęło 15 propozycji. Ostatecznie trzy zwycięskie zespoły przedstawiły takie założenia. 1 marca 2017 roku na Politechnice Warszawskiej odbyła się oficjalna prezentacja projektów: prof. Marka Kwieka (UAM), profesora Huberta Izdebskiego (SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny) oraz dr hab. Arkadiusza Radwana (Instytut Allerhanda). Te obszerne dokumenty są dostępne na stronie internetowej NKN.

15. Nie znam żadnej analizy tych trzech propozycji założeń do nowej ustawy o szkolnictwie wyższym, które wypłynęły z naszego środowiska. Nic mi nie jest wiadomo o aktywności Rady Naukowej Instytutu Slawistyki PAN w tym względzie.

16. W trzech wspomnianych wyżej założeniach do Ustawy 2.0, o PAN jest jedynie kilka wzmianek (patrz załącznik 1). Ten fakt i wydźwięk tych wzmianek były dla mnie niepokojące, bowiem Ustawa 2.0 traktowana jest jako ważny element nowej konstytucji nauki w Polsce. Tym samym utwierdziło mnie to w słuszności podjęcia przez nas projektu UPAN.

17. Prezentacja założeń Ustawy 2.0 będzie miała miejsce za kilka miesięcy (wrzesień 2017 r. ). Już teraz jednak wyłaniają się pewne obszary konsensusu w radzie NKN. Jest bardzo prawdopodobne, że to całe uczelnie będą kategoryzowane i finansowane. Z perspektywy instytutów PAN jest to o tyle istotne, że gdyby zostały one włączone do uczelni, a są głosy, że tak właśnie powinno się stać, utraciłyby one osobowość prawną i z biegiem czasu również swoją integralność.

18. Obraz nauki w Polsce bez PAN jest wielce niepełny i nowa konstytucja nauki w Polsce też byłaby niepełna. Bierność środowiska PAN w toczących się dyskusjach nad reformą nauki w Polsce byłaby wielkim błędem. Dlatego włączyliśmy się mocno w prace NKN, dlatego wprowadziliśmy
tam wątek PAN i dlatego już teraz mówimy o projekcie UPAN. Na kwietniowym spotkaniu NKN w Gdańsku, Uniwersytetowi PAN poświęcone było jedno z seminarium, prowadzone przez wiceprezesa PAN prof. Pawła Rowińskiego (prezentacja prof. Pawła Rowińskiego z tego seminarium jest dołączona do
mojej odpowiedzi Radzie Naukowej Instytutu Slawistyki PAN). Seminarium to spotkało się z wielkim zainteresowaniem. Padło na nim kilka głosów krytycznych ze strony przedstawicieli czołowych uczelni w Polsce. Padło pytanie, po co nam jeszcze jeden uniwersytet w kraju. Padł zarzut,
że nasza koncepcja tworzyłaby nieuczciwą konkurencję w naszym krajowym systemie nauki, a na efekty pojawienia się UPAN na dobrej pozycji w europejskich i globalnych rankingach uczelni przyjdzie nam poczekać kilka lat. Najkrótszą odpowiedzią na te głosy jest to, że chcemy podjąć się utworzenia uczelni małej rozmiarem i dużej ogólnym poziomem doskonałości naukowej, która mogłaby konkurować z czołowymi uczelniami w Europie i na świecie.

Jesteśmy świadomi, że na pojawienie się w globalnych rankingach przyjdzie nam czekać ze względów formalnych kilka lat, ale te lata poświecimy na ugruntowanie naszej doskonałości tak, aby ostatecznie naprawdę uplasować się w tych rankingach zgodnie z naszymi aspiracjami. Składamy bardzo poważną propozycję, bo potencjał merytoryczny i osiągnięcia środowiska PAN są w skali kraju wyjątkowe i poważne. Udokumentował to w swoim wystąpieniu wiceprezes PAN prof. Paweł Rowiński.

19. Osoby kwestionujące zasadność naszego projektu UPAN już na tak wstępnym etapie, biorą na siebie odpowiedzialność, że nauka i szkolnictwo wyższe w Polsce będą i w przyszłości ponosić wizerunkową klęskę. Chyba, że koledzy z tych czołowych uczelni są przekonani, iż w kilka lat awansują na czołowe miejsca światowych rankingów. Proszę, aby to zadeklarowali tak jak my deklarujemy.

20. Przed nami jeszcze bardzo dużo pracy jeśli chodzi o koncepcję UPAN. Jest to projekt trudny także dlatego, że musimy przekonać decydentów i społeczność uniwersytecką, że jest to projekt istotny dla przyszłości nauki w Polsce i szkolnictwa wyższego w Polsce. Projekt dla naszego wspólnego dobra, który może zmienić międzynarodowy wizerunek nauki w Polsce. Jestem głęboko przekonany, że tak właśnie jest. Liczę, że w
kampanii informacyjnej znajdę zrozumienie i wsparcie w społeczności PAN. Wyrazy niezrozumienia sytuacji i fałszywe jej odczytywanie osłabiają nas.

Uwagi końcowe

Szersze włączenie się PAN do dydaktyki uważam za korzystne dla naszego kraju i naszej instytucji. Mamy wielki potencjał, który budowało kilka pokoleń pracowników PAN. Nie można tego rozproszyć i roztrwonić. Korzystając z tego unikalnego w skali kraju potencjału, mamy wielką szansę na utworzenie UPAN, uczelni liczącej się w Europie i świecie. W swoim wystąpieniu na poznańskim zjeździe przygotowawczym NKN
https://www.youtube.com/watch?v=haNGV9GyXkg) apelowałem, aby na zagadnienia nauki w Polsce patrzeć szerzej niż nasza krajowa perspektywa.
Skupmy się na konkurencji z uczelniami w Europie i na świecie, a nie między sobą.

Maturalne potyczki polityczne w mediach

Politycy już jakiś czas temu dali się wciągnąć w medialną grę o ocieplanie własnego wizerunku, by być lepiej odbieranymi w społeczeństwie i skuteczniej zabiegać o głosy wyborców. Rozpoczęte wczoraj egzaminy maturalne stały się znakomitą okazją dla dziennikarzy, by naciągnąć swoich interlokutorów na zwierzenia z egzaminu dojrzałości.

Swobodna rozmowa w rozgłośni radiowej czy w redakcji pisma wygasza mechanizm samokontroli, toteż szybko wychodzi na jaw potrzeba błyśnięcia przed młodymi, podlizania się im w dniu pełnym napięcia, stresu i obaw o własną przyszłość. Politycy o nią troszczyć się nie muszą, szczególnie wówczas, kiedy reprezentują wysokie stanowiska w państwie. Nawet po odejściu z salonu i zaprzestaniu pilnowania żyrandola wydaje im się, że mają jeszcze szansę zagrać z młodym pokoleniem w ingracjację.

W mediach społecznościowych zawrzało z samego rana, kiedy najpierw na stronie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego wysokiej klasy specjalista od komunikacji publicznej zamieścił życzenia z ortograficznym błędem (Życzymy tegorocznym maturzystą):

Dla ocieplenia wizerunku ministra Piotra Glińskiego wydobyto szybko informację sprzed tygodnia o tym, że za kilka miesięcy przyjdzie na świat jego drugie dziecko, zaś ów analfabetyczny wpis szybko wykasowano. Dla podtrzymania jakże charakterystycznej dla Polaków miłości do nowonarodzonych szybko upowszechniono kolejny news, że Robertowi Lewandowskiemu już urodziła się pociecha płci żeńskiej, której dano na imię Klara. To znaczy, że "idzie" na pokój, a nie na wojnę. Można zatem odpuścić złośliwości ministrowi A. Maciarewiczowi.

Wstydliwa wpadka ministerstwa okazała się niczym wobec wspomnień b. prezydenta RP Bronisława Komorowskiego, który przyznał, że nie tylko ściągał na maturalnym egzaminie z matematyki, ale też pomagali mu w tym nauczyciele.

"– Matematyka poszła mi bardzo dobrze dzięki bardzo solidarnej współpracy z kolegami i koleżankami, ale także - nie ukrywam - pomogli nam nauczyciele, no i zdałem matematykę. Po wielu, wielu latach okazało się, że nauczycielka od matematyki to późniejsza żona mojego kolegi z obozu internowania – przyznał Komorowski."

Tylko patrzeć, jak zajmie się tą sprawą prokuratura lub IPN, bo kto wie, czy nie stały za tym jakieś służby?

Tymczasem do zatarcia niegodnego wybryku prezydenta ruszyli internauci z opozycji wobec obecnego obozu władzy. Wprawdzie nie znaleźli żadnego haka na prezydenta Andrzeja Dudę, ale szybko wynaleźli w swoich archiwach domowych (To chyba jacyś polityczni kronikarze?) wspomnienie oraz wywiad prezesa Prawa i Sprawiedliwości - Jarosława Kaczyńskiego.

"Wyłudzona" w powyższy sposób matura z matematyki B. Komorowskiego okazała się przysłowiowym pryszczem wobec faktu, że dziś najważniejszy polityk prawicy przyznał się w swojej książce z 2011 r. do czegoś znacznie poważniejszego, a mianowicie: ""(...) Prawdopodobnie nielegalnie skończyłem 11. klasę i zdałem maturę, a potem poszedłem na studia" (...) Otóż zdarzyło mi się nie zdać z 10. do 11. klasy i mimo to wylądowałem w ostatniej klasie, a następnie po odkręceniu tego znalazłem się w liceum na Woli".

Kiedyś byliśmy najweselszym obozem w krajach socjalistycznych, teraz zaś w krajach Unii Europejskiej. Młodzież tymczasem przystępuje do kolejnych egzaminów. Być może któryś maturzysta lub któraś z maturzystek nosi w plecaku buławę przyszłej władzy? Niech nie udziela wywiadów.

Anonimowa socjoblogerka odmitologizowuje m.in. środowisko polskiej socjologii

Zupełnie przypadkowo natrafiłem w sieci na blog prowadzony przez panią profesor (chyba uczelnianą), która reprezentuje stołeczną socjologię. Jak na uczoną nie posiada cywilnej odwagi, skoro zamieszczane od 31 stycznia 2013 r. wpisy są anonimowe. Dokonywane są jednak dość regularnie, konsekwentnie, bo co kilka dni, a zatem pisze je dla sobie znanych odbiorców.

Socjobloger- bo taki jest jej zdepersonalizowany pseudonim (nick), identyfikator - potwierdza swoją publicystyką, że w środowisku akademickiej socjologii ma się czego obawiać. Tylko w ukryciu może pozwolić sobie na krytykę zdarzeń, osób, rozpraw naukowych i literatury pozanaukowej bez stawienia czoła jej adresatom czy aktorom. No cóż, socjologia jest zatem w ustawicznym kryzysie, o czym świadczą także dzieła naukowe wielu jej klasyków w kraju i poza granicami.

Wpisy socjoblogerki są interesujące, miejscami bardzo ironiczne, metaforycznie dekonstruujące błędy, patologie, dysfunkcje, ale i problemy, z którymi nie radzą sobie współcześni uczeni o różnym statusie. Zapewne socjoblożka nie ma takich problemów, ale też nie kryje swoich słabości, wątpliwości czy nawet drobnych niepowodzeń. Z treści wpisów możemy wiele dowiedzieć się o socjologii naukowej w Polsce i recepcji dzieł z tej dyscypliny naukowej zagranicznych autorów. Socjoblogerka śmiało "uderza" w przedstawicieli polskich elit opiniotwórczych w osobach socjologów, politologów czy filozofów, ale także w biurokratyczne decyzje władz Polskiej Akademii Nauk czy mało eleganckie postawy w Polskim Towarzystwie Socjologicznym.

Jest też autorka tego bloga komentatorką polityki resortu nauki i szkolnictwa wyższego, ale i bieżących wydarzeń w świecie. Dość łatwo można zorientować się w jej światopoglądzie i ideologicznej "skrętności". Dla mnie nie ma to znaczenia, gdyż ważna jest umiejętność racjonalnego analizowania fenomenów naszego życia, także naukowego.

Sądzę, że słabością socjolożki jest zbyt duża skrótowość wypowiedzi, w większości postów - powierzchowność własnych relacji i interpretacji omawianych kwestii. Kiedy omawia przykładowo konferencje socjologów, to nie dowiemy się o nich zbyt wiele, poza jej ogólnikową opinią, asocjacją czy wrażeniem. Podobnie jest z recenzjami książek. Nie ulega jednak wątpliwości ich bliski związek z blogowaniem w stylu instant. Na tym polega tez siła i wartość blogowania, że każdy może być sobą, pisać o tym, co chce, jak chce i dla kogo chce.

Nie wiem, czy socjoblogerka ma stałych czytelników. Z wpisów wynika, że żaden z jej postów nie był komentowany. Być może dlatego, że trzeba się zarejestrować, a więc i ujawnić swoje dane adresowe. Nie każdy lubi uczestniczyć w tak asymetrycznej relacji. Dla zachęty przywołam zatem niektóre z problemów czy tematów:

* Źle się dzieje w redakcji "Studiów Socjologicznych":

To już trzeci w ostatnim czasie „kamyczek do ogródka” tego ważnego pisma socjologicznego figurującego na liście ERIH i nieźle punktowanego. Nie tak dawno temu nie udało się znaleźć cytowanego w jednym z artykułów fragmentu w pozycji literaturowej, do której stosowny przypis odsyłał, innym razem wart głębszego namysłu okazał się tekst traktujący o „małych ojczyznach” reifikujący to – nie do końca słusznie przypisywane Ossowskiemu znane pojęcie- a teraz (nr 1/2017) można przeczytać w cytowanym przez autora, Jana Domaradzkiego, fragmencie co następuje: „… gdy ukarzą, jak bardzo ludzie są podobni…” (s. 314). I nie chodzi tu o ukaranie, ale o ukazanie… Ciekawe, jaki poziom (formalny i merytoryczny) będą prezentowały polskie czasopisma, jeśli – nie można wszak chyba tego wykluczyć – któreś z nich dostanie kiedyś lepszą punktację albo trafią na jakąś jeszcze bardziej prestiżową listę.

"Już nie podobno, ale na pewno w nr 1/2015 „Studiów Socjologicznych” na s. 45 znajdujemy jako motto artykułu cytat: „Polska socjologia empiryczna bada głównie świadomość ludzi, a lekceważy pozaświadomościową stronę życia społecznego” oznaczony jako {Sułek 2002, s. 121}, a już na następnej stronie tę samą myśl podaną już bez cudzysłowu i oznaczoną jako {Sułek 2002, s. 123}. Rodzi się więc pytanie, czy znany z precyzji i staranności Autor istotnie powtarza się raz po raz, czy może zachodzi tu inna ewentualność. Co ciekawe, jeśli sprawdzić źródło, czyli zajrzeć do książki Antoniego Sułka „Ogród metodologii socjologicznej”, nie znajdziemy tam ani wzmiankowanego cytatu na s. 121, ani też bardzo podobnego sformułowania na s. 123."

* Niezrozumiałe uprzedzenia członków rady naukowej jednego z instytutów:

" (...)w środowisku naukowym nie powinno nikogo dziwić, że doktorant piszący pracę z zakresu socjologii wiedzy chce odwołać się do określenia Ludwika Flecka „kolektyw myślowy”. To dobre określenie i warto je przypominać tym bardziej, że koncepcje Flecka okazały się prekursorskie wobec znanej teorii „paradygmatów” Kuhna, a zwłaszcza dlatego, by realizować postulat „umiędzynarodowiania nauki polskiej”, czyli uświadamiać Kolegom na Zachodzie, że polscy badacze nierzadko wyprzedzali zagraniczne sławy, tylko że mało kto o tym wie. Dlatego musi budzić zdziwienie nieprzejednane stanowisko Rady Naukowej jednego z instytutów socjologii, która nie wyraziła zgody na użycie tego określenia w tytule rozprawy doktorskiej pod tym tylko pretekstem, że słowo „kolektyw” może źle się kojarzyć i prezentować polską naukę w złym świetle. Tym samym jednak właśnie ta Rada zaprezentowała się nieszczególnie, (...)

* Nonsens powinności publikowania w czasopismach naukowych z Listy Filadelfijskiej czy ERIH:

Mimo prowokacji Sokala prestiż tzw. listy filadelfijskiej nie uległ osłabieniu – nadal polskim naukowcom wpajany jest bezkrytyczny podziw dla zamieszczanych tam tekstów, reprezentujących jakoby najwyższy światowy poziom. I nic w tym nie zmienia fakt, że poziom tych tekstów okazuje się niejednokrotnie kompromitujący (vide: „Modne bzdury”). Podobnie rzecz się ma z listą ERIH – choć utworzona przez prywatną firmę, zamknięta i nie aktualizowana, w dodatku nigdy nie poddawana merytorycznej ocenie (a do wpisania na nią pisma wystarczyło wypełnienie przez dowolną redakcję ankiety) – wciąż jest fetyszyzowana przez urzędników MNiSW: publikacja w piśmie z tej listy jest kryterium awansu naukowego i decyduje o wyniku starań o grant.

* O manipulacji GUS danymi statystycznymi w wyniku... zmian definicji kategorii pojęciowych:

"Przynajmniej jeśli próbuje się zrobić jakikolwiek użytek ze statystyki, a zwłaszcza tej jej wersji, jaką uprawia GUS. Niemal z roku na rok zmienia się tam definicje podstawowych pojęć (przykładowo: raz gospodarstwem rolnym jest obszar powyżej 1 ha, innym razem poniżej), mnoży nie zawsze potrzebne dystynkcje (siedziba gospodarstwa i siedziba użytkownika), nie uwzględnia skutków decyzji administracyjnych (w wyniku czego z roku na rok lub nawet z dnia na dzień może o 50% wzrosnąć lub zmaleć liczba zatrudnionych w rolnictwie – bo raz kryterium jest praca w gospodarstwie, a raz uzyskiwanie dochodu), a nawet gubi dane (bo np. na skutek przyjmowanych progów powyżej lub poniżej 1 ha wypadają z rachunku gospodarstwa o powierzchni akurat równej 1 ha) itd."

* Przyczyny braku innowacyjności polskich uczonych :

dziś uprawianie nauki przypomina coraz bardziej pracę na akord (bo parametryzacja), sportową rywalizację (konkurencja o środki i akademicki kanibalizm), wreszcie ćwiczenie w konformizmie środowiskowym (uległość wobec uznanych paradygmatów, bo nic innego nie ma szansy na publikację).


* Nonsensowne marzenie (nie tylko) ministra J. Gowina :

Marzeniem min. Gowina jest, by polskie uniwersytety znalazły się choć trochę bliżej światowej czołówki. Niedościgłym wzorem jest tu oczywiście amerykański Harvard, którego budżet przekracza wszystkie wydatki na szkolnictwo wyższe w całej Polsce. A o tym, jakimi zasadami kieruje się ta najlepsza na świecie uczelnia, można przeczytać w najnowszym numerze „Forum” (24/2016). W artykule o zięciu Donalda Trumpa (niejakim Jaredzie Kuzhnerze) czytamy, iż przyjęto go na Harvard, kiedy jego ojciec ofiarował tej uczelni dotację w wysokości 2,5 mln dolarów. Być jak Harvard? Nic prostszego.

* Autokolonizacja, depolonizacja i wasalizacja polskiej nauki w resortowej strategii jej umiędzynarodowienia:

… dokonuje się m.in. w ten sposób, że projekty badań albo teksty polskich autorów – nawet te, które mają być realizowane w Polsce lub tutaj publikowane – są coraz częściej kierowane do recenzentów zagranicznych.
Tylko czy aby na pewno jest to najlepszy adres, jeśli w wielu sprawach owi recenzenci zagraniczni są absolutnymi ignorantami. (...)

Jaka szkoda, że zagraniczni autorzy nie czują się w obowiązku poddawać swoje teksty recenzji polskich autorów, co przecież bardzo podniosłoby poziom zachodniej nauki! Nie zaniedbują za to domagać się przy każdej okazji, by polscy autorzy trzeba czy nie trzeba powoływali się na ich publikacje (nawet na te najbardziej kuriozalne?). Wszystko to oczywiście w trosce o podniesienie sobie wskaźnika cytowalności, co tylko umocni dominującą pozycję zachodniej nauki i utrwali podrzędną pozycję polskiej. (...)

* Trudność w recepcji referatów socjologów:

(...) prof. Jadwiga Staniszkis, nadal piękna i z błyskiem w oku (ale tym razem w niebieskiej sukni) opowiadała zebranym o „nominalizmie bizantyjskim” i „ontologii hipostazy” jako fundamentach rosyjskiej polityki. Mniejsza już o to, czy Putin wie, iż mówi i działa kierując się nominalizmem innym niż zachodnioeuropejski, nieważne też to, czy wszyscy zebrani nadążali za tokiem myśli i skojarzeń Referentki. Podejrzewam, iż większość miała to samo odczucie, co Augustyn wobec kwestii czasu: iż doskonale rozumie, o co chodzi, dopóki nie zada sobie pytania, co właściwie rozumie, a wtedy zdarza się, że przestaje rozumieć.

itd.

Poświęciłem kilka godzin na przeczytanie ponad stu stron blogowych wpisów anonimowej socjolożki. Dopiero wówczas widać, że powtarza się zarówno w odniesieniach do niektórych lektur z klasyki socjologii, jak i w podejmowaniu tych samych kwestii. Może jest w tym jakaś racja, bo przynajmniej widać, że nie zmienia zdania.