Nie denerwujcie ministra edukacji PIS

Zapoczątkowane w Polsce przemiany ustrojowe umożliwiły zmianę ustroju państwa wraz z jego administracją, w tym także oświatą. Na początku transformacji pojawiło się pytanie o to, czy i w jakim zakresie będzie możliwe wypracowanie i przedłożenie spójnej oraz kompleksowej koncepcji systemu szkolnego w społeczeństwie obywatelskim. Trudno bowiem reformować edukację, jeśli nie stworzy się w państwie początkującej demokracji dobrze zorganizowanej i sprawnie działającej oświaty, która pozostawałaby pod kontrolą społeczną i ponadpartyjnej służby administracji publicznej.

W okresie minionego ćwierćwiecza polska szkoła nigdy nie stała się centralnym źródłem zmian gospodarczych, społecznych, kulturowych itp. Jeśli już, to sprzyjała przeniesieniu przez aparatczyków minionego ustroju tych samych mechanizmów i struktur do zarządzania oświatą w sposób instrumentalny.
Błędem wszystkich władz w resorcie edukacji od 1993 r. po dzień dzisiejszy było z jednej strony traktowanie państwa, społeczeństwa oraz fundamentalnych dziedzin życia (gospodarka, kultura, oświata itp.) jako całości, a z drugiej strony wdrażanie projektów zmian w sposób atomistyczny tak, jakby istniały one obok siebie, albo dla siebie z ukrytą intencją sprzyjania tylko jednej z nich. Mam tu na myśli gospodarkę i politykę w warstwie odnoszącej się do sprawowania władzy w edukacji i wobec edukacji, która nie stała się integralnym, całościowym komponentem koniecznych zmian w ramach wzajemnie przenikających się sfer ludzkiej aktywności.

To zdumiewające, że steruje się polską edukacją w sposób najbardziej nieefektywny, nieskuteczny, niegospodarny, biurokratyczny, blokujący jej wewnętrzną innowacyjność. Skutkuje to oporem zarówno wśród środowisk rodzinnych, jak i nauczycielskich, które w państwie demokratycznym i pluralistycznym nie będą sprzyjać etatystycznej ideologii i strategii centralistycznych zmian typu „top-down”.

Populistyczna aktywność władzy toczy się w świecie pełnym obłudy, hipokryzji, pozoru i politycznego kłamstwa. Co gorsza występuje ona przeciwko potrzebom i prawom rozwojowym dzieci i młodzieży podtrzymując grę w rzekomą troskę o wyrównywanie szans edukacyjnych czy wspieranie rozwoju młodych pokoleń. Oświatę zdominowało przekonanie, że można stworzyć z Polski kolonię dla potrzeb globalnego rynku i międzynarodowej rywalizacji o wartości głównie instrumentalne, że można tworzyć kapitalizm z rzekomo „ludzką twarzą” zaniedbując u osób uczących się ich formację osobowościową, społeczno-moralną, estetyczną a nawet fizyczną.

Niestety, ignorancja i arogancja rządzących sprawia, że wyłaniane w wyniku wyborów kolejne formacje władzy w resorcie edukacji zamiast decentralizować i decentrować ustrój szkolny, prowadzi do kreowania rzekomo nowych modeli szkoły w gorsecie centralizmu. Co gorsza, premierzy rządów wszystkich stron politycznych oddawali ministerstwo edukacji narodowej w ręce albo ministrów, albo ich decyzyjnego aparatu władzy, o zaburzonych relacjach komunikacyjnych ze społeczeństwem, załatwiających interesy dla siebie lub dla własnych środowisk partyjnych.

W okresie transformacji edukacja nie stała się źródłem zachodzących w kraju przemian. Polski system powszechnej, obowiązkowej edukacji przedszkolnej i szkolnej nadal jest niedostosowany do:

1) przemian ustrojowych, gdyż ustrój szkolny III RP nie jest demokratyczny, ani nawet prodemokratyczny konserwując typowy dla państwa totalitarnego centralistyczny układ nadzoru i zarządzania. Demokracja wymaga nie tylko społecznej, ale i politycznej dojrzałości od absolwentów szkół, toteż niezmiernie ważne jest przygotowywanie młodego pokolenia do odpowiedzialnego wyboru wartości i podejmowania zgodnie z nimi decyzji;

2) przemian społecznych, bowiem radykalnie lekceważy rodziców oraz prawnych opiekunów dzieci i młodzieży w sytuacji, gdy w świetle Konstytucji i Ustawy o systemie oświaty szkoła ma pełnić rolę pomocniczą wobec rodziny. Traktowanie rodziców czy innych, a pozaszkolnych wychowawców jako pożytecznych partnerów jedynie w umacnianiu autorytetu nauczycieli, dyscyplinowaniu uczniów i wspomaganiu usługowo-materialnemu pozbawia ich w tej placówce podmiotowego wpływu na przebieg procesów wychowawczych własnych dzieci.

3) przemian w nauce, gdyż lekceważy osiągnięcia nauk społecznych i humanistycznych w zakresie psychologii rozwojowej, uczenia się i pedagogiki szkolnej oraz porównawczej, ale też i ekonomicznych w zakresie hamowania rozwoju adekwatnej do nauk o zarządzaniu oraz socjologii kultury makrosystemowego i mikrosystemowego zarządzania instytucjami edukacyjnymi;

4) procesów glokalnych, głównie w zakresie nowych kultur komunikacji, powszechnego dostępu do źródeł informacji i wiedzy oraz włączania nowych technologii jako jednego z kluczowych narzędzi konstruktywistycznej dydaktyki.

W takiej sytuacji edukacja nie wyjdzie z dysfunkcjonalnych rozwiązań, destrukcyjnych ram i toksycznych procesów, gdyż proponuje się jej jedynie zamianę rozwiązań, które takimi wcale nie są i nie będą. Co gorsza, uderzają one w fundamentalny czynnik socjalizacji i wychowania dzieci i młodzieży, jakim jest rodzina.

Oferuje się rozwiązania, które zupełnie pomijają konstytucyjnie oraz wynikające z międzynarodowych konwencji wskazujące na jedynie pomocniczą rolę szkoły wobec rodziny. Wspólnota partycypacji wychowawczej rodziców w szkole publicznej może powstać tylko wówczas, kiedy spełnione zostaną co najmniej trzy współzależne warunki, a mianowicie wzajemności, partnerstwa i jawności.

Szkoła publiczna powinna być wspólnotą edukacyjną, w której procesy kształcenia i wychowania są kreowane przez nauczycieli traktujących edukację jako wspólne zadanie, gdzie powstają one w dialogu i partnerstwie uzgadniania zasad ich generowania oraz gdzie ma miejsce wśród samych pedagogów porozumienie i wzajemne poszanowanie.

Polacy nie powinni apelować o odroczenie proponowanych zmian ustrojowych w szkolnictwie, bo w ten sposób tylko podtrzymują sens partyjnych interesów władzy, która nie jest zainteresowana traktowaniem EDUKACJI JAKO DOBRA WSPÓLNEGO. To dobro jest wciąż upartyjnione.

Nie ministra edukacji należy odwołać. Odwołać trzeba PRL-owski centralistycznie sterowany przez kolejne nomenklatury partyjne system edukacji. Po co derwujecie uśmiechającą się do Polaków Annę Zalewską, która - jak mówiła p. Premier - " kocha szkołę i ma charakter"? Aż p. Prezydent musiał stanąć w Jej obronie twierdząc, że ataki na ministrę " są nieprzyzwoite".

Pedagogika adekwatna

Bardzo podoba mi się powyższe określenie pedagogiki, z którym spotkałem się na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II w Lublinie w czasie międzynarodowej, jubileuszowej konferencji naukowej - "Pedagogika adekwatna na gruncie wielkiej tradycji".

Jedność pedagogiczna budowana jest jak słynna wieża Babel na różnorodności etnicznej i lingwistycznej, a w przypadku teorii pedagogicznych na odmienności aksjologicznej i komunikacyjnej. Pluralizm teorii wychowania i kształcenia stał się dla pokolenia pedagogów przełomu XX i XXI w. już czymś oczywistym, naturalnym, choć zarazem wcale niełatwym czy dobrze przyjętym. Jeszcze nie wszyscy są przekonani, że ten stan pęknięcia, radykalnego odcięcia się polskiej humanistyki od monistycznej, zdegenerowanej ideologicznie pedagogiki socjalistycznej stanie się trwałym osiągnięciem nadchodzących czasów transformacji społeczno-politycznej.

Część nowego pokolenia badaczy wykorzystała tę szansę, by natychmiast ujawnić i przekazać środowisku akademickiemu i społeczeństwu wiedzę zdobywaną w zaciszu osobistych penetracji naukowo-badawczych, w wyniku nawiązywanych od lat kontaktów międzynarodowych z naukowcami krajów wolnych od różnego rodzaju reżimów czy totalitaryzmów. Polska pedagogika stała się wraz z przełomem ustrojowym początku lat 90. XX w. nauką zorientowaną na wartości pluralizmu i demokracji, na społeczeństwo otwarte, na różnice, wielość i obcość, na poszanowanie indywidualnej wolności i uspołecznienie.

Nie zapomniano przy tym o dorobku minionych pokoleń, o wkładzie w rozwój nauki tych, których dzisiaj określamy mianem jej klasyków. W ostatnim dziesięcioleciu pedagogika została wzbogacona o szereg rozpraw naukowych, których twórcy skupili się na swoistym odczytaniu dzieł wybranego przez siebie klasyka nauk o wychowaniu. Nadal jednak musimy zaprzeczać banalności tezy o końcu filozofii, na którą wyrok pierwsi wydali w okresie PRL pozytywiści, doktrynalni marksiści, oferując w zamian jakże wątpliwe i często nikczemne treści kształcenia czy wychowania młodych pokoleń.

Pedagogika, która wyrosła z filozofii, wraz z dziejami jej rozpadu i atomizacji, stała się nie tylko „dzieckiem” niewdzięcznym i zaborczym owego corpus philosophicum, ale i jałowym, miałkim wytworem cywilizacji techniczo-naukowej, poddając się bez reszty etatystycznej i zawładającej polityce totalitarnej, monopartyjnej władzy. Każda teoria czy prąd pedagogiczny stanowią system uporządkowanych procedur na rzecz wytwarzania, regulowania, dystrybucji i działania określonych form prawdy. Nie będąc już odzwierciedleniem zewnętrznej wobec niej rzeczywistości, staje się praktyką społeczną, poprzez którą rzeczywistość nabiera nowych znaczeń i wartości.

Nie ma też w tym kontekście kulturowym możliwości jej ostatecznego „odczytania” czy przeprowadzenia wobec dowolnego podejścia (teorii, nurtu, prądu myśli pedagogicznej) ostatecznej krytyki, gdyż ma ono charakter otwarty. Zawsze dysponowaliśmy własną historią i dziedzictwem kulturowym, co Pierre Bourdieu nazywa habitusem myślenia i zachowania, co pozwala na bycie w centrum ogólnoświatowej debaty o prądach i kierunkach wychowania.

Pedagogika adekwatna nie jest żadnym nowym prądem, teorią, kierunkiem czy szkołą myślenia. To jest zastosowanie logiki do spójnego, konsekwentnego teoretycznie odczytywania pedagogiki zgodnie z prymarnym źródłem jej stanowienia. Nazwa ta wyraźnie zobowiązuje do unikania w pracach naukowych patchworkowych, eklektycznych koncepcji, modeli czy podejść, jeżeli nie potrafimy nadać im logicznie i merytorycznie spójnej struktury.

Pedagogiką adekwatną musi być każda pedagogika, która stoi na gruncie dającej się jednoznacznie rozpoznać antropologii filozoficznej, psychologicznej koncepcji człowieka, wizji społeczeństwa czy ideologii politycznej. Stąd mamy różne pedagogiki adekwatne, jak pedagogika: psychoanalityczna, behawioralna, kognitywna, humanistyczna, personalistyczna, fenomenologiczna, egzystencjalna, religijna, krytyczna, postmodernistyczna, ideologiczna (jak podaje T. Hejnicka-Bezwińska: odwołująca się do ideologii konserwatywnej- ideologii szkoły rzymskiej, ideologii liberalnej - ideologia szkoły ateńskiej czy ideologii radykalnej - ideologii szkoły hellenistycznej) itd.

Klasyfikowanie nurtów myśli pedagogicznej, podobnie jak ma to miejsce w innych naukach humanistycznych np. w filozofii, psychologii, socjologii czy językoznawstwie, wynika zatem z potrzeby uchwycenia różnorodności myśli i sposobów jej uzasadniania w jakąś strukturę (hierarchiczną – wertykalną lub niehierarchiczną, horyzontalną), by mogły stanowić pewien rodzaj myślowej komunikacji ze światem., rozświetlić sytuację zróżnicowania aksjonormatywnego w nauce o wychowaniu, uwydatnić sens dokonań nauki, wywoływać zdziwienie lub utrwalać poczucie słuszności dokonywanych wyborów.

Telewizja Publiczna atakuje harcerzy!

W tym tygodniu miałem spotkanie autorskie na Wydziale Nauk Pedagogicznych Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie, które skupiło wśród uczestników naukowców i studentów tej Uczelni, którzy nie musieli być związani z harcerstwem, ale w jakiejś mierze byli zainteresowani kulisami mojej harcerskiej drogi do pedagogiki.

Nie spodziewałem się, że akurat najnowsza moja książka pt. "Harcerstwo źródłem pedagogicznej pasji" (Kraków 2016) może wzbudzić zainteresowanie akademickiej wspólnoty na Szczęśliwickiej 40, gdyż w pedagogice i dla pedagogiki inne monografie wydawały mi się ważniejsze. Jak się okazuje czytelnicy (także ci potencjalni) są najważniejsi, bowiem to oni rozstrzygają, czy sięgną po publikację danego autora, czy też ominą ją bez poczucia jakiejkolwiek straty.

Dziekan Wydziału Nauk Pedagogicznych PAS prof. APS dr hab. Maciej Tanaś zainicjował w tym roku cykl spotkań z autorami pedagogicznych książek. Pierwsza autorska debata poświęcone była najnowszej monografii prof. dr. hab. Franciszka Szloska pt. "Tożsamość pedagogiki pracy w kontekście przemian systemowych". Niestety, ze względu na obowiązki w Centralnej Komisji nie mogłem w niej uczestniczyć.

Zachęcam jednak już teraz badaczy interesujących się pedagogiką pracy do lektury książki, która stanowi nowe spojrzenie na tę subdyscyplinę nauk pedagogicznych. Cenię Autora za to, że osadził swoje studia metateoretyczne w szeroko rozumianej humanistyce nawiązując tym samym w nowym wymiarze do klasyka pedagogiki pracy, jakim był niewątpliwie prof. dr hab. Tadeusz Nowacki dhc.

Nie będę przywoływał treści autorskiego spotkania ze mną, które przygotowali i poprowadzili adiunkci dr Sylwia Galanciak i dr Marek Siwicki z Zakładu Edukacji Medialnej APS, gdyż miało ono wspomnieniowy charakter z czasów, kiedy byłem czynnym harcerzem, zastępowym, drużynowym, szczepowym aż po pełnioną funkcję Przewodniczącego Ogólnopolskiej Rady Studenckich Kręgów Instruktorskich ZHP.

Być może nawet nie wspomniałbym o tym w blogu, gdyby nie fakt, że w dniu wczorajszym w głównych "Wiadomościach TVP1" został wyemitowany - moim zdaniem - zmanipulowany materiał z harcerzami w roli głównej.

Przyznam szczerze, że tak niegodnej dziennikarsko manipulacji doświadczałem w okresie stanu wojennego w PRL. Wczorajszy materiał TVP1 dotyczył rzekomej analizy dokumentów dotyczących finansowania z budżetu państwa czy środków publicznych, jakimi dysponowały samorządy terytorialne (w tym przypadku chodziło o Mazowsze) różnych fundacji i stowarzyszeń. Nie pokazano i nie przytoczono żadnego dokumentu, który świadczyłby o naruszeniu przez Stowarzyszenie Harcerskie obowiązującego w naszym kraju prawa. Skupiono się na powiązaniach personalnych polityków z fundacjami i stowarzyszeniami, które - jak stwierdzono - "...każą postawić kolejne pytania".

Jak można w ten sposób niszczyć, dezawuować aktywność organizacji pozarządowych, które miały i mają obowiązek rozliczania się z wszelkich dotacji publicznych. Żadnej z wymienionych w tym programie organizacji tego nie wykazano, ale obrzucono je "propagandowym błotem", by przylepiwszy się do nich odwrócić uwagę od innych zapewne wydarzeń z udziałem obecnej formacji rządzącej.

Nie znam żadnej z tych organizacji, ani ich liderów. Nie mogę jednak uwierzyć w to, że Stowarzyszenie Harcerskie, które w tym roku obchodziło 20-lecie swojej działalności, a będące samodzielną organizacją Śródmiejskich Hufców, miało cokolwiek złego na sumieniu. Wystarczy wejść na stronę tej organizacji, by zobaczyć jak perfekcyjnie przygotowała swoich instruktorów do rozliczania się z dotacji publicznych!

Jak można oskarżać harcerzy o rzekomo "brudne pieniądze", tylko dlatego, że w ramach programu Inicjatywy Młodzieżowe, realizowali zadania edukacyjne wspólnie z instruktorami Okręgu Mazowieckiego ZHR-u, a więc ściśle powiązanego ideowo z rządzącą formacją prawicową? O co chodzi? O dotację dla Stowarzyszenia Harcerskiego w wysokości ... tylko trzymajcie się mocno krzesła, żeby nie spaść z wrażenia ... 37,5 tys. zł.?

Czy któryś z niedouczonych dziennikarzy ma świadomość, że narusza w ten sposób dobre imię społecznej organizacji, szkaluje harcerską służbę tych, którzy zgodnie z prawem uzyskali dotację na statutową działalność? Opracowany i dotowany program wychowawczy został skierowany do młodzieży gimnazjalnej oraz uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Czy rzeczywiście warto, by telewizja publiczna fałszowała rzeczywistość wybiórczymi informacjami, insynuacjami?

Może dziennikarz TVP1 (ciekawe, kto go tak wykształcił) zajrzy na stronę Stowarzyszenia Harcerskiego i Mazowieckiego ZHR - skoro nie raczył porozmawiać z instruktorami obu Związków - i poczyta, na jakie formy spędzenia wolnego czasu, rozwijania zainteresowań młodzieży i jej pasje zostały wydane te środki?

Czy rzeczywiście jest coś złego w tym, że Stowarzyszenie Harcerskie otrzymało dotację od Prezydent m. st. Warszawy Hanny Gronkiewicz-Waltz ? A od kogo miało je otrzymać, skoro są to środki samorządu?! Czy popełniono błąd, bo Prezydent Warszawy jest "powiązana" z X-em, Y-ekiem czy Z-etem albo z fundacją "współpracującą" z córką innego X-a itd., itd.?

Dotrwałem do końca tego propagandowego materiału, by dowiedzieć się, że instruktorzy harcerscy popełnili jakiś ciężki grzech prowadząc warsztat "Seksualność młodzieży", którego tematem było:

Pozwalać czy nie pozwalać na spacery wieczorową porą i co się z tym wiąże?
Co zrobić, gdy harcerze oglądają tzw. świerszczyki?
Co zrobić, gdy na obozie dziewczynka po raz pierwszy miesiączkuje?

Doprawdy, to aż tak źle jest z dziennikarstwem w telewizji publicznej??? Czyżby powstawała nowa wersja "Pani Dulskiej"? Wstyd.

To jest kolejny już sygnał o podjęciu przez rządzących polityków działań niszczących w Polsce jeden z fundamentów społeczeństwa obywatelskiego jaki stanowią organizacje pozarządowe, a więc te, których upełnomocnianiem w pierwszych latach transformacji ustrojowej zachwycał się i badał obecny wicepremier rządu, socjolog i ekonomista prof. dr hab. Piotr Tadeusz Gliński. Coraz bardziej żałosny staje się obraz walki politycznej za wszelką cenę, także za cenę demokracji deliberatywnej, partycypacyjnej na rzecz ...?

Politolodzy, socjolodzy, historycy, ale i pedagodzy będą mieli o czym pisać przez najbliższe lata i co badać, by udokumentować dewastację wartości polskiej transformacji przez kolejne rządy - począwszy od 1993 r.