Skuteczne zdziwienie na sesji Planu Daltońskiego

 

 

 

Do Łodzi przyjechało ok.100 nauczycielek z całej Polski na XII Międzynarodową Daltońską Konferencję Naukowo-Implementacyjną. W piątek miały możliwość wejścia do szkół podstawowych, w których ich koleżanki pracują zgodnie z modelem edukacji konstruktywistycznej Helen Parkhurst określaną jako Plan Daltoński. Jeśli ktokolwiek ma dziecko w wieku przedszkolnym lub wczesnoszkolnym,  a w środowisku zamieszkania jest przedszkole i szkoła, w których edukuje się dzieci zgodnie z tą koncepcją, to ma szczęście, by jej/jego dziecko uczyło się w warunkach nie tylko adekwatnych do obecnych warunków życia, ale radykalnie je wyprzedzających.

Nie będę w tym miejscu wyjaśniał, na czym polega edukacja Planu Daltońskiego, bo wczoraj wskazałem na właściwe źródła na ten temat, ale mogę z pełną odpowiedzialnością potwierdzić, że tak samo znakomicie sprawdza się w XXI wieku jak pedagogika Marii Montessori. Nareszcie odzyskują swoją zaktualizowaną wersję podejścia do kształcenia i wychowywania dzieci, które cechuje w pełni podeście humanistyczne, spersonalizowane, uwzględniające różnice indywidualne dzieci, ale zarazem je uspołeczniające. 

Trzeba uwielbiać pracę z dziećmi, pielęgnować ich indywidualność oraz zaspokajać ich potrzebę uznania i przynależności, by dzięki introjekcji wartości odkrywały własne człowieczeństwo i szanowały je u innych osób, bez względu na ich wiek, status społeczny itp. Nauczyciele Planu Daltońskiego nie są zatem biologicznymi "daltonistami" w wielobarwnym świecie, ale wprost przeciwnie, nadają mu kolorystykę autentycznych uczuć, doznań, wrażeń, postrzeżeń, dźwięków, smaków i zapachu, bo edukacja jest wielozmysłowa. Jakże charakterystyczny jest dla pedagogów autentyzm, bycie sobą, kreatywność,  zaangażowanie, wewnętrzna motywacja i radość życia. 

Prof. UŁ Jolanta Bonar odwołała się w swoim wystąpieniu do programu jednej z tzw. telewizji śniadaniowych, która wyemitowała wywiad młodego "dziennikarza" z nauczycielką i uczniami szkoły publicznej Wodzisławiu Śląskim. Jedną z form pracy w szkole podstawowej była zmiana organizacji procesu kształcenia polegająca na tym, że przez cztery dni tygodnia uczniowie przychodzą do szkoły na obowiązkowe zajęcia zaś w piątek ich nie mają, bowiem realizują zadania dydaktyczne metodą projektu. 

"Reporter" sprowadził to rozwiązanie do tezy - "w tej szkole nauka trwa tylko cztery dni w tygodniu". Niekompetentny "dziennikarz" postanowił wzmocnić sensacyjnych charakter swojego przekazu, toteż podszedł do jednego z uczniów i zapytał go: "Czy to prawda, że zajęcia w  piątek są fajne i dlaczego?" Nie wiedział, że nawet w tak potocznej sondzie, trzeba umieć zadawać pytania i wiedzieć, komu je postawić. We mnie wywołało to skuteczne zdziwienie, bowiem ów interviewer chyba nie był na zajęciach z metod prowadzenia wywiadu i rozmowy.

Jolanta Bonar  przedstawiła dwie perspektywy prowadzenia badań dzieci oraz konstruowania dla potrzeb edukacji podejścia dydaktycznego, wychowawczego i opiekuńczego. Pierwsza z nich dotyczy tego, jak pojmujemy dziecko i dzieciństwo, co rozumiemy przez mechanizmy ich rozwoju oraz jakie lokujemy wobec nich oczekiwania ze względu na możliwą, potrzebną a obowiązkową wiedzę i umiejętności ("Kim jest dziecko? Na czym polega jego rozwój? Jakie ma możliwości rozwojowe? Czy są granice tego rozwoju? Czym jest uczenie się?") .         

 Druga perspektywa wyznacza kontekst kulturowy, społeczny zinstytucjonalizowanego środowiska uczenia się. W tym przypadku nauczyciele muszą odpowiedzieć sobie na pytania: Czym jest szkoła? Co warunkuje jakość edukacji oraz jaki jest sens czynności nauczyciela i ucznia? Jakie są efekty alternatywnej pracy z dziećmi? 

W popołudniowej części Konferencji były wystąpienia praktyków, metodyków, ale i nauczycieli nauczycieli. Zapaliło ich do tego wystąpienie prof. UŁ Moniki Wiśniewskiej-Kin i mgr Weroniki Kisiel na temat ich projektu "Skuteczne zdziwienie" (wielostronnie nagrodzonego w świecie i przez MEiN), który dotyczy wdrożenia nowej metody uczenia się czytania przez dzieci w wieku przedszkolnym. Jakże piękne i zarazem metaforyczne logo tej metody "ptaki w locie", mające szeroko otwarte oczy,  pełne entuzjazmu w dążeniu/"żeglowaniu" łodzią do celu, co zarazem sygnalizuje miejsce odkrycia tej metody (Łódź, Wydział Nauk o Wychowaniu, M. Wiśniewska-Kin). 

Ważne było dla zgromadzonych nauczycieli podzielenie się z nimi tym, jak rodziła się ta koncepcja na granicy wiedzy o języku i psychologii myślenia, zdolności poznawczych dzieci, na bazie obserwacji dzieci, ich prototypowego postrzegania świata i analizy dyskursu dziecięcego. 

Uczenie się przez: mówienie, działanie i przeżywanie (emocje) wyróżnia tę koncepcję, zaś artystka grafik Marta Lignerska przygotowała ilustracje oraz klocki, które pomogły zwizualizować nową koncepcję uczenia się.  

Każde z wystąpień wzbudzało zdziwienie, że jednak można pracować z dziećmi inaczej, co przecież nie oznacza - "lepiej", "skuteczniej", bo nie ma tu punktu odniesienia. Każde z innowacyjnych, oryginalnych rozwiązań dydaktyczno-wychowawczych jest autoteliczne, niepowtarzalne i nieredukowalne do innych, ale też może w toku ewolucji wiedzy  i nauki oraz  dzięki akceleracji rozwoju dzieci kolejnych generacji podlegać "aktualizacji", metainnowacyjności. Każda nauczycielka Planu Daltońskiego czy pedagogiki Marii Montessori, Planu Jenajskiego, pedagogiki steinerowskiej czy antyautorytarnej Aleksandra Neilla itd. pracuje przecież częściowo inaczej jako autonomiczna profesjonalistka, niepowtarzalna osobowość.

Dzięki twórczej pracy łódzkich pedagożek i pedagogów kontynuowany jest nurt pedagogiki alternatywnej, a przecież warto pamiętać o tym, że tworzący tu szkołę naukową pedagogiki społecznej - profesor Aleksander Kamiński stworzył i wdrożył własny model nauczania i wychowania metodą harcerską. Ten czeka zatem nie tylko na przypomnienie, ale i wdrożenie w postnowoczesnej postaci, bo nie stracił na ponadczasowej wartości. 

W Łodzi zaczynaliśmy w 1992 roku pierwszy w Europie Środkowo-Wschodniej ruch pedagogów alternatywnych organizacją międzynarodowych, trwających przez klika dni konferencji z warsztatami "Edukacja alternatywna - dylematy teorii i praktyki". To w naszym mieście i na jego obrzeżach były eksperymentalne klasy autorskie, eksperymentalne 44 Liceum Ogólnokształcące i inspirujące do innowacji Łódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego pod skrzydłami wyobraźni Janusza Moosa.