Teoretyk literatury, filozof, eseista - Michał Paweł Markowski dzieli się w swojej najnowszej książce doświadczeniami z kształcenia studentów w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej i w Polsce. Podobieństwo między młodzieżą jest duże, bowiem młode pokolenie żyje w czasach globalnej komunikacji, popkultury i populistycznej polityki władzy unikając wysiłku, zaangażowania i rzetelnej aktywności poznawczej.
Jak pisze:
(...) z pokolenia na pokolenie maleje umiejętność uważnego czytania, a rośnie potrzeba czytania szybkiego, przelatującego nad detalami w poszukiwaniu jakiegoś ogólnego sensu (...). (M.P. Markowski, Wojny nowoczesnych plemion, Kraków 2019, s. 28) Jak się okazuje, studenci czytając teksty nie zwracają uwagi na treść, jej znaczenie, uwarunkowania, ale konstruują sobie na jego podstawie opinię w kategoriach wzbudzenia w nich zainteresowania, emocji, albo nie.
"Absolutna jednostkowość, a więc niepowtarzalność tego, co się mówi w przestrzeni publicznej (a sala uniwersytecka jest takim właśnie kawałkiem przestrzeni publicznej, w której zbierają się ludzie, żeby mówić razem o czymś, i dlatego właśnie mówię o niej tak długo), to fetysz dzisiejszych studentów, fetysz, którego podejmują się bronić z histerycznym zacięciem" (s. 32)
Rzeczywiście, kiedy zadałem studentom napisanie eseju pedagogicznego na podstawie udostępnionego im artykułu o kwestii wychowawczej, to tylko nieliczni wychodzili poza wskazaną im podstawową literaturę poszukując jeszcze innych źródeł wiedzy, by odpowiedzieć na postawione im pod tekstem pytanie. Zdecydowana większość streszczała artykuł i formułowała własną opinię., dzieliła się swoimi odczuciami, wrażeniami, ale nie potrafiła, a raczej nie chciała szukać koniecznej do rozwiązania problemu wychowawczego wiedzy psychologicznej czy socjologicznej.
Niektórych wprost pytałem, czy nie wstydzą się oddawać prace napisane na poziomie, który świadczy o braku ich wiedzy, o nieznajomości literatury naukowej, a tym samym o ich potocznym podejściu do kwestii wychowawczej? Po co studiują, skoro nie potrafią zrobić użytku z wiedzy, którą dotychczas zdobyli, o ile ją w ogóle posiedli?